Registratieplicht voor prostituees bestrijdt mensenhandel niet
13-12-2009
Soa Aids Nederland en het Aids Fonds vinden het onbegrijpelijk dat het
kabinet de kostbare, ineffectieve wet 'regulering prostitutie' wil
doorvoeren terwijl er effectievere manieren zijn om mensenhandel aan
te pakken. Het is bovendien zeer opmerkelijk dat de ministerraad het
advies van de Raad van State naast zich neerlegt. De raad oordeelt dat
de wet veel extra werk oplevert voor gemeenten terwijl de bestrijding
van mensenhandel er geen baat bij heeft. De wet biedt namelijk geen
enkele garantie dat slachtoffers worden gevonden en geholpen.
Bovendien komen prostituees in een benarde positie terecht. Velen
zullen ervoor kiezen om illegaal te gaan werken en worden hierdoor
onbereikbaar voor hulpverlenende instanties. Op dinsdag 15 december
zullen diverse organisaties, waaronder Soa Aids Nederland en het Aids
Fonds, hun bezwaren en voorstellen voor een betere aanpak toelichten
tijdens de hoorzitting met kamerleden.
Wat betekent de wet op papier?
Prostituees moeten zich op het gemeentehuis komen registreren om een
legale status te krijgen. Zij krijgen deze status in de vorm van een
persoonlijke pas met herkenbare pasfoto en registratienummer, dat is
gekoppeld aan al hun persoonlijke gegevens. In één enkel contactmoment
moet een gemeenteambtenaar bepalen of een prostituee wel of niet een
slachtoffer is van mensenhandel. Vermeende slachtoffers krijgen een
aantekening in het registratiesysteem. Klanten van prostituees moeten
om de werkpas vragen, want als zij met een niet geregistreerde
prostituee te maken hebben, riskeren zij een boete.
Problemen in de praktijk
- Registratie is geen effectief middel om slachtoffers van
mensenhandel los te weken van hun daders. Het is voor een
gemeenteambtenaar niet te doen om in één enkel contactmoment te
bepalen of iemand wordt uitgebuit. Hiervoor is een langdurige
vertrouwensrelatie nodig. Zo kan het gebeuren dat slachtoffers van
mensenhandel een legale status krijgen zonder slachtoffer-aantekening.
Maar ook als iemand wel zon aantekening krijgt, biedt de wet geen
garantie dat het vermeende slachtoffer een helpende hand krijgt.
- De wet draagt er aan bij dat de positie van prostituees
verslechtert. Het al bestaande stigma op prostitutie zal groter worden
door verlies van anonimiteit en het strafbaar stellen van
ongeregistreerde prostitutie. Een grotere groep prostituees zal de
illegaliteit ingaan en uit vrees voor sancties niet meer aankloppen
bij hulpverlenende instanties, zoals bij een GGD voor een
soa-controle. Of zij durven geen aangifte meer te doen als zij met
geweld te maken hebben gehad. Dit heeft negatieve gevolgen voor het
welzijn van prostituees en op grotere schaal voor de volksgezondheid.
- De boete die klanten kunnen krijgen voor seksueel contact met niet
geregistreerde prostituees, levert vooral problemen op. Ervaring uit
andere landen leert dat het voor de politie lastig is om in te
grijpen. Want hoe weet je of er sprake is van seksueel contact tussen
een prostituee en een klant? Daarnaast krijgt de klant een rol als
wetshandhaver. Dat is niet verstandig. Een klant kan een prostituee
zonder pas nog beter onder druk zetten: Als jij deze seksuele
handeling niet wilt doen, ga ik je aangeven. En het is onrealistisch
om een klant een rol te geven als wetshandhaver. Hoe kan een klant
weten of een pas vals is of niet?
Effectieve aanpak
Mensenhandel moet worden bestreden maar de registratieplicht gaat
helaas voorbij aan de complexiteit van het losweken van slachtoffers
van mensenhandel. De wet blijft hangen op het punt van signalering en
faalt zelfs daarin. Soa Aids Nederland en het Aids Fonds geloven dat
je alleen mensenhandel kunt bestrijden met een samenwerking tussen
alle verantwoordelijke, hulpverlenende en handhavende organisaties. In
Rotterdam en Amsterdam is er een succesvolle samenwerking tussen
gezondheidszorg, maatschappelijk werk, de politie, justitie en de
belastingdienst. In deze keten zijn alle partijen alert op signalen
die duiden op mensenhandel en uitbuiting en spelen zij die signalen
aan elkaar door. Hierop wordt dan meteen actie ondernomen. Dit
samenwerkingsmodel zou in alle gemeenten ingevoerd moeten worden. De
huidige, kostbare wet is niet nodig en zal het succes van deze
samenwerking alleen maar in de weg staan.
- Reactie per brief van betrokken personen en organisaties aan de
Tweede Kamercommissies, 1 december 2009.
- Samenvatting van de reactie aan de Tweede Kamer (oplegbrief), 1
december 2009.
- Reactie per brief van Soa Aids Nederland en het Aids Fonds aan de
Tweede Kamer commissies, 30 november 2009.
Stichting Aids Fonds