Datum 12 januari 2010 -
Onderwerp CPB beoordeling IJsseldelta-Zuid
-
Geachte voorzitter,
Tijdens het algemeen overleg over Ruimte voor de Rivier op 3 december 2009
heb ik toegezegd u te informeren over de CPB beoordeling van het project
IJsseldelta-Zuid bij Kampen.
Het kabinet heeft in september 2009 besloten bij te willen dragen aan de
gecombineerde uitvoering van zomerbedverdieping in het kader van de PKB
Ruimte voor de Rivier en een hoogwatergeul in het kader van het project
IJsseldelta-Zuid. De aanleg van een hoogwatergeul bij Kampen is noodzakelijk bij
een afvoer van 18.000 m3/s bij Lobith. In het project IJsseldelta-Zuid worden de
hoogwatergeul, woningbouw, natuurontwikkeling, recreatie, infrastructuur en
agrarische structuurversterking in samenhang gerealiseerd. Door de uitvoering
van de zomerbedverdieping en de hoogwatergeul te combineren wordt
geanticipeerd op hogere rivierafvoeren, wordt integrale gebiedsontwikkeling
mogelijk gemaakt én kan werk met werk worden gemaakt.
Beoordeling CPB
Op 30 november 2009 heeft het CPB een rapport gepubliceerd dat een overzicht
bevat van de beoordeling van de maatschappelijke kosten baten analyses die voor
16 Nota Ruimte projecten zijn uitgevoerd. De beoordelingen zijn uitgebracht in
het kader van het besluitvormingsproces over de toekenning van Nota Ruimte
middelen. De CPB beoordeling over IJsseldelta-Zuid is in april 2009 afgerond en
door het kabinet betrokken bij de besluitvorming over IJsseldelta-Zuid.
Het CPB heeft de maatschappelijke kosten baten analyse van het project
IJsseldelta-Zuid beoordeeld. Deze beoordeling is opgesteld vóórdat het alternatief
waar het kabinet aan wil meewerken was uitgewerkt. Het CPB heeft het
alternatief van een gecombineerde zomerbedverdieping en een hoogwatergeul
met een gefaseerde aanleg daarom niet beoordeeld.
a
agina 1 van 4
P
Ons kenmerk
Het CPB adviseerde eerst zomerbedverdieping uit te voeren en een beslissing VenW/DGW-2009/1631
over de hoogwatergeul uit te stellen vanwege onzekerheden in de toekomst en de
hoge investeringskosten.
Overwegingen bij de keuze van het kabinet
Tijdens het opstellen van de PKB Ruimte voor de Rivier is gebleken dat de aanleg
van een hoogwatergeul bij Kampen, samen met enkele uiterwaardvergravingen
en een dijkverlegging bij Noorddiep, noodzakelijk is bij een afvoer van 18.000
m3/s. Om die reden is een reservering opgenomen in de PKB.
De provincie Overijssel heeft in samenwerking met vele partijen de afgelopen
jaren het plan IJsseldelta-Zuid uitgewerkt, omdat zij de hoogwatergeul graag met
nieuwe natuur, bijzondere woningbouw, recreatie en infrastructuur (Hanzelijn en
N50) wil combineren en zo de reservering om wil zetten in een concrete
maatregel. Deze aanpak, waarin de veiligheidsopgave gecombineerd wordt
met andere maatschappelijke opgaven sluit aan op de Nota Ruimte en de
werkwijze die ik voor het Deltaprogramma bepleit. De integrale aanpak biedt ook
financiële voordelen: de provincie Overijssel en de gemeente Kampen dragen
ruim 100 miljoen bij. Uit het Nota Ruimte budget is 22,4 m toegekend,
waarmee het kabinet de wenselijkheid van de integrale gebiedsontwikkeling
bevestigt.
Mede naar aanleiding van de beoordeling van het CPB is gekozen voor een
gefaseerde aanpak. Eerst worden de dijken aangelegd in de periode 2013-2015,
zodat zand uit de zomerbedverdieping kan worden gebruikt in de dijken. Dit levert
een synergievoordeel op van ruim 30 miljoen. De kunstwerken worden in de
periode 2021-2023 aangelegd, waardoor het ontwerp kan worden afgestemd op
de keuzes voor het IJsselmeerpeil en de normering voor waterveiligheid. Ook
wordt bij de uitwerking van de hoogwatergeul op mijn verzoek rekening gehouden
met flexibiliteit naar de toekomst.
Uit onderzoek van Verkeer en Waterstaat is gebleken dat het voor het Rijk circa
68 miljoen1 voordeliger is om de hoogwatergeul nu uit te voeren dan later een
geul aan te leggen. Dit is het gevolg van synergievoordelen én de regionale
bijdrage. Dit voordeel is niet zichtbaar in de MKBA en de beoordeling van het CPB.
