Universiteit van Tilburg

Persbericht 18 januari 2010

Militairen kunnen beter leren omgaan met acute stress situaties

20 januari 2010 promotie Roos Delahaij

Prestatie onder acute stress kan worden voorspeld door persoonseigenschappen die getraind kunnen worden. Dat stelt promovenda Roos Delahaij die onderzoek deed onder militairen in opleiding bij verschillende onderdelen van de Nederlandse Krijgsmacht. Persoonlijkheidseigenschappen zoals interne motivatie hebben een positief effect op dit leerproces. Maar een organisatie met een cultuur van foutenvermijding zal juist dit leerproces frustreren.

In stressvolle situaties stellen mensen zichzelf onbewust twee vragen: hoe bedreigend is de situatie en wat kan ik er aan doen. Mensen die het gevoel hebben de situatie te kunnen controleren, zullen in mindere mate negatieve emoties ervaren als angst en boosheid, of lichamelijke reacties als hoge bloeddruk en hartslag, trillen, zweten en vermoeidheid. Hierdoor zijn ze beter in staat hun taak uit te voeren, beslissingen te nemen, kortom, ze kunnen beter omgaan met de situatie. Dit wordt 'coping' genoemd.

Taakgerichte coping is gericht op het aanpakken van de bron van stress en is tijdens acute stress situaties de meest effectieve manier van coping. Emotiegerichte coping is erop gericht iemands emotionele en lichamelijke stressreacties te verminderen en tijdens acute stress` situaties minder effectief. Coping tijdens acute stress situaties werd onderzocht tijdens zelfverdedigingoefeningen: leerlingen moesten een opdracht uitvoeren terwijl ze een parcours doorliepen waarbij ze tegenstanders tegenkwamen die hen aanvielen. Leerlingen die meer taakgerichte coping gebruikten presteerden beter dan leerlingen die meer emotiegerichte coping gebruikten.

Coping tijdens een acute stress situatie hangt samen met iemands copingstijl (voorkeur voor het gebruik van bepaalde vormen van coping) en zelfvertrouwen in eigen capaciteiten om met stressvolle situaties om te gaan. Zowel copingstijl als zelfvertrouwen zijn te trainen. Tijdens de militaire basisopleidingen ontwikkelden leerlingen gemiddeld een meer taakgerichte en minder emotiegerichte copingstijl en nam hun zelfvertrouwen toe.

Foutencultuur
Tenslotte heeft ook de waargenomen foutencultuur van de organisatie invloed op de ontwikkeling van copingstijl tijdens militaire basisopleidingen. Als de cultuur werd ervaren als gericht op foutenvermijding leidde dit tot een minder effectieve copingstijl. Delahaij beveelt organisaties die te maken krijgen met acute stress situaties, zoals defensie, politie en brandweer aan hun personeel te trainen zodat zelfreflectie, zelfvertrouwen en een effectieve copingstijl versterkt worden. Een organisatiecultuur waarbinnen het omgaan met stress wordt gezien als iets wat aan te leren is en die gericht is op het anticiperen op, accepteren van en omgaan met fouten, zal hier aan bijdragen.

Roos Delahaij (1978 Amsterdam) studeerde van 1998 tot 2004 Sociale Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij deed dit promotieonderzoek van 2005 tot 2009 in een samenwerkingsverband tussen de Universiteit van Tilburg, de Nederlandse Defensie Academie en TNO Defensie en Veiligheid. Zij is momenteel werkzaam bij TNO Defensie en Veiligheid.