Nieuws en persberichten
Commissie Deetman vraagt aandacht collegeonderhandelaars voor
bevolkingskrimp
Aan de formateurs van de nieuwe colleges van burgemeester en
wethouders in Limburg door tussenkomst van de burgemeesters
Den Haag/Amersfoort, 8 maart 2010
Geachte heer/mevrouw,
De provincie Limburg heeft ons als Commissie Deetman de opdracht
gegeven om aan te geven hoe de gevolgen van bevolkingskrimp ingepast
moeten worden in de lange termijnstrategie voor Limburg. In Limburg is
de daling van de bevolking omvangrijker dan in andere provincies, zo
is ook te lezen in het Nationaal Actieplan Bevolkingsdaling Krimpen
met kwaliteit (november 2009). Anticiperen op de bevolkingskrimp is in
Limburg een noodzaak. De rol van gemeenten is daarbij cruciaal. Van
gemeenten vraagt dit de komende jaren daarvoor plannen te ontwikkelen.
Wat betekent de bevolkingskrimp voor het beleid van uw gemeente? Het
nieuwe collegeprogramma van uw gemeente zou op deze vraag moeten
ingaan. Wij vragen u daarom om onze brief onder de aandacht te brengen
van de collegeonderhandelaars.
Toelichting op bevolkingskrimp
Vanaf 2002 is sprake van een structurele daling van het inwoneraantal
in Limburg. Binnen die structurele daling hebben we ook nog eens te
maken met een sterk veranderende samenstelling van de bevolking. In
2040 heeft Limburg ten opzichte van 1970 nog maar de helft van het
aantal jongeren, een derde minder mensen in de beroepsbevolking en
vier keer zoveel ouderen. Natuurlijk zijn er regionale verschillen. In
Zuid Limburg is het omslagpunt al in de vorige eeuw bereikt, in Midden
Limburg gebeurde dat enkele jaren geleden en in Noord Limburg komt de
omslag van bevolkingsgroei naar bevolkingsdaling in de komende jaren.
De ontgroening als voorbode is daar nu al zichtbaar. Daarmee is
Limburg uniek, omdat zowel in het verstedelijkt gebied als in het
landelijk gebied in de gehele provincie sprake is of zal zijn van
structurele bevolkingsdaling.
Effecten bevolkingskrimp
De effecten van deze ontwikkeling raken nagenoeg alle beleidsdomeinen
van uw gemeente. Wanneer bevolkingsdaling overgaat in
huishoudensdaling, zoals dat aan de orde is in de Regio Parkstad,
heeft dat grote gevolgen voor de huizenmarkt. In regios waar het
aantal huishoudens nog niet daalt, dienen gemeenten nu al anticiperen
op een afnemende vraag naar gezinswoningen en een stijgende vraag naar
ouderenhuisvesting.
Door ontgroening komt er druk op de spreiding van onderwijs en
jeugdvoorzieningen. Door daling van de beroepsbevolking ontstaat
krapte op de arbeidsmarkt, vooral in de ouderenzorg. Deze en andere
effecten vragen van gemeenten een omslag in denken en doen. Veel
partijen denken nog in termen van groei: meer mensen, meer huizen,
meer bedrijventerreinen, meer voorzieningen. Deze groei stopt. Dat
betekent het denken richten op selectiviteit en kwaliteit.
Aanpak: bovengemeentelijke samenwerking
Het ontkennen van deze ontwikkeling leidt tot onderlinge concurrentie
tussen gemeenten, terwijl juist samenwerking en bovengemeentelijke
beleidsafstemming gewenst is om een passend voorzieningenniveau in
stand te houden.
In de Regio Parkstad wordt die taak inmiddels stevig opgepakt. In
Limburg heeft Parkstad met haar gecumuleerde problematiek een
voorlopersrol waar andere gemeenten van kunnen leren. Parkstad staat
de komende collegeperiode voor de opgave in daadkrachtige samenwerking
door te pakken op ingrijpende opgaven, zoals de herstructurering van
de woningmarkt, de aanpassing van het voorzieningenniveau en de
economische structuurversterking.
