PH.Nieuwsbrief 381


Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


DIAGNOSE NADERENDE DOOD BESTAAT NIET OF TOCH WEL?


De Liverpool Care Pathway (LCP) is een zorgpad voor de stervensfase, dat vijf hoofdstukken bevat: 1. klachten en symptomen van de terminale patiënt 2. een beslisboom over besluiten aan het einde van het leven 3. zorgverlening die de pijn verlicht (comfort care) 4. psychologische en spirituele hulp 5. de inzet van partners en vrijwilligers. De Liverpoolse hoogleraar John Ellershaw van het Marie Curie Palliative Care Institute heeft het pad veertien jaren geleden ontworpen. Het beleeft thans zijn twaalfde versie. In vele Europese landen, in Brazilië en in Nieuw Zeeland is het in gebruik. Anneke Dekkers van het Integraal Kanker Centrum en de Eramus Universiteit heeft het LCP in Nederland geïntroduceerd. De Nederlandse versie is in te zien via www.zorgpadstervensfase.nl Al deze informatie kwam naar voren in de speech van John Ellershaw die hij hield op het congres Recente ontwikkelingen in zorgpaden. Dat vond op vrijdag 29 januari plaats op de Universiteit Utrecht en trok 240 deelnemers. Het CBO en het Julius Centrum hadden het congres georganiseerd. In de LCP is opgenomen de medische diagnose naderende dood ofwel dood binnen enkele één tot twee dagen. Ellershaw heeft die opgenomen om behandelende artsen te scherpen, te dwingen om zich te realiseren of bij een patiënt de dood nadert. Voor de logistieke organisatie is van belang, dat op zo'n moment de familie wordt gealarmeerd: niet te vroeg en niet te laat. Directeur Reneé Otter van het Integraal Kankercentrum Noord Nederland was van mening dat zo'n diagnose niet te stellen is. Haar collega Anneke Dekkers en enkele verpleegkundigen in de congreszaal meenden van wel. Zij noemden symptomen als laag bewustzijn, niet in staat te drinken en de lippen in de vorm van de letter O (O-sayers). Weer andere hulpverleners meenden toch van niet. Zij wezen dat ervaren hulpverleners de naderende dood aanvoelen: verpleegkundigen hebben een niet-pluis gevoel. Ondergetekende leidde het plenaire congresdebat en riep op tot nader onderzoek. Tot zover dit bericht. Wil je de Power Points Presentaties (PPP's) van de lezingen van dit congres inzien? Klik dan hier. De PPP van Ellershaw tref je aan over enkele dagen op onze website. Ondergetekende heeft Ellershaw geïnterviewd over zijn leven en werk. Dat gesprek duurde twintig minuten en is opgedeeld in vijf korte filmpjes. Ook die staan over enkele dagen op de website www.integratedcare.nl doorklikken op nascholing en presentaties van gehouden congressen.


