UMC St Radboud
Nijmeegse wetenschappers ontdekken belangrijke regisseur borstkanker
(15-12)
Schakelaar regelt groei van borsttumoren
Onderzoekers van het UMC St Radboud onder leiding van prof.dr. G.J.
Adema hebben een eiwit ontdekt dat een voorspellende waarde heeft voor
het verloop van hormoongevoelige borstkanker. Dit eiwit (DC-SCRIPT)
remt de werking van tumorstimulerende hormonen. Daarnaast vergroot het
de tumorremmende werking van vitamines. De ontdekking is vandaag
online gepubliceerd in the Journal of the National Cancer Institute
(JNCI).
De onderzoeksgroep van prof.dr. Gosse Adema van de afdeling
Tumorimmunologie in het UMC St Radboud heeft gevonden dat het eiwit
DC-SCRIPT een belangrijke hoofdschakelaar is in borstkanker. Het
eiwit, dat in 2006 door dezelfde onderzoeksgroep werd ontdekt, blijkt
een goede voorspeller voor het verloop van borstkanker. In cellen
zonder dit eiwit is de kans op (de terugkeer van) borstkanker
duidelijk groter dan in cellen waarin dit eiwit wél wordt aangemaakt.
Eiwit beschermt
Adema: DC-SCRIPT is een transcriptiefactor die diverse processen in de
cel stuurt. We zagen dat dit eiwit bijvoorbeeld de gevoeligheid van de
cel voor bepaalde hormonen en vitamines regelt. Hormonen en vitamines
spelen vaak een belangrijke rol bij het ontstaan en de terugkeer van
borstkanker. Vandaar dat we de relatie tussen dit eiwit en borstkanker
zijn gaan onderzoeken.
Marleen Ansems onderzocht met endocrinoloog Paul Span weefsel van 47
borstkankerpatiënten om te zien of het eiwit in de tumorcellen zat.
Die gegevens combineerden ze met het ziekteverloop van de patiënten.We
vonden inderdaad DC-SCRIPT in borsttumoren, zegt Ansems, maar nog veel
verrassender was dat we daar ook een duidelijke prognose aan konden
verbinden. De patiënten met dit eiwit (in de vorm van mRNA) deden het
veel beter dan de patiënten zonder dit eiwit. Patiënten met DC-SCRIPT
bleven veel langer ziektevrij! De eerste verkenning leidde meteen tot
een spectaculair succes.
Ongevoeliger voor hormonen
Nadat onderzoek in twee andere, nog grotere patiëntengroepen precies
hetzelfde resultaat opleverde, werd duidelijk dat het inmiddels
interdisciplinaire onderzoeksteam met DC-SCRIPT een nieuwe merker voor
borstkanker te pakken heeft. In een vandaag in the Journal of the
National Cancer Institute (JNCI) gepubliceerd artikel wordt dieper
ingegaan op de manier waarop DC-SCRIPT waarschijnlijk werkt.
Een deel van de borstkankerpatiënten is gevoelig voor hormonen, zoals
oestrogeen en progesteron. Deze hormonen stimuleren het ontstaan, de
ontwikkeling en de uitzaaiing van borsttumoren. Medicijnen die de
aanmaak van deze hormonen remmen zijn onderdeel van de behandeling.
Adema: We zien dat DC-SCRIPT de werking van deze hormonen in de
celkern remt. Dat verklaart waarom patiënten met DC-SCRIPT een betere
prognose hebben dan patiënten zónder.
Gevoeliger voor vitamines
Voor die gunstigere prognose is nog een andere reden aan te wijzen.
Ansems: DC-SCRIPT maakt cellen niet alleen ongevoeliger voor hormonen,
maar verhoogt tegelijkertijd de gevoeligheid voor een aantal
vitamines. Vitamines, die volgens een toenemend aantal studies de
celgroei juist remmen en kankercellen aanzetten tot ZzelfmoordZ
(apoptose). Het lijkt erop dat DC-SCRIPT een hoofdschakelaar is,
waarmee cellen zich wapenen tegen het ontstaan van borstkanker.
Ons onderzoek maakt in elk geval duidelijk dat DC-SCRIPT een
belangrijke regisseur is van invloedrijke receptoren in de celkern die
te maken hebben met tumorvorming.
Een aantal zaken moet de komende tijd nog verder worden uitgezocht.
Voor welke patiëntengroep heeft DC-SCRIPT de meeste prognostische
waarde? Hoe zit de relatie met die vitamines precies in elkaar? En
niet te vergeten: zijn er stoffen waarmee de aanmaak van DC-SCRIPT, en
dus de bescherming tegen kanker, gestimuleerd kan worden? Adema: Op
die vragen proberen we zo spoedig mogelijk een antwoord te krijgen.