10 maart 2010
Klimaatverandering beïnvloedt ondergrondse ecosystemen
Bovengrondse veranderingen, zoals een hogere concentratie kooldioxide en een hogere temperatuur hebben grote gevolgen op de contactzone tussen plantenwortels en de bodem. Dit blijkt uit het recent afgesloten onderzoeksprogramma Biodiversiteit in relatie tot global change (BIGC) van NWO. Het VN-jaar van de biodiversiteit zou daarom ook aandacht moeten schenken aan de ondergrondse ecosystemen. NWO start dit jaar met een nieuw onderzoeksprogramma op het terrein van biodiversiteit en ecologie.
In de contactzone tussen plantenwortels en de bodem leven bacteriën, schimmels en kleine ongewervelde dieren samen met plantenwortels. Sommige schimmels en planten helpen elkaar zelfs om te overleven. Onderzoekers uit het BIGC-programma ontdekten dat de samenstelling van de ondergrondse levensgemeenschap flink kan veranderen als planten anders gaan functioneren door bijvoorbeeld een hogere temperatuur.
Ook een verandering in de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer heeft invloed op de biodiversiteit onder onze voeten. Plantenwortels gaan dan namelijk andere soorten en hoeveelheden stoffen afgeven. Planten die goed groeien als er meer CO2 in de atmosfeer zit, kunnen bijvoorbeeld beter schimmels onderdrukken. Dat heeft weer gevolgen voor de rest van de ondergrondse flora en fauna. Sommige bodemorganismen profiteren van meer CO2 in de lucht, andere nemen juist niet. In de volle grond (buiten de wortelzone) worden die effecten van klimaatverandering niet gevonden.
Gevolgen voor leven en landbouw
De Verenigde Naties vragen in het jaar 2010 aandacht voor behoud van de biodiversiteit. Maar wat zijn de gevolgen van die achteruitgang van biodiversiteit? Dat werd de afgelopen jaren onderzocht binnen het NWO-programma Biodiversiteit in relatie tot global change. De resultaten uit het programma maken duidelijk dat ook de ondergrondse biodiversiteit aandacht verdient. De fundamentele kennis die het programma heeft opgeleverd, kan uiteindelijk van belang zijn voor toepassingen in de landbouw.
Binnen het programma BIGC onderzochten zeven onderzoeksgroepen natuurgebieden in binnen- en buitenland. Het programma richtte zich op de mogelijke effecten van klimaatverandering op de soortenrijkdom van bodem en water, en de gevolgen hiervan voor het functioneren van ecosystemen. Het onderzoeksprogramma Biodiversiteit in relatie tot Global Change (BIGC) liep van 2001 tot 2009. Meer informatie staat in het
Nieuw NWO-onderzoeksprogramma 'Biodiversiteit werkt' In het Jaar van de Biodiversiteit start NWO een nieuw onderzoeksprogramma op het terrein van biodiversiteit en ecologie: 'Biodiversiteit werkt: naar een dynamische en veerkrachtige natuur in schaarser wordende ruimte'. Het programma is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van LNV en NWO. Het sluit aan op de kennisparagraaf van het door het Kabinet in 2008 gelanceerde Beleidsprogramma Biodiversiteit ('Biodiversiteit werkt').
Het programma wil nieuwe kennis opleveren ten behoeve van beleidsonderwerpen: aandacht voor meer dynamische natuur, uitwerking en invulling geven aan ecosysteemdiensten en hoe om te gaan met de beperkte fysieke ruimte in Nederland voor de natuur. Op dit moment is voor het nieuwe programma een budget van ¤ 3.650.000 beschikbaar. Getraccht zal worden het budget te verhogen met bijdragen van andere (departementale) financiers. De oproep tot indiening van onderzoeksvoorstellen wordt in de loop van dit voorjaar gepubliceerd en staat ook open voor onderzoek naar ondergrondse biodiversiteit.
Over NWO
NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.