Ingezonden persbericht
Persbericht: "Hoogste Duitse rechter: 'bewaarplicht is ongrondwettig'"
Amsterdam 2 maart In een baanbrekende uitspraak heeft het Duitse
Constitutionele Hof de Duitse bewaarplichtwet in strijd met de Duitse
grondwet verklaard. Alle tot nu toe verplicht bewaarde telecomgegevens
moeten worden vernietigd, en de wet zal helemaal opnieuw geschreven
moeten worden. De uitspraak en de recente verklaringen van
Eurocommissaris Viviane Reding (Justitie), die de EU
bewaarplichtrichtlijn opnieuw ter discussie wil stellen, zijn goed
nieuws voor digitale burgerrechten en gooien het Europese en Nederlandse
debat over de bewaarplicht volledig open.
De Duitse bewaarplichtwet is een omzetting van richtlijn 2006/24/EG, die
alle Europese lidstaten opdraagt telecomaanbieders te verplichten alle
verkeers- en locatiegegevens te bewaren gedurende een bepaalde periode.
De Duitse wet is volgens het Duits Constitutionele Hof in strijd met
artikel 10 van de Duitse grondwet, waarin het telecommunicatiegeheim is
vastgelegd, en daarom nietig verklaard. De rechtszaak zelf is ook
baanbrekend, omdat hij door 34.000 bezorgde Duitsers is gevoerd.
De uitspraak zal ook gevolgen hebben voor de Nederlandse wet
bewaarplicht. Onze Hoge Raad laat zich vaak inspireren door deze hoogste
Duitse rechter, die op juridisch vlak een van de meest toonaangevende
rechtsorganen van Europa is. Bovendien staat de Europese richtlijn nu
ook op de tocht. De Nederlandse overheid moet de Nederlandse
bewaarplicht opschorten, totdat meer duidelijkheid is over de
verenigbaarheid van deze wet met ons grondrecht op privacy en
gegevensbescherming.
Hoewel de plicht om telecomgegevens op te slaan zelf niet ongrondwettig
kan worden verklaard omdat die afkomstig is uit een Richtlijn van de
Europese Unie is de manier waarop die in Duitsland is omgezet wel in
strijd met de Duitse grondwet. Het Hof is met name kritisch over de
onduidelijkheid in de wet ten aanzien van het gebruik van de opgeslagen
gegevens, de beveiliging ervan, de rechtsbescherming van burgers en het
gebrek aan transparantie van overheidshandelen.
Daarom heeft het Hof de strengst mogelijke criteria meegegeven aan de
Duitse wetgever, die hiermee rekening dient te houden als de nieuwe wet
wordt opgesteld. Zo mogen de gegevens niet gebruikt worden voor
preventieve opsporing, en alleen voor nauwkeurig omschreven en in de
nieuwe wet opgenomen strafbare feiten. Daarnaast mogen de gegevens niet
centraal worden opgeslagen. Gegevens met een gevoelig karakter, zoals
gesprekken met huisartsen, sociale hulpverleners en religieuze
instanties moeten ook van de bewaarplicht worden uitgezonderd.
Axel Arnbak van digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom: "Dit is
een grensverleggende uitspraak met grote gevolgen voor Nederland, waar
dezelfde fouten als in Duitsland in nog hevigere mate zijn gemaakt. Ook
de Nederlandse wet komt nu dus op losse schroeven te staan. Bits of
Freedom voert al jaren strijd tegen de bewaarplicht, en deze uitspraak
toont aan: actie loont."