Universiteit van Tilburg

Persbericht 28 januari 2010

Faire koffie is niet altijd zuivere koffie

Onderzoek naar opvattingen over eerlijke koffiehandel

Wat is een eerlijke prijs voor koffie in de huidige markt? Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt. Consumenten blijken een heel andere opvatting te hebben van 'faire' koffie dan de koffieproducenten. En zelfs per koffieproducent verschilt de interpretatie van het begrip fair. Dat blijkt uit onderzoek dat de Tilburgse hoogleraar economie en ethiek Johan Graafland uitvoerde met Robert Gielissen van de Fontys Hogescholen in Eindhoven.

Toen de Max Havelaar Stichting 22 jaar geleden startte met de verkoop van koffie waar ook de koffieteler zelf iets aan verdiende, was dat een kleine revolutie in de koffie-industrie. Nederlanders konden voortaan met een gerust geweten koffie drinken; de bonenteler kreeg een goede prijs voor zijn oogst, iets wat daarvoor vrijwel nooit het geval was geweest. Sindsdien heeft het principe van eerlijke koffiehandel in twintig westerse landen navolging gevonden.

Faire prijs of faire vergoeding?
Ook de grote koffiemerken hebben ontdekt dat er geld te verdienen valt met een humaan gezicht. Douwe Egberts schermt met een gedragscode voor de handelaren van wie ze hun bonen afnemen. Maar intussen koopt deze koffiehandelaar toch het grootste deel van zijn koffie tegen de gangbare prijs van koffie op de wereldmarkt in, terwijl Max Havelaar substantieel meer betaalt. Met andere woorden: wat fair is voor Douwe Egberts (DE), is niet fair genoeg voor Max Havelaar. Kennelijk kun je 'fair' op verschillende manieren interpreteren - en gek genoeg is er een markt voor die twee verschillende interpretaties van het begrip 'fair'.

Linkse koffie en rechtse koffie
Volgens linkse beginselen betekent 'fair' dat de prijs van koffie voldoende is voor de kleine koffieboer om van te leven en zijn gezin te onderhouden. 'Fair' in de ogen van liberalen betekent dat de vraag en het aanbod van koffie de prijs op de wereldmarkt bepalen. Maar liefst zeventig procent van de Nederlanders zegt de faire benadering van Max Havelaar te onderschrijven. Waarom is het aandeel van dit merk dan zo laag? Want slechts vier procent van de Nederlandse koffie is Max Havelaar-koffie. Het is volgens de onderzoekers te wijten aan passiviteit en zuinigheid bij de consument.