Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Datum 17 december 2009
Betreft rapportage inzake Engelstalige onderwijs in het Hoger Onderwijs
(motie Bosma, 31 700-VIII, nr. 158)
Algemeen
In mijn brief van 24 juni 2009 (Kamerstuk 31 700 VIII, nr. 207) heb ik toegezegd
u voor het einde van dit jaar te rapporteren over de inventarisatie van initiatieven
die door de hoger onderwijsinstellingen genomen worden op het gebied van het
verbeteren van kwaliteit van taalvaardigheid in het Engels van docenten. Hierbij
kom ik mijn toezegging na.
Ten behoeve van de genoemde inventarisatie heb ik de instellingen verzocht een
aantal vragen te beantwoorden (zie verder hierna). Daarnaast zijn studenten in het
kader van de Nationale Studenten Enquête gevraagd een oordeel te geven over de
kwaliteit van het Engels van de docenten. Ook zijn er algemene conclusies over de
kwaliteit van het Engels af te leiden uit de accreditaties van de NVAO.
Op grond van deze informatie kom ik tot de conclusie dat de kwaliteit van de
Engelse taalvaardigheid van docenten in het hoger onderwijs voldoende is.
Studenten en accreditaties zijn, voor zover bekend, overwegend positief hierover.
Er is in een beperkt aantal gevallen onder visitatiepanels wel kritiek op de kwaliteit
van het Engels. Ook is het gemiddelde cijfer dat hbo en wo-studenten aan de
kwaliteit van het Engels van hun docenten toekennen niet erg hoog (6,9) te
noemen. Daartegenover staat dat de meeste universiteiten en hogescholen zich
inspannen om de kwaliteit van het Engels onder docenten te borgen en te
verhogen.
Inventarisatie onder instellingen
Ter toelichting op de inspanningen in het hoger onderwijs zal ik nader ingaan op de
inventarisatie onder de instellingen. In verband daarmee zijn de volgende vragen
aan de instellingen voorgelegd:
1. Heeft u op instellings-, instituuts- of opleidingsniveau doelstellingen
geformuleerd ten aanzien van de kwaliteit van de mondelinge en schriftelijke
uitdrukkingsvaardigheid in het Engels van uw docentenkorps?
2. Kunt u aangeven op welke wijze u deze kwaliteit intern bewaakt (opname
Engelse taal in Basis Kwalificatie Onderwijs, gedragscode, andere interne
normen, etc.)?
a
na 1 van 7
Pagi
3. Kunt u weergeven welke inspanningen u pleegt om de kwaliteit van het Engels
van uw docentenkorps verder te verhogen in het licht van het toenemend
aantal aangeboden Engelstalige opleidingen?
4. Kunt u weergeven welke bestaande initiatieven er reeds zijn om de Engelse
taalvaardigheid van uw docentenkorps te verankeren in het personeelsbeleid?
Uit de reacties van de instellingen (dat zijn alle universiteiten, op twee na, en meer
dan de helft van de hogescholen) zijn de volgende antwoorden af te leiden:
Doelstellingen voor verbetering kwaliteit
Vrijwel alle instellingen hebben doelstellingen geformuleerd ten aanzien van de
kwaliteit van het Engelstalige onderwijs, zowel op instellingsniveau als specifieke
doelstellingen op instituuts- of opleidingsniveau (volgens de richtlijn van het
Common European Framework of Reference for Languages CEFR-). Eén van de
achtergronden daarvan is dat de meeste instellingen zich in 2006 hebben
gecommitteerd aan de Gedragscode Internationale Student, waarmee expliciete
voorwaarden zijn geaccepteerd ten aanzien van o.a. het Engelstalige onderwijs aan
de instelling.
Uiteraard is er in hoge mate sprake van differentiatie naar verschillende
opleidingen en de betreffende beroepenvelden. Zo wordt het opleidingsprogramma
van de Hotelschool Den Haag uitsluitend in het Engels verzorgd, aangezien de
managementfuncties in de gastvrijheidindustrie per definitie internationaal zijn.
Het onderwijs van bijvoorbeeld de geneeskundeopleidingen wordt daarentegen
primair in het Nederlands gegeven vanwege de sterke verwevenheid met de
patiëntenzorg.
