PH.Nieuwsbrief 377

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


DUITSLAND BEZUINIGT NIET OP DE ZORG .....


In tegenstelling tot Engeland en Nederland bereidt de Duitse regering geen kortingen voor op de gezondheidszorg voor de periode na de financiële crisis. Twee politieke partijen, het CDU en de FDP, zijn in Duitsland aan de macht. De rechts-liberale FDP is tegen kortingen op de zorg om macro-economische redenen. Het korten op zorg leidt tot stijging van de werkloosheid en verergert de crisis, aldus de FDP. Met onder meer deze argumentatie won de FDP in 2009 de verkiezingen en verdreef de socialisten uit de regering. Het CDU steunt vooralsnog de FDP. Zij vreest zetelverlies bij ingrijpen in de zorg. Dat zetelverlies zou kunnen optreden bij de binnenkort te houden verkiezen in Rheinland Westphalen. Bij zetelverlies in deze grootste Duitse deelstaat zou de regering haar meerderheid in de senaat kwijt raken. De Duitse zorgverzekeraars dringen aan op ingrijpen in de zorg. Maar zij vinden geen gehoor bij CDU en FDP. Al deze informatie vernam ik tijdens een gesprek met een topfunctionaris van de Duitse zorgverzekeraars. Ik had dat gesprek daags voor Kerst in Berlijn.


....MAAR DAT ZOU WEL MOETEN


De opvatting van de FDP (zie bericht hierboven) is vloeken in de politieke kerk van Nederland. Want regering en oppositie zijn het eens dat kortingen op de zorg tot wellicht 13 miljard een van de noodzakelijke ingrepen zijn om na de crisis de overheidsfinanciën weer op orde te brengen. Toch vindt de argumentatie van de FDP steun bij Paul Wallace en de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie Lou Groot. Wallace is directeur Zorginnovatie van Kaiser Permanente te San Francisco. Hij geeft jaarlijks gastcolleges op het Julius Centrum. Zijn stelling is dat de hoge USA-bestedingen aan zorg hebben voorkomen dat de financiële crisis nog harder heeft toegeslagen. Want mensen stellen hun uitgaven voor zorg niet uit, zoals ze wel doen met de aanschaf van luxe goederen zoals auto's, nieuwe woningen en vakantiereizen. De te vroeg overleden gezondheidseconoom Lou Groot en mijn promotor stelde in de jaren tachtig, dat een land beter kan kiezen voor een hogere premie voor de zorgverzekering dan voor een hogere werkloosheidspremie. Want bestedingen in de zorg verschaffen werkgelegenheid voor vele laagbetaalden. Want vind ik zelf van de FDP argumentatie? Ik heb macro-economie gestudeerd en ben sindsdien aanhanger van Keynes. Zijn stelling was (te kort door de bocht geformuleerd): bij een recessie moeten overheidsbestedingen omhoog en daarna omlaag. De curve van krimp en groei van het nationaal inkomen krijgt daardoor de vorm van de letter V. Maar, als de overheid te snel na een recessie haar uitgaven weer vermindert, dan ontstaat een curve met de vorm van de letter W. Het begin van een herstel wordt de kop ingedrukt door een regering die te snel weer haar bestedingen verlaagt. Deze kerstvakantie had ik de tijd om kranten, weekbladen en hun bijlagen goed te lezen. Er woedt thans onder macro-economen een V of W discussie. Sommige willen snel de overheidsfinanciën op orde brengen en andere vrezen dat zoiets leidt tot een letter W recessie. Voor mij is duidelijk dat kortingen, ook op de zorg, noodzakelijk zijn. Maar hoe groot die moeten zijn en hoe snel gerealiseerd, daarover moet het beleidsdebat over de zorg gaan in 2010. Ik zelf wil eerst weten wat de macro economische meerwaarde is van een ingreep in de zorg van 13 mld. Maar bezuinigingen moeten wel gebeuren. Zie ook het bericht hieronder. En noteer alvast: op vrijdag 2 juli spreken de genoemde Paul Wallace en twee topmensen van de Duitse zorgverzekeringen op het vierde nationale ketenzorg congres. In maart gaat de brochure uit. Wil je nu al meer informatie over dit congres? Stuur dan een mail naar congres organisator Inge Kuurman op I.P.Kuurman@umcutrecht.nl


