Apenheul


Gorilla mysterie ontrafeld

Gorillapuber Mapasa blijkt adoptiekind

Een DNA-test heeft bewezen dat het gorillavrouwtje Mandji niet de echte moeder van de kleine Mapasa (2,5 jaar) is. Het is het vrouwtje Kisiwa die op 15 oktober 2007 beviel van een gezonde baby, maar Mandji verscheen op dezelfde dag met de baby op de gorillavoedering. Mapasa is op mysterieuze wijze direct na zijn geboorte van moeder gewisseld. Mandji nam de opvoeding van het jongetje op zich en beviel vijf dagen later van een dode baby. Apenheul is blij dat na ruim twee jaar eindelijk antwoord is gegeven op de vraag wie nu de echte moeder van Mapasa is.

Groot mysterie bij Apenheulse gorilla's

Wie is de moeder van Mapasa? Dat is een vraag die sinds de geboorte van het gorilla'tje gesteld wordt. Begin oktober 2007 waren twee gorillavrouwtjes hoogzwanger: Mandji en Kisiwa. Hoewel Kisiwa iets eerder was uitgerekend, kwam Mandji op 15 oktober 2007 met een baby aan haar buik bij de gorillavoedering opdagen. Mandji en de baby maakten het erg goed, dus de verzorgers waren niet alleen verrast, maar vooral erg blij. Maar vijf dagen later begon Mandji te bloeden en niet veel later werd een dode baby gevonden in het binnenverblijf. De conclusie was dat Mandji een tweeling zou hebben gehad. Daar heeft Mapasa ook zijn naam aan te danken: het betekent 'één van een tweeling' in het Lingala. Kisiwa was ondertussen nog niet bevallen dacht men. Echter, in de weken die daarop volgden verdween haar buik en vertoonde ze niet meer het gedrag van een zwangere gorilla. De zwangerschapstest bevestigde dat Kisiwa niet meer zwanger was. Toen kwamen de echte twijfels bij de dierverzorgers van Apen heul. Want was de dode baby van Mandji? Of is het mogelijk van Kisiwa geweest? En zou het mogelijk zijn dat Mapasa een zoon van Kisiwa is?

Op zoek naar DNA-materiaal

Nu, twee-en-een-half jaar later, is er eindelijk antwoord gegeven op de vraag wie de moeder van Mapasa werkelijk is: met een DNA-test. Voor zo'n test zijn haren of ander erfelijk materiaal. En dat klinkt makkelijker dan het is. In de afgelopen tijd is het DAN van zilverrug Jambo, Kisiwa, Mandji en de dode baby verzameld. Alleen het DNA van de belangrijkste gorilla in deze kwestie ontbrak: Mapasa. Van een schuchter jong gorilla'tje wordt hij nu groter én bijdehanter. Hij grist steeds vaker door de tralies naar de verzorgers, om als eerste het voer te pakken te krijgen. Maar in plaats van het voer dat Mapasa te pakken kreeg, kreeg dierverzorger Frans Mapasa te pakken en kon enkele haren uit zijn arm trekken.

DNA-test geeft antwoord

Het tv-programma van Willem Wever ontving de vraag 'hoe werkt een DNA-test?', van het jongetje Toto. Het antwoord op deze vraag mocht hij uitzoeken mét het DNA-materiaal van onze gorilla's. Toto nam het materiaal mee naar het laboratorium, waar een DNA-test is gedaan. Ook was de eer aan Toto om aan de verzorgers van de gorilla's bekend te maken wie de moeder van Mapasa werkelijk is. Op de dag van de uitslag werd er nog druk gespeculeerd: "Mapasa zou toch wel bij zijn echte moeder, dus Mandji, zitten?!". "Nee", zeiden anderen, "Kisiwa is zijn echte moeder." Toen kwam Toto terug van het laboratorium met de uitslag. En de moeder van Mapasa is: Kisiwa! Verbijsterd, dat waren sommige verzorgers toen ze dat hoorden. Mapasa wordt al zijn hele leven opgevoed door een gorilla die niet zijn eigen moeder is. Het was Kisiwa die op 15 oktober 2007 op het eiland bevallen is. Vermoedelijk heeft ze haar baby na de bevalling onbeheerd achtergelaten, niet te weten wat ze er precies mee moet doen. D oor het moederlijke instinct en de hormonen die door haar lichaam gierden, heeft Mandji de baby toen meegenomen en het als haar eigen baby beschouwd en vervolgens zelf een dode baby kreeg.

Hoe verder...

Mapasa is dus adoptiekind. "Heel bijzonder", vindt Frank Rietkerk, coördinator van het Europese fokprogramma voor gorilla's. Dat dierentuinen er zelf op aan sturen dat een ander vrouwtje een dier opvoedt - als de biologische moeder daar niet toe in staat is - gebeurt wel vaker. Dat gorilla's zelf adoptie regelen niet. "Wat hier is gebeurt, is voor dierentuinen vermoedelijk uniek. Of het in het wild wel voorkomt weten we niet." Hoewel het moederschapmysterie nu is ontrafeld, zal één ding nooit duidelijk worden, besteft Rietkerk: heeft Kisiwa zich na de geboorte afgewend van haar baby en heeft Mandji zich over hem ontfermd, of is er sprake van kinderroof door een dominante vrouw? Rietkerk: "Ergens daar tussen zit het antwoord."

Willem Wever staat op 17 maart helemaal in het teken van het Apenheul gorilla mysterie. Via het Mapasa-raadsel wordt de vraag beantwoord: hoe werkt een DNA-test? de uitzending begint om 16.50 uur.