WLR-C-tarieven
UPC en Ziggo
- besluit-
OPTA/AM/2010/200749
10 maart 2010
OPENBARE versie
OPENBARE versie
Inhoudsopgave
1 Inleiding ............................................................................................................................................ 5
1.1 Aanleiding ............................................................................................................................................... 5
1.2 Reikwijdte van dit besluit ......................................................................................................................... 5
1.3 Proces ..................................................................................................................................................... 6
1.3.1 Ontwerpbesluit ............................................................................................................................ 6
1.3.2 Nationale consultatie en Europese notificatie WLR-C-tariefbesluit ............................................. 7
1.4 Europese consultatie en notificatie .......................................................................................................... 8
1.5 Nationale consultatie ............................................................................................................................... 8
1.6 Samenvatting .......................................................................................................................................... 9
1.7 Opbouw van dit document
..................................................................................................................... 11
2 WLR-C
............................................................................................................................................. 12
2.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 12
2.2 Doel ....................................................................................................................................................... 12
2.3 Reikwijdte .............................................................................................................................................. 12
3 Toepassing van retail-minus en kostenoriëntatie ..................................................................... 14
3.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 14
3.2 Juridisch kader ...................................................................................................................................... 14
3.3 Tarieven op basis van retail-minus of kostenoriëntatie ......................................................................... 15
3.4 Conclusie .............................................................................................................................................. 16
4 Tarieven op basis van retail-minus ............................................................................................. 17
4.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 17
4.2 Retail-minus methodiek ......................................................................................................................... 17
4.2.1 Stap a: Relevante retaildiensten ............................................................................................... 17
4.2.2 Stap b: Bepaling relevante retailtarief van de relevante retaildiensten
...................................... 18
4.2.3 Stap c: Relevante retailkosten voor bepaling van de minus ...................................................... 21
4.2.4 Stap d: Bepaling van de retail-minus wholesaletarieven ........................................................... 24
4.2.5 Stap e: Aanpassing en bekendmaking van retail-minus wholesaletarieven .............................. 24
4.2.6 Kostentoerekeningssysteem en kostenallocatie ....................................................................... 24
4.3 Tariefvoorstellen .................................................................................................................................... 25
4.3.1 Tariefvoorstel UPC
.................................................................................................................... 25
4.3.2 Tariefvoorstel Ziggo .................................................................................................................. 27
4.4 Beoordeling door het college
................................................................................................................. 29
4.4.1 Relevante retaildiensten ........................................................................................................... 30
4.4.2 Bepaling van het retailtarief van de relevante retaildiensten ..................................................... 34
4.4.3 Opschoning voor digitale doorgifte
............................................................................................ 36
4.4.4 WACC ....................................................................................................................................... 43
4.4.5 Opschoning voor content .......................................................................................................... 45
4.4.6 Geschoonde retailomzet ........................................................................................................... 47
4.4.7 Minus ........................................................................................................................................ 51
OPENBARE versie
4.4.8 Redelijk retailrendement ........................................................................................................... 56
4.4.9 Accountantsverklaring
............................................................................................................... 61
4.5 Conclusie .............................................................................................................................................. 61
5 Price cap......................................................................................................................................... 64
5.1 Methodiek
.............................................................................................................................................. 64
5.2 Beoordeling ........................................................................................................................................... 64
5.3 Conclusie .............................................................................................................................................. 65
6 Tarieven op basis van kostenoriëntatie ...................................................................................... 66
6.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 66
6.2 Methodiek kostenoriëntatie ................................................................................................................... 66
6.3 Beoordeling door het college
................................................................................................................. 68
6.3.1 Omvang van de WSK ............................................................................................................... 68
6.3.2 Relevante volume ..................................................................................................................... 70
6.3.3 Wijze van toerekening van de kosten ....................................................................................... 72
6.4 Proportionaliteitstoets ............................................................................................................................ 76
6.5 Conclusie .............................................................................................................................................. 77
7 Dictum ............................................................................................................................................ 78
Bijlagen .................................................................................................................................................. 80
Bijlage A Uitkomsten van het onderzoek naar de RoS ................................................................. 81
A.1 Onderzoek naar vergelijkbare bedrijven in Europa
................................................................................... 81
A.2. Onderzoek naar de RoS in mededingingszaken ..................................................................................... 81
Bijlage B Retail-minustarieven .................................................................................................... 83
B.1 Tarieven UPC Q1 2010 ............................................................................................................................ 83
B.2 Tarieven Ziggo Q1 2010 ........................................................................................................................... 84
Bijlage C. Reactie van de NMa ............................................................................................................ 85
Bijlage D. Reactie Europese Commissie ............................................................................................ 88
Bijlage E. Nota van bevindingen ......................................................................................................... 94
E.1 Algemene punten ..................................................................................................................................... 94
E.2 Relevante retaildiensten ........................................................................................................................... 95
E.2.1 Digitale TV Starter UPC ............................................................................................................... 95
E.2.2 Installatiepakket Ziggo ............................................................................................................... 100
E.2.3 Bundels met verdere aanvullende diensten
............................................................................... 101
E.2.4 Groepsaansluitingen/SOP's ...................................................................................................... 102
E.3 Relevante retailtarief .............................................................................................................................. 103
E.3.1 Bepaling van het relevante retailtarief ....................................................................................... 103
E.3.2 Bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten ..................................................................... 105
E.3.3 Groepsaansluitingen
.................................................................................................................. 108
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 3
OPENBARE versie
E.4 Opschoning voor digitale doorgifte ......................................................................................................... 108
E.5 WACC .................................................................................................................................................... 111
E.6 Opschoning voor content........................................................................................................................ 112
E.7 Geschoonde retailomzet en sanity check ............................................................................................... 115
E.8 Minus ...................................................................................................................................................... 121
E.8.1 Onderzoek en ontbrekende kosten
............................................................................................ 121
E.8.2 Verdeelsleutels UPC ................................................................................................................. 122
E.8.3 Verdeelsleutels Ziggo ................................................................................................................ 125
E.9 Redelijk retailrendement ......................................................................................................................... 127
E.9.1 Keuze voor het normrendement en de RoS als parameter ....................................................... 127
E.9.2 Benchmark ................................................................................................................................ 129
E.9.3 Risico wederverkopers .............................................................................................................. 131
E.9.4 Hoogte van de RoS ................................................................................................................... 132
E.10 Business cases .................................................................................................................................... 133
E.11 Price cap .............................................................................................................................................. 137
E.12 WSK ..................................................................................................................................................... 138
E.12.1 Causaliteit versus proportionaliteit ........................................................................................... 138
E.12.2 Implementatiekosten ............................................................................................................... 139
E.12.3 Volume .................................................................................................................................... 140
E.12.4 Deelnametarief en migratietarief.............................................................................................. 140
E.12.5 Meerjarenvensters ................................................................................................................... 142
E.12.6 Proportionaliteit........................................................................................................................ 143
E.12.7 Inzichtelijkheid en overzichtelijkheid ........................................................................................ 143
E.12.8 Nacalculatie en vaststelling per kwartaal ................................................................................. 143
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 4
OPENBARE versie
1 Inleiding
1.1 Aanleiding
1. In zijn besluiten van 5 maart 20091 (hierna: marktanalysebesluit of omroepbesluit) heeft het college
van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (hierna: het college) aan UPC Nederland
B.V. (hierna: UPC) en Ziggo B.V. (hierna: Ziggo) een verplichting tot het op wholesaleniveau ter
beschikking stellen van de analoge RTV-signalen inclusief de aansluiting op haar
omroeptransmissieplatform ten behoeve van wederverkoop (hierna: `wholesale line rental cable'
oftewel WLR-C) opgelegd.
2. Het college heeft aan UPC en Ziggo de verplichting opgelegd om WLR-C-tarieven te hanteren
gebaseerd op retail-minus met inachtneming van een price cap. De relevante retailtarieven van UPC
en Ziggo worden geschoond van kosten voor de diensten waarvoor de wederverkoopverplichting niet
geldt (zoals digitale doorgifte en content). Op de geschoonde tarieven worden vervolgens de totale
retailkosten in mindering gebracht. Het resultaat zijn de WLR-C-tarieven.
3. Voor de WLR-C-diensten waarvoor retail-minus methodiek niet toepasbaar is, geldt dat UPC en
Ziggo een kostengeoriënteerd tarief moeten hanteren.
4. UPC en Ziggo hebben op 17 juli 2009 een voorstel ingediend voor de tarieven met een
bijbehorend kostentoerekeningssysteem. Het college beoordeelt die voorstellen in dit besluit en stelt
de tarieven vast die UPC en Ziggo moeten hanteren.
1.2 Reikwijdte van dit besluit
5. Dit besluit beperkt zich tot de vaststelling van de tarieven van WLR-C en de beoordeling van het
bijbehorende kostentoerekeningssysteem. Voor de aspecten die te maken hebben met het
referentieaanbod en de implementatie van WLR-C zijn separate implementatiebesluiten genomen.2
6. In de marktanalysebesluiten is aan UPC en Ziggo ook de verplichting opgelegd om te voldoen aan
redelijke verzoeken tot de doorgifte van (doorgaans digitale) RTV-signalen waarmee een andere
aanbieder RTV-signalen kan aanbieden naast de RTV-pakketten van UPC en Ziggo (hierna:
doorgifteverplichting). Het college stelt de tarieven voor doorgifte van RTV-signalen in een ander
besluit vast.