MACRO-ECONOMISCHE PRESTATIE INDICATOREN VOOR DE ZORG: JA GRAAG


Prestatie-indicatoren staan de laatste tien jaar centraal in de zorg. Ze komen voor in het Algemeen Dagblad en Elsevier Weekblad. Ze worden geëist door inspectie, zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties. Tal van onderzoeksinstituten zoals het Julius Centrum ontwerpen vandaag de dag betrouwbare en valide indicatoren voor bijvoorbeeld spoedzorg, eerstelijn en ziekenhuizen. De Nederlandse regering zou het draagvlak voor haar macro-economische gezondheidspolitiek vergroten indien zij ook prestatie-indicatoren hanteert om haar eigen beleid te verantwoorden. Dan wordt duidelijk wat een ingrijpen in de zorg van 13 miljard euro betekent voor de Nederlandse economie. De te hanteren prestatie-indicatoren voor macro-economisch zorgbeleid betreffen voilgens de macro-economische leer in ieder geval: 1. de groei van het nationaal inkomen 2. de verandering in de werkloosheid 3. de inflatie 4. de verandering in het begrotingstekort van de overheid en 5. de verandering in de staatsschuld. Regering en parlement zouden aan de zorgsector duidelijk moeten maken welk effecten de bezuinigingsvoornemens van 13 miljard euro hebben op deze vijf prestatie-indicatoren. Zijn die effecten gunstig, dan verwacht ik meer draagvlak in de zorgsector. En de overheid heeft dan nog meer recht van spreken. Zij kan dan zonder enig bezwaar van zorgprofessionals en -organisaties vragen zich te verantwoorden door middel van prestatie- indicatoren die op hun werk van toepassing zijn.


INGRIJPEN IN ZORG LEIDT TOT ZETELVERLIES?


De Duitse CDU houdt ingrijpen in de zorg af uit vrees voor zetelverlies bij de verkiezingen in Rheinland Westphalen (zie ook het eerste bericht hierboven). Deze Realpolitik van het CDU is niet typisch Duits. In de jaren tachtig heeft de Britse premier Margareth Thatcher vele maatschappelijke sectoren buiten de overheid geplaatst: spoorwegen, universiteiten, volkshuisvesting en energiebedrijven. Maar ze heeft nooit de National Health Service geprivatiseerd. In Nederland was Lubbers premier in de jaren tachtig. Ook hij heeft nooit ingegrepen in de zorg, niet door het toen bestaande bouwplafond re verlagen en ook niet door delen van de Ziekenfondswet en Awbz te privatiseren. Thatcher en Lubbers zijn lang aan het bewind gebleven, mede omdat ze de zorg ontzagen. Kennelijk wil het Duitse CDU hetzelfde. Wat gaan CDA en PvdA doen in Nederland? Deze vraag houdt mij bezig sinds het indringende gesprek met een topfunctionaris van de Duitse zorgverzekeraars in Berlijn, daags voor kerst. Gaan zij realpolitik bedrijven voor de zorg net als Thatcher, Lubbers en nu dus Merkel? Of verliezen zij zetels door macro-economisch goed onderbouwde bezuinigingsvoorstellen uit te brengen een jaar voor de parlementaire verkiezingen in 2011? Een tussenweg voor de coalitie om zonder zetelverlies toch in te grijpen in de zorg is aangegeven door de Engelsen Crump en Ali. Zij beiden geven leiding aan het NHS Institute for Innovation and Improvement, een groep die in Engeland zorginnovaties ontwikkelt en implementeert. In de British Medical Journal van 21 november reiken auteurs Crump en Adil hun regering de tussenweg aan. Zij willen de productiviteit van de zorgverlening aanmerkelijk verhogen door invoering van vele effectief bewezen maar nog niet geïmplementeerde zorginnovaties, door uitgebreide invoering van op het internet gebaseerde informatie technologie en slimme bekostiging om de invoering hiervan te stimuleren. In Nieuwsbrief 375 van 20 december (klik hier) besprak ik hun artikel. De Nederlandse regering zou ook voor de aanpak van Crump en Ali kunnen kiezen. Er liggen vele innovaties klaar in Engeland die ook voor Nederland betekenis hebben. In Amerikaanse wetenschappelijke zorgtijdschriften vindt een debat plaats over preventieve interventies die wel of niet kosten besparen. De kostbesparende interventies kan Nederland sowieso introduceren. In eigen land bestaat reeds tien jaar het ZonMw programma Doelmatigheidsonderzoek (DO). Vele interventies uit dat programma zijn beschikbaar voor brede implementatie, zo leert een recent verspreide prachtige ZonMw film over DO. Tot zover dit bericht. Op vrijdag 29 januari vindt het congres Recente ontwikkelingen in zorgpaden in ziekenhuizen plaats. Een zorgpad is een zorginnovatie die erop is gericht om medisch specialistische zorg beter, veiliger, sneller en goedkoper te maken. Vele nieuwe zorgpaden komen dan aan de orde. Op dat congres houdt ondergetekende een plenaire voordracht. Dan werk ik het betoog in dit bericht verder uit. Wil je breder kennis nemen van de denkbeelden van Crump en Ali? Wil je in één dag overzien wat er aan recente zorginnovaties op de markt kwam? Klik dan hier.


