Impressie van het debat over controversialiteit
9 maart 2010
Hoffelijkheid wijkt voor landsbelang
De Eerste Kamer heeft dinsdag 9 maart in haar plenaire vergadering
gedebatteerd en beslist over het al dan niet controversieel verklaren
van aanhangige wetsvoorstellen in verband met demissionaire status van
een kabinet. Dit was aan de orde vanwege de demissionaire status van
het kabinet Balkenende IV nadat de PvdA-ministers hun ontslag hadden
ingediend en dit ontslag ook is verleend. Alleen ministers van CDA en
ChristenUnie zijn aangebleven in het demissionaire kabinet dat op
verzoek van de Koningin al datgene doet dat in het belang van het land
wordt geacht.
Van de twintig wetsvoorstellen pdf icoon waarvoor wisselende
minderheden een controversieel verklaring bepleitten, haalde er
uiteindelijk niet één de status van controversieel. Alleen over de
Crisis- en Herstelwet ( 32.127 ) en de Winkeltijdenwet ( 31.728 ) werd
op verzoek van senator Koffeman van de Partij voor de Dieren bij
zitten en opstaan gestemd .
Het debat in de senaat wierp een wisselend licht op het begrip
âcontroversieelâ, afhankelijk van de politieke invalshoek van de
afzonderlijke fracties. Senator Schuurman , fractievoorzitter van de
ChristenUnie, belichtte de parlementaire geschiedenis. Ooit gold de
regel dat een wetsvoorstel controversieel werd verklaard als 13
senatoren van mening waren dat de Eerste Kamer een onderwerp moest
laten rusten tot er weer een volwaardig kabinet zou zijn aangetreden.
Na de val van het vorige kabinet Balkende in december 2006 werd deze
getalsmatige grens losgelaten, maar nog altijd gold als regel dat de
meerderheid âuit hoffelijkheidâ de wens van een âsubstantiële
minderheidâ zou respecteren.
Substantieel of aanmerkelijk?
CDA-fractievoorzitter Werner gaf dinsdag 9 maart in een kort debat aan
dat zijn fractie ook van deze ongeschreven regel wil afwijken. Het CDA
wil, in de woorden van Werner, een âaanmerkelijke minderheidâ die een
wetsvoorstel niet meer wenst te behandelen onder een demissionair
kabinet in het algemeen wel tegemoet komen. Maar in het geval van de
Crisis- en herstelwet, waarbij 20 senatoren hadden aangegeven deze
âcontroversieelâ te willen verklaren en dus niet te willen behandelen
moet, aldus Werner, âde hoffelijkheid wijken voor het landsbelang.â
Daartoe uitgedaagd door SP-fractievoorzitter Kox stelde Werner dat de
CDA-fractie in het voortraject van de Crisis- en herstelwet âal zeer
hoffelijkâ is geweest door tweemaal in te stemmen met uitstel van de
behandeling in plenair debat. âAls dat niet was gebeurd had de wet al
in het Staatsblad gestaan vóór de val van het kabinet. Maar nu de
wet voor 16 maart is geagendeerd wil de CDA-fractie niet nog een keer
uitstel of zelfs afstelâ, aldus Werner.
Fractievoorzitter Schouw van D66 laakte dit gebrek aan hoffelijkheid
jegens een substantiële minderheid. Zijn GroenLinks-collega Thissen
stelde dat de CDA-fractie hiermee vooral tegemoet wil komen aan
premier Balkenende, voor wie de Crisis- en herstelwet een
âprestigeprojectâ zou zijn. De PvdA-fractie verklaarde bij monde van
fractievoorzitter Noten dat zijn fractie geen enkel voorstel
controversieel wil verklaren, ook niet de Crisis- en herstelwet. âMaar
dit betekent niet dat de PvdA daarmee zich automatisch tot voorstander
verklaard van deze wet. Wij zeggen alleen dat de Crisis- en Herstelwet
wat ons betreft volgende week aan de orde kan komen in deze Kamer. Aan
de hand van de opstelling van de regering bepalen we vervolgens of de
PvdA-fractie voor of tegen zal.â
Rekbaar
Hoe rekbaar de begrippen âcontroversieelâ en âsubstantiële
minderheidâ zijn, bleek eveneens bij de discussie over een aanpassing
van de Winkeltijdenwet, waarvan fracties met bij elkaar 33 Kamerzetels
hebben aangegeven dat zij dit voorlopig niet willen behandelen. Het
wetsvoorstel legt beperkingen op bij het openstellen van winkels op
zondag. Senator Thissen van GroenLinks suggereerde dat de ChristenUnie
op dit punt haar zin krijgt in ruil voor haar steun aan de voorgezette
behandeling van de Crisis- en herstelwet.
Voorzitter Van der Linden van de Eerste Kamer greep bij dergelijke
uitlatingen in: hij benadrukte dat het debat vooral diende te gaan
over de procedure en korte verklaringen ten aanzien van de
controversialiteit van specifieke wetsvoorstellen. Een inhoudelijk
debat over de onderwerpen zelf zou achterwege moeten blijven.
Niettemin tekende zich af dat behalve het CDA en ChristenUnie ook de
VVD de crisis- en herstelwet die volgende week in de Kamer aan de orde
komt, positief zal benaderen.
Eerste Kamer der Staten Generaal