SCHOLIEREN MINDER ZIEK: ZIJ HEBBEN MAZZEL


Aanzienlijk minder ziektedagen en minder schoolverlaters, dat zijn de resultaten van het project M@ZL. Dat woord staat voor Medische Advisering Zieke Leerling op het voortgezet onderwijs, Dit project van de GGD West Brabant heeft als doel meer grip te krijgen op ziekteverzuim onder leerlingen. Het project liep in het schooljaar 2007-2008 op het Tessenderlandtcollege in Breda. De aanpak onderscheidt zich vooral door de intensieve samenwerking tussen de gemeentelijke afdeling leerplichtzaken, de leerlingbegeleider van de school en de jeugdarts van de GGD. Zij hebben de methodiek gezamenlijk ontwikkeld en hebben bindende afspraken gemaakt over de uitvoering. Ziekteverzuim bij scholieren is een belangrijk signaal voor psychosociale problematiek thuis: bij 60% van de verzuimers leiden niet-lichamelijke gezondheidsproblemen tot ziekteverzuim. Slechts bij 13% van de verzuimers is er sprake van een langdurig gezondheidsprobleem en is het verzuim legitiem. Na de start van het project verzuimde 63% van de leerlingen niet meer wegens problemen thuis. Dankzij M@ZL zijn negen van de tien jongeren die de school ongediplomeerd verlieten, een andere vorm van onderwijs gaan volgen. De evaluatie vond plaats in 2007-2008. In 2008-2009 werden 1,13 ziektedagen per leerling per schooljaar (een afname van 0,6%) minder geregistreerd dan in 2006-2007. De GGD West-Brabant won eind december de JGZ Innovatieprijs 2009 met dit project. Tot zover dit bericht. Op dinsdag 16 maart 2010 vindt op Hugo de Groot College te Rotterdam het congres Recente ontwikkelingen in het gezondheidsonderwijs op middelbare scholen en op middelbaar beroepsonderwijs (ROC's) plaats. Het Julius Centrum organiseert dit congres met onder meer de GGD Rotterdam-Rijnmond, de GGD West Brabant, het Trimbos instituut en het NIGZ. Medewerkers van al deze instellingen en docenten uit het middelbaar onderwijs presenteren tal van projecten. Zo ook Yvonne Vanneste van de GGD West-Brabant. Zij presenteert het project M@zl en legt uit hoe andere GGD'en, middelbare scholen en ROC's ook het ziekteverzuim onder scholieren en studenten kunnen verlagen. Wil jij ook naar dit congres? Klik dan hier, lees de brochure, overzie alle boeiende plenaire inleidingen, snuffel in de zeventien workshops en meld je aan. Wil je nu al meer weten over het project M@zl? Klik dan hier.


ZIEKENHUISBOUW LIGT STIL


Op dit moment ligt de bouw van Nederlandse ziekenhuizen stil. Dat komt door wat heet het badkuipprobleem. Bij nieuwbouw heeft een ziekenhuis de eerste jaren een enorme behoefte aan liquide middelen. De eerste acht tot tien jaar staat (kort door de bocht geformuleerd) het banksaldo rood. De jaren daarna klimt het ziekenhuis uit het dal (uit de badkuip) en komt het weer in de positieve cijfers. Over de lange termijn genomen is er geen probleem met de solvabiliteit. Maar de ziekenhuizen krijgen geen leningen van de banken voor die eerste badkuipjaren. Deze informatie verstrekte de arts Marinus Verweij, directeur van het TNO Centrum Zorg en Bouw en vroeger leidinggevende van het Bouwcollege. Hij deed dat tijdens een schitterende plenaire lezing over de relatie Zorgpaden en bouw op het congres Recente Ontwikkelingen in Zorgpaden dat het CBO en het Julius Centrum organiseerden op vrijdag 29 januari op de Universiteit Utrecht. Wil je de PPP's in zien van Verweij en andere congres sprekers? Klik dan hier.


KLINK VOELT VOOR 3 PROCENT RUIMTE VOOR ZORGINNOVATIES IN A- SEGMENT


In de kostprijs van een televisie zit ongeveer drie procent voor het ontwikkelen en uittesten van het apparaat, ofwel voor research and development (R&D). Elk normaal bedrijf op de markt neemt in zijn kostprijs een percentage hiervoor op. Zorgorganisatie Kaiser Permanente te Californië doet dat bijvoorbeeld ook. KP besteedde in de afgelopen zelfs 10% van haar exploitatiebudget aan investeringen in zorgpaden en ICT. Nederlandse ziekenhuizen gebruiken dezer jaren de Lokale Productiegebonden Toeslag (LPT) ook wel Productiegebonden Component geheten om innovaties zoals zorgpaden, telezorg, thema poliklinieken en taakherschikking voor te bereiden. Die LPT bedraagt 3% van het exploitatiebudget, al wordt deze niet altijd volledig aan innovatie besteedt. Ondergetekende heeft gepleit om in de kostprijs voor DBC's voortaan 3% op te nemen voor innovaties van zorgprocessen. Ik doe dat in het rapport Ruimte voor ziekenhuisinnovaties dat ik schreef voor de NVZ-vereniging van ziekenhuizen. Samen met NVZ Roelf de Boer bood ik dat rapport afgelopen woensdag 27 januari aan Minister Klink aan. De Minister stond open voor de suggestie om in het zogeheten A segment de 3% op te nemen als onderdeel van de kostprijs van DBC's. Hij voelde er wel voor, maar moest het rapport nog goed bekijken. Het rapport wordt dezer dagen op grote schaal verspreid onder Raden van Bestuur van Nederlandse ziekenhuizen en de relaties van de NVZ. Wil jij het ook lezen? Klik dan hier.Vind je mijn macro-economische teksten in dat rapport onleesbaar? Ik heb aan NVZ journalist Eiko Smid vijf interviews gegeven over de vijf hoofdstukken in dat rapport. Die gefilmde interviews duren per stuk 5 tot 8 minuten. Daarin leg ik uit, in woorden die specialisten en zorgmanagers moeten kunnen begrijpen, wat er in het rapport staat. Wil je de filmpjes zien? Klik dan hier. Wil je mij als je inderdaad hebt gekeken, mailen wat je vindt van deze vorm van long distance teaching?


