Datum 15 januari 2010 -
Onderwerp Ontwikkeling van Causaal Model
2
Geachte voorzitter,
Hierbij ontvangt u de rapportage over de ontwikkeling van het Causal Model for
Air Transport Safety (CATS) en mijn reactie op een advies van de commissie
DEGAS over het model. Het advies is bijgevoegd.
Wettelijke bases voor de modelbouw
In de wijzigingswet Schiphol is de verplichting opgenomen voor de bouw van een
causaal model door de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Volkshuisvesting
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.
Artikel XI `overgangsbepaling externe veiligheid', lid 5, van de wijzigingswet Wet
Luchtvaart stelt dat de ministers van V&W en VROM zo spoedig als redelijkerwijs
mogelijk een causaal model ontwikkelen dat is gericht op "interne" veiligheid van
het luchthavenluchtverkeer en dat met de voor "externe" veiligheid relevante
uitkomsten van het model rekening wordt gehouden in het luchthaven
verkeersbesluit Schiphol en het luchthaven indelingsbesluit Schiphol.
De gedachte was dat met zo'n nieuw model de risico's en oorzaken daarvan
nauwkeuriger in beeld kunnen worden gebracht en dat daarmee de basis voor het
veiligheidsbeleid kon worden versterkt.
In 1993 is gestart met de eerste verkenningen naar de mogelijkheden van een
modelmatige aanpak. Na de ontwikkeling van een demonstratiemodel is in een
periode van ruim 3 jaar het huidige causaal risicomodel voor luchttransport
veiligheid ontwikkeld. Een consortium van onderzoeksinstellingen onder leiding
van de TUDelft heeft hieraan gewerkt. Daarbij zijn sectorpartijen en nationale en
internationale deskundigen betrokken geweest.
In het kader van de voortgangsrapportages beleidsagenda luchtvaartveiligheid en
externe veiligheid is periodiek over de voortgang van het model gerapporteerd1.
De aard van het model
Het model is ontwikkeld om inzicht te bieden in de samenhang en het belang van
de factoren die een ongeval kunnen veroorzaken of daaraan kunnen bijdragen.
Het model wordt gevormd door 33 scenario's voor luchtvaartongevallen met
1 Kamerstukken 24804 nr. 28, 42, 57, 65 en 27801 nr. 42 45, 53, 63
a
Pagina 1 van 3
achterliggende oorzaken en daaruit voortvloeiende consequenties. Hierbij zijn ook Datum
verbanden aangebracht tussen deze scenario's. Op basis van het verbeterde
inzicht zou het mogelijk moeten zijn om beter te bepalen aan welke zaken Ons kenmerk
prioriteit moet worden gegeven om de veiligheid te verbeteren. De modellen die VENW/DGLM-2009/2749
tot nu toe zijn gebouwd geven inzichten op deelgebieden, terwijl in CATS juist de
samenhang centraal staat. Dit sluit goed aan bij een belangrijke ontwikkeling van
het denken over veiligheid in de luchtvaart: het zogenaamde
veiligheidsmanagement.
DEGAS ziet goede toepassingsmogelijkheden voor het model bij de onderbouwing
van beleidskeuzes op het gebied van de interne veiligheid. CATS kan beter en
meer inzicht verschaffen in de veiligheidseffecten van mogelijke
beleidsvoornemens. Het model biedt kansen voor het beter afwegen van
prioriteiten in het toezicht en een verbeterde analyse van voorvallen en
incidenten. Daardoor wordt het mogelijk om pro-actief lessen te trekken vóórdat
er sprake is van ernstige ongevallen.
DEGAS geeft aan dat het instrument weliswaar "state of the art is", maar vooral
geschikt is voor strategische interne veiligheidsvraagstukken. Voor operationele
vraagstukken vindt DEGAS het model niet of minder geschikt. Ik ben het eens
met deze visie en verwacht dat het model CATS een bijdrage kan gaan leveren
aan de onderbouwing van nieuw beleid voor de interne veiligheid van de
luchtvaart en daarvoor te nemen strategische besluiten. Het model kan daarbij
tevens inzicht geven in de veiligheidsconsequenties van veranderingen of
ontwikkelingen in het luchtvaartsysteem.
Vervolg CATS
DEGAS adviseert om zowel nationaal als internationaal de kwaliteit van het model
verder te valideren. De luchtvaart is immers bij uitstek internationaal en het
benutten van een model voor strategische keuzes is alleen mogelijk als er
internationaal draagvlak voor bestaat. Dit vergt dat buitenlandse wetenschappers
en experts uit de praktijk worden betrokken.
Ik acht het noodzakelijk dat die toetsing in de internationale praktijk vorm krijgt.
Om het model te borgen en verder uit te bouwen heb ik besloten om het model
onder te brengen bij het NLR. Met het NLR is overleg gevoerd over de wijze
waarop zij het model zullen beheren en exploiteren. Mijn uitgangspunt is dat het
model uiteindelijk niet alleen voor Nederlandse doeleinden wordt aangewend.
Daarom is er ook al met EASA besproken hoe het model kan worden benut voor
een Europese aanpak en is het model gepresenteerd aan de ICAO. Vanuit de
Amerikaanse luchtvaartautoriteit is aangegeven dat de FAA de voortzetting van
het werk zal blijven ondersteunen.
Pagina 2 van 3
We hebben nog een hele weg te gaan, maar ik ben ervan overtuigd dat dit
Datum
vernieuwende model een stap in de goede richting zet. Het NLR zal daarom
werken aan internationaal draagvlak en zoeken naar internationale partners voor Ons kenmerk
de verdere ontwikkeling en acceptatie van het Causaal Model. VENW/DGLM-2009/2749
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
ir. Camiel Eurlings
Pagina 3 van 3
Ministerie van Verkeer en Waterstaat