Nieuws en persberichten
Crisis schiet gaten in begroting Limburgse gemeenten
De economische crisis heeft als gevolg dat de Limburgse gemeenten hun
begroting 2010 alleen met drastische ombuigingen sluitend hebben
kunnen maken. Desondanks laten de jaren daarna forse en toenemende
tekorten zien. Met verdere rijksbezuinigingen na 2011 in het
vooruitzicht staan de Limburgse gemeenten de komende jaren nog voor
zware keuzen. Dat blijkt uit het besluit van Gedeputeerde Staten over
het toezicht op de gemeentefinanciën.
Margraten en Onderbanken zijn er niet in geslaagd om hun begroting
2010 of meerjarenraming sluitend te krijgen. Gedeputeerde Staten
hebben daarom besloten deze gemeenten mede vanwege toekomstige
financiële dreigingen - onder preventief toezicht* te plaatsen.
De begroting 2010 van de drie nieuw samengestelde gemeenten - Horst
aan de Maas, Peel en Maas en Venlo - wordt pas begin 2010 vastgesteld.
Deze gemeenten zijn daarom in verband met een termijnoverschrijding
ook onder preventief toezicht gesteld.
Voor Bergen, Gennep en Mook en Middelaar evenals voor Eijsden en
Margraten lopen nog herindelingsvoorstellen. Daarom geldt voor deze
gemeenten ook in 2010 een bijzondere vorm van preventief toezicht op
basis van de Wet Arhi (Wet Algemene regels herindeling).
De overige 25 Limburgse gemeenten hebben in 2010 repressief toezicht*.
De Provincie Limburg voert bij het financieel toezicht sinds 2005 een
pilot uit. Onderdeel van de pilot is dat de Provincie een gemeente één
keer in de vier jaar uitgebreid onderzoekt. Op basis daarvan besluiten
Gedeputeerde Staten of de gemeente voor vier jaar repressief toezicht
kan krijgen. 32 Limburgse gemeenten hebben intussen te horen gekregen
dat zij vier jaar repressief toezicht krijgen. Door herindelingen en
het verstrijken van de vier jaar was na de beoordeling van de
begroting 2010 voor zestien gemeenten de vraag aan de orde of hun
meerjarige uitspraak - die nog tot ten minste 2011 liep - kon worden
gehandhaafd. In vier gevallen hebben Gedeputeerde Staten besloten het
meerjarig repressief toezicht in te trekken. Dat zijn Onderbanken,
Kerkrade, Schinnen en Sittard-Geleen. Onderbanken stond al met haar
begroting 2010 onder preventief toezicht.
Gedeputeerde financiën Noël Lebens is niet verrast: De zeven vette
jaren zijn voor de gemeenten nu voorbij. We zijn aan de zeven magere
begonnen. Daarvan zien we nu de eerste effecten. Na 2010, maar zeker
na 2011 worden de financiële problemen alleen maar groter. Er zijn
momenteel twee gemeenten die vanwege hun financiën onder preventief
toezicht staan. Dat valt mij nog mee. Ik zal via ons toezicht alles in
het werk stellen om gemeenten te helpen de financiële problemen op te
lossen, maar ik houd er rekening mee dat dit niet bij alle op korte
termijn lukt. Dat betekent dat het aantal gemeenten dat onder
preventief toezicht komt vanaf 2011 verder kan oplopen.
De Limburgse gemeenten zien in hun begroting 2010 al duidelijk de
gevolgen van de economische crisis. De algemene uitkering - de
belangrijkste inkomstenpost - is bevroren. Ook andere inkomsten, zoals
bouwleges, specifieke uitkeringen en winsten uit grondexploitaties,
vallen tegen. Tegelijkertijd nemen bepaalde uitgaven toe, zoals voor
de bijstand, de thuiszorg en de kwijtschelding van gemeentelijke
belastingen. Bij het opstellen van de begroting 2010 werden veel
gemeenten geconfronteerd met een tekort onder de streep.
De jaren na 2010 zien er nog donkerder uit. De negatieve trends houden
aan en verergeren zelfs. Daarbij is er voor de jaren na 2011 sprake
van grote onzekerheid. Tot en met 2011 liggen er afspraken over de
algemene uitkering. Na 2011 zullen rijksbezuinigingen de algemene
uitkering verder onder druk zetten. Omvang en het tempo zijn nog
ongewis.
Dit is het landelijke beeld. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG) voorzag dat vele gemeenten in deze situatie onder preventief
toezicht zouden worden geplaatst. Daarom heeft de VNG met de
staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
afgesproken dat gemeenten ook repressief toezicht krijgen wanneer
alleen de begroting 2010 sluitend is of alleen 2013, het laatste jaar
van de meerjarenraming. De eis dat beide jaren sluitend moeten zijn om
repressief toezicht te krijgen, is daarmee dit jaar vervallen.
Veel gemeenten hebben al bezuinigd om de begroting 2010 sluitend te
krijgen. De structurele lasten in 2010 worden daardoor met structurele
baten gedekt. In veel gevallen zijn voor het sluitend krijgen van de
begroting over de jaren 2011-2013 nog ingrijpender
ombuigingsmaatregelen nodig. Met de raadverkiezingen van maart 2010 in
het vooruitzicht hebben veel gemeenten besloten de keuzen die daarvoor
nodig zijn, aan de nieuwe colleges en raden over te laten.
Gedeputeerde Staten vinden het begrijpelijk dat veel gemeenten
momenteel nog eens goed naar hun takenpakket kijken om na te gaan wat
wettelijk taken zijn, en op welke punten zij een eigen afweging kunnen
maken. Dat biedt het noodzakelijke inzicht wanneer er besluiten moeten
worden genomen met betrekking tot ombuigingen.
* Preventief / repressief toezicht
Repressief toezicht is volgens de Gemeentewet de regel en houdt in dat
de Provincie bij de uitvoering van de begroting en
begrotingswijzigingen geen rol meer heeft. Preventief toezicht is de
uitzondering. In die situatie moeten de begroting en
begrotingswijzigingen eerst door de Provincie als toezichthouder
worden goedgekeurd alvorens de gemeente deze mag gaan uitvoeren.
15-12-2009 13:46
Provincie Limburg