Senternovem
04-03-2010 | Succesverhaal: Twister klaar voor gaswinning op zee
Interview met ing. Marco Betting MBE teamleider research and
development bij Twister BV, technologie leverancier voor de olie- en
gasindustrie. De door Twister ontwikkelde supersone gascycloon is
genomineerd voor de Eureka Innovation Award 2010.
Twister "Een buis van ongeveer twee meter lang, met een doorsnee van
15 centimeter, waarin dagelijks 1,5 miljoen kubieke meter aardgas
wordt gedroogd, dat is het eigenlijk", legt Betting uit. "Maar wel een
die het aardgas zuivert onder extreme omstandigheden met soms wel
temperaturen van -60 °C en een inlaatdruk van 145 bar. Daarbij bereikt
het gas in de buis een supersonische snelheid tot wel 450 meter per
seconde. Het gevolg is een sterke afname van de gasdruk en temperatuur
waardoor de aanwezige waterdamp en koolwaterstoffen vloeibaar worden.
Door het speciale ontwerp van de buis, kunnen de ontstane mistdruppels
met een cycloon worden gescheiden van het aardgas. Na de scheiding
vertraagt de gasstroom en neemt de druk weer toe.
Internationale samenwerking biedt uitkomst
De samenwerking met de Noorse Eurekapartner, apparatenbouwer FMC, was
cruciaal voor de onderzeese toepassing van Twister. Betting: "Zij
beschikken over essentiële kennis van installaties op de zeebodem en
ontworpen een eerste concept voor de onderzeese gasbehandelingsunit."
De Technische Universiteit Eindhoven leverde fundamentele kennis van
druppelvorming. En het Duitse Eurotechnica hielp met het meten van de
fysische eigenschappen in drie fasen mengsels van gas, water en
condensaat. De supersone gascycloon heeft zich inmiddels bewezen bij
de gaswinning op land in Maleisië, Nigeria en Brazilië. Het was voor
de projectpartners nog een hele klus om een geschikte testlocatie te
vinden. Betting: "Gelukkig bood Shell Maleisië uitkomst en kon de
techniek zich in de praktijk bewijzen bij een druk van 145 bar. Het
aardgas verlaat de buis met een druk van 100 bar. Het totale
drukverlies over de supersone cycloon scheider is met 30 procent
beduidend minder dan in alternatieve expansie koelprocessen."
Anti-vriesmiddelen overbodig
Betting: "De vinding maakt gasplatforms op zee misschien wel
overbodig." Op dit moment wordt alleen nog bij het Noorse Ormen Lange
direct aardgas uit een diepzee put gewonnen. Het gas wordt daar
onbehandeld naar het vaste land getransporteerd. De Noren gebruiken
ethyleenglycol - antivries- om te zorgen dat de pijplijn niet bevriest
en om het gas, eenmaal aan land, te drogen. De nieuwe Twister(TM)
cycloon maakt het mogelijk om aardgas al op de zeebodem te drogen. Het
gebruik van antivriesmiddelen is minimaal. Ook kost het minder energie
om droog, in plaats van nat gas, naar het vaste land te transporteren.
Het aardgascondensaat, een soort lichte olie, wordt verwerkt in de
aardolie industrie. En het proceswater kan direct terug de gasput in.
En als het van nature aanwezige drukverschil tussen de gasput en het
afleverpunt groot genoeg is, draait het proces zonder extra toevoer
van energie.
Betting: "De offshore wereld volgt de nieuwe Noorse manier van gas
winnen op de zeebodem met grote belangstelling. Het Eurekaproject gaf
ons een sleutelpositie, zodat we meteen konden aanhaken bij nieuwe
onderzeese gaswinningsprojecten."
25 jaar Eureka Eureka vergroot kansen
De technologie is nu zo rijp dat hij ook aan de toekomstige
specificaties van grote onderzeese gaswinningsprojecten kan voldoen.
"Het Eureka project heeft ons de kans gegeven om dat te bewijzen",
aldus Betting. Al in 1991 patenteerde Stork Product Engineering, de
toenmalige werkgever van Betting de techniek. Nu krijgt hij bij de
Shell spin-off Twister BV eindelijk de kans om de vinding marktrijp te
maken met steun van Eureka. Betting: "Stel dat we de technologie mogen
leveren voor negen toekomstige gaswinningsprojecten op zee, dan ligt
er een omzet van meer dan honderd miljoen euro in het verschiet". De
toonaangevende Braziliaanse gasproducent Petrobras heeft een van haar
installaties op land sinds oktober 2009 uitgerust met een supersone
gascycloon. Dit met het oog op toekomstige toepassing van de
technologie bij gaswinning op zee. Het ontwerp voor de eerste
onderzeese supersone gasscheidingsinstallatie zit in de pijplijn. "Het
gaat er nu toch echt van komen", besluit Betting enthousiast.
Meer informatie
o www.twister.com
o http://alexandria.tue.nl/extra2/200213383.pdf
o www.rigzone.com/NEWS/article.asp?a_id=47088
Wijzigingsdatum | 04-03-2010