Eerstelijnszorg is veilig
(10-12)
De Nederlandse eerstelijnszorg is veilig voor de patiënt. Dit blijkt uit een grootschalig onderzoek, onder andere van patiëntdossiers, bij huisartsen, huisartsenposten, verloskundigen, tandartsen en paramedici. Het onderzoek is uitgevoerd door IQ healthcare (UMC St Radboud). Het rapport is vandaag aangeboden aan minister Klink van VWS.
Steekproef
Over de veiligheid van de zorg in ziekenhuizen (tweede lijn) is ondertussen vrij veel bekend; zij registreren incidenten, waarbij de patiënt onnodige schade oploopt. Over de veiligheid van de zorg in de eerste lijn waren echter nauwelijks betrouwbare cijfers beschikbaar.
Onderzoekers van IQ healthcare hebben nu, in opdracht van het Ministerie van VWS, een aselecte steekproef uit patiëntdossiers, bestaande uit 5000 exemplaren, geanalyseerd. De dossiers waren afkomstig van huisartsen, huisartsenposten, tandartsen, verloskundigen en paramedici, zoals fysiotherapeuten en logopedisten. Ze zijn onderzocht op incidenten tijdens het zorgproces, die onbedoeld tot schade bij de patiënt hebben geleid, hadden kunnen leiden of nog kunnen leiden. Daarnaast registreerden de deelnemende zorgverleners over een periode van twee weken alle incidenten die er in hun praktijk plaatsvonden en vulden zij een vragenlijst in over hun veiligheidsmanagement.
Beperkt en tijdelijk
De onderzoekers troffen over het afgelopen jaar in de patiëntdossiers per 1000 patiënten 8 tot 58 incidenten aan met direct merkbare gevolgen voor de patiënt; het laagste in tandartspraktijken en het hoogst in huisartspraktijken. De gevolgen waren meestal beperkt en tijdelijk, bijvoorbeeld extra bloedonderzoek of een extra controle op het spreekuur. Er zijn in de 5000 dossiers in totaal twee incidenten gevonden waarbij sprake was van blijvende (niet-levensbedreigende) schade. Er zijn geen incidenten gevonden, waarbij de patiënt is overleden. Het aantal incidenten met als gevolg een ziekenhuisopname lag tussen de 0 en 7 per 1000 dossiers. Inhoudelijk hadden de incidenten vooral betrekking op diagnostiek, behandeling, communicatie en organisatie van zorg.
De uitkomsten van het onderzoek zijn niet verontrustend. Toch is door het grote aantal patiënten en contacten in de eerstelijnszorg het aantal incidenten per jaar in absolute aantallen aanzienlijk.
Bij het onderzoek betrokken inhoudsdeskundigen hebben de dossiers bestudeerd met incidenten die niet zichtbaar waren voor de patiënt, bijvoorbeeld het onnodig afwijken van een professionele standaard. Bij de huisartsenpraktijken identificeerden ze 19 dossiers (van de duizend), waarbij zij het zeer waarschijnlijk achten, dat het incident had kunnen leiden tot ernstige schade. Bij de verloskundigen vonden ze één zon dossier.
Registratie
Het onderzoek geeft aan dat er verbeteringen mogelijk zijn in de kwaliteit van patiëntdossiers, het klinisch redeneren bij diagnostiek en therapie, monitoring van het beloop van een aandoening en de samenwerking tussen zorgverleners. Ook de registratie van onveilige voorvallen in de eerste lijn blijkt beter te kunnen. Het percentage praktijken met een registratie van incidenten en bijna-incidenten liep uiteen van 17 procent bij verloskundigen tot 50 procent bij paramedici.