Maastricht University

Een beetje straf en veel belonen bevordert samenwerking

Wie ergens een bedelaar voorbijloopt zonder er aandacht aan te besteden zal daar weinig opmerkingen over horen. Wie echter de bedelaar onheus bejegent heeft grote kans daarop aangesproken te worden. De onderzoekers Aljaz Ule, Arthur Schram (beiden Universiteit van Amsterdam), Arno Riedl (Universiteit Maastricht) en Tim Cason (Purdue University, VS) rapporteren deze week in Science over een onderzoek dat dit soort gedrag beoogt te verklaren. Met behulp van laboratorium¬experimenten laten zij zien hoe een combinatie van aan de ene kant behulpzaam zijn tegen vreemden en aan de andere kant het af en toe bestraffen van mensen die niet behulpzaam zijn, een belangrijke rol kan spelen in het bevorderen van samenwerking in de maatschappij.

Het gebeurt vaak dat mensen kosten maken en moeite te doen om vreemden te helpen waarvan bekend is dat ze zelf ook behulpzame mensen zijn. Zo geven velen donaties aan goede doelen, ook als ze zelf daar geen gebruik van zullen maken. Uit eerdere studies is bekend dat zulke `indirecte beloningen' bijdragen aan het stimuleren van samenwerking. In deze studie laten de onderzoekers voor het eerst zien dat de mogelijkheid om derden te bestraffen als ze vreemden onheus bejegenen hierbij een belangrijke rol speelt. In hun experiment speelden deelnemers meerdere ronden van een spel waarin ze konden kiezen om (tegen kosten) iemand geld toe te kennen dan wel niets te doen. Daarnaast konden ze (opnieuw tegen kosten) de andere bestraffen door deze geld af te pakken. De spelers konden hierbij gebruik maken van informatie over wat de andere in het verleden had gekozen toen deze voor eenzelfde keuze stond.

Het blijkt dat mensen het meest verdienen als ze regelmatig geld geven aan derden die in het verleden zelf gaven terwijl degenen die nooit geven af en toe worden gestraft en daardoor minder verdienen. Een belangrijk resultaat is ook dat als straffen niet mogelijk is, juist degenen het meest verdienen die nooit iets geven.