7. Voor zover de retailtarieven geschoond worden van de kosten van digitale doorgifte vindt de
beoordeling van deze kosten wel in dit besluit plaats.
1 Marktanalyse omroep, besluit UPC, OPTA/AM/2009/200374, 5 maart 2009; Marktanalyse omroep, besluit Ziggo,
OPTA/AM/2009/200373, 5 maart 2009.
2 Implementatiebesluit WLR-C: UPC, OPTA/AM/2010/200747, 10 maart 2010; Implementatiebesluit WLR-C: Ziggo,
OPTA/AM/2010/200748, 10 maart 2010.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 5
OPENBARE versie
1.3 Proces
1.3.1 Ontwerpbesluit
8. Op 17 juli 2009 hebben UPC en Ziggo hun tariefvoorstellen met de bijbehorende
kostentoerekeningssystemen ingediend bij het college. UPC heeft haar voorstel mondeling toegelicht
op 27 juli 2009.
Industry Groups en input van marktpartijen
9. Het college heeft bijeenkomsten voor geïnteresseerde marktpartijen georganiseerd (hierna:
Industry Groups of IG's). De IG's vonden plaats op 25 augustus 2009, 7 september 2009, 1 oktober
2009 (alleen over WLR-C door UPC), 6 oktober 2009 (alleen over WLR-C door Ziggo) en 22 oktober
2009. Partijen hebben ter informatie de openbare versies van de door het college, UPC, Ziggo en
andere marktpartijen ingebrachte stukken ontvangen. Het doel van deze IG's was om marktpartijen in
de gelegenheid te stellen om informatie te leveren voor de besluitvorming met betrekking tot de WLR-C
tarieven en om de marktpartijen te informeren. Van die gelegenheid is gebruik gemaakt.
10. Naast de bijdragen tijdens de IG's hebben marktpartijen ook nog schriftelijke input gegeven:
- Tele2 op 25 augustus 2009;
- Your.tv op 27 augustus, 24 september, 14 oktober en 15 oktober 2009;
- de gezamenlijke partijen Tele2, Youca, Your.tv, Canal Digitaal, Online, Hertzinger, en KPN
op 3 september, 7 september, 8 september, 24 september en 20 oktober 2009.
11. Het college heeft met de brieven van 14 september en 5 oktober gereageerd op brieven van de
gezamenlijke partijen.
12. Daarnaast heeft Tele2 op 15 oktober 2009 en KPN op 15 oktober en 29 oktober 2009 bilateraal
gesproken met het college.
Vragenbrieven aan UPC en Ziggo
13. Het college heeft UPC en Ziggo op 10 augustus 2009 een eerste vragenbrief gestuurd, met name
bedoeld om de aangeleverde informatie te completeren. Met UPC heeft een eerste dieptesessie over
deze vragenbrief op 24 augustus 2009 plaatsgevonden. De vragen uit de brief heeft UPC op 25
augustus 2009 en 2 september 2009 deels beantwoord. Met Ziggo heeft op 19 augustus 2009 een
eerste dieptesessie plaatsgevonden over de vragenbrief. Ziggo heeft de vragen op 17 augustus en 28
augustus 2009 deels beantwoord.
14. Op 9 september heeft het college UPC en Ziggo een tweede vragenbrief gestuurd. Deze brieven
waren met name gericht op het verkrijgen van inzicht in de keuzes van UPC en Ziggo die ten
grondslag liggen aan de voorgestelde tarieven en de bijbehorende kostentoerekeningssystemen. Met
UPC heeft een dieptesessie over deze tweede vragenbrief op 24 september 2009 plaatsgevonden.
Daarnaast hebben nog twee bilaterale gesprekken met UPC plaatsgevonden op 23 september 2009
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 6
OPENBARE versie
en 1 oktober 2009. De vragen heeft UPC op 6 oktober, 8 oktober en 15 oktober 2009 deels
beantwoord. Met Ziggo heeft eveneens op 24 september de tweede dieptesessie plaatsgevonden.
Ziggo heeft de vragen op 22 september, 24 september en 7 oktober 2009 deels beantwoord.
15. Op 1 oktober 2009 en 5 oktober 2009 heeft het college ter plaatse bij respectievelijk UPC en Ziggo
de contracten van deze partijen met de TV-zenders bekeken.
16. Het college heeft Analysys Mason de opdracht gegeven een WACC te berekenen voor UPC en
Ziggo en deze WACC te vergelijken met de door UPC en Ziggo opgeleverde WACC. Het concept-
rapport van Analysys Mason heeft het college op 12 oktober aan marktpartijen voorgelegd.
Tegelijkertijd heeft het college marktpartijen ook gevraagd of de return on sales die het college voor
KPN voorstelt in het WLR-tariefbesluit3 ook toepasbaar is voor UPC en Ziggo. Daarin is een
schriftelijke reactie ontvangen van Tele2 (12 oktober 2009) en KPN (23 oktober 2009) en een
mondeling reactie van Your.tv (22 oktober 2009).
Herberekeningsverzoeken aan UPC en Ziggo
17. Op 19 oktober 2009 heeft het college een brief met herberekeningsverzoeken gestuurd aan UPC
en Ziggo. Deze verzoeken zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de effecten van wijzigingen in de wijze
van kostentoerekening en tariefberekening. Deze verzoeken zijn op 20 oktober 2009 telefonisch
toegelicht aan UPC en op 26 oktober 2009 aan Ziggo.
18. UPC heeft de resultaten op 3 november en 4 november 2009 deels opgeleverd. Ziggo heeft de
resultaten op 2 november en 4 november deels opgeleverd.
19. Het college heeft Ziggo 5 november verzocht de resterende antwoorden op te leveren. Ziggo heeft
deze antwoorden aangevuld op 16 november en 23 november 2009.
20. Het college heeft UPC op 6 november een last onder dwangsom toegestuurd teneinde de
informatie over de digitale RTV-diensten te ontvangen. UPC heeft de gevraagde informatie vervolgens
opgeleverd op 12 november 2009 en aangevuld op 20 november 2009.
21. Het college heeft de NMa op 18 november verzocht om haar reactie te geven, specifiek over
paragraaf 4.4.6 van het ontwerpbesluit. De NMa heeft op 25 november 2009 haar reactie gegeven.
Deze is opgenomen in bijlage C.
1.3.2 Nationale consultatie en Europese notificatie WLR-C-tariefbesluit
22. Overeenkomstig artikel 6b.1 van de Tw is op de voorbereiding van een besluit van het college als
bedoeld in artikel 6a.2 van de Tw de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van
de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing. In onderhavig besluit stelt het college, als
invulling van de tariefverplichtingen uit de marktanalysebesluiten van 5 maart 2009, WLR-C-tarieven
3 Ontwerpbesluit Wholesale Line rental, WLR-II besluit, OPTA/AM/2009/202338, 21 september 2009.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 7
OPENBARE versie
vast. Deze vaststelling is een besluit als bedoeld in artikel 6a.2 van de Tw. Het besluit heeft naar het
oordeel van het college tevens aanzienlijke gevolgen voor de markt zoals bedoeld in het tweede lid
van artikel 6b.1 van de Tw. Hieruit volgt dat de voormelde voorbereidingsprocedure gevolgd moet
worden.
23. Indien een op grond van artikel 6a.2 van de Tw genomen besluit van invloed is op de handel
tussen de lidstaten bepaalt artikel 6b.2 van de Tw dat ook de Europese consultatie- en
notificatieprocedure als bedoeld in artikel 6b.2 van de Tw op de voorbereiding van een dergelijk besluit
van toepassing is. Het college is van oordeel dat bij het WLR-C-tariefbesluit, gelet op de uitleg die in
de Europeesrechtelijke jurisprudentie aan dit criterium wordt gegeven, sprake is van invloed op de
handel tussen lidstaten. Dit betekent dat het college het WLR-C-tariefbesluit ook Europees zal
consulteren en notificeren.
24. De hiervoor genoemde consultaties en notificatie vinden plaats op basis van het ontwerp-WLR-C
tariefbesluit.
1.4 Europese consultatie en notificatie
25. Op 25 november 2009 is het ontwerpbesluit genotificeerd en ter consultatie voorgelegd aan andere
toezichthouders.
26. De Europese Commissie heeft op 4 december 2009 vragen gesteld aan het college.4 Het college
heeft deze vragen op 8 december 2009 beantwoord.5 Op 10 december 2009 heeft het college naar
aanleiding van telefonische vragen nog extra informatie verstuurd aan de Europese Commissie.
27. Op 22 december 2009 heeft de Europese Commissie haar reactie verstuurd. De Europese
Commissie heeft geen opmerkingen.6 De reactie is opgenomen in bijlage D.