COME BACK VOOR ONTWIKKELINGSGENEESKUNDE KOMT ERAAN


Tien jaar geleden bestond het onderzoeksprogramma Ontwikkelingsgeneeskunde (OG) van de voorganger van het College voor Zorgverzekeringen. Nieuwe medische interventies zoals laporoscopische ingrepen werden met OG geld 1. bekostigd en 2. geëvalueerd. ZonMw heeft de OG tien jaar geleden overgenomen met het programma Doelmatigheidsonderzoek. Daarmee zijn nieuwe interventies ook te onderzoeken. De verrichtingen zelf zijn er niet of nauwelijks uit te betalen. Daarom is uitbreiding vereist. Die is mogelijk als OG in een nieuwe jas een comeback maakt. Dat houdt in dat nieuwe interventies tijdelijk worden toegelaten en bekostigd uit de Zorgverzekeringswet. Na gebleken geschiktheid, na een evaluatieonderzoek van drie tot vijf jaar, worden ze permanent toegelaten. DBC Onderhoud en het College voor Zorgverzekeringen hebben als eerste de gedachten aan een comeback vaan OG geopperd. Ondergetekende heeft die voorstellen nader uitgewerkt in het rapport Ruimte voor Ziekenhuisinnovaties, dat ik schreef op verzoek van de NVZ vereniging van ziekenhuizen. Het rapport wordt dezer dagen op grote schaal verspreid onder Raden van Bestuur van Nederlandse ziekenhuizen en de relaties van de NVZ. Wil jij het ook lezen? Klik dan hier. Vind je mijn macro-economische teksten in dat rapport onleesbaar? Ik heb aan NVZ journalist Eiko Smid vijf interviews gegeven over de vijf hoofdstukken in dat rapport. Die gefilmde interviews duren per stuk 5 tot 8 minuten. Daarin leg ik in woorden die mensen met weinig tijd moeten kunnen begrijpen, wat er in het rapport staat. Wil je de filmpjes zien? Klik dan hier. Wil je mij als je inderdaad hebt gekeken, mailen wat je vindt van deze vorm van long distance teaching?


