Nature and nurture effects of voluntary activity and nutrition on energy
balance and emotionality; a study in mice
Datum: 21 december 2009
Promotie: mw. I. Jonas, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: Nature and nurture effects of voluntary activity and
nutrition on energy balance and emotionality; a study in mice
Promotor(s): prof.dr. G. van Dijk, prof.dr. C. Nyakas
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Erfelijke eigenschappen van hoogactieve muizen onderzocht
Veel bewegen kan overgewicht en metabole ziekten helpen voorkomen,
maar zowel mensen als dieren verschillen individueel sterk in de mate
waarin ze 'spontaan' en 'gepland' bewegen.
Onder gepland bewegen wordt het soort activiteiten verstaan die de
omgeving voortdurend van ons vraagt. De rest van de dag zitten we niet
de hele tijd stil - ook dan bewegen we, maar van dit spontaan bewegen
zijn we ons niet altijd bewust. Toch neemt het een aanzienlijk deel
van het dagelijkse energieverbruik in beslag.
In de erfelijksheidsleer wordt het niveau van spontane fysieke
activiteit beschouwd als een complexe eigenschap, die is opgebouwd uit
diverse ondergeschikte fysieke en/of gedragsmatige eigenschappen. In
haar promotieonderzoek vergeleek Izabella Jonas gewone muizen met
muizen die geselecteerd en gefokt zijn op het gegeven dat ze graag en
veel in een loopwiel rennen. Ze hebben dan een zogenaamde hoge
loopwielactiviteit. Ook zonder loopwiel zijn ze erg actief, ze
vertonen een sterk verhoogde 'spontane thuiskooi-activiteit'.
In gedragstudies toont Jonas aan dat de hoogactieve muizen een hoger
angstniveau hebben op onbekend terrein, maar juist extraverter zijn en
routinematiger handelen onder bekende condities. Daarnaast hebben
hoogactieve muizen een verhoogde energie turn-over. In tegenstelling
tot de gewone muizen worden ze niet dik wanneer ze een hoogvet/suiker
dieet krijgen voorgeschoteld.
Tijdens de voortplanting en met name tijdens de zoogperiode bleken
hoogactieve moeders en nakomelingen echter efficiënter hun voeding om
te zetten in lichaamsgroei. Het verwisselen van pasgeboren gewone en
hoogactieve pups (crossfostering) laat zien dat de fysieke
eigenschappen en het gedrag op volwassen leeftijd sterker worden
bepaald door het prenatale milieu of de genetische aanleg dan door
postnatale invloeden van de moeder. Met andere woorden: nature is in
dit geval belangrijker dan nurture.
Het onderzoek onderstreept volgens Jonas op de eerste plaats het
belang van spontane fysieke activeit in de preventie van metabole en
mogelijk mentale ziekten. Ook laat het volgens haar zien hoe
belangrijk het gebruik van geselecteerde muizenlijnen is bij de
bestudering van complexe eigenschappen en ziekten.
Izabella Jonas (Hongarije, 1981) studeerde Human Kinesiology aan de
Semmelweis University (Budapest). Het onderzoek werd uitgevoerd aan de
afdeling Behavioral and Neuroscience van de RUG en gefinancierd door
het Diabetes Fonds.
Laatst gewijzigd: 04 december 2009 11:30
Rijksuniversiteit Groningen