Universiteit van Tilburg
Persbericht 10 december 2009
Opeisen rechten inheemse Afrikaanse volkeren niet altijd doeltreffend
Promotie Felix Ndahinda 16 december
Voor inheemse Afrikaanse bevolkingsgroepen wordt het steeds moeilijker hun oorspronkelijke leefwijze in stand te houden in hun traditionele leefomgeving. Zij hoopten op meer bescherming en zelfbeschikking met de verklaring over de Rechten van Inheemse Volkeren zoals de Verenigde Naties in 2007 vastlegde. Maar volgens promovendus Felix Ndahinda staat dit internationale juridische kader de inheemse, lokale volkeren juist meer in de weg.
De opkomst van de moderne Afrikaanse staat heeft de traditionele nomadische bevolkingen van jagers-verzamelaars steeds meer verdrongen. Deze groepen profiteerden vaak niet van de mogelijkheden van onderwijs en maakten geen deel uit van de sociaal-economische ontwikkelingen. Tegelijkertijd nam hun woongebied af door verstedelijking en klimaatveranderingen.
Op basis van de VN-verklaring kunnen veel etnisch-culturele gemeenschappen in Afrika het predicaat inheems krijgen. Dat houdt erkenning van verschillende rechten in, bescherming van de leefwijze van hun gemeenschappen en ook zelfbeschikking. Het opent ook mogelijkheden tot internationale hulp en steun.
Maar in veel Afrikaanse landen bestaat binnen de grenzen een grote verscheidenheid aan inheemse volkeren. In een land als Rwanda met zijn geschiedenis van etnisch conflict heeft de nationale overheid daarom puur etnisch gerelateerde claims en initiatieven juist verworpen. Zij wil na de genocide het onderscheid tussen hutu en tutsi zoveel mogelijk vermijden om toekomstige conflicten te voorkomen.
Sociaal-politieke en economische oplossingen
Volgens Ndahinda is er tot nu toe te weinig geluisterd naar de kritiek van nationale overheden op de erkenningsclaims. De term inheems leidt zo tot elkaar beconcurrerende gemeenschappen, en groepen die niet eisen zouden makkelijk over het hoofd kunnen worden gezien. Volgens Ndahinda is het twijfelachtig of de nadruk op juridische eisen en behoud van traditie de volkeren in staat zal stellen meer invloed te krijgen op moderniseringsprocessen. Of zelfs zal leiden tot daadwerkelijke empowerment.
Oplossingen voor bescherming van de kwetsbare groepen in Afrika moeten dan ook niet in de puur juridische hoek worden gezocht, stelt Ndahinda. Er zou juist meer aandacht moeten komen voor de sociaal-politieke en economische oorsprong van hun verslechterde positie.
Felix Mukwiza Ndahinda (1976 Congo) studeerde rechten aan de Nationale Universiteit van Rwanda en de Universiteit van Lund in Zweden. Momenteel werkt hij bij het VN Straftribunaal voor Rwanda in Tanzania. Vanaf januari 2010 zal hij werkzaam zijn bij het International Victimology Institute Tilburg (Intervict) aan de Universiteit van Tilburg, waar hij ook zijn proefschrift heeft geschreven.
Universiteit van Tilburg