ZIEKENHUIZEN VERGELIJKEN SPOEDPATIËNTEN


Spoedeisende Hulpafdelingen (SEH's) van ziekenhuizen hebben tegenwoordig verschillende organisatievormen. Sommige werken met triage en andere niet. Sommige hebben zorgpaden en een acute opnameafdeling achter de SEH en andere niet. Sommige werken nauw samen met een huisartsenpost en andere niet. Sommige werken met SEH-artsen en andere niet. Sommige SEH's zijn groot en andere klein. Boeiend en leerzaam is het om de ervaringen van spoedpatiënten te meten bij al die verschillende organisatievormen. Zo zou het kunnen zijn dat spoedpatiënten triage bijzonder op prijs stellen, omdat binnen een paar minuten een verpleegkundige of arts even naar hun gekeken heeft. Dat is geruststellend. Maar het kan ook zijn dat dat geen indruk maakt. Zo zijn er bij iedere organisatievorm wel positieve of een negatieve ervaringen te benoemen. Wat wij niet weten of die veronderstelde ervaringen zich inderdaad voordoen. Daarom wil het Julius Centrum in 2010 bij twintig ziekenhuizen onder 600 spoedpatiënten ervaringen meten. Dat doen wij met een door ons nieuw ontwikkelde vragenlijst, te weten de CQ Index Spoedeisende Hulp van ziekenhuizen. Ziekenhuizen die mee willen doen aan dit onderzoek betalen een deel van de kosten, te weten 6000 euro. Wellicht iets meer indien met vragen wil toevoegen aan de lijst die van specifiek belang zijn voor het eigen ziekenhuis. Op donderdag 21 januari, 1500 -1700 uur organiseert het Julius Centrum een informatiemiddag voor ziekenhuizen die hun eigene belang en het algemene belang van goede organisatievormen van spoedzorg willen dienen. De informatie bijeenkomst op 21 januari is bedoeld voor beleidsmedewerkers van ziekenhuizen die aan de studie willen meedoen. Prof. Diana Delnoy is directeur van het Centrum Klantervaringen Zorg en opent de bijeenkomst. Juliusonderzoeker drs. Nanne Bos en ondergetekende geven toelichting op de studie. Reeds dertien ziekenhuizen meldden zich aan. Wil je meer weten over de informatiebijeenkomst? Stuur dan een mail naar bijeenkomstorganisator Annet Esser op A.F.Esser@umcutrecht.nl Kun je niet op 21 januari, maar wil je wel meedoen? Neem contact op met Nanne Bos op N.Bos-2@umcutrecht.nl


STAGIAIR GEVRAAGD BIJ SPOEDZORGSTUDIE


Eind januari start in het Meander Medisch Centrum te Amersfoort een onderzoek naar de ervaringen aldaar van patiënten op de Spoedeisende Hulpafdeling. Zeshonderd patiënten vertellen dan hun ervaringen met effecten van de zorgverlening, wachttijden, bejegening, verkregen informatie en andere kwaliteitsaspecten van deze spoedzorg. Juliusonderzoeker Nanne Bos (zie ook het bericht hierboven) leidt de studie en heeft een vragenlijst ontwikkeld. Wil jij haar daarbij assisteren? Studeer jij geneeskunde, gezondheidswetenschappen, verplegingwetenschappen of een vergelijkbare studie? Ben je tenminste vier weken als stagiair beschikbaar? Stuur dan een mail naar Nanne Bos op N.Bos-2@umcutrecht.nl.