28. Van andere Europese toezichthouders is geen reactie ontvangen.
1.5 Nationale consultatie
29. Het college heeft van de volgende partijen op 7 januari 2010 een zienswijze op het ontwerpbesluit
ontvangen:
- CAIW diensten B.V. (hierna: CAIW);
- KPN B.V. (hierna: KPN);
- Tele2 Nederland B.V. en Online Breedband B.V. (hierna: Tele2/Online);
- UPC Nederland B.V. (hierna: UPC);
4 Case NL/2009/1015; eCCTF/RK/MBa/is D(2009) 152903.
5 OPTA/AM/2009/203537.
6 Case NL/200/1015; C(2009) 10723; SG-Greffe (2009) D/12309; 22 december 2009.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 8
OPENBARE versie
- Your.tv;
- YouCa B.V. (hierna: YouCa);
- Ziggo B.V. (hierna: Ziggo).
30. In bijlage E vat het college de zienswijze van partijen samen en geeft het college haar reactie op
deze zienswijzen. Het college concludeert vervolgens of de zienswijzen aanleiding hebben gegeven tot
aanpassing van het ontwerpbesluit. De belangrijkste wijzigingen in het besluit hebben betrekking op de
WACC en de WSK. Het college heeft de tarieven voor UPC en Ziggo herberekend en daartoe van
Ziggo op 24 februari 2010 een herberekening ontvangen.7
1.6 Samenvatting
31. In dit besluit worden WLR-C tarieven vastgesteld voor UPC en Ziggo. In het marktanalysebesluit is
bepaald dat WLR-C-tarieven, voor zover mogelijk, worden bepaald aan de hand van de retail-minus
methodiek. Voor tarieven waar de retail-minus methodiek niet toepasbaar is, wordt een tarief
vastgesteld door middel van kostenoriëntatie.
32. De retail-minus methodiek is toegepast op die diensten waarvoor een retailtarief bestaat. De
retailtarieven zijn het startpunt bij de berekening van de WLR-C tarieven door middel van de retail-
minus methodiek. De belangrijkste tarieven zijn de maandelijkse tarieven van het standaardpakket.8
Daarnaast geldt dat zowel UPC en Ziggo enkele aanvullende diensten en tevens groepsaansluitingen
hebben. Ook voor die diensten geldt een WLR-C tarief.
33. Om de WLR-C-tarieven te bepalen zijn de retailtarieven eerst geschoond van de kosten van
overige, niet-WLR-C-plichtige, diensten. Dit zijn de kosten die samenhangen met de digitale doorgifte.
Bij UPC gaat het dan om de kosten van Digitale TV Starter9 en bij Ziggo om de kosten van de digitale
doorgifte in het standaardpakket en de kosten van het Installatiepakket.10 Tabel 1 geeft de opschoning
als percentage van de gemiddelde opbrengst per klant.
34. Vervolgens zijn de tarieven geschoond van de digitale en analoge contentkosten van de relevante
retaildiensten. Tabel 1 geeft de opschoning als percentage van het gemiddelde opbrengst per klant.
Voor de bepaling van de WLR-C tarieven worden deze percentages in mindering gebracht op de
relevante retailtarieven:
- de relevante retailtarieven per type aansluiting (standaardaansluiting en de verschillende
typen groepsaansluitingen);
7 Van UPC had het college de beschikking over de juiste gegevens om de herbereking te kunnen uitvoeren.
8 Waar wordt gesproken over het standaardpakket van UPC doelt het college op de dienst "Standaard Radio &TV"
(http://www.upc.nl/televisie/abonnementenoverzicht/standaard-radio-tv/). Waar wordt gesproken over het standaardpakket van
Ziggo doelt het college op de dienst "Basisabonnentment" (https://www.ziggo.nl/#producten/televisie/basis-abonnement/).
9 http://www.upc.nl/televisie/abonnementenoverzicht/digitale-tv-starter/
10 https://www.ziggo.nl/#producten/televisie/Installatiepakketten/
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 9
OPENBARE versie
- de bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten.
35. Aldus resulteren de geschoonde gemiddelde relevante retailtarieven. Op deze geschoonde
tarieven wordt dan de retail-minus in mindering gebracht. De minus dekt de totale retailkosten, inclusief
een redelijk rendement. Als redelijke rendement stelt het college een return on sales (hierna: RoS) van
6,5% vast. Tabel 1 geeft de minus als percentage van het geschoonde gemiddelde retailtarieven. Door
deze minus in mindering te brengen op de geschoonde retailtarieven resulteren de WLR-C tarieven.
Onderstaande tabel geeft voor UPC en Ziggo de tariefbepaling weer van het WLR-C voor (alleen) de
standaardaansluiting. Annex B geeft een overzicht van de WLR-C tarieven voor Q1 2010.
UPC Ziggo Berekening
Gemiddelde retailtarief a
standaardpakket
Opschoning kosten digitale b
doorgifte
Opschoning kosten content c
Geschoonde retailtarief 11,17 10,60 d = a * (100%-b-c)
standaardaansluiting
Retail minus 20,9% 20,3% e
WLR-C tarieven Q1 2010 8,83 8,45 f = d * (100%-e)
standaardaansluiting
Tabel 1. Schoning van tarieven en retail-minus toegepast op tarief standaardaansluiting Q1
2010 (excl. BTW)
36. Bovengenoemde percentages dienen UPC en Ziggo toe te passen op alle diensten waarvoor een
retailtarief aanwezig is. Deze percentages stelt het college vast voor de periode van één jaar. Uit
praktische overwegingen kiest het college ervoor om deze percentages ieder jaar vast te stellen per 1
april. De percentages uit bovengenoemde tabel geldt daarbij tot 31 maart 2011.
37. De price cap bepaalt de maximale jaarlijkse tariefstijging. De tarieven uit Q1 2010 vormen het
startpunt voor voor de price cap. In de periode tussen 1 april 2010 en 31 maart 2011 is de price cap
dan vervolgens gelijk aan het tarief van Q1 2010 verhoogd met de inflatie in 2009.
38. UPC en Ziggo dienen ieder kwartaal de gemiddelde relevante retailtarieven te updaten. De WLR-C
tarieven worden op basis van deze update opnieuw berekend door de percentages b, c en e uit tabel 1
toe te passen op de update van de retailtarieven. Het resultaat zijn de nieuwe WLR-C-tarieven voor dat
kwartaal tenzij deze tarieven de price cap ontstijgen. Dan geldt het tarief dat is berekend op basis van
de price cap.
39. Voor de componenten van de WLR-C-dienstverlening waarvoor geen relevant retailtarief aanwezig
is, dienen, conform het marktanalysebesluit, kostengeoriënteerde tarieven te worden vastgesteld. Het
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 10
OPENBARE versie
gaat daarbij om vier met WLR-C samenhangende kostencategorieën (de zogenaamde
wholesalespecifieke kosten (hierna: WSK)):
a. implementatiekosten;
b. implementatiekosten per dienstaanbieder;
c. wederkerende kosten (per dienstaanbieder);
d. (migratie)kosten per telefonieaansluiting.
40. Op basis van de opgeleverde kosten komt het college tot kostengeoriënteerde tarieven van 0,13
per aansluiting per maand voor UPC en van 0,07 per aansluiting per maand voor Ziggo. Dit bedrag
moeten wholesale-afnemers aan UPC en Ziggo betalen. Dit tarief wordt ook vastgesteld voor de
periode van één jaar, waarbij het eerste jaar loopt tot 31 maart 2011. Daarnaast mogen UPC en Ziggo
per wederverkoper eenmalig een tarief rekenen van 30.000.
41. Het besluit treedt in werking op het moment van publicatie. De tarieven in dit besluit gelden dan
vanaf het moment dat de WLR-C diensten conform het WLR-C-implementatiebesluit orderbaar zijn.
1.7 Opbouw van dit document
42. Het volgende hoofdstuk bevat een beknopte beschrijving van de WLR-C-dienst. Hoofdstuk 3 gaat
in op de hoofdlijnen van tariefregulering van WLR-C, zoals deze volgen uit het marktanalysebesluit.
Het gaat daarbij hoofdzakelijk om de in het marktanalysebesluit gemaakte keuze tussen retail-minus
en kostenoriëntatie. In hoofdstuk 4 stelt het college WLR-C tarieven vast voor de diensten waarop
retail-minus van toepassing is. Hoofdstuk 5 gaat over de wholesale price cap. In hoofdstuk 6 stelt het
college de tarieven vast ter dekking van de kosten waarop retail-minus niet van toepassing is.
