---
de formateurs van de nieuwe colleges van
B&W in Fryslân door tussenkomst van de
gemeentesecretarissen
Leeuwarden, 9 maart 2010
Verzonden,
Ons kenmerk : 00882343
Afdeling : Ruimte
Behandeld door : Tineke Cazemier / (058) 292 5682 of Z.R.Cazemier@fryslan.nl
Uw kenmerk : -
Bijlage(n) : 2
Onderwerp : Aandacht demografische veranderingen in Fryslân in collegeprogram-
ma's 2010-2014
Geachte heer/mevrouw,
Met deze brief vragen wij uw aandacht om het onderwerp demografische veranderingen een
passende plaats te geven in uw collegeprogramma.
De volgende demografische ontwikkelingen voorzien wij in Fryslân:
· van 2000 tot 2008 daalde de bevolking al in de helft van de Friese kernen. Tot 2030
zal de bevolking in Fryslân dalen in meer dan de helft van de Friese gemeenten, in
sommige gemeenten met (ruim) meer dan 10%
· het zijn vooral de kleine(re) kernen waarvan de bevolking nu al daalt en zal blijven
dalen
· de komende jaren al daalt het aantal basisschoolleerlingen. In sommige gemeenten
al voor 2020 met rond de 20%
· tot 2030 neemt het aantal 65-plussers met tweederde toe
· de groei van het aantal huishoudens neemt af, en hun samenstelling verandert (veel
meer alleenstaanden). Er blijft voorlopig vraag naar nieuwe woningen, maar minder
dan voorheen
· de beroepsbevolking veroudert sterk en daalt tot 2030 met zo'n 8%
· gemeenten zullen met toenemende kosten te maken krijgen voor herstructurering van
hun woningbestand, openbare ruimte en voorzieningen, en (sterk) afnemende op-
brengsten uit woningbouw
- 1 / 4 - Ons kenmerk: 00882343
Deze demografische veranderingen binnen Fryslân vormen een zeer relevant vraagstuk, nu
én in de komende jaren. De veranderingen in de samenstelling van onze bevolking hebben
gevolgen voor de (economische) vitaliteit en de leefbaarheid van de dorpen en voor de ont-
wikkeling van steden. Het leefbaar en vitaal houden van krimpgemeenten of regio's vraagt
om anticiperen; ons tijdig voorbereiden om de demografische veranderingen op een adequa-
te en passende manier te begeleiden. Ook voor "groeigemeenten" is krimp een belangrijk
thema, de groei neemt af en de consequenties van de bevolkingsontwikkeling stelt nieuwe
eisen aan de samenwerking op regionaal niveau.
In de maand februari hebben veel gemeenten en maatschappelijke organisaties deelgeno-
men aan de door de provincie georganiseerde thematische stakeholdersessies. Doel van
deze sessies was het delen van de analyse van de demografische ontwikkelingen waar we
in Fryslân mee te maken krijgen, inzicht in de mogelijke gevolgen van de demografische ver-
anderingen en het verkennen van mogelijke oplossingsrichtingen. De uitkomsten van deze
sessies voegen we als bijlage bij deze brief.
De uitkomsten van deze sessies laten zich in kort bestek als volgt samenvatten:
· De opgave van de demografische ontwikkeling vraagt om een visie; een perspectief
voor de langere termijn. Hoe ziet de samenstelling van uw gemeente er over enkele
tientallen jaren uit en wat is dan nodig aan woningen (kwantitatief en kwalitatief),
voorzieningen (onderwijs, zorg en maatschappelijke voorzieningen) en wat is nodig
voor een goede afstemming tussen scholing en bedrijvigheid?
· De noodzaak om tijdig te anticiperen op eventuele financiële consequenties van be-
volkingsdaling.
· Het belang van samenwerking is benadrukt. Tussen gemeenten, maar zeker ook met
medeoverheden, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. "Alleen is niemand
winnaar."
· Daarnaast is nadrukkelijk de oproep gedaan: Kies voor kwaliteit. Draag uit waar Frys-
lân sterk in is en denk en handel vanuit de bestaande kwaliteiten: rust, ruimte, land-
schap en cultuurhistorie!
