D66
woensdag 10 maart 2010
Kamer moet (in)formateur voordragen
D66-Kamerlid Boris van der Ham en GroenLinks-Kamerlid Ineke van
Gent stellen vandaag voor dat de Tweede Kamer na de verkiezingen de
(in)formateur voordraagt. Tot nu begint de koningin het
formatieproces. Volgens Van der Ham en van Gent hebben kiezers er
recht op in het openbaar te zien en te horen wat er met hun stem
gebeurt na de verkiezingen.
Formatie opener
D66 en GroenLinks stellen voor dat bij de eerste vergadering van de
nieuw gekozen Tweede Kamer een debat plaatsvindt over de uitslag van
de verkiezingen. Daar wordt besloten om een kandidaat formateur of
informateur aan te wijzen. Deze wordt vervolgens formeel benoemd door
de koningin.
Transparanter
Volgens Van der Ham wordt de formatie hierdoor opener en
transparanter: "Kiezers geven op 9 juni hun stem en moeten daarna
kunnen zien wat er met die stem gebeurt. Afgelopen jaren verschijnen
lijsttrekkers na de verkiezingen wel op de tv en in kranten maar
lichten hun ideeën over nieuwe coalities niet toe in het parlement. En
ze konden dus ook niet kritisch bevraagd worden door andere politici.
Dat moet anders."
Tweede Kamer
Van Gent vindt dat de keuze voor een formateur moet komen te liggen
waar het hoort, namelijk de Tweede Kamer. Hiermee kunnen kiezers meer
invloed krijgen op de formatie van een kabinet. Het is ontzettend
belangrijk dat kiezers in een democratie kunnen toezien op zon
formatieproces. Zeker in Nederland waarbij een minister-president niet
direct gekozen kan worden.
Koningin
De indiener stelt vast dat de formaties van de afgelopen jaren veel
complexer zijn dan vroeger. Van der Ham: Eigenlijk was de keuze tot de
jaren negentig altijd: wordt het PvdA en CDA of VVD en CDA? Inmiddels
zijn er misschien wel vier partijen nodig om een kabinet te
vormen. Het aanwijzen van een informateur en formateur wordt een
steeds politiekere beslissing. Zon besluit is al snel omstreden en de
koningin kan zich niet tegen mogelijke kritiek verdedigen. Daarom is
het belangrijk dat de politiek het voortouw neemt.
Verantwoordelijkheid
Van der Ham wijst de kritiek van de hand dat de koningin rust moet
brengen na een campagne en de politieke spanningen moet wegnemen: Niet
de koningin maar politici moeten tijdens en na de campagne de
verantwoordelijkheid voor een werkbare politieke situatie op zich
nemen. De indiener wijst erop dat nergens formeel is vastgelegd dat de
koningin het voortouw neemt in de formatie en dat koningin Juliana er
in de jaren zeventig al eens van afgeweken is.
Lokaal al prima
Van der Ham wijst erop dat dit lokaal al prima gaat: Mensen kunnen
deze weken in hun eigen gemeente zien dat politici zelf leiding kunnen
geven aan een formatie. In gemeentes formeren politici onder leiding
van de grootste partij een nieuw stadsbestuur, zonder dat daar een
burgemeester of andere benoemde figuur aan te pas komt.
Van der Ham en Van Gent willen nog voor de verkiezingen het reglement
van orde van de Kamer aanpassen, zodat dit na 9 juni kan worden
toegepast.