Hoofdstuk 7 bevat het dictum van het besluit.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 11
OPENBARE versie
2 WLR-C
2.1 Inleiding
43. De WLR-C-verplichting houdt in dat UPC en Ziggo op wholesaleniveau de analoge RTV-signalen
inclusief de aansluiting op hun omroeptransmissieplatform ter beschikking dienen te stellen ten
behoeve van wederverkoop. Wederverkoop is als invulling van de toegangsverplichting in artikel 6a.6,
tweede lid, onder d, van de Telecommunicatiewet opgelegd. In dit hoofdstuk gaat het college kort in op
het doel van de verplichting en de WLR-C-dienst
2.2 Doel
44. Het college heeft geconstateerd dat nog een significante groep eindgebruikers in de komende
reguleringsperiode en voorzienbare toekomst nog belang hecht aan de levering van analoge RTV-
signalen. Met de mogelijkheid om de analoge RTV-signalen te wederverkopen in combinatie met de
wholesale aansluiting op het omroeptransmissieplatform (WLR-C) beoogt het college alternatieve
aanbieders de mogelijkheid te bieden de volledige relatie met de eindgebruikers in het
verzorgingsgebied van UPC en Ziggo over te nemen. Door de mogelijkheid om klanten volledig aan
zich te binden door analoge RTV-signalen te leveren in combinatie met digitale RTV-signalen wordt het
voor aanbieders van RTV-signalen makkelijker om eindgebruikers te migreren naar (volledig) digitale
dienstverlening via een alternatief omroeptransmissieplatform. Tevens biedt de toegangsverplichting
de mogelijkheid aan aanbieders van RTV-signalen om een aanbod van breedbandinternettoegang en
vaste telefonie aan te vullen met de levering van RTV-signalen tot een volwaardig triple play aanbod.
2.3 Reikwijdte
45. Aanbieders van RTV-signalen die een pakket analoge RTV-signalen (in plaats van UPC of Ziggo)
willen aanbieden, willen de klantrelatie die een eindgebruiker met UPC of Ziggo heeft voor de levering
van RTV-diensten overnemen. Hiervoor is het nodig om naast de levering van in elk geval de analoge
RTV-signalen over het omroeptransmissieplatform van UPC en Ziggo, ook de aansluiting te kunnen
leveren. Dit betekent dat er een mogelijkheid moet zijn tot het op wholesaleniveau afnemen van een
aansluiting op het netwerk van UPC en Ziggo.
46. Door WLR-C zijn alternatieve aanbieders in staat om zowel de levering van analoge RTV-signalen
als de toegang tot het omroeptransmissieplatform van UPC en Ziggo voor hun rekening te nemen en
deze te leveren aan eindgebruikers. Aanbieders van RTV-signalen kunnen daarmee een vergelijkbare
aanbieding doen als UPC en Ziggo, immers toegang tot het omroeptransmissieplatform van UPC en
Ziggo (de aansluiting) wordt in de retail omroepmarkt altijd gebundeld geleverd met het analoge
standaardpakket.
47. WLR-C stelt afnemers in staat de retailklantrelatie over te nemen van UPC en Ziggo. Tot de
klantrelatie behoort in het kader van deze verplichting in ieder geval:
- het onderhouden van contact met de klant voor het versturen en innen van facturen;
- het onderhouden van contact met de klant met betrekking tot vragen over facturen of
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 12
OPENBARE versie
ondersteuning van geleverde diensten of commerciële handelingen, zoals bijvoorbeeld het
bestellen van nieuwe diensten, opzeggingen of verhuizingen.
48. In het referentieaanbod moeten processen komen voor ondermeer het afhandelen van storingen,
verhuizingen. De dienstkarakteristieken van WLR-C, zoals de technische en functionele specificaties,
zijn uitgewerkt in de implementatiebesluiten.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 13
OPENBARE versie
3 Toepassing van retail-minus en kostenoriëntatie
3.1 Inleiding
49. In dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen van de tariefregulering van WLR-C-diensten behandeld. De
tariefregulering bestaat uit het vaststellen van tarieven met toepassing van de retail-minus methodiek
of met toepassing van kostenoriëntatie.11
50. Bij toepassing van de retail-minus methodiek wordt uitgegaan van bestaande retailtarieven. Hierop
worden de waarde van de overige diensten (waarop de toegangsverplichting uit de
marktanalysebesluiten niet van toepassing is) en de contentkosten in mindering gebracht, zodat er een
geschoond relevant retailtarief ontstaat. Vervolgens wordt het geschoonde tarief verminderd met een
percentage dat de retailkosten beoogt weer te geven (de "minus"). Dit is een lichtere vorm van
tariefregulering dan kostenoriëntatie. In hoofdstuk 13.5 en annex 1 van de marktanalysebesluiten
wordt ingegaan op hoe er invulling aan de retail-minus methodiek wordt gegeven. In hoofdstuk 4 van
dit besluit wordt dit verder toegelicht en worden WLR-C tarieven vastgesteld op basis van retail-minus.
51. In het geval van tariefregulering op basis van kostenoriëntatie worden wholesaletarieven
vastgesteld op basis van de (efficiënte) onderliggende relevante kosten en investeringen, vermeerderd
met een redelijke winstopslag. De marktanalyse en telecommunicatiewet gaan hierbij uit van het
beginsel van kostencausaliteit. Onder omstandigheden kan echter van dit principe worden afgeweken
en kan kostenoriëntatie plaatsvinden op basis van proportionele toerekening. In hoofdstuk 13.5.4 en
annex 1 van de marktanalysebesluiten staat omschreven hoe het college deze vorm van
tariefregulering nader invult. In hoofdstuk 5 van dit besluit wordt dit verder toegelicht en worden WLR-C
tarieven vastgesteld op basis van kostenoriëntatie.
52. Hieronder wordt uiteengezet wanneer WLR-C tarieven dienen te worden gebaseerd op de retail-
minus methodiek en wanneer kostengeoriënteerde tarieven dienen te worden gehanteerd.
3.2 Juridisch kader
53. In de marktanalysebesluiten is aan Ziggo en UPC, op grond van artikel 6a.7 van de Tw,
tariefregulering ten aanzien van WLR-C en bijbehorende faciliteiten opgelegd. Het college
onderscheidt daarbij twee vormen van tariefregulering:
1) tariefregulering op basis van retail-minus conform 13.5.5 en Annex 1 van de
marktanalysebesluiten (hierna: retail-minus);
2) tariefregulering op basis van kostenoriëntatie conform 13.5.4 en Annex 1 bij de
marktanalysebesluiten (hierna: kostenoriëntatie).
11 In de marktanalysebesluiten staat reeds omschreven welke tarieven op basis van kostenoriëntatie en welke op basis van
retail-minus worden vastgesteld. Omwille van de leesbaarheid van het besluit wordt dit hier nogmaals uiteengezet.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 14
OPENBARE versie
54. De marktanalysebesluiten geven de richtlijnen ten aanzien van de keuze voor retail-minus of
kostenoriëntatie. Het dictum stelt hierover in beide besluiten in onderdelen xvi en xv:
"Op grond van artikel 6a.7, eerste lid, van de Tw legt het college aan (...) voor WLR-C
dienstverlening waarvoor een relevante retaildienst bestaat de verplichting op om retail-minus
tarieven te hanteren die begrensd worden door een price cap."
"Op grond van artikel 6a.7, tweede lid, van de Tw legt het college aan (...) voor de doorgifte
van RTV-signalen en WLR-C waarbij retail-minus niet toepasbaar is, de verplichting op om
kostengeoriënteerde tarieven te hanteren."
55. Uit de marktanalysebesluiten volgt dat WLR-C-tarieven waar mogelijk dienen te worden bepaald
aan de hand van de retail-minus methodiek. Voorwaarde is dat er een retailtarief bestaat waar het
wholesale tarief van kan worden afgeleid. Indien een dergelijk retailtarief ontbreekt, is toepassing van
de retail-minus methodiek niet mogelijk en dient conform de marktanalysebesluiten kostenoriëntatie te
worden toegepast. In dit besluit is vastgesteld welke categorieën via retail-minus worden gereguleerd
en welke via kostenoriëntatie.
3.3 Tarieven op basis van retail-minus of kostenoriëntatie
56. Op basis van het hiervoor gestelde dient het college in eerste instantie te bepalen voor welke
WLR-C diensten een tarief op basis van de retail-minus methodiek kan worden vastgesteld. Een voor
de hand liggende eerste stap is om voor de wholesalediensten waarvoor op grond van de
marktanalysebesluiten een wederverkoopverplichting geldt een afspiegeling in de retaildiensten te
vinden. Dit zijn de relevante retaildiensten. De tarieven van deze relevante retaildiensten zijn
uitgangspunt bij het vaststellen van de tarieven van de WLR-C-diensten. Voor alle verschillende typen
aansluitingen op de retailmarkt kan op basis van de retail-minus methodiek een overeenkomstig WLR-
C-tarief worden vastgesteld.
57. In de marktanalysebesluiten worden in hoofdstuk 13.5.5.1 de volgende met (de introductie van)
WLR-C samenhangende kostencategorieën onderscheiden:
a. implementatiekosten. Dit zijn de kosten die de AMM partij12 moet maken om haar
onderneming gereed te maken om WLR-C te kunnen leveren. Deze per definitie
eenmalige kosten worden niet veroorzaakt door het aantal aanbieders dat toegang van
de AMM partij afneemt noch door het aantal kabelaansluitingen dat op basis van retail-
minus wordt afgenomen, maar veeleer door de introductie van de verplichting als zodanig;
b. implementatiekosten per dienstaanbieder. Deze mogelijkerwijs door de AMM partij te
maken kosten worden veroorzaakt doordat een extra dienstaanbieder zich als afnemer van
WLR-C bij de AMM partij meldt. Te denken valt hierbij aan eventuele kosten verbonden
12 Ziggo en UPC zijn allebei aangewezen als aanbieders met aanmerkelijke marktmacht en moeten in dat kader WLR-C leveren.