Bewaking en bevordering kwaliteit
De bewaking en bevordering door de instellingen van de kwaliteit van Engelse
taalvaardigheid onder docenten krijgt op verschillende manieren vorm. Veel
voorkomend zijn de volgende elementen:
· In studentevaluaties wordt het niveau van de Engelse spreekvaardigheid
van docenten gemeten en geëvalueerd.
· Docenten en medewerkers worden tussentijds taalassessments Engels
(volgens de CEFR) afgenomen.
· Training in Engelse taalvaardigheid wordt meegenomen in de
Basiskwalificatie Onderwijs, die universitaire docenten moeten behalen, en
in de functie en competentieprofielen van hbo-docenten.
· Er worden voor docenten cursussen Engelse spreekvaardigheid en
schrijfvaardigheid aangeboden op verschillende niveaus, waaronder
Cambridge Certificate cursussen.
Verankering in personeelsbeleid
De meeste instellingen hebben Engelse taalvaardigheid van hun docenten aldus
verankerd in het personeelsbeleid:
· Engelse taalvaardigheid wordt meegenomen in de selectieprocedures van
docenten. Voor veel posities wordt internationaal geworven, waardoor er
meer colleges door native speakers kunnen worden verzorgd.
· In functioneringsgesprekken is Engelse taalvaardigheid een verplicht
aandachtspunt. Als uit de studentevaluaties blijkt dat de kwaliteit van het
Engels onder de maat is, wordt dit besproken in de
functioneringsgesprekken en wordt de betreffende docent voor bijscholing
doorverwezen naar het talencentrum van de instelling.
Pagina 2 van 7
Kortheidshalve verwijs ik u verder naar de bijlage bij deze brief, waarin per
instelling de belangrijkste maatregelen schematisch in kaart zijn gebracht.
Nationale Studenten Enquête
Naast de evaluaties onder studenten op opleidingsniveau is er ook een landelijk
beeld van hoe studenten gemiddeld de kwaliteit van de Engelse taalvaardigheid
onder hun docenten waarderen. De gegevens hierover zijn afkomstig uit de
Nationale Studenten Enquête 2009, waarin specifiek wordt gevraagd naar de
mening van studenten op dit punt. In 2009 hebben 21.896 studenten aan
bekostigde en aangewezen instellingen op deze vraag geantwoord. Daaruit blijkt
het volgende:
· Studenten waarderen de kwaliteit van het Engels van docenten met een
gemiddeld rapportcijfer van 6,9.
· In het wo ligt de gemiddelde waardering iets hoger (7,0) dan in het hbo
(6,7).
· De gemiddelde waardering in de bacheloropleidingen is 6,8 en in de
masteropleidingen 7,2.
· Studenten in het private onderwijs geven een iets hogere waardering
(7,1) dan studenten in het publieke onderwijs (6,9).
· De gemiddelde waardering verschilt van sector tot sector: Economie (6,7),
Techniek (6,8), Onderwijs (6,8), Gedrag & Maatschappij (6,8),
Gezondheidszorg (6,9), Recht (6,9), Landbouw (7,0), Natuur (7,1) en Taal
& Cultuur (7,6).
Accreditaties
Naar aanleiding van de accreditaties van de opleidingen zijn nog enkele algemene
opmerkingen te maken over de kwaliteit van het Engels in het hoger onderwijs:
· In een beperkt aantal gevallen wordt door visitatiepanels melding
gemaakt van problemen met de taalvaardigheid van docenten en
studenten. Er is echter geen sprake van een consistent klachtenpatroon.
· Steeds meer opleidingen geven aandacht aan de training van de
taalvaardigheid van docenten.
de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
dr. Ronald H.A. Plasterk
Pagina 3 van 7
Bijlage
Overzicht initiatieven ter verbetering kwaliteit van de Engelse
taalvaardigheid van docenten
Universiteiten
Instelling Kwaliteitbewaking Kwaliteitverhoging Verankering
TU/E Assessments; inschaling Verplichte taalcursussen Jaarlijkse
niveau op CEFR-schaal. voortgangsgesprekken.