Toekomstgericht bij hoger IJsselmeerpeil
Naar aanleiding van het uitkomen van het advies van de Deltacommissie heb ik
onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijke gevolgen van het advies van de
Deltacommissie voor de hoogwatergeul bij Kampen. Dit heeft geleid tot het
rapport `Toekomstvastheid van de hoogwatergeul in de IJsseldelta', dat in april
2009 is afgerond door de Waterdienst van Rijkswaterstaat. De definitieve
onderzoeksresultaten zijn niet meer verwerkt in de beoordeling van het CPB.
Uit dit onderzoek is gebleken dat de geul ook bij een hoger IJsselmeerpeil tot
maximaal 1,5 m een substantiële bijdrage levert aan waterstanddaling op de
IJssel, tot zeker bovenstrooms van Zwolle. Bij het uitwerken van het ontwerp
voor de hoogwatergeul wordt ook rekening gehouden met 1,5 m peilstijging.
1 uitgedrukt in netto contante waarde per 1/1/2009
agina 2 van 4
P
Het rapport van de Waterdienst geeft aan dat bij een verhoging van het Ons kenmerk
IJsselmeerpeil met meer dan 0,5 m drastische maatregelen nodig zijn in de VenW/DGW-2009/1631
monding van de IJssel, het Zwarte Water en de Vecht. Hiervoor zijn zes scenario's
uitgewerkt. De hoogwatergeul blijkt geen belemmering te vormen voor dergelijke
maatregelen en in drie van de zes scenario's zelfs complementair te zijn. In twee
scenario's wordt uitgegaan van het omleiden van de IJssel via de hoogwatergeul.
In dat geval zou de hoogwatergeul fors verbreed moeten worden. Dit vinden de
gemeente Kampen en de provincie Overijssel overigens zeer ongewenst. In één
scenario wordt uitgegaan van integrale dijkversterking. De hoogwatergeul blijft
dan bijdragen aan lagere waterstanden op de IJssel. Wel moet in dat geval
mogelijk een deel van de dijken langs de hoogwatergeul worden aangepast.
Het CPB concludeerde dat het ontwerp van de hoogwatergeul niet `no-regret' is.
Het CPB lijkt daarmee `no-regret' te interpreteren als `in 1 keer goed'. Dat wil
zeggen dat het huidige ontwerp van de hoogwatergeul nu al voor alle denkbare
toekomstige situaties zou moeten voldoen. Tijdens het opstellen van de PKB
Ruimte voor de Rivier is `no-regret' echter gehanteerd als `in overeenstemming
met de ingrepen die nodig zijn bij 18.000 m3/s', hetgeen voor de geul zeker
geldt. Met andere woorden: er wordt, conform het Nationaal Waterplan, wel
rekening gehouden met een mogelijke peilstijging van het IJsselmeer met
maximaal 1,5 m. Dit betekent echter niet dat de hoogwatergeul nu al, zonder
verdere ingrepen, geschikt moet zijn voor een peilstijging van 1,5 m. Bij het
uitwerken van het ontwerp van de hoogwatergeul moet flexibiliteit naar de
toekomst natuurlijk worden geborgd en moet de uitbreidbaarheid van dijken net
als bij alle andere dijken zijn gegarandeerd.
Toekomstgericht bij nieuwe normering voor waterveiligheid
In 2011 zal het kabinet een principebesluit nemen over de nieuwe normering voor
waterveiligheid. Het CPB benadrukt de mogelijkheid dat bij een verhoging van het
veiligheidsniveau rondom Zwolle hogere eisen aan de hoogwatergeul zouden
kunnen worden gesteld, hetgeen zou kunnen leiden tot de wens om de
hoogwatergeul aan te passen. In het rapport van `Toekomstvastheid van de
hoogwatergeul in de IJsseldelta' is geconcludeerd dat de geul ook bij een hoger
veiligheidsniveau bijdraagt aan de veiligheid tussen Kampen en Zwolle.
Bij een eventuele verhoging van het veiligheidsniveau hebben we met de
hoogwatergeul al een belangrijke stap gezet.
Anticiperen op de toekomst
Het kabinet kiest er gezien de omvang van de opgave voor de toekomst voor om
waar mogelijk en kosteneffectief te anticiperen op een afvoer van 18.000 m3/s.
De hoogwatergeul is daar een tastbaar voorbeeld van. Er ligt hier een unieke kans
om de waterveiligheidsopgave te combineren met andere maatschappelijke
belangen. Ook als we in de toekomst besluiten tot aanpassing van de normering
en een hoger IJsselmeerpeil levert de hoogwatergeul een belangrijke bijdrage aan
de waterveiligheid langs de IJssel.
agina 3 van 4
P
Ons kenmerk
Ik verwacht begin 2011 een definitieve investeringsbeslissing te kunnen nemen VenW/DGW-2009/1631
en zal u tussentijds over de voortgang informeren bij de voortgangsrapportages
over Ruimte voor de Rivier.
Hoogachtend,
DE STAATSSECRETARIS VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
J.C. Huizinga-Heringa
agina 4 van 4
P
Ministerie van Verkeer en Waterstaat