Omwille van de leesbaarheid worden zij hier kort aangehaald als "de AMM partij".
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 15
OPENBARE versie
aan de toevoeging van de extra dienstaanbieder aan de relevante systemen;
c. wederkerende kosten per dienstaanbieder. Hierbij valt te denken aan kosten die worden
gemaakt in het kader van de administratie van de klantrelatie tussen de AMM partij en de
dienstaanbieder;
d. (migratie)kosten per kabelaansluiting. Dit zijn bijvoorbeeld de kosten die moeten worden
gemaakt om de klantrelatie tussen een eindgebruiker en de AMM partij te migreren naar
een klantrelatie tussen die eindgebruiker en de alternatieve aanbieder;
e. wederkerende kosten per kabelaansluiting. Dit betreffen de kosten die samenhangen met
(het door de AMM partij ter beschikking stellen van) de kabelaansluiting zelf en die veelal
op maandbasis worden toegerekend.
58. De retail-minus benadering is naar het oordeel van het college in ieder geval van toepassing op de
kostencategorie betreffende de wederkerende kosten per kabelaansluiting (zoals bedoeld in punt e van
randnummer 57). Daarnaast hanteren UPC en Ziggo ook retailtarieven voor bijbehorende faciliteiten
en aanvullende diensten waarvoor de retail-minus benadering derhalve ook toepasbaar is.13 In het
volgende hoofdstuk geeft het college aan welke relevante retaildiensten een afspiegeling zijn van deze
kosten.
59. Voor wholesalediensten waarvoor geen equivalente retaildienst bestaat, waaronder de
dienstverlening die samenhangt met de kostencategorieën a. tot en met d. uit randnummer 57, 14 geldt
dat een relevant retailtarief ontbreekt, waardoor retail-minus niet toepasbaar is. Deze diensten bieden
Ziggo en UPC namelijk niet aan op de retailmarkt. Voor deze wholesalediensten geldt dat Ziggo en
UPC kostengeoriënteerde tarieven dienen te hanteren.
3.4 Conclusie
60. Samenvattend stelt het college vast dat de WLR-C-tariefstructuur in ieder geval dient te bestaan
uit:
- een retail-minus tarief voor kostencategorie betreffende de wederkerende kosten en
bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten waar UPC en Ziggo ook retailtarieven
voor hanteren (zoals uitgewerkt in hoofdstuk 4);
- een kostengeoriënteerd tarief voor wholesalespecifieke kosten die geen equivalent hebben
in het retaildomein (zoals uitgewerkt in hoofdstuk 6).
13 Bijvoorbeeld het aansluiten of verhuizen.
14 Deze "wholesalespecifieke kosten" worden gemaakt in verband met een verplichting om te voldoen aan redelijke verzoeken tot
door OPTA bepaalde vormen van toegang. In hoofdstuk 5 wordt uiteengezet op welke wijze deze kosten worden toegerekend
(causaliteit of proportionaliteit) bij het vaststellen van kostengeoriënteerde tarieven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 16
OPENBARE versie
4 Tarieven op basis van retail-minus
4.1 Inleiding
61. Bij toepassing van de retail-minus wordt een wholesaletarief vastgesteld door van een relevant
retailtarief de retailkosten af te trekken. In hoofdstuk 13.5.5.2 van de marktanalysebesluiten wordt
stapsgewijs uiteengezet hoe het WLR-C tarief moet worden bepaald. Het betreft hier de volgende
stappen:
- stap a: het benoemen van de relevante retaildienst;
- stap b: de bepaling van het relevante retailtarief van de relevante retaildiensten;
1. berekening gemiddelde retailtarieven;
2. opschoning voor digitale doorgifte;
3. opschoning voor digitale en analoge content;
- stap c: de relevante retailkosten vaststellen ter bepaling van de minus;
- stap d: de vaststelling van retail-minus wholesaletarieven; en
- stap e: de aanpassing en bekendmaking van de retail-minus wholesaletarieven.
62. Allereerst wordt in hoofdstuk 4.2 aan de hand van bovengenoemde stappen omschreven hoe
retail-minus tot stand komt. Deze teksten zijn overgenomen uit hoofdstuk 13.5.5 van de
marktanalysebesluiten en zijn dus inhoudelijk hetzelfde. In hoofdstuk 4.3 geeft het college een
samenvatting van de tariefvoorstellen van UPC en Ziggo. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4.4 en verder
de retail-minus toegepast op de tariefvoorstellen van UPC en Ziggo teneinde de retail-minus tarieven
vast te stellen.
4.2 Retail-minus methodiek
4.2.1 Stap a: Relevante retaildiensten
63. De eerste stap is het aanwijzen van relevante retaildiensten die een afspiegeling zijn van de te
leveren wholesaledienst. Het college acht voor zowel Ziggo als UPC thans in ieder geval de volgende
retaildiensten relevant:
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 17
OPENBARE versie
1) kabelaansluitingen waarover een analoog RTV-pakket wordt geleverd al dan niet
gebundeld met bijgeleverde doorgifte van digitale RTV-signalen;15 en
2) de bij deze retaildiensten behorende faciliteiten en aanvullende diensten.
64. Het college acht op basis van de huidige situatie de bundels met een uitgebreider pakket aan
digitale RTV-diensten alsmede overige diensten, zoals telefonie en breedband, niet relevant voor
bepaling van het relevante retailtarief voor WLR-C. Deze bundels worden naar het oordeel van het
college thans niet specifiek ingezet voor het werven of behouden van eindgebruikers voor analoge
RTV.16 Het college heeft geen aanwijzingen dat bij de huidige tariefstellingen van die bundels het
analoge RTV-pakket tegen een lagere prijs in de desbetreffende bundels wordt meegeleverd. Het
college sluit niet uit dat in de toekomst ook andere (nieuwe) retaildiensten relevant worden, namelijk
als er nieuwe bundels komen waarin de analoge RTV-dienst met een korting wordt aangeboden.
4.2.2 Stap b: Bepaling relevante retailtarief van de relevante retaildiensten
65. De bovengenoemde relevante retaildiensten komen in aanmerking voor afspiegeling in het
wholesaledomein. Dit zou kunnen betekenen dat ieder retailtarief voor het analoge RTV-pakket
(gebundeld of ontbundeld) een equivalent kan krijgen in de wholesaletarieven. Het college is van
oordeel dat WLR-C op basis van retail-minus concurrenten van UPC en Ziggo in staat moet stellen om
op duurzame wijze met UPC en Ziggo te concurreren. Dit betekent volgens het college echter niet dat
de tariefregulering zo moet worden ingevuld dat afnemers van WLR-C iedere klant op de betreffende
retailmarkt tegen een gelijke marge kunnen voorzien van een analoog RTV-pakket in combinatie met
de kabelaansluiting. Het college acht concurrenten voldoende beschermd indien zij in staat worden
gesteld om WLR-C in te kopen tegen een tarief dat is afgeleid van het tarief dat UPC of Ziggo hiervoor
op de retailmarkt gemiddeld rekent per type aansluiting. Daarmee wordt voorkomen dat per gemeente
wholesaletarieven vastgesteld dienen te worden.
66. De retailtariefstructuur bestaat veelal uit een maandelijks abonnementstarief en maandelijkse en
eenmalige tarieven voor bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten. Deze structuur komt
derhalve terug bij de bepaling van de gemiddelde retailtarieven.
67. Aansluitingen kunnen zich onderling onderscheiden door andere technische en functionele
kenmerken. Indien aansluitingen qua technische en functionele kenmerken niet exact gelijk zijn aan
elkaar, is sprake van verschillende aansluitingstypen. Een voorbeeld hiervan is een groepsaansluiting
die een grotere capaciteit heeft dan een standaard kabelaansluiting.
15 Iedere bundel wordt vervolgens ook een dienst genoemd.
16 Bij WLR-KPN heeft het college besloten om naast de BelBasisdienst ook de BelVrij- en CVXL-bundels mee te wegen in de
bepaling van de relevante retailtarieven. Deze diensten zijn immers gericht op het werven en behouden van eindgebruikers voor
PSTN/ISDN-telefonie.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 18
OPENBARE versie
68. Voor de berekening van het gemiddelde retailtarief van het analoge RTV-pakket dienen UPC en
Ziggo hun retailtarieven van de relevante retaildiensten als startpunt te nemen. Daarop dient de
waarde van andere diensten dan de WLR-C-plichtige analoge RTV-dienst in mindering te worden
gebracht om te komen tot geschoonde of ontbundelde retailtarieven.