Twente Jaarverslagen faculteiten; Trainingadvies na In jaargesprekken met
gedragscode internationale beoordeling door Taal docenten; taaleis in
student; gedragscode Coördinatie Punt sollicitatieprocedures
voertalen; vakevaluaties
TUD Minimumeisen; Ontwikkelingsdoelen Jaarlijkse Resultaat &
Kwaliteitszorgsysteem; vastgesteld; toetsen; Ontwikkelcyclus (R&O);
vakevaluaties; cursussen: examens aannamebeleid,
Niveau docent in bevorderingsbeleid.
personeelsregistratie-
systeem
Wageningen UR Studentenenquetes: bij lage Quick placements test; Rol in aannamebeleid, R&O-
score is uitkomst enquete interne cursussen; in BKO cyclus en loopbaanbeleid
onderdeel in R&O. aandacht voor culturele docenten
diversiteit; cursussen
kunnen worden verplicht
VU Taaleis C1 vastgelegd in Taaltoets, scholingsadvies; Engelse taalvaardigheid is
gedragscode vreemde talen; cursussen; bij score later basiskennis van alle
toezicht met HRM-beleid; dan C1 volgt evt. scholing. docenten;
studentenevaluaties;
UvA In BKO opgenomen; taaltoets door The jaargesprekken;
onderwijsevaluaties Language Academy (TLA); Functioneringsgesprekken
Rapportage TLA naar
faculteiten; scholingsadvies
TLA; diverse cursussen.
UU Voornemens minimumeisen Toetsen, scholingsadviezen, --
op te nemen in BKO. cursussen. Masterclass
`Teaching in the
International classroom'.
RUG Minimumeis B2/C1; BKO; In 2004-2005 1.35 mln In BKO. Alleen docent met
studentenevaluaties; beschikbaar gesteld voor B2/C1 niveau mag
vakevaluaties; International hele instelling; Engelstalig onderwijs
Student Barometer (ISB) verzorgen.
EUR BKO; minimumeis C1; Toetsen; adviezen; In BKO
studentenenquetes; trainingen;
UM Minimumeis B2/C1; Trainingen; uitgebreid In wervings- en
studentenevaluaties; aanbod cursussen selectieprocedure; Bij
stijgend aantal
studentefunctie is C1
geïndiceerd.
Pagina 4 van 7
Instelling Kwaliteitbewaking Kwaliteitverhoging Verankering
RU Minimumeis C2; Commissie Toetsen, scholingsadvies; Functioneringsgesprekken;
Taalbeleid Engels, adviseert cursussen/trainingen In wervings- en
bij verbeteren, verankeren, selectieprocedure; Alleen
en waarborgen kwaliteit; docent met near native-C2
onderwijsevaluaties; BKO niveau mag Engelstalig
door sommige faculteiten. onderwijs verzorgen.
UvT Minimumeis; jaarlijks Toetsen, scholingsadvies; Functie-eis in wervings- en
taalassessments; cursussen/trainingen selectieprocedure; steeds
vakevaluaties; International meer internationale
Student Barometer (ISB) docenten.
Hogescholen
Instelling Kwaliteitbewaking Kwaliteitverhoging Verankering
Gereformeerde Verantwoordelijkheid Niveaumetingen; Middels het `gewoon'-
Hogeschool kwaliteit bij cursussen; inzet docenten maken van colleges in
academiedirecteuren; in Engelstalige colleges; Engels;
Kwaliteitsmeting in geven colleges buitenlandse beoordelen&belonen, POP-
kwaliteitszorgsysteem collega-instituten cylcus.
Hanze- gedragscode internationale Corporate Academy onderdeel HRM-cyclus; bij
hogeschool student; gewenst niveau verzorgt scholingsaanbod enkele instituten advies
C1; bij enkele instituten `eis' personeel; bindend.
C1
INHolland minimumeis B2/C1; profiel Ism INHolland Academy Voornemen om opgestelde
internationale & wordt gewerkt aan profiel in functie- en
crossculturele oriëntatie scholingsaanbod; Dienst competentieprofielen
opgesteld met Engels `Internationalisering' docenten te integreren.
taalvaardigheid docenten waarborgt en stroomlijnt R&O, POP, functionerings-
hierin opgenomen. kwaliteit van en beoordelingsgesprekken
internationalisering in .
curricula opleidingen
Hogeschool Instituten die Engelstalig Scholingsaanbod tot Engels taalvaardigheid
Rotterdam onderwijs verzorgen borgen professionalisering; opgenomen in
kwaliteit; docenten zijn trajecten op maat; personeelsbeleid; POP;
geselecteerd op Cambridge Advanced Mogelijkheden voor alle
aantoonbare Certificate mogelijk bij docenten die in Engels les
ervaring/diploma's e.d. sommige instituten. willen gaan geven.
