Ingezonden persbericht

Amsterdam, 30 december 2009

"Bits of Freedom: Naaktscanners niet introduceren"

De digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom schrijft in een open
brief aan de Minister van Justitie dat het kabinet geen naaktscanners
moet introduceren. Naar aanleiding van de mislukte aanslag op Eerste
kerstdag heeft Minister Hirsch Ballin laten weten dat hij naaktscanners
versneld wil invoeren. Een rationele kosten-batenanalyse dwingt echter
tot de conclusie dat invoering van naaktscanners niet wenselijk is.

Bits of Freedom dringt erop aan om veiligheidsbeleid niet op angst, maar
op rationele analyses te baseren. Het verlies van privacy en individuele
vrijheid speelt daarbij een belangrijke rol. De inzet van naaktscanners
kan het risico van aanslagen tegen vliegtuigen in de lucht slechts deels
beperken. Naaktscanners zijn tegelijkertijd een stevige inbreuk op de
privacy en de lichamelijke integriteit, brengen hoge kosten met zich en
de gezondheidseffecten staan niet vast. In plaats daarvan moet het
kabinet onderzoeken waarom bestaande maatregelen hebben gefaald.

Bits of Freedom: "De onrust in de media over de recente aanslag is
begrijpelijk, maar geen reden om nieuwe veiligheidsmaatregelen te nemen.
De kans dat iemand slachtoffer wordt van een terroristische aanslag in
de lucht, is een stuk kleiner dan dat iemand door bliksem wordt geraakt.
Nederland moet zich niet laten uitkleden door angst."

Contact: Ot van Daalen, tel: +31(0)654386680

Open brief:

Ministerie van Justitie
t.a.v. dhr. dr. E. Hirsch Ballin
Postbus 20301
2500 EH Den Haag

Betreft:
Introductie naaktscanners
Datum:
Amsterdam, 30 december 2009

Geachte heer Hirsch Ballin,
1. Met zorg nam de stichting Bits of Freedom ("Bits of Freedom") kennis van recente
uitlatingen van het kabinet dat zij zo snel mogelijk naaktscanners op Schiphol wil
introduceren.
2. Bits of Freedom dringt erop aan om af te zien van dit voornemen. Veiligheidsbeleid moet niet
op angst, maar op rationele analyses worden gebaseerd. Het verlies van privacy en
individuele vrijheid speelt daarbij een belangrijke rol. Aan de hand van zo een rationele
analyse moet worden geconcludeerd dat de introductie van naaktscanners niet wenselijk is.
In plaats daarvan moet worden onderzocht waarom bestaande maatregelen hebben gefaald.
3. Voor de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers en de Vakbond van Nederlands
Cabinepersoneel is het heel simpel: "de balans tussen veiligheid en privacy (dient) in
principe altijd in het voordeel van de veiligheid uit te slaan".1 Die opvatting is echter te kort
door de bocht: iedere beveiligingsmaatregel moet worden onderworpen aan een evaluatie
van de voor- en nadelen, waarbij ook het verlies van privacy en dus van individuele vrijheid
moet worden meegewogen.
4. Beveiligingsexpert Bruce Schneier beschrijft in zijn boek 'Beyond Fear' een stappenschema
voor deze evaluatie. Allereerst moet worden vastgesteld wat men probeert te beschermen.
Vervolgens moet worden beoordeeld wat de risico's zijn. Daarna moet worden onderzocht in
hoeverre de maatregelen deze risico's kunnen beperken en welke nieuwe risico's ontstaan
door de maatregelen. Tot slot moet worden onderzocht welke kosten of andere nadelen de
maatregelen met zich brengen.
1 Zie onder meer http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article2949331.ece/_Veiligheid_belangrijker_dan_privacy_.html.