69. De retailtarieven omvatten ook een vergoeding voor de content. Het college heeft niet vastgesteld
dat UPC en Ziggo de uitzendrechten op wholesaleniveau moeten aanbieden ten behoeve van
wederverkoop. Om deze reden dient de contentvergoeding die UPC en Ziggo betalen voor het analoge
RTV-pakket ook uit de retailtarieven verwijderd te worden.17 18
70. Het `ontbundelde' retailtarief, of beter gezegd de ontbundelde retailopbrengst van het analoge
RTV-pakket dat in een bundel wordt aangeboden of geleverd, dient derhalve bepaald te worden door
de opbrengsten van de niet-gereguleerde diensten in de bundel in mindering te brengen op de totale
opbrengst van de bundel. De opbrengsten van de niet-gereguleerde diensten in de bundel worden
bepaald op basis van de ontbundelde tarieven die door UPC en Ziggo in de markt worden
aangeboden. De ontbundelde tarieven van deze niet-gereguleerde diensten (zoals analoge content en
digitale RTV) zijn daarbij gelijk aan de tarieven die UPC en Ziggo voor deze diensten aan haar
eindgebruikers in rekening brengen in het geval dat de kabelaansluiting (inclusief doorgifte van het
analoge RTV-pakket) door een alternatieve aanbieder aan de eindgebruiker wordt geleverd. Indien er
geen ontbundelde tarieven voor deze niet-gereguleerde diensten beschikbaar zijn, kunnen UPC en
Ziggo als alternatief kostprijzen (inclusief een redelijk rendement) hanteren. Het uitgangspunt is in
ieder geval dat de volledige korting in een gebundelde aanbieding moet worden toegerekend aan de
kabelaansluiting (waarover een analoog RTV-pakket wordt geleverd).19 In de prakijk hanteren UPC en
Ziggo tot op heden geen ontbundelde tarieven zodat de kostprijs gehanteerd dient te worden. Het
onderstaande plaatje geeft schematisch aan hoe UPC en Ziggo het retailtarief van een relevante
retaildienst dienen te bepalen.
17 Zie randnummer 305 van de Nota van Bevindingen van het omroepbesluit Ziggo.
18 De contentvergoeding is normaliter een bedrag per eindgebruiker en kan dus eenvoudig uit het retailtarief of de retailomzet
verwijderd worden. De contentvergoeding (per gebruiker) kan per regio binnen het verzorgingsgebied van UPC en Ziggo
verschillen, onder meer omdat het analoge RTV-pakket verschillend kan zijn.
19 UPC en Ziggo mogen hierbij corrigeren voor eventuele kostenvoordelen van bundeling.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 19
OPENBARE versie
Retailtarief Retailtarief
retaildienst t.b.v. WLR-C
ftefteii eettffii
entent gg
entent ggrr eett
oo ontont gg Opschoning gg
ontont oo ooroor ififgg inin
c c d d e ce c nniittii itit
eell eell lulu
aatt luluss
tataii ogogll oge doge d
aa nn
gigiii ggii alal
nn nn ansans aa
DD DD AA AA AA oge dooroge door AA
nalnalAA
Figuur 1. Schematische weergave opschoning huidig retailtarief tot retailtarief voor WLR-C.
71. De retailtarieven die betrekking hebben op hetzelfde type aansluiting dienen UPC en Ziggo
vervolgens te wegen naar rato van hun afzetvolume. Aldus resulteren per type aansluiting gemiddelde
geschoonde retailtarieven die de waarde van de doorgifte van het analoge RTV-pakket en van de
aansluiting tezamen weergeven.
Regels voor kostentoerekening
72. Bij het opschonen van de retailtarieven dienen Ziggo en UPC een aantal regels in acht te nemen
met betrekking tot de toerekening van kosten.
73. In beginsel dient bij de kostentoerekening uitgegaan te worden van causale toerekening van
kosten. Het retailtarief wordt dus alleen geschoond van kosten die veroorzaakt worden door het
verrichten van de niet-gereguleerde dienst en de levering van content. In Annex 1 van de
marktanalysebesluiten licht het college toe dat hij ook andere principes van kostentoerekening kan
hanteren.
74. Voor de kostentoerekening geldt onder meer het volgende:
- de kosten van het aansluitnetwerk kunnen niet aan de doorgifte van (digitale) RTV-signalen
toegerekend worden. Het college bedoelt met het aansluitnetwerk het deel van het netwerk dat
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 20
OPENBARE versie
enerzijds begrensd wordt door het netwerkaansluitpunt bij de eindgebruiker en anderzijds door
de locatie in het netwerk waarop optisch-elektrische omzetting van het
omroeptransmissiesignaal plaatsvindt;
- de kosten van het transmissienetwerk dienen aan doorgifte van digitale RTV-signalen
toegerekend te worden op basis van het causaliteitsprincipe. Deze kostentoerekening dient
proportioneel, op basis van capaciteitsgebruik plaats te vinden. Hierbij dient op een
consistente wijze rekening gehouden te worden met het capaciteitsbeslag van het
transmissienetwerk voor de doorgifte van analoge RTV-signalen en de doorgifte van digitale
RTV-signalen en met het capaciteitsbeslag van het transmissienetwerk door andere vormen
van dienstverlening, zoals breedband en telefonie. Met transmissienetwerk bedoelt het college
het deel van het netwerk dat enerzijds begrensd wordt door het kabelkopstation en anderzijds
door de locatie waarop optisch-elektrische omzetting van het omroeptransmissiesignaal
plaatsvindt;
- de toerekening van kosten aan de doorgifte van RTV-signalen en de bepaling van de
tariefstructuur dient zodanig te zijn dat hiermee geen toetredingsdrempels opgeworpen
worden. De uitkomst van de kostentoerekening moet passen binnen en verklaarbaar zijn
vanuit het perspectief van de tariefhoogte en tariefstructuur die voor de doorgifte als onderdeel
van het analoge RTV-pakket geldt en vanuit het perspectief van de hoogte en structuur van de
retailtarieven van digitale RTV-signalen die nu reeds door de UPC en Ziggo doorgegeven
worden. Het is mogelijk dat op grond hiervan een andere wijze van kostentoerekening in plaats
van causale kostentoerekening noodzakelijk is. In Annex 1 van de marktanalysebesluiten geeft
het college een toelichting op de principes van kostentoerekening;
- tot de kosten behoort ook een redelijk rendement op het in de activa geïnvesteerd vermogen.
Bij de bepaling van het redelijk rendement dient uitgegaan te worden van de gewogen
gemiddelde vermogenskostenvoet (Weighted Average Cost of Capital, WACC) onder
toepassing van het capital asset pricing model (CAP-M);
- de kosten van vaste activa dienen bepaald te worden op basis van current cost accounting
(CCA). Door het hanteren van deze waarderingsmethode reflecteert het tarief beter de
economische waarde van het gebruik van het omroepnetwerk dan in het geval dat gebruik
gemaakt zou worden van waardering op basis van de historische kostenmethode.
4.2.3 Stap c: Relevante retailkosten voor bepaling van de minus
75. Onderstaande Figuur 2 toont de componenten waaruit het relevante retailtarief ten behoeve van
WLR-C, zoals weergegeven in Figuur 1 bestaat. Het betreft hier 1) de wholesalekosten, 2) de
retailkosten en 3) de winstopslag. Tevens wordt getoond wat het college onder de `minus' verstaat.
Hierna wordt deze figuur toegelicht.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 21
OPENBARE versie
Winstopslag
De `minus'
Retailkosten
Wholesalekosten
Retailtarief
Figuur 2. Componenten waaruit het retailtarief bestaat.
76. De eerste component van het retailtarief betreft de wholesalekosten. De wholesalekosten zijn de
kosten die het wholesalebedrijf van de onderneming moet maken om de dienst intern te leveren aan
het retailbedrijf.
77. De retailkosten betreffen de kosten die de onderneming in het retailbedrijf maakt. Dit betreft onder
meer marketing- en saleskosten die worden gemaakt in relatie met het op retailniveau aanbieden van
de dienst, de kosten voor facturering van klanten en de aan het retailbedrijf toegerekende
gemeenschappelijke kosten.
78. Onder de retailkosten verstaat het college ook een redelijk rendement. Dit redelijk rendement dient
ter dekking van risico's die met de retailactiviteiten samenhangen. Het college baseert de
risicovergoeding op een normrendement. Het college zal nader onderzoek doen om dit
normrendement te bepalen (zie paragraaf 4.4.8). Dit normrendement kan het college daarbij baseren
op het rendement dat vergelijkbare bedrijven in een concurrerende omgeving realiseren. Toepassing
van het daadwerkelijk gerealiseerde eigen rendement van de onderneming is hiervoor pas geschikt
indien uit nader onderzoek blijkt dat dit rendement geen extra winstopslag bevat bovenop de met de
retailactiviteiten samenhangende risico's.20
79. De winstopslag is de derde component van het retailtarief. Het college verstaat onder de
winstopslag de marge die overblijft nadat alle wholesale- en retailkosten (inclusief redelijk rendement)
zijn gedekt. Onder winstopslag wordt dus verstaan de `extra' winst die een onderneming maakt
20 Als UPC of Ziggo alleen een redelijk retailrendement realiseert, betekent dit dat de winstopslag die in de figuur aangegeven is,
nihil is.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 22
OPENBARE versie
bovenop het redelijk rendement op geïnvesteerd vermogen, zoals dat is opgenomen in de
gereguleerde wholesalediensten, en het redelijke retailrendement, zoals dat is opgenomen in de
retailkosten.
