Universiteit van Tilburg

Persbericht 8 december 2009

Kwart veteranen ervaart schuld en schaamte door vredesmissie

Promotie Natasja Rietveld 16 december

Bijna een kwart van de veteranen van Nederlandse vredesmissies kampt met gevoelens van schuld of schaamte, blijkt uit het promotieonderzoek van de sociologe Natasja Rietveld. Dat heeft vooral te maken met machteloosheid door beperkt mandaat en bijbehorende geweldsinstructies. De onpartijdigheid van een vredesmacht dwong vredesmilitairen namelijk vaak niet in te grijpen bij geweld of schending van mensenrechten.

Nederland neemt sinds 1947 deel aan vredesmissies, waarvan het aantal sinds het einde van de Koude Oorlog sterk toenam. De missies in Cambodja, voormalig Joegoslavië, en Irak zijn bekende tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Rietveld onderzocht ruim 1100 veteranen van veertien vredesmissies. De deelname aan een vredesmissie levert indringende ervaringen op en laat soms littekens achter bij de militairen. Dit kunnen fysieke of psychische klachten zijn, maar ook sterke emoties die het gevolg kunnen zijn van ervaren morele dilemma's in het uitzendgebied.

Ongeveer een kwart van de veteranen van vredesmissies worstelt met (sterke) gevoelens van schuld en/of schaamte. Zij vinden bijvoorbeeld dat zij de burgerbevolking in het uitzendgebied niet genoeg hebben beschermd.

Rietveld toont aan dat er een verband bestaat tussen gevoelens van schuld en schaamte en de onpartijdige positie van een vredesmacht. Het mandaat hiervan en de bijbehorende geweldsinstructies dwingen de vredesmilitairen regelmatig tot passiviteit. Zij mogen of kunnen lang niet altijd ingrijpen om een einde te maken aan geweld of schendingen van mensenrechten. Juist die ervaring van machteloosheid in uitzendgebied kan deze ex-militairen nog lang parten spelen.

Belang resultaten voor beleid en zorginstanties
De onderzoeksresultaten zijn van belang voor zorginstanties voor veteranen, maar ook voor defensieopleidingen en regeringsbeleid. Die zouden meer aandacht kunnen schenken aan (de gevolgen van) morele dilemma's die zich voordoen in het uitzendgebied.

Natasja Rietveld (Dokkum 1973) studeerde sociologie en ethiek aan de Universiteit van Tilburg en de Radboud Universiteit Nijmegen.

Haar onderzoek is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen de Wetenschapswinkel van de Universiteit van Tilburg, het Veteraneninstituut en de militaire vakbond ACOM.