FACILITEER INNOVATIES VAN STRUCTUREN DOOR PRECEDENT WERKING


Themapolikliniek voor bijvoorbeeld preoperatieve screening (POS), voor patiënten met hartfalen of voor patiënten met benauwdheid zijn uitstekende vormen van patiëntvriendelijke geïntegreerde ziekenhuiszorg. Maar ze zijn moeilijk te bekostigen via de bestaande DBC-tarieven. Want wie mag een DBC openen voor bijvoorbeeld een POS poli? Alleen de anesthesist? Of ook de chirurg, de KNO-arts of een ander snijdend specialisme? Hiervoor is een aanpassing van de DBC systematiek nodig. Dat duurt gemiddeld 2,5 jaar als men er al uitkomt. Zo'n aanpassing van systematiek heet een structuur innovatie. Wie aan zo'n innovatie begint, zou beter af zijn met een experimentele DBC die geldt voor de duur dat bv die themapoli wordt geëvalueerd. Dan kan ervaring worden opgedaan met de nieuwe vorm van bekostiging, voordat deze permanent wordt. Dus: eerst wordt een precedent gecreëerd die pas na evaluatie permanent wordt en navolging krijgt. Dit pleidooi houdt ondergetekende in het rapport Ruimte voor Ziekenhuisinnovaties, dat ik schreef op verzoek van de NVZ vereniging van ziekenhuizen. Het rapport wordt dezer dagen op grote schaal verspreid onder Raden van Bestuur van Nederlandse ziekenhuizen en de relaties van de NVZ. Wil jij het ook lezen? Klik dan hier. Vind je mijn economische teksten in dat rapport onleesbaar? Ik heb aan NVZ journalist Eiko Smid vijf interviews gegeven over de vijf hoofdstukken in dat rapport. Die gefilmde interviews duren per stuk 5 tot 8 minuten. Daarin leg ik in woorden die mensen met weinig tijd moeten kunnen begrijpen, wat er in het rapport staat. Wil je de filmpjes zien? Klik dan hier. Wil je mij als je inderdaad hebt gekeken, mailen wat je vindt van deze vorm van long distance learning?


FINLAND IS VAN 16 - 18 JUNI EUROPEES CENTRUM VOOR KETENZORG


Zes thema's staan centraal op het tiende congres van het International Network of Integrated Care (INIC) dat van woensdag 16 tot en met vrijdag 18 juni plaatsvindt in Finlands tweede stad Tampere. Het Nederlandse RIVM, haar Finse zusterorganisatie National Instiute for Health and Welfare, de University of Tampere en het JuliusCentrum organiseren dit congres. De zes thema's zijn: 1 geïntegreerde diabeteszorg 2 geïntegreerde eerstelijn 3. community mental health services 4. geïntegreerde jeugdgezondheidszorg vanuit Centra voor Jeugd en Gezin 5. geïntegreerde zorg voor dementerenden en 6. Methoden om geïntegreerde zorg te onderzoeken. Op woensdag 16 juni vinden excursies plaats die afgestemd zijn op de eerste vijf thema's. Op 17 en 18 juni komt het congres bijeen 1. rond plenaire inleiders die de zes thema's verbinden 2. in workshops over de zes thema's en 3 in bijeenkomsten rond korte lezingen van onderzoekers. De workshops zijn zo geprogrammeerd dat wie wil alle workshops kan volgen over hetzelfde thema's. Bijvoorbeeld ben jij alleen geïnteresseerd in geïntegreerde diabeteszorg, dan volg je vijf workshops die na elkaar over dat thema plaatsvinden. Inmiddels hebben zich vijftig onderzoekers aangemeld voor korte inleidingen. Ook zijn voor alle workshops inleiders gevonden uit vele Europese landen. Zij vertellen hoe in hun land het thema speelt. Wil je naar dit Europese congres vol innovaties over geïntegreerde zorg, ketenzorg en zorgprogramma's? Klik dan hier. http://www.integratedcare.org/


FINLAND CENTRALISEERT VELE HEUPOPERATIES IN ÉÉN CENTRUM


Een zorgpad binnen een ziekenhuis is een verzameling afspraken tussen professionals over de zorgverlening aan een specifieke groep patiënten, bijvoorbeeld voor patiënten die een heupvervangende operatie ondergaan. Die groep patiënten heeft zo'n omvang dat het de moeite waard is om de activiteiten voor hun te concentreren op één dag, op één plek of bij één groep van professionals. Een zorgpad wil niet zeggen dat een patiënt alleen maar standaardzorg krijgt. Het kan zijn dat een individuele patiënt voor 90% zorg ontvangt volgens eerder gemaakte afspraken en voor 10% zorg op maat ontvangt. Zoals bij confectiekleding mogelijk is een jurk in te nemen of broekspijpen te verlengen. De afspraken die professionals maken betreffen vooral de overgangen van de een naar de ander. Voor patiënten met zeldzame aandoeningen of met multipathologie is het aanleggen van een zorgpad niet mogelijk. Voor hun werkt zorg-op-maat en is sprake van netwerkzorg.