SOLIDARITEIT, VERANTWOORDE ZORG EN DAN PAS MARKWERKING


De Derde weg, een analyse van toekomstvisie vanuit vijftig jaar ervaring in de zorgsector, dat is de titel van het pas verschenen boek van de Groningse oud-hoogleraar Sociale Geneeskunde Doeke Post. In tien hoofdstukken en 235 pagina's beschrijft hij zijn eigen carrière, de historie van de laatste vijftig jaar zorgbeleid, de belangrijkste spelers in de zorg en het primaire zorgproces. Vanaf hoofdstuk 6 gaat Doeke Post reflecteren op het fenomeen zorg, de context daarvan, de huidige marktfilosofie en de trends naar de toekomst. In Hoofdstuk 10 presenteert hij zijn eigen derde weg. Post wil af van de huidige marktfilosofie. Hij bepleit dat de overheid eerst beslist over solidariteit: waarvoor is de overheid verantwoordelijk en waarvoor de patiënt zelf? Daarna is van belang dat alle zorg wordt verantwoord, zowel inhoudelijk als financieel, zowel aan de patiënt, de beroepsgroep, de massamedia, de zorgverzekeraar en de overheid. Post noemt dit de accountability van professionals en zorgorganisaties. Daarna komt pas aan de orde welke zorg zich wel of niet leent voor marktwerking. De auteur baseert zijn derde weg op zijn ervaringen gedurende vijftig jaar als adviseur van zorgverzekeraars, lid van vele belangrijke nationale commissies, prominent lid van het CDA en als hoogleraar Sociale Geneeskunde. Tevens is zijn derde weg gefundeerd op de Golden Triangle van Donald Light en het boek Redefining Health Care van de ook in Nederland populaire Michael Porter. Graag bewandelt ondergetekende de derde weg van Doeke Post, die ligt tussen overheidssturing en marktwerking in en het beste van twee werelden combineert. Graag beveel ik dit boek aan bij professionals en managers die beginnen aan een carrière in de zorg. Elsevier Gezondheidszorg te Maarssen heeft het boek uitgegeven.


VACATURE (50%) JURIDISCH DOCENT


Het Public Health onderwijsteam van het Julius Centrum werkt aan vernieuwing en innovatie door competentiegericht onderwijs volgens het landelijk raamplan medisch onderwijs 2009. Het team is bezig moderne leermiddelen als e-learning, simulatieonderwijs en digitale portfolio's in het onderwijs in te voeren. Binnen het team bestaat een vacature van 50% voor een juridisch docent. Tot je toekomstige kerntaken behoren het geven, voorbereiden en mede ontwikkelen van onderwijs aan groepen geneeskunde studenten van maximaal 30 personen. Het begeleiden en coachen van deze studenten bij opdrachten en het afnemen en beoordelen van tentamens. Het betreft een vaste aanstelling, beginnend met een jaarcontract. Je kunt reageren tot 15 januari. Wil je meer weten over de vacature? Klik dan hier of surf rechtstreeks naar www.werkenbijumcutrecht.nl vacature nummer 2009/0802


VACATURE (100%) ONDERZOEKER CENTRA VOOR JEUGD EN GEZIN


Binnenkort starten wij een onderzoek naar het takenpakket van Centra voor Jeugd en Gezin in een grote stad. Hebben de medewerkers van deze centra de juiste competenties om dit pakket uit te voeren? Welke maatregelen zijn denkbaar om takenpakket en gezamenlijk competentieprofiel van medewerkers beter op elkaar aan te laten sluiten? Om deze vragen te beantwoorden zoekt het Julius Centrum een onderzoeker die organisatie-psychologie of bedrijfskunde heeft gestudeerd en minimaal twee jaar werkervaring heeft. Wie wij zoeken, heeft ervaring met statistische analyse en software, ervaring met onderzoek naar gezondheidszorg of jeugdzorg, kennis van terminologie en van actuele vraagstukken rond de Centra voor Jeugd en Gezin. Bij voorkeur ben je niet uitsluitend opgeleid in kwalitatief of kwantitatief onderzoek. Het project wordt uitgevoerd binnen de Unit Innovaties in de zorg die zich bezig houdt met onderzoek naar geïntegreerde zorg. Je werkt onder supervisie van programmaleider geïntegreerde zorg voor jeugd dr. Henk van Stel.en ondergetekende Wil je meer weten over de vacature? Klik dan hier of surf rechtstreeks naar www.werkenbijumcutrecht.nl vacature nummer 2009/ 0822


VERANTWOORDING


Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm. Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is. Door alle hedendaagse beveiligingen is het mogelijk, dat bovenstaande links niet werken. Ga in dat geval voor het aan- en afmelden naar de website www.integratedcare.nl Als het doormailen naar b.v. een collega niet lukt, verwijder dan het laatste deel van deze nieuwsbrief vanaf verantwoording en probeer het nog eens.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.integratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.

Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de Gezondheidszorg Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Utrecht email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl tel: 088 755 9356