ZOOGDIERVERENIGING TREKT CONCLUSIES UIT ONDERZOEKSCAMPAGNE JAAR VAN DE EGEL
'Egels zouden op Rode Lijst bedreigde zoogdieren moeten'
De dit jaar gehouden grootschalige onderzoekscampagne Jaar van de Egel heeft een unieke hoeveelheid onderzoeksgegevens opgeleverd. Aan de hand daarvan trekt de Zoogdiervereniging de conclusie dat de zorgen voor de egel helaas terecht zijn gebleken. Het gaat zo slecht met de egels in Nederland dat deze op de Rode Lijst van bedreigde zoogdieren zouden moeten komen.
Campagneleider Eric van Kaathoven van de Zoogdiervereniging kijkt met gemengde gevoelens naar de resultaten van het Jaar van de Egel: 'Heel blij zijn we met de enorme respons van de Nederlanders. Voor het eerst is goed in kaart gebracht waar egels voorkomen en waar niet. En dat blijkt gelukkig in bijna heel Nederland te zijn. Maar verder zijn we eigenlijk alleen maar rode lichten tegen gekomen. Met name aanwijzingen voor een halvering in de aantallen egels, zijn zorgelijk.'
Verspreiding egels goed
Nog nooit heeft Nederland zo massaal waarnemingen van egels doorgegeven als tijdens het Jaar van de Egel. Het gaat om zo'n zes duizend waarnemingen die via de mail zijn binnen gekomen, zo'n acht duizend via Waarneming.nl en zo'n zeveneneenhalf duizend via Telmee.nl. Met meer dan twintig duizend waarnemingen, ontstaat een uniek beeld van waar egels in Nederland voorkomen. Daaruit blijkt dat de egel nog steeds in vrijwel heel Nederland waargenomen wordt en dat is goed nieuws. Opvallend is wel dat er in bepaalde delen van Nederland nauwelijks egels gemeld zijn, zoals op de Veluwe en in grote delen van Flevoland. In beide gevallen zou dat wel eens met het biotoop te maken kunnen hebben. Egels voelen zich meer thuis in kleinschalige cultuurlandschappen dan in grootschalige agrarische landschappen (Flevoland) en uitgestrekte (naald)bossen (Veluwe). Positief maar verwacht, is dat de egel gezien wordt in dorpen en steden, egels en mensen kunnen dus prima samen wonen.
Kaartje Egelmeldingen op Telmee.nl
Aantallen egels gehalveerd
Om beter in beeld te krijgen hoe het de egels gaat, organiseerde de Zoogdiervereniging tijdens het Jaar van de Egel zogenaamde E-teams. In totaal 67 forenzen telden dit jaar op vaste routes doodgereden egels. Sommigen zagen op hun route geen enkele dode egel, maar één van de forenzen telde dit jaar maar liefst 56 dode egels. In totaal werden er 901 dode egels geteld. Dat zijn 48 egels per jaar per 100 kilometer weg. Als we er van uitgaan dat de wegen die de E-team-leden bekeken typisch zijn voor die van heel Nederland, werden er dit jaar in het hele land naar schatting zo'n 135.500 egels doodgereden.
Deze uitkomsten kunnen we vergelijken met een soortgelijk onderzoek dat de Zoogdiervereniging in de jaren negentig deed. Toen werden zo'n 100 dode egels per jaar per 100 kilometer gevonden. Omdat er nu meer verkeer is dan toen, verwachtten we bij een gelijkblijvende populatie egels ongeveer evenveel of zelfs meer dode egels per kilometer aan te treffen. Nu dit aantal veel lager is (daling van zo'n vijftig procent) is dat een belangrijke aanwijzing dat er nu veel minder egels zijn dan in de tweede helft van de jaren negentig.
Vogelaars spotten minder egels
Deze conclusies worden bevestigd door ander onderzoek. Dit jaar was het namelijk ook voor het eerst mogelijk een trend voor egels te berekenen vanuit de jaarlijkse systematische vogeltellingen die worden uitgevoerd door vrijwilligers van SOVON. Bij die tellingen worden ook zoogdieren gezien en geteld. Die trend is dat er bijna de helft minder egels zijn in Nederland dan halverwege de jaren negentig (een significante afname in de periode 1994-2008).
Populatieverandering van de egels in Nederland. Aantallen in 1994 zijn op 100% gesteld. Bron: Netwerk ecologische monitoring (Zoogdiervereniging, SOVON & CBS).
Conclusies
Onderzoeker van de Zoogdiervereniging, Jasja Dekker, komt tot de conclusie dat de egel op de Rode Lijst van bedreigde zoogdieren zou moeten komen: 'De verspreiding is goed te noemen maar de aanwijzingen voor een significante achteruitgang van de egel populatie maken plaatsing op de Rode Lijst noodzakelijk. Waar we aan het begin van dit jaar nog te maken hadden met onvoldoende harde gegevens om die conclusie te kunnen trekken, kunnen we dat aan het einde van het Jaar van de Egel wel. De Zoogdiervereniging zal haar bevindingen bij de minister neerleggen.'
Ambassadeur Lodewijk Hoekstra
De Zoogdiervereniging wil van de gelegenheid gebruik maken om de vele mensen die op de een of andere wijze een bijdrage geleverd hebben aan het succes van de campagne te bedanken. In het bijzonder TV-tuinman Lodewijk Hoekstra die zich dit jaar met veel enthousiasme belangeloos heeft ingezet voor de egels. Zo sprak hij een radiospotje in en gaf tuintips voor een egelvriendelijke tuin tijdens het drukbezochte Egelweekend.
Aangemoedigd door het enorme succes van het eerste Egelweekend komt er in 2010 trouwens een tweede Egelweekend, opnieuw het derde weekend in september (18 en 19 september).
Jaar van de Egel
De onderzoekscampagne Jaar van de Egel is een initiatief van de Zoogdiervereniging en wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van LNV en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
Noot voor de redactie (