Hogeschool BKO; evaluaties; Cursus `How to teach your op diverse instituten
Utrecht Afspraken normering en subject in English' bij verschillende initiatieven:
borging kwaliteit vreemde Centre for Language and wervings- en
talen en talencentrum zijn Culture mogelijk ; selectieprocedure;
in ontwikkeling; nog Cambridge Examen functionerings- en
vaststellen welke Business English C1. beoordelingsgesprekken;
expertiseontwikkeling (ook
taaltraining) noodzakelijk
zijn voor verdere
internationalisering.
Hogeschool van in BKO; minimumeisen; taaltesten; bij div. opleidingen bij
Amsterdam kwaliteitsmetingen trainingen/scholingen; sollicitaties als voorwaarde;
docenten; streven naar meer native functionerings- en
Pagina 5 van 7
Instelling Kwaliteitbewaking Kwaliteitverhoging Verankering
studentenevaluaties; speakers. beoordelingsgesprekke n.
vakevaluaties;
Hogeschool studentenevaluaties; 2x per jaar Cambridge R&O-gesprekken;
Arnhem en vakevaluaties; bij niet cursussen intellingsbreed; functionering-
Nijmegen aantoonbaar niveau C2 van Coaching on de job-traject; beoordelingsgesprekken.
aan te nemen docenten uitspraaktrainingen; cursus
wordt Engels intern aan Kingsmore Institute
getoetst. England. Docenten-
uitwisselingsprogramma
met buitenland.
Hogeschool minimale niveau is Cursussen; Cambridge voorkeur voor native
Zeeland vastgesteld en HZ-breed trainingen; tailormade speakers in werving- en
uitgezet; Cambridge cursussen (bijv. technisch selectiebeleid; Kennisatlas:
trainingen verplicht gesteld; Engels); toename native geeft zicht op niveau
Interne normen moeten nog speakers docenten; minimale
geformuleerd worden. advanced niveau vereist bij
vast benoeming.
Hogeschool Zuyd gedragscode Omgang gericht scholingsaanbod; Opgenomen in HRM
Internationale Student in professionalisering en managementbeleid;
HO; ontwikkeling; taalcursussen
ter voorbereiding op
Cambridge examens
Hotelschool Uitsluitend Engelstalig taaltrainingen/cursussen; functionerings- en
Den Haag onderwijs; beoordelingsgesprekken;
taalassessments door POP; Functie-eis bij
Horizon Interlingua werving- en selectie.
Iselinge In instellingsplan is Engelse professionaliseringstraject werving- en selectie; in
Hogeschool taalvaardigheid opgenomen waarbij Engels literatuur verplichte POP;
bestudeerd moet worden; functionerings- en
beoordelingsgesprekken.
NHTV minimumeisen; streven quick placements test; In personeelsbeleid;
2013 alle docenten op cursussen; trainingen; functionerings- en
niveau C2; opfriscursussen. beoordelingsgesprekken;
studentenevaluaties;
algemene
kwaliteitssysteem.
Saxion in BKO; invoering testen; scholing; Opname functieprofiel;
Gedragscode Anderstalig maatwerkopleidingen door funtie-eis bij werving- en
Onderwijs International Office van selectie; functionerings- en
Saxion; Cambridge beoordelingsgesprekken
Advanced Certificate
Stenden -- intakes/screening; ontwikkelplan opgenomen
Hogeschool cursussen; Cambridge in personeelsbeleid
Advanced Certificate;
discussies en
workshopsessies
St. Hogeschool kwaliteit wordt per scholingsplan; apart budget functionerings- en
Van Hall opleiding bewaakt; beschikbaar beoordelingsgesprekken;
Larenstein basisniveau vastgesteld; scholingsplan.
gedragscode
Pagina 6 van 7
Instelling Kwaliteitbewaking Kwaliteitverhoging Verankering
Gerrit Rietveld studentenevaluaties; geen toename Engelstalige in werving- en
Academie vakevaluaties opleidingen; selectieprocedures;
bijscholing mogelijk. aantal functioneringsgesprekken
jaren geleden
instellingsbreed bijscholing
Engels aangeboden.
De hogeschool -- Bijscholing mogelijk Ervaring met beheersing
van Beeldende Engelse taal is zeer positief.
kunsten, Muziek Geen structurele
en Dans initiatieven nodig.
Hogeschool de uitsluitend Nederlandstalig -- --
Kempel Onderwijs.
Pagina 7 van 7