80. In de bovenstaande figuur is weergegeven dat het college van oordeel is dat de `minus' bepaald
moet worden op basis van de retailkosten (inclusief redelijk rendement). Het opnemen van de
winstopslag in de `minus' zou ook inefficiënte partijen de mogelijkheid bieden duurzaam met UPC en
Ziggo te concurreren. Dat wil het college voorkomen.
81. De vervolgvraag is welke kosten onder de retailkosten vallen. Het college is van mening dat de
totale retailkosten in de minus opgenomen moeten worden om het voor alternatieve aanbieders
mogelijk te maken duurzaam een concurrerend aanbod in de markt te kunnen zetten. Als in de minus
alleen de vermijdbare kosten zouden worden opgenomen, zouden andere alternatieve aanbieders
weliswaar voor een korte termijn een concurrerend aanbod in de markt kunnen zetten, maar er is dan
geen sprake van een duurzame business case. Immers, een deel van de kosten die een dergelijke
aanbieder op lange termijn maakt, wordt dan niet gedekt door opbrengsten. Het college is derhalve
van oordeel dat de totale retailkosten gedekt moeten worden door de minus.
82. De totale retailkosten bestaan dan uit:
a) de retailkosten die samenhangen met de betreffende retaildienst;
b) de retailkosten die gezamenlijk zijn voor de verschillende retaildiensten op de betreffende
retailmarkt;
c) een aan de betreffende retailmarkt toerekenbaar deel van de retailkosten die de betreffende
markt met andere markten gemeenschappelijk heeft (hierna: gemeenschappelijke kosten);
d) een redelijk retailrendement.
83. In principe kan voor ieder aansluitingstype een minus vastgesteld worden. Dit zou betekenen dat
de kosten gealloceerd moeten worden naar de verschillende aansluitingstypen. Het college is echter
van oordeel dat een allocatie van de kosten naar ieder type aansluiting tot een schijnnauwkeurigheid
leidt, in die zin dat de berekening van de minus daardoor geen sterkere onderbouwing krijgt. Volgens
het college kan dan ook volstaan worden met de vaststelling van één minus voor alle aansluitingstypen
en alle bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten op een markt tezamen.
84. De minus wordt uitgedrukt als een percentage ten opzichte van de retailomzet. Deze retailomzet is
gelijk aan de geschoonde gemiddelde retailprijs van de relevante retaildiensten maal het volume van
diezelfde retaildiensten.
85. Gegeven de omstandigheid dat het college onvoldoende kennis heeft van Ziggo's en UPC's
retailkosten verbonden aan de levering van de kabelaansluiting, alsmede de toekomstige ontwikkeling
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 23
OPENBARE versie
daarvan, is het college van oordeel dat een eenjarige minus passend is.21 Dit betekent dat de minus
ieder jaar opnieuw bepaald wordt. Dit is in lijn met de keuze voor eenjarige kostengeoriënteerde
tariefregulering voor de doorgifte van RTV-signalen.
4.2.4 Stap d: Bepaling van de retail-minus wholesaletarieven
86. De basis voor de bepaling van de wholesaletarieven zijn de geschoonde gemiddelde
retailtarieven. Eerder is toegelicht dat UPC en Ziggo verschillende ontbundelde en gebundelde
aanbiedingen voor het analoge RTV-pakket hebben en regionaal verschillende tarieven hanteren. Voor
deze dienstverlening dienen UPC en Ziggo een gewogen gemiddeld retailtarief te bepalen door de
geschoonde gemiddelde retailtarieven te wegen met de volumes van de verschillende aanbiedingen.
87. Vervolgens dient de minus in mindering te worden gebracht op het gemiddelde tarief dat wordt
gerekend voor een analoog RTV-pakket op de retailmarkt alsmede op de gemiddelde tarieven van de
eventueel bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten. De minus wordt jaarlijks bepaald en is
uniform over het hele verzorgingsgebied en voor alle type aansluitingen, alsmede de bijhorende
faciliteiten en aanvullende diensten. De minus wordt bepaald door de retailkosten inclusief redelijk
rendement uit te drukken als percentage van de retailomzet van de relevante retaildiensten,
geschoond voor de omzet dan wel kosten van niet-gereguleerde diensten uit de bundel en geschoond
voor de analoge contentvergoeding.
88. Hierna resulteren per type aansluiting voor het hele verzorgingsgebied retail-minus
wholesaletarieven voor de maandelijkse tarieven alsmede voor de maandelijkse en eenmalige tarieven
voor bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten.
4.2.5 Stap e: Aanpassing en bekendmaking van retail-minus wholesaletarieven
89. Voor het vaststellen en/of aanpassen van de wholesaletarieven voor WLR-C, inclusief
bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten en voor het geval dat UPC of Ziggo een nieuw
aansluitingstype introduceert of een bestaand aansluitingstype uitfaseert, gelden een aantal regels die
zijn opgenomen in de marktanalysebesluiten in hoofdstuk 13.5.5.2 bij stap e.22
4.2.6 Kostentoerekeningssysteem en kostenallocatie
90. Het college heeft in het marktanalysebesluit op grond van artikel 6a.7, tweede lid, van de Tw aan
UPC en Ziggo de verplichting opgelegd een door het college te bepalen en goed te keuren
kostentoerekeningssysteem te hanteren. Voorts heeft het college UPC en Ziggo de verplichting
opgelegd uiterlijk vier maanden na de inwerkingtreding van het eerdergenoemde besluit het
kostentoerekeningssysteem en de toepassing daarvan, alsmede de beschrijving van dit
kostentoerekeningssysteem, ter goedkeuring aan het college voor te leggen.
21 Voor de principes van kostentoerekening en de toepassing van een kostentoerekeningssysteem ten behoeve van retail-minus
verwijst het college verder naar Annex 1 bij het Marktanalysebesluit Omroep.
22 Deze regels gelden ook voor de bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 24
OPENBARE versie
91. In annex 1 van het omroepbesluit heeft het college nadere regels over de kostenbepaling en
kostentoerekening opgenomen.
4.3 Tariefvoorstellen
92. Op 17 juli 2009 hebben UPC en Ziggo een tariefvoorstel voorgelegd aan het college.
Onderstaande tabel geeft een samenvatting van die voorstellen. In deze paragraaf wordt hierop een
nadere toelichting gegeven.
UPC Ziggo
Retailtarief (ex. BTW) 13,76 13,66
- afwijkende retailtarieven -0,07 geen correctie
- opschoning digitale doorgifte niet in pakket - 0,61
- opschoning content -0,88 -1,29
= geschoond retailtarief = 12,81 = 11,76
- retailkosten -0,75 - 0,71
- RoS -0,04 - 0,00
= wholesaletarief (ex. BTW) = 12,02 = 11,05
Tabel 2 tariefvoorstel UPC en Ziggo (stap d)
4.3.1 Tariefvoorstel UPC
Stap a: Relevante retaildienst
93. UPC heeft alleen de standaard analoge RTV-dienst als relevante retaildienst in haar voorstel
opgenomen. UPC heeft geen andere type aansluitingen als relevant bestempeld. In het voorstel zijn
ook geen aanvullende diensten of bijbehorende faciliteiten opgenomen.
Stap b1: Retailtarief van relevante diensten
94. UPC hanteert het standaard retailtarief van de analoge RTV-dienst en corrigeert dit tarief voor de
gemeenten waar een ander tarief geldt, door de verschillende tarieven te middelen op basis van aantal
abonnees. Het standaard retailtarief is het tarief dat in het grootste gedeelte van het verzorgingsgebied
van UPC wordt gerekend aan de eindgebruiker. UPC maakt bij de correctie wel een aantal
uitzonderingen.
Stap b2: Opschoning digitale doorgifte
95. UPC hanteert als relevante retaildienst het standaard analoge RTV-pakket. UPC betoogt dat er
geen kosten voor digitale RTV in het tarief van het standaardpakket zitten. UPC haalt derhalve geen
kosten voor digitaal van de retailtarief af.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 25
OPENBARE versie
Stap b3: Opschoning content
96. Vervolgens wordt het retailtarief geschoond voor de contentkosten. De contentkosten zijn door
UPC berekend als het netto resultaat van kosten aan en opbrengsten van programma-aanbieders per
abonnee. Daarbij komen dan de kosten van andere rechten, zoals ondermeer BUMA en SENA.
Stap c: Bepaling minus
97. Van het geschoonde tarief wordt vervolgens de minus afgehaald. Dit zijn alle retailkosten van de
betreffende diensten gedeeld door de totale retailomzet van de betreffende diensten. Om de hoogte
van de kosten te bepalen heeft UPC een kostentoerekeningssysteem opgesteld. De kosten worden
eerst geboekt op de verschillende afdelingen. In de "Rapportage kostentoerekeningssysteem
Wederverkoop UPC Analoge Standaardpakket RTV" maakt UPC onderscheid tussen afdelingen die
kosten genereren op retailniveau en afdelingen die kosten op wholesaleniveau genereren. UPC
onderscheidt de volgende retailgerelateerde afdelingen:
- Billing & Collection;
- Customer Care;
- Marketing & Sales;
- Customer Operations.