Inzet Commissie Deetman
Als Commissie Deetman zijn wij momenteel bezig met een
consultatieronde langs alle regios in Limburg om ons een duidelijk
beeld te kunnen vormen. Wij praten dan met gemeentebesturen en
sleutelfiguren over de feiten, de prognoses en de mogelijke
oplossingsrichtingen.
De commissie, bestaande uit de heren drs. W.J. Deetman (voorzitter),
drs. J.H.H. Mans en drs. P. Zevenbergen, rapporteert eind dit jaar
over de lange termijnstrategie. De lange termijnopgave is om met
minder mensen het niveau van welzijn en welvaart te behouden en zo
mogelijk te versterken. Begrippen als waarde creëren en perspectief
ontwikkelen staan hierin centraal. Als resultaat willen wij niet
alleen een rapport opleveren, maar al tijdens het proces beweging
realiseren. Daarbij richten wij ons niet uitsluitend op de provincie.
Wij willen ook maatschappelijke actoren, gemeenten, de Rijksoverheid
en bedrijven adviezen aanreiken.
Wanneer in uw gemeente behoefte is aan een gesprek met de commissie
over de aanpak van bevolkingsdaling, dan zijn we daar graag toe
bereid. Ook de provincie Limburg is bereid om ondersteuning te bieden
bij de aanpak van de demografische opgave. U kunt daarvoor contact
opnemen met de heer B. van Essen of mevrouw M. Steijvers,
programmaleiders demografie provincie Limburg (via het secretariaat
043 389 73 73). Overigens is in toenemende mate kennis over de aanpak
van dit vraagstuk beschikbaar. Zie bijvoorbeeld
www.vanmeernaarbeter.nl en de Krimpkompas op de website van de VNG.
Tot slot: tijdig anticiperen
Het is noodzakelijk dat Limburgse gemeenten anticiperen op de daling
en de veranderende samenstelling van de bevolking. Bevolkingskrimp is
niet het probleem. Dat wordt het pas als we het ontkennen of er niet
op anticiperen. Wanneer we dat wel tijdig doen, biedt deze
ontwikkeling ook kansen. Dat betekent ook dat bestuurders niet
ontkomen aan lastige of impopulaire besluiten. Bevolkingsdaling vraagt
om tijdige bewustwording, regionale bestuurskracht en een effectieve
bekostigingssystematiek.
Als commissie doen wij een dringend beroep op de
collegeonderhandelaars om de bevolkingskrimp in de beleidsvoornemens
voor de komende periode in te passen door de vraag aan de orde te
stellen: Wat betekent de bevolkingskrimp voor het beleid van onze
gemeente en wat vraagt dat van ons als bestuur? Elementen van die
vraag zijn:
* Hoe passen we onze lange termijnvisie aan aan de demografische
opgave?
* Hoe zorgen we voor een sterke economische structuur bij een afname
van de beroepsbevolking?
* Hoe kunnen we ons woningprogramma voor nieuwbouw en
herstructurering laten aansluiten op afnemende groei, met
toenemende aandacht voor kwaliteit?
* Hoe investeren we in kwaliteit van onderwijs bij een afnemend
leerlingaantal?
* Hoe passen we de maatschappelijke voorzieningen en de zorg aan op
de veranderende vraag?
* Hoe rekenen we de effecten van bevolkingskrimp door in onze
financiële huishouding? En hoe kunnen we de financiële
consequenties van krimp opvangen?
* Hoe zorgen we voor de noodzakelijke bewustwording bij onze
organisaties en burgers?
Graag wensen wij u veel succes met het samenstellen van een nieuw
college en het opstellen van het nieuwe collegeprogramma. Wij
verwachten dat wij u hiermee voldoende geïnspireerd hebben om het
onderwerp bevolkingskrimp een passende plaats te geven in uw
collegeprogramma.
Hoogachtend,
Mede namens de heren Mans en Zevenbergen
Drs. W.J. Deetman
Voorzitter Adviescommissie Bevolkingskrimp Limburg
10-3-2010 08:57
Provincie Limburg