Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Toespraak minister Ter Horst bij ondertekening covenant Dijkring 14

Soms kan een ramp in een ander land je de ogen openen voor de risico's in eigen land.

Zo'n wake up call had Nederland met Katrina in 2005. Sinds 1953 bouwen we weliswaar de veiligste delta ter wereld, maar dat wil niet zeggen dat het risico op overstromingen nul is. Ook hier kunnen de dijken springen en wat dan? Welke gebieden blijven droog? Welke niet? Hoe pakken we een evacuatie aan? Wie hakt de knopen door? Er bleken nog veel open vragen te zijn, zowel bestuurlijk als operationeel.

Amerikanen kijken hier vreemd van op. En zeker de Amerikanen die in New Orleans wonen. Unbelievable dat in zo'n laag land niet standaard een rubberen boot in de auto ligt of een roeiboot bij het huis. Unbelievable dat er niet bij ieder benzinestation een evacuatieplan ligt dat ieder jaar wordt bijgehouden.

De realiteit is dat het risico op grootscheepse overstromingen klein is in Nederland. Maar niet ondenkbaar. Nederland was niet klaar voor "als het dan toch gebeurt..". Met de afspraken die u vandaag met elkaar aangaat zet u een hele belangrijke stap in de goede richting.

Dat is allereerst van belang voor de bewoners van Dijkring 14. Het is ook van belang voor de BV Nederland, want we hebben het hier over het economische hart van ons land. Van belang is het ook voor bestuurlijk Nederland. Het overstromingsgebied stond centraal. De geografie was uitgangspunt, niet de bestuurlijke indeling. U laat zien dat heel veel verschillende partijen en verantwoordelijkheden wel degelijk op bovenregionaal niveau kunnen samenwerken.

U bent de eerste Dijkring die op een hele systematische manier de risico's in kaart heeft gebracht en afspraken heeft gemaakt op basis van verschillende scenario's. Het eerste schaap is over de dam en ik roep de andere regio's op te volgen. Nederland kan nog een flinke slag slaan in het verhogen van het bewustzijn van de risico's. We kunnen en moeten nog scherper wijzen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen.

De scenario's die u heeft uitgewerkt laten weinig aan de verbeelding over. De kwetsbaarheden van de gemeenten zijn blootgelegd. Dat schept ook een verplichting. De verplichting om die informatie transparant te maken voor de bewoners en bedrijven.

Dat gebeurt ook. Het gemeentebestuur van Capelle heeft z'n inwoners geïnformeerd over wat ze moeten doen bij een doorbraak van de rivierdijk aan de Hollandsche IJssel of Nieuwe Maas.

Ik begrijp dat niet iedere bestuurder hier hetzelfde over denkt. Sommigen zijn terughoudend omdat ze bangmakerij willen voorkomen. Ten onrechte wat mij betreft. We kunnen het risicobewustzijn en de zelfredzaamheid alleen verhogen als we mensen goed informeren. Ik zou zeggen: wees helder over de risico's die ze lopen. Koppel het aan instructies over wat ze zelf kunnen doen. Het risicobewustzijn in Nederland kan nog veel hoger en daar hebben wij allemaal invloed op.

De prioriteiten zijn wat mij betreft helder. Niet alles kan op regionaal niveau worden geregeld. Duidelijk is dat er nu snel een landelijk evacuatieplan moet komen. Er liggen nog genoeg vragen op antwoord te wachten.
- Waar moeten de mensen naartoe? Kan iedereen naar Drenthe? Hoe regelen we de opvang daar?
- Hoe regelen we het verkeer, en het vervoer van het vee?
- Hoe staat het met de zelfredzaamheid?

De aandacht voor de Mexicaanse griep heeft voor vertraging gezorgd, maar dit jaar gaat het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum dit evacuatieplan oppakken aan de hand van vier hoofdthema's: verkeer en vervoer, opvang en vee, de niet-zelfredzamen en de communicatie.

Ook moet er duidelijkheid zijn over de regie. Wie hakt de knopen door en wie beslist over grootschalig evacuren? Het kabinet heeft eind vorig jaar de aanbevelingen van de Raad voor het openbaar bestuur overgenomen. Dat betekent dat de minister van BZK voorzitter is van de ministeriële commissie crisisbeheersing, ook in de voorbereiding. De operationele advisering krijgt een duidelijke plaats in de landelijke crisisorganisatie.

Verder is het van belang dat we blijven werken aan bewustzijnsvergroting bij mensen en bedrijven. Zelfredzaamheid blijft hoog op de agenda. Vanuit BZK lopen nu vier projecten in verschillende veiligheidsregio's om met zelfredzaamheid te experimenteren. Goed voorbeeld is de gemeente Moerdijk waar gemeente, havenschap en de bedrijven afspraken maken met de bedrijfshulpverlening en oefenen met de bewoners. Een aardig idee dat bewoners zelf naar voren brachten is het plaatsen van windvanen in de wijken zodat iedereen kan zien waar de wind vandaan komt. Dit helpt niet bij opkomend water maar wel bij ongelukken in de chemische industrie.

Tenslotte kunnen we niet volstaan met afspraken op papier. Oefenen blijft prioriteit nummer één. Ook voor u. Waterproef en Floodex hebben veel leerstof opgeleverd. Leerstof die nodig is om de veerkracht van ons land te vergroten. We moeten verder kijken dan de hoogte van onze dijken en de vlakte van onze polders. Dat hebben we de afgelopen decennia te weinig gedaan. Dijkring 14 is wat dat betreft een nieuwe en goede stap in de strijd tegen het water.