Rijksvoorlichtingsdienst
Snellere Justitiële reactie op vernieling en geweld
De mogelijkheden om sneller te reageren op strafbare feiten als vernieling en geweld worden uitgebreid. Deze strafbare feiten tasten de leefbaarheid van de omgeving aan waarin mensen wonen, werken en uitgaan. Het gaat onder andere om vernielingen en geweld in wijken en winkelcentra, uitgaansgeweld, geweld tegen personen met een publieke taak en strafbare feiten die grootschalige evenementen verstoren.Een snelle aanpak in meer gevallen zal het risico op recidive verminderen. Zo worden de gronden voor voorlopige hechtenis uitgebreid, worden door de rechter opgelegde maatregelen direct uitvoerbaar en worden de mogelijkheden om de vrijheid van verdachten te beperken als alternatief voor de voorlopige hechtenis verder ontwikkeld. Minister Hirsch Ballin van Justitie heeft de initiatieven vandaag aangekondigd in een brief aan de Tweede Kamer.
Met de maatregelen wil minister Hirsch Ballin in meer gevallen een snelle en passende interventie mogelijk maken om direct te reageren op een strafbaar feit en daarmee de maatschappelijke afkeuring tot uitingdrukking te brengen en het risico op herhaling van strafbare feiten te verminderen. Gedacht wordt hierbij aan het direct ten uitvoer leggen van gebieds- en contactverboden en reclasseringstoezicht. Onderzoek naar het strafrecht in andere landen zal worden gedaan naar het direct tenuitvoerleggen van een verhuisplicht en het vaker laten storten van een borgsom of elektronisch toezicht om de aanwezigheid van de verdachte bij de zitting te verzekeren, ook in die gevallen waarin voorlopige hechtenis niet is toegestaan.
De gronden voor voorlopige hechtenis worden uitgebreid. Als de verdachte van specifieke strafbare feiten als uitgaansgeweld in aanmerking komt voor een snelrechtzitting (binnen 14 dagen) kan dat in de toekomst een grond zijn voor voorlopige hechtenis. Het gaat vooral om strafbare feiten die gepleegd zijn in uitgaanscentra, tijdens grootschalige evenementen (zoals voetbalwedstrijden, dansfeesten, concerten) of gepleegd geweld tegen personen met een publieke taak. Het gaat dan om die vormen van geweldpleging of vernieling die zo ernstig zijn dat naar verwachting de rechter een vrijheidsstraf zal opleggen.
In die situaties waarin een voorlopige hechtenis niet mogelijk wordt geacht, worden alternatief opgelegd die erop gericht zijn om de aanwezigheid van de verdachte bij de zitting te verzekeren. Het gaat hierbij om elektronisch toezicht en het storten van een borgsom. De borgsom is een bestaand instrument binnen het wetboek van strafvordering, maar wordt in de praktijk weinig toegepast. De wet stelt hieraan geen maximum en de borg komt te vervallen aan de staat als de verdachte niet ter zitting verschijnt.
Als de verdachte wordt veroordeeld door de strafrechter is het van belang de beslissingen van de rechter die gericht zijn op het tegengaan van recidive direct ten uitvoer te leggen. Dat betekent dat het eventueel instellen van een hoger beroep geen gevolgen moet hebben voor de uitvoerbaarheid van de beslissingen. Het gaat daarbij om reclasseringstoezicht en gebieds- en contactverboden.
Rechtsvergelijkend onderzoek
Ook is het wenselijk dat de rechter zelfstandige maatregelen op kan leggen zoals een reisverbod (naar landen met veel sekstoerisme), een verbod op vrijwilligerswerk (bijvoorbeeld op scholen of speeltuinen) en een verhuisplicht. Deze laatste maatregelen gelden met name voor personen die worden veroordeeld voor een ernstig gewelds- of zedendelict. De minister laat in een rechtsvergelijkend onderzoek toetsen of het deze maatregelen wettelijk geregeld kunnen worden. Het onderzoek is nodig gelet op het ingrijpende karakter van deze maatregelen en de verhouding met internationale verdragsverplichtingen (het vermoeden van onschuld, het onherroepelijk worden van een rechterlijke uitspraak en de omvang van het recht op hoger beroep).
Stroomlijning procedures
Minister Hirsch Ballin benadrukt het belang van een tijdige en consequente tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen. Een goede uitvoering van deze taken draagt bij aan de vergroting van de slagvaardigheid van het strafrecht. Een strikte naleving en controle van opgelegde straffen, maatregelen en voorwaarden is van groot belang voor de effectiviteit. De betrokken organisaties in de strafrechtsketen, maar ook gemeenten, zorginstellingen en woningcorporaties zullen daarvoor nauw moeten samenwerken. De bestaande procedures worden gestroomlijnd om zo aanhouding, onderzoek, dagvaarding, berechting en tenuitvoerlegging zo snel mogelijk op elkaar te laten volgen.
De bewindsman stelt dat de huidige en toekomstige maatregelen mogelijkheden bieden om verdachten van strafbare feiten duidelijk te maken dat er een directe justitiële reactie volgt op hun gedrag, die uitdrukking geeft aan de sterke afkeuring daarvan en dient ter bescherming van de leefomgeving.
Noot voor redacties (