Stichting Aids Fonds

Registratieplicht voor prostituees bestrijdt mensenhandel niet

13-12-2009

Soa Aids Nederland en het Aids Fonds vinden het onbegrijpelijk dat het kabinet de kostbare, ineffectieve wet 'regulering prostitutie' wil doorvoeren terwijl er effectievere manieren zijn om mensenhandel aan te pakken. Het is bovendien zeer opmerkelijk dat de ministerraad het advies van de Raad van State naast zich neerlegt. De raad oordeelt dat de wet veel extra werk oplevert voor gemeenten terwijl de bestrijding van mensenhandel er geen baat bij heeft. De wet biedt namelijk geen enkele garantie dat slachtoffers worden gevonden en geholpen. Bovendien komen prostituees in een benarde positie terecht. Velen zullen ervoor kiezen om illegaal te gaan werken en worden hierdoor onbereikbaar voor hulpverlenende instanties. Op dinsdag 15 december zullen diverse organisaties, waaronder Soa Aids Nederland en het Aids Fonds, hun bezwaren en voorstellen voor een betere aanpak toelichten tijdens de hoorzitting met kamerleden.

Wat betekent de wet op papier?
Prostituees moeten zich op het gemeentehuis komen registreren om een legale status te krijgen. Zij krijgen deze status in de vorm van een persoonlijke pas met herkenbare pasfoto en registratienummer, dat is gekoppeld aan al hun persoonlijke gegevens. In één enkel contactmoment moet een gemeenteambtenaar bepalen of een prostituee wel of niet een slachtoffer is van mensenhandel. Vermeende slachtoffers krijgen een aantekening in het registratiesysteem. Klanten van prostituees moeten om de werkpas vragen, want als zij met een niet geregistreerde prostituee te maken hebben, riskeren zij een boete.

Problemen in de praktijk

- Registratie is geen effectief middel om slachtoffers van mensenhandel los te weken van hun daders. Het is voor een gemeenteambtenaar niet te doen om in één enkel contactmoment te bepalen of iemand wordt uitgebuit. Hiervoor is een langdurige vertrouwensrelatie nodig. Zo kan het gebeuren dat slachtoffers van mensenhandel een legale status krijgen zonder slachtoffer-aantekening. Maar ook als iemand wel zon aantekening krijgt, biedt de wet geen garantie dat het vermeende slachtoffer een helpende hand krijgt.
- De wet draagt er aan bij dat de positie van prostituees verslechtert. Het al bestaande stigma op prostitutie zal groter worden door verlies van anonimiteit en het strafbaar stellen van ongeregistreerde prostitutie. Een grotere groep prostituees zal de illegaliteit ingaan en uit vrees voor sancties niet meer aankloppen bij hulpverlenende instanties, zoals bij een GGD voor een soa-controle. Of zij durven geen aangifte meer te doen als zij met geweld te maken hebben gehad. Dit heeft negatieve gevolgen voor het welzijn van prostituees en op grotere schaal voor de volksgezondheid.
- De boete die klanten kunnen krijgen voor seksueel contact met niet geregistreerde prostituees, levert vooral problemen op. Ervaring uit andere landen leert dat het voor de politie lastig is om in te grijpen. Want hoe weet je of er sprake is van seksueel contact tussen een prostituee en een klant? Daarnaast krijgt de klant een rol als wetshandhaver. Dat is niet verstandig. Een klant kan een prostituee zonder pas nog beter onder druk zetten: Als jij deze seksuele handeling niet wilt doen, ga ik je aangeven. En het is onrealistisch om een klant een rol te geven als wetshandhaver. Hoe kan een klant weten of een pas vals is of niet?

Effectieve aanpak
Mensenhandel moet worden bestreden maar de registratieplicht gaat helaas voorbij aan de complexiteit van het losweken van slachtoffers van mensenhandel. De wet blijft hangen op het punt van signalering en faalt zelfs daarin. Soa Aids Nederland en het Aids Fonds geloven dat je alleen mensenhandel kunt bestrijden met een samenwerking tussen alle verantwoordelijke, hulpverlenende en handhavende organisaties. In Rotterdam en Amsterdam is er een succesvolle samenwerking tussen gezondheidszorg, maatschappelijk werk, de politie, justitie en de belastingdienst. In deze keten zijn alle partijen alert op signalen die duiden op mensenhandel en uitbuiting en spelen zij die signalen aan elkaar door. Hierop wordt dan meteen actie ondernomen. Dit samenwerkingsmodel zou in alle gemeenten ingevoerd moeten worden. De huidige, kostbare wet is niet nodig en zal het succes van deze samenwerking alleen maar in de weg staan.


- Reactie per brief van betrokken personen en organisaties aan de Tweede Kamercommissies, 1 december 2009.

- Samenvatting van de reactie aan de Tweede Kamer (oplegbrief), 1 december 2009.

- Reactie per brief van Soa Aids Nederland en het Aids Fonds aan de Tweede Kamer commissies, 30 november 2009.