Wageningen Universiteit en Researchcentrum

Europese miljoenen voor twee Wageningse onderzoekers

19 jan 2010 Nummer: 006

De Europese onderzoeksorganisatie ERC (European Research Council) heeft zo'n vijf miljoen euro toegekend aan twee vooraanstaande Wageningse hoogleraren. Microbioloog prof. Willem de Vos en diergenoom-onderzoeker prof. Martien Groenen ontvangen elk circa 2,5 miljoen euro voor het realiseren van hun onderzoeksprojecten in de komende vijf jaar in het domein van de life sciences.

De twee onderzoekers van Wageningen University (onderdeel van Wageningen UR) krijgen de 'Advanced Grants' voor hun kwaliteiten als Europese onderzoeksleider in combinatie met hun voorstel voor baanbrekend onderzoek waarvoor zij een onderzoeksvoorstel indienden. De omvang van de ERC-toekenningen is vergelijkbaar met de prestigieuze Spinozapremie in Nederland. De toekenningen zijn hieronder beschreven.

Prof. Martien Groenen Het ontstaan van nieuwe soorten intrigeert wetenschappers al sinds de tijd van Darwin. Door het vergelijken van het genoom van het huidige varken met dat van een aantal nauw verwante soorten zoals het Javaanse wrattenzwijn en het baardzwijn tracht prof. Groenen in zijn onderzoeksproject "Molecular characterization of genetic factors in the pig under selection during speciation, domestication and breeding" hier meer inzicht in te verkrijgen. Recente technologische ontwikkelingen maken het nu mogelijk om van een groot aantal individuen het gehele genoom in kaart te brengen. Door de vergelijking van genomen van individuen van verschillende varkensrassen krijgt het onderzoeksteam inzicht in de veranderingen die in het genoom zijn opgetreden tijdens de domesticatie van het varken zoân 9000 jaar geleden. Verder worden ook meer recente veranderingen als gevolg van selectie in de varkensfokkerij nader in kaart gebracht. De beschikbaarheid van DNA verkregen uit botten van duizenden jaren oud is daarbij van groot belang. Deze nieuwe inzichten leren ons niet alleen iets over de evolutie, maar kunnen mogelijk bijdragen aan een meer gerichte selectie binnen de varkensfokkerij.

Martien Groenen (1958) is sinds 2002 persoonlijk hoogleraar aan Wageningen University. Al sinds het begin van de jaren negentig is hij betrokken bij het in kaart brengen van het genoom van diverse landbouwhuisdieren. In 2004 resulteerde dit in de publicatie van de genoomsequentie van de kip (drie Nature-publicaties). Momenteel is hij onder andere betrokken bij het ophelderen van de sequentie van het genoom van varken, kalkoen, eend en de koolmees.

Prof. Willem de Vos Meer dan duizend soorten microben koloniseren ons darmkanaal in aantallen die het aantal cellen in ons lichaam verre overtreffen. Daarnaast is de coderende capaciteit van het gezamenlijke genoom van deze microben (het zogenaamde metagenoom) vele malen groter dan dat van het menselijke genoom. Deze micro-organismen werken samen en zorgen voor de afbraak van ons voedsel, stimuleren ons immuunsysteem en zijn betrokken bij de communicatie met ons lichaam. Het nieuwe onderzoek 'Exploitation of Intestinal Microbes' is gericht op bacteriën die met ons communiceren en speciale interacties aangaan met de mucus-laag die de darmcellen afscheiden â deze wordt als voedingsbron en aanhechtingsplaats gebruikt door de algemene darmbewoner Akkermansia muciniphila en de probiotische melkzuurbacterie Lactobacillus rhamnosus GG. Het onderzoek stelt ons in staat moleculair begrip op te bouwen van de interacties van deze bacteriën en geeft de mogelijkheid om betere voeding en probiotische bacteriën te ontwerpen.

Willem M. de Vos (1954) promoveerde cum laude aan de Rijksuniversiteit Groningen op onderzoek dat deels werd uitgevoerd bij het Max Planck Instituut in Berlijn, werkte een tiental jaren bij NIZO food research als onderzoeksmanager en is vanaf zijn 32e hoogleraar aan Wageningen University, eerst als hoogleraar in de Bacteriële genetica en later als hoogleraar in de Microbiologie. Hij was van 2000-2007 programmadirecteur van het TI Food & Nutrition, een van de technologische topinstituten in Nederland. Willem de Vos ontving de NWO Spinozapremie in 2008. In 2009 werd hij benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Hij is ook Finland Distinguished Professor aan de Universiteit van Helsinki waar een deel van het ERC-werk zal worden uitgevoerd in samenwerking met Wageningen University.

European Research Council De European Research Council (ERC) werd opgericht in 2007 en stimuleert in de Europese landen wetenschappelijke kwaliteit in alle disciplines. De toekenningen in de Advanced Grant-competitie vonden voor de tweede maal plaats. ERC financiert excellent, bottom-up en grensverleggend onderzoek. Nederland viel zes toekenningen ten deel. Prof. Kafatos, voorzitter van de ERC, gaat ervan uit dat de investeringen in toptalent juist in tijden van dalende conjunctuur een spilfunctie zullen hebben, en zo een positief effect op Europa en zijn economie.