Durf te kiezen
Wat betekent dit voor uw gemeente en uw collegeprogramma? Wij bepleiten dat de navol-
gende onderwerpen van beleid en beleidsuitvoering in de komende vier jaren een plek in de
gemeentelijke agenda verdienen:
a. Woningbouw en bestaand bebouwd gebied,
- waarin samen met de regiogemeenten en corporaties een passend, op de vraag afge-
stemd programma van nieuwbouw en herstructurering wordt aangeboden,
- waarin rekening wordt gehouden met afnemende groei, verhoogde aandacht voor de kwa-
liteitsvraag in stad en dorp, uitgaande van de veranderende huishoudensamenstelling, en
- waarin vooral aandacht nodig is voor de kwaliteit van de bestaande bebouwde omgeving,
het in stand houden van een leefbare woonomgeving en tegengaan van verpaupering.
b. Arbeidsmarkt en werk,
- waarin samen met onderwijs, markt en bedrijfsleven en met de andere gemeenten in de
regio wordt gezocht naar een goede afstemming van vraag en aanbod, opdat jongeren die
dat willen in de regio kunnen blijven wonen en werken, en bedrijven ondanks de vergrijzing
voldoende gebruik kunnen maken van passend geschoolde medewerkers,
- 2 / 4 - Ons kenmerk: 00882343
- waarin aandacht wordt besteed aan scholing en participatie en nieuwe economische kan-
sen in sectoren die minder gevoelig zijn voor de krimp of daar zelfs profijt van hebben
(rust, ruimte, recreatie) en
- waarin met de regiogemeenten het aanbod aan werklocaties wordt afgestemd om over-
aanbod en verpaupering van bestaande locaties te voorkomen.
c. Onderwijs,
- waarin samen met de onderwijsinstellingen rekening wordt gehouden met de afname van
het aantal leerlingen in het basisonderwijs en wordt gezocht naar nieuwe, waar nodig
dorpsoverstijgende verbanden in het onderwijs en de fysieke onderwijsvoorzieningen,
- waarmee effectieve nieuwe investeringen kunnen worden gedaan en een zo bereikbaar
mogelijk aanbod kan worden gedaan aan jonge gezinnen.
d. Maatschappelijke voorzieningen en zorg,
- waarin samen met de dorpen en betrokken stakeholders een betaalbaar, bereikbaar en
selectief (niet overal hetzelfde) aanbod aan noodzakelijke voorzieningen wordt samenge-
steld, ondanks afname van het draagvlak per dorp.
e. Infrastructuur,
- waarin samen met het bedrijfsleven en andere overheden wordt gezocht naar infrastructu-
rele innovatie, inclusief ICT mogelijkheden, ter verhoging van de mobiliteit en bereikbaar-
heid van voorzieningen, ook als deze binnen een grotere regio gehaald moeten worden.
f. Financiën,
- waarin u de effecten van daling van groei en zelfs afname van bevolking, draagvlak en
verdiencapaciteit nadrukkelijk doorrekent in de financiële huishouding en
- waarin door doeltreffend ingrijpen de waardedaling van maatschappelijk en publiek en
privaat onroerend goed zo veel mogelijk wordt beperkt.
Werk aan bewustwording
De gevolgen van demografische veranderingen zullen veel mensen raken. Tegelijkertijd zijn
veel mensen zich hier nog niet van bewust. Om de juiste keuzes te maken en om bij die keu-
zes op begrip en draagvlak vanuit de samenleving te kunnen rekenen, is bewustwording
essentieel. Veel mensen moeten de omslag van groei naar krimp nog maken. Groei zit in
onze genen. Wij vragen u de komende periode gesprekken aan te gaan met bewoners en
dorpsraden om de bewustwording te bevorderen. In de stakeholdersessies is daarbij bena-
drukt dat van belang is zicht te krijgen op wat de vitaliteit van een kern bepaalt.
Organiseer regionale coalities
Demografische ontwikkelingen vereisen ook een analyse op het schaalniveau van een regio.
De aanpak van gevolgen van demografische veranderingen vraagt om het vormen van regi-
onale coalities. Van gemeenten en mèt maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven.
Naast de verantwoordelijkheid die u als gemeente heeft om in te spelen op de demografi-
sche veranderingen zullen wij vanzelfsprekend ook onze verantwoordelijkheid nemen. We
sluiten daarvoor aan bij wat daarover is verwoord in het `Interbestuurlijk Actieplan Bevol-
kingsdaling' van de rijksoverheid, het IPO en de VNG (november 2009). Als provincie nemen
we graag onze verantwoordelijkheid voor een adequate en tijdige aanpak van het vraagstuk
van demografische veranderingen.
- 3 / 4 - Ons kenmerk: 00882343
Vanuit de provincie treffen we momenteel de verdere voorbereidingen om in samenwerking
met u en andere stakeholders te komen tot een gezamenlijke `Beleidsagenda Demografische
Verandering Fryslân'. Dit betekent dat we in dit traject graag samen met u blijven optrekken.
Gedeputeerde Staten van Fryslân,
J.A. Jorritsma, voorzitter
dr. G.P.F. van den Boorn rm, secretaris a.i.
i.a.a: de griffiers van alle gemeenten in Fryslân
- 4 / 4 - Ons kenmerk: 00882343
---- --
Provincie Friesland