NMa in onderzoek naar energiemarkten: Consument laat geld liggen
35-09 / 22-12-2009
Consumenten voelen nog te veel weerstanden als ze overwegen over te
stappen van energieleverancier. Ze schatten de kosten en risicos om
zich actief op de markt te bewegen groter in dan de mogelijke
voordelen. Echter, consumenten die wel actief zijn betalen een flink
lagere prijs voor energie dan de passieve consument. Dit kan oplopen
tot honderden euros per jaar, concludeert de NMa in haar onderzoek
naar de energiemarkten. De consument gaat daarnaast minder voor
energie betalen wanneer de groothandelsmarkten voor gas en
elektriciteit beter werken. Vooral op de groothandelsmarkt voor gas is
nu nog onvoldoende concurrentie, wat doorwerkt in de prijs voor
consumenten.
Overstappen
Het aantal huishoudens dat overstapte van energieleverancier was in
2008 9 procent van de huishoudens. Dat is in drie jaar tijd een
verdubbeling. Sinds het vrijmaken van de kleinverbruikersmarkt in 2004
is in totaal 28 procent van de huishoudens overgestapt van
leverancier. Dat is pakweg 1 op de 4 huishoudens. Uit onderzoek onder
consumenten blijkt dat 6 procent zal overstappen. En 23 procent staat
niet negatief tegenover overstappen.
Veel te verdienen
Het verschil tussen de hoogste en laagste prijs voor bijvoorbeeld een
jaarcontract gas kan oplopen tot 150 EUR voor een huishouden en voor
een jaarcontract elektriciteit tot 85 EUR. Bij contracten voor
onbepaalde tijd is dat 60 EUR voor gas en 70 EUR voor elektriciteit.
Bij 3-jarige contracten is dat zelfs 180 EUR per jaar voor gas en 140
EUR per jaar voor elektriciteit, samen 320 EUR.
Gedoe
Uit het jaarlijkse consumentenonderzoek van de NMa blijkt dat
consumenten vaak een te pessimistisch beeld hebben van het te behalen
voordeel van overstappen. Dit wordt steevast lager ingeschat dan wat
in werkelijkheid mogelijk is. Ook speelt mee dat consumenten problemen
verwachten bij een overstap. Veel consumenten zijn nog altijd bang
zijn dat een overstap leidt tot gedoe, administratieve problemen, of
zelfs afsluiting van gas en elektriciteit. Dat is onterecht.
Transparantie
Consumenten zullen meer vertrouwen krijgen in de energiemarkt en een
beter beeld krijgen van het te behalen voordeel indien zij beter
geïnformeerd zijn, is de conclusie van de NMa. Door meer transparantie
krijgen consumenten een correcter beeld van de mogelijkheden en het
gemak van overstappen en de voordelen die een overstap kan opleveren.
De NMa zal consumenten actief gaan informeren, onder andere via de
website www.consuwijzer.nl. Daarnaast blijft de NMa onderzoek doen
naar de objectiviteit van prijsvergelijkers en actief toezicht houden
op klantenwerving.
Knelpunten op de gasmarkt
De markt voor gas voor consumenten heeft last van onvoldoende
functionerende groothandelsmarkten. Als de groothandelsmarkten voor
gas en elektriciteit beter gaan functioneren, is het de verwachting
dat de jaarlijkse energierekening van huishoudens omlaag kan. Op de
gasmarkt kunnen de meeste energieleveranciers voor de inkoop van gas
alleen terecht bij Gasterra (tegen de voorwaarden van Gasterra).
Hierdoor zijn er nog onvoldoende mogelijkheden voor concurrentie
tussen de leveranciers. Met name nieuwe toetreders kunnen moeilijk een
marktaandeel verwerven.
Gasopslag
Een van de belangrijkste oorzaken is de beperkte toegang die
marktpartijen hebben tot de voorzieningen voor gasopslag. Gasopslag
wordt gebruikt om fluctuaties in de vraag naar gas te kunnen opvangen,
bijvoorbeeld het verschil in gasverbruik tussen zomer en winter. De
grote bestaande opslagen in Nederland worden grotendeels gebruikt door
één partij: Gasterra. Gasterra exploiteert ook het Groningen-gasveld.
Marktpartijen kunnen dus moeilijk om Gasterra heen. De NMa gaat
verkennen in hoeverre de bestaande gasopslagen meer toegankelijk
zouden moeten en kunnen worden gemaakt voor andere marktpartijen.
Elektriciteitsmarkt
Ook de elektriciteitsmarkt werkt nog niet optimaal. De benutting van
de grensverbindingen met Duitsland, maar ook Noorwegen moet worden
verbeterd. Daarnaast is het voor de marktwerking belangrijk dat
netbeheerder Tennet de nieuwe elektriciteitscentrales op tijd aansluit
op het netwerk. Door uitbreiding van de opwekkingscapaciteit en de
koppeling met buurlanden, zal de concurrentie op de
elektriciteitsmarkt toenemen. Dat levert de consument extra voordeel
op.
Relevante informatie
De Nederlandse energiemarkten in 2009
Monitor kleinverbruikersmarkten gas en
elektriciteit 2009
Monitor groothandelsmarkten gas en
elektriciteit 2009
Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa)