Een beetje straf en veel belonen bevordert samenwerking
Wie ergens een bedelaar voorbijloopt zonder er aandacht aan te
besteden zal daar weinig opmerkingen over horen. Wie echter de
bedelaar onheus bejegent heeft grote kans daarop aangesproken te
worden. De onderzoekers Aljaz Ule, Arthur Schram (beiden Universiteit
van Amsterdam), Arno Riedl (Universiteit Maastricht) en Tim Cason
(Purdue University, VS) rapporteren deze week in Science over een
onderzoek dat dit soort gedrag beoogt te verklaren. Met behulp van
laboratorium¬experimenten laten zij zien hoe een combinatie van aan de
ene kant behulpzaam zijn tegen vreemden en aan de andere kant het af
en toe bestraffen van mensen die niet behulpzaam zijn, een belangrijke
rol kan spelen in het bevorderen van samenwerking in de maatschappij.
Het gebeurt vaak dat mensen kosten maken en moeite te doen om vreemden
te helpen waarvan bekend is dat ze zelf ook behulpzame mensen zijn. Zo
geven velen donaties aan goede doelen, ook als ze zelf daar geen
gebruik van zullen maken. Uit eerdere studies is bekend dat zulke
`indirecte beloningen' bijdragen aan het stimuleren van samenwerking.
In deze studie laten de onderzoekers voor het eerst zien dat de
mogelijkheid om derden te bestraffen als ze vreemden onheus bejegenen
hierbij een belangrijke rol speelt. In hun experiment speelden
deelnemers meerdere ronden van een spel waarin ze konden kiezen om
(tegen kosten) iemand geld toe te kennen dan wel niets te doen.
Daarnaast konden ze (opnieuw tegen kosten) de andere bestraffen door
deze geld af te pakken. De spelers konden hierbij gebruik maken van
informatie over wat de andere in het verleden had gekozen toen deze
voor eenzelfde keuze stond.
Het blijkt dat mensen het meest verdienen als ze regelmatig geld geven
aan derden die in het verleden zelf gaven terwijl degenen die nooit
geven af en toe worden gestraft en daardoor minder verdienen. Een
belangrijk resultaat is ook dat als straffen niet mogelijk is, juist
degenen het meest verdienen die nooit iets geven.
Maastricht University