Gepubliceerd op 9 maart 2010
Wouter Hanegraaff in `De stelling van ...'
Gepubliceerd op 9 maart 2010
Geschiedenis wordt gemaakt door collectieve beeldvorming over wat er
zou zijn gebeurd. Historici daarentegen proberen te achterhalen wat er
werkelijk is gebeurd. Veelal ontdekken zij daarbij dat de
voorstellingen die voortleven in onze collectieve herinnering niet
overeenkomen met de werkelijkheid van het verleden. Daardoor kunnen
zij, als alles meezit, ons geheugen corrigeren en ons doen herinneren
wat we waren vergeten. Bovendien kunnen zij analyseren hoe en waarom
het heeft kunnen gebeuren dat wij ons, in veel gevallen, een verleden
zijn gaan herinneren dat nooit heeft bestaan. De uitkomsten van
historische bronnenstudie kunnen even hard en onweerlegbaar zijn als
die van onderzoek naar de bouwstenen van de fysieke wereld, en soms
kunnen ze leiden tot een Copernicaanse revolutie van ons wereldbeeld.
Er moet echter wel naar worden geluisterd. Aangezien wij onze
collectieve identiteit in hoge mate ontlenen aan ons gedeelde
verleden, en we die identiteit graag in stand willen houden, zijn de
conclusies van de geschiedschrijving vaak verre van welkom: we hechten
veelal meer belang aan bevestiging van wat we graag willen geloven, of
anderen willen doen geloven, dan aan de waarheid.
Om confrontatie met de harde feiten te ontlopen komt het vaak goed
uit, de geschiedschrijving af te kunnen schilderen als slechts een
`zachte' wetenschap, en historici als niet meer dan vertellers van
verhalen zonder veel maatschappelijke relevantie. Het succes van deze
beeldvorming, in combinatie met de teloorgang van historisch
bewustzijn in de hedendaagse samenleving en een snel toenemende
verwarring tussen informatie en werkelijke kennis over het verleden,
is een zorgelijk en potentieel gevaarlijk fenomeen. Hanegraaff stelt
dat wie historische feiten behandelt als `slechts een mening', zich
gedraagt als de fundamentalist die bewijzen voor biologische evolutie
afdoet als niet meer dan een concurrerende geloofsovertuiging.
Over 'De stelling van ...'
De stelling van... is een reeks uitdagende voordrachten waarin
prominente wetenschappers en bestuurders zich - aan de hand van een
door henzelf gekozen stelling - uitspreken over zowel de grondslagen
als de grenzen van hun werk. Het gaat om actuele thema's. Maandelijks
is er een nieuwe editie. De stelling van... is een initiatief van de
UvA en academisch-cultureel centrum SPUI25, in samenwerking met de
UvA-universiteitshoogleraren Louise Fresco, Robbert Dijkgraaf en Johan
van Benthem.
Tijd, locatie en deelname
De bijeenkomsten beginnen telkens om 17.00 uur. Locatie:
Academisch-cultureel centrum SPUI25, Spui 25-27, Amsterdam.
De toegang is vrij. U dient zich van te voren aan te melden (zie
onderstaande verwijzing).
Universiteit van Amsterdam