5. Aan de hand hiervan kan de vraag worden beantwoord: wegen de voordelen van
naaktscanners op tegen de nadelen? Een eerste analyse leidt tot de conclusie dat
introductie van naaktscanners niet wenselijk is.
6. De inzet van naaktscanners kan het risico van aanslagen tegen vliegtuigen in de lucht
slechts deels beperken. De scanners zijn niet foutloos: De Telegraaf meldt dat Al-Qaeda de
afgelopen tijd heeft geoefend met het passeren van naaktscanners, en de operationeel
directeur van Schiphol durft niet te garanderen dat een naaktscanner de explosieven had
ontdekt.2 Met zo een scanner zouden bovendien slechts explosieve stoffen die op het
lichaam zijn aangebracht worden gedetecteerd, terwijl stoffen die in het lichaam zijn verstopt
onopgemerkt blijven. Kwaadwillenden zullen snel genoeg nieuwe manieren vinden om de
naaktscanner te omzeilen.
7. Naaktscanners zijn tegelijkertijd een stevige inbreuk op de privacy en de lichamelijke
integriteit: ieder individu wordt digitaal uitgekleed. Dat die beelden zouden worden
geanonimiseerd en geslachtsdelen niet zichtbaar zouden zijn, doet daar niet aan af: bloot is
bloot. En kan echt worden voorkomen dat personeel de naaktfoto's van bekende
Nederlanders met de mobiele telefoon fotografeert? Of dat een ambtenaar zijn privécollectie
van foto's van naakte minderjarigen uitbreidt met foto's van de scanner? Het staat
verder nog niet vast dat deze scans geen nadelige effecten op de gezondheid hebben,
terwijl de kosten van apparatuur en personeel significant zijn. Daarbij komt dat extra
beveiligingsmaatregelen mogelijk langere wachtrijen in het ongecontroleerde deel van de
luchthaven tot gevolg hebben, en dat leidt weer tot een groter risico op aanslagen. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat de Europese Commissie onder druk van het Europese
Parlement de introductie van deze scanners heeft opgeschort, in afwachting van de
uitkomsten van een onderzoek naar de nadelen.
8. In plaats van dit soort ineffectieve en dure maatregelen te nemen, kan de overheid beter
onderzoeken waarom bestaande maatregelen falen. Als we de media moeten geloven
waren er al verschillende aanwijzingen dat de verdachte op het verkeerde pad was geraakt.
De vader van de verdachte had zijn zorgen over mogelijke radicalisering gedeeld met
autoriteiten in Nigeria en andere landen. De verdachte stond op controlelijsten van de
Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. En bovendien: undercoverjournalist Alberto
Stegeman toonde vorig jaar al aan hoe makkelijk het is de beveiliging van Schiphol via de
achterdeur te omzeilen.
9. Het is op zijn minst merkwaardig dat de huidige maatregelen blijkbaar niet goed genoeg zijn
ingezet, en het kabinet nu toch verdergaande maatregelen wil nemen om dit in de toekomst
te voorkomen. Het wordt tijd dat het debat over hoe we Nederland veiliger kunnen maken,
met open vizier en op basis van rationele overwegingen wordt gevoerd, waarbij ook de
impact op de individuele vrijheid een serieuze rol krijgt. Nederland moet zich niet laten
uitkleden door angst. Wij dringen er met klem op aan dat naaktscanners niet worden
ingevoerd.
Bits of Freedom verdedigt privacy en communicatievrijheid in de digitale wereld, Aan deze bijdrage
hebben tientallen geïnteresseerde sympathisanten online meegeschreven.
2 Zie http://www.telegraaf.nl/binnenland/5670711/__Al-Qaeda_traint_met_bodyscans__.html?p=6,1 en
http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1332138.ece/Bodyscan_had_Nigeriaan_kunnen_betrappen.

Uiteraard ben ik graag bereid om het bovenstaande nader toe te lichten, mocht daaraan behoefte
bestaan.

Hoogachtend,

Ot van Daalen

Stichting Bits of Freedom
Postbus 10746
1001 ES Amsterdam
M +31(0)654386680
E ot.vandaalen@bof.nl
W www.bof.nl
Bankrekening 55 47 06 512
Bits of Freedom, Amsterdam
KVK-nr. 34 12 12 86