In 2004 werkten ziekenhuizen nog weinig met zorgpaden. Niet in Nederland en niet in Europa, zo blijkt uit een studie over dat jaar van het European Healthcare Pathways Network. De ziekenhuisgebouwen werden ook niet aangepast, omdat ze zorgpaden gingen gebruiken. Anno 2010 bestaan er in Europa twee ziekenhuizen met gebouwen die rondom zorgpaden zijn ontworpen: het Duitse Röhn Klinikum (RK) concern en de Finse Coxa kliniek in Tampere te Finland. RK biedt haar zorg zoveel mogelijk in zorgpaden aan en heeft haar IT en gebouwen daarop aangepast. Een opname kost daar gemiddeld 2660 euro waarvan 720 voor kapitaalslasten. Voor het gemiddelde Duitse ziekenhuis zijn deze bedragen 3600 en 270 euro. De Coxa kliniek in Tampere bedient half Finland met heupoperaties. Door de grote omvang van de patiëntengroep bereikt men vele schaalvoordelen. Door een uitstekende relatie met eerstelijn en verpleeghuizen bedraagt daar de gemiddelde ligduur 2,5 dag. Het ziekenhuis is klein, het gebouw volgt de zorgpaden en de kosten zijn bijzonder laag. Al deze informatie verstrekte Marinus Verweij tijdens zijn voordracht op het congres Recente Ontwikkelingen in Zorgpaden dat het CBO en het Julius Centrum organiseerden op vrijdag 29 januari. Verweij is directeur van het TNO Centrum Zorg en Bouw. Tot zover dit bericht. Ondergetekende bereidt een excursie voor naar de genoemde Coxa kliniek. Die gaat plaatsvinden tijdens het INIC congres over ketenzorg in de Finse stad Tampere (zie ook het bericht hierboven). Wil je mee naar deze excursie en naar dit congres? Klik dan hier, lees de brochure en meld je aan. Wil je de PPP vana Marinus Verweij inzien? Klik dan hier.


HUISARTSEN EN SPECIALISTEN BIJSCHOLEN TOT BELEIDSARTS


De opleiding tot sociaal geneeskundige duurt vier jaar. Na twee jaar is men profielarts, bijvoorbeeld jeugdarts, TB-arts of indicerend arts. In jaar drie en vier krijgt men gemeenschappelijke jaren en wordt men beleidsarts, met zicht op ontwikkelingen in de volksgezondheid, de belangrijkste knelpunten daarin anno 2010, de preventie, de wetgeving en internationale aspecten. Het zou goed zijn als medisch specialisten en huisartsen die na tien tot twintig jaar een beleidsfunctie ambiëren kunnen instromen in de jaren 3 en 4 van de opleiding tot sociaal geneeskundige. Zij pikken dan kennis en vaardigheden op die dieper en breder zijn dan alleen van toepassing op eerstelijn of ziekenhuis. Deze suggestie deed VWS directeur Publieke Gezondheid en sociaal geneeskundige dr. Dirk Ruwaard tijdens het congres van de Koepel Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG). Dit congres vond plaats op donderdag 28 januari om te vieren dat het beroep van sociaal geneeskundige vijftig jaar bestaat. Plaats van samenkomst was de Domus Medica, het hoofdkantoor van de KNMG te utrecht. Ondergetekende had de eer om dit congres te openen met een voordracht over 150 jaar gezondheidsbeleid sinds 1860 met een vooruitblik tot 2020. Volgende week ga ik nader in op de andere lezingen van dit zeer boeiende KAMG congres.


VERANTWOORDING


Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm. Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is. Door alle hedendaagse beveiligingen is het mogelijk, dat bovenstaande links niet werken. Ga in dat geval voor het aan- en afmelden naar de website www.integratedcare.nl Als het doormailen naar b.v. een collega niet lukt, verwijder dan het laatste deel van deze nieuwsbrief vanaf verantwoording en probeer het nog eens.


De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite www.integratedcare.nl


Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.integratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.


Opsteller van deze nieuwsbrief is:


Guus Schrijvers

Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de

Gezondheidszorg

Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen

en Eerstelijnsgeneeskunde

Universitair Medisch Centrum Utrecht

email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl

tel: 088 755 9356