Nederlands Vaccin Instituut
Beter vaccin tegen meningokokken mogelijk
woensdag, 10 maart 2010
Promotie
Beter vaccin tegen meningokokken mogelijk
Floris Fransen ontdekte dat bij ongeveer 10 procent van de patiënten
met een meningokokkenziekte de ziekteverwekker gemuteerd is; daardoor
verloopt de ziekte milder. Deze ontdekking biedt kansen voor een
verbeterd vaccin, zonder dat dit meer bijwerkingen geeft.
De meningokok is een bacterie die voorkomt in de keel- en neusholte
van ruwweg anderhalf miljoen Nederlanders zonder dat deze mensen daar
last van hebben. Af en toe verspreid de bacterie zich echter naar de
bloedbaan en/of hersenvliezen, waardoor bloedvergiftiging en
hersenvliesonsteking kunnen ontstaan. Wereldwijd zijn er jaarlijks
ongeveer 1.2 miljoen gevallen van meningokokkenziekte. Van deze
patiënten overlijdt ongeveer 10 procent en nog eens 20 procent houdt
er blijvende schade aan over.
De heftige ontstekingsreactie bij deze ziektes wordt voornamelijk
veroorzaakt door een belangrijke bouwsteen van de meningokok,
lipopolysaccharide. Als immuuncellen in aanraking komen met
lipopolysaccharide gaan ze allerlei stoffen uitscheiden die een
ontsteking veroorzaken. Uit Fransens onderzoek blijkt dat ongeveer 10
procent van de patiënten geïnfecteerd is met een meningokok met een
veranderde lipopolysaccharide-structuur. Het gevolg van deze
verandering is dat de immuuncellen de mutant minder goed kunnen
herkennen, waardoor de ontstekingsreactie minder heftig is en de
ziekte milder verloopt. Mogelijk brengt de bacterie deze verandering
aan om het immuunsysteem te slim af te zijn.
Fransen ontdekte ook dat de aanwezigheid van lipopolysaccharide in een
vaccin tegen meningokokken essentieel is voor een goede werkzaamheid
van het vaccin. Lipopolysaccharide heeft dus ook goede eigenschappen.
Bovendien kan de structuur van lipopolysaccharide worden aangepast of
het molecuul kan vervangen worden door andere stoffen die een mindere
ernstige ontsteking veroorzaken, maar de immuuncellen nog wel genoeg
activeren voor een goede reactie na vaccinatie.
Datum en tijd: 11-3-2010 16:15
Locatie: Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
Promovendus: Floris Fransen
Faculteit: Faculteit Diergeneeskunde
Proefschrift: Role of meningococcal Toll-like receptor agonists in
disease and immunity
Promotor 1: Prof. dr. J.P.M. van Putten
Promotor 2: Prof. dr. C.J.P. Boog
Copromotor 1: dr. P. van der Ley
Zie ook; Onderzoekers NVI werpen nieuw licht op meningokokkenziekte
Kijk voor meer informatie op:
+ Nico Oudendijk ad interim Algemeen Directeur NVI