- Management;
- Finance;
- General Service;
- IT;
- HR;
- Doorbelaste kosten van de moedermaatschappij.
98. De kosten van deze afdelingen worden vervolgens verdeeld naar de volgende productgroepen:
- Analoog;
- Digitaal;
- Telefonie;
- Internet.
99. De allocatie van de relevante kosten aan de productgroepen gebeurt op basis van
kostenverdeelsleutels. Het resultaat geeft de kosten van analoge RTV.
100. Bij de afdeling Marketing & Sales stelt UPC voor om de kosten te verdelen op drie manieren.
Eerst worden de kosten van marketing direct gealloceerd en daarna worden de resterende algemene
kosten gealloceerd op basis van deze toegerekende operationele kosten. De saleskosten worden
vervolgens verdeeld op basis van Gross adds en Arpu subscription & Usage.
101. Binnen de afdeling Billing & Collection worden de kostenverdeelsleutels inzake Billing, Bad debt,
Collection revenues gebaseerd op het aantal verstuurde facturen en gefactureerde omzet.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 26
OPENBARE versie
102. De afdeling Customer Care verzorgt de afhandeling van klanten van UPC. De kosten van deze
afdeling worden toegerekend op basis van het aantal calls.
103. De kosten van de afdeling Customer Operations worden niet toegerekend aan het UPC Analoge
standaardpakket.
104. De verhouding van de verdeling van de bovengenoemde kosten volgens het
kostentoerekeningssysteem van UPC is hieronder weergegeven. Hierin is onderscheid gemaakt
tussen de door UPC verdeelde directe, met sleutels en overige verdeelde kosten.
Afdeling Allocatie % direct % sleutels % rest
Billing & Collection Aantal verstuurde facturen en
gefactureerde omzet
Customer Care Aantal calls
Marketing & Sales Voor Marketing: directe allocatie en
daarna op basis van toegerekend en
voor Sales: Gross adds en Arpu
subscription & Usage
Customer Operations Geen toerekening aan analoge RTV
Overige algemene Analoog gerelateerde afdelingen op
kosten operationele kosten en verhouding reeds
toegerekende kosten analoog t.o.v de
analoog gerelateerde afdelingen
Corporate kosten Omzet en dan allocatie retail/niet-
retailgerelateerd Analoog min kosten van
Tabel 3. Overzicht van kostenallocatie per afdeling UPC [Vertrouwelijk: percentages in
bandbreedtes van 10%]
105. Tenslotte moet er nog een redelijk rendement van de retailprijs afgehaald worden. Hiervoor
wordt een normrendement gebruikt op basis van return on sales (RoS). UPC hanteert voor de RoS
een percentage van 5%. UPC neemt dit percentage over de totale retailkosten (de minus).
4.3.2 Tariefvoorstel Ziggo
Stap a: Relevante retaildienst
106.
Ziggo heeft alleen de standaard RTV-dienst als relevante retaildienst in haar voorstel opgenomen.
Ziggo heeft geen andere type aansluitingen als relevant bestempeld. In het voorstel zijn ook geen
aanvullende diensten of bijbehorende faciliteiten opgenomen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 27
OPENBARE versie
Stap b1: Retailtarief van relevante diensten
107. Het retailtarief is het tarief dat Ziggo in het grootste gedeelte van zijn verzorgingsgebied rekent
aan zijn eindgebruikers. Ziggo heeft er voor gekozen dit tarief niet aan te passen voor afwijkende
tarieven. Ziggo betoogt hierbij dat het in geval van gemeenten met lagere tarieven de dienst onder de
kostprijs aanbiedt.
Stap b2: Opschoning digitale doorgifte
108. Ziggo biedt een standaardpakket aan waarin zowel analoge als digitale RTV wordt
doorgegeven. Ziggo heeft de kosten samenhangend met digitale RTV in mindering gebracht op het
retailtarief. De digitale retailkosten van het standaardpakket lopen in het systeem van Ziggo mee met
de analoge retailkosten. Hiernaast worden capex en opex van het netwerk op het retailtarief in
mindering gebracht. Deze kosten worden gespecificeerd als de kosten voor de backbone en trunk van
Ziggo.
Stap b3: Opschoning content
109. Vervolgens wordt het retailtarief geschoond voor de contentkosten. De contentkosten zijn door
Ziggo berekend als het netto resultaat van kosten aan en opbrengsten van programma-aanbieders per
abonnee. Daarbij komen dan de kosten van andere rechten, zoals ondermeer BUMA en SENA.
Stap c: Bepaling minus
110. Van het geschoonde tarief worden de retailkosten, door middel van de minus, afgehaald. Dit zijn
alle retailkosten van de betreffende diensten gedeeld door de totale retailomzet van de betreffende
diensten. Om de hoogte van de kosten te bepalen heeft Ziggo een kostentoerekeningssysteem
opgesteld. Ziggo rekent kosten in beginsel direct toe. Indien directe toerekening niet mogelijk is worden
verdeelsleutels gehanteerd om kosten van afdelingen aan producten en diensten te alloceren. Als
kosten ook niet met behulp van verdeelsleutels toe te rekenen zijn, dan worden kosten toegerekend
met een opslag op reeds toegerekende kosten.
111. De kosten worden eerst geboekt op de volgende afdelingen:
- Consumer;
- B2B;
- Netwerk;
- CS/TS;
- IT;
- G&A.
112. De kosten van deze afdelingen worden vervolgens verdeeld naar de volgende productgroepen:
- CATV;
- Digital extra;
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 28
OPENBARE versie
- Internet;
- Telephony;
- B2B.
113. Nadat de kosten verdeeld zijn naar productgroep wordt de verdeling naar wholesale en retail
gemaakt. Het resultaat geeft de kosten van analoge RTV.
114. De afdeling Consumer verdeeld Ziggo naar de productgroepen voor een deel direct en voor een
deel met de sleutel bruto omzetgroei.
115. De afdeling CS/TS wordt eerst verdeeld in een retail, netwerk en B2B en vervolgens worden de
retailkosten verdeeld op basis van call volumes.
116. De IT en G&A afdelingen worden vervolgens voornamelijk verdeeld op basis van de totale
OPEX per productgroep.
117. De verhouding van de verdeling van de kosten volgens het kostentoerekeningssysteem van
Ziggo is hieronder weergegeven. Hierin is onderscheid gemaakt tussen de door Ziggo verdeelde
directe, met sleutels en overige verdeelde kosten.
Afdeling Allocatie % direct % sleutels % rest
Consumer Omzetgroei per product
B2B
Netwerk Capaciteitsgebruik
CS/TS Call volumes en reeds toegerekende
kosten
IT Totale OPEX per product
G&A Facturatie: gemiddelde klantenaantallen,
Dubieuze debiteuren: openstaand saldo
per productgroep.
Rest: totale OPEX per product
Tabel 4. Overzicht van kostenallocatie per afdeling Ziggo [Vertrouwelijk: percentages in
bandbreedtes van 10%]
118. Daarnaast dient er een redelijk rendement uit het retailtarief gehaald te worden. Ziggo betoogt
dat het geen rendement realiseert op de retailverkoop maar op gedane investeringen en meent
derhalve een RoS van 0% te moeten gebruiken.
4.4 Beoordeling door het college
In deze paragraaf beoordeelt het college de door UPC en Ziggo opgeleverde informatie aan de hand
van de eisen uit paragraaf 4.2, zoals eerder geformuleerd in de marktanalysebesluiten. Bij het bepalen
van de hoogte van de opschoning en retail-minus heeft het college omzet- en kostengegevens uit 2008
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 29
OPENBARE versie
gehanteerd. Deze resultaten heeft het college vervolgens gebruikt om de tarieven voor Q1 2010 te
bepalen.
4.4.1 Relevante retaildiensten
119. Zoals reeds gesteld in randnummer 63 is het college van oordeel dat kabelaansluitingen
waarover een analoog RTV-pakket wordt geleverd al dan niet gebundeld met bijgeleverde doorgifte
van digitale RTV- in ieder geval tot de relevante retaildiensten behoren. In deze paragraaf beoordeelt
het college welke diensten en bundels worden meegewogen bij de bepaling van het relevante
retailtarief.
120. In randnummer 436 van de Nota van Bevindingen bij het omroepbesluit heeft het college nader
toegelicht wanneer bundels relevant zijn. De tariefstelling van bundels heeft gevolgen voor de hoogte
van het wholesaletarief van WLR-C, als de analoge RTV-diensten tegen lagere tarieven worden
aangeboden in bundels dan in de basisdiensten voor analoge RTV. Op dat moment kan het college
het tarief van de analoge RTV-diensten in zulke bundels meewegen in de bepaling van het
wholesaletarief.
121. Voor UPC en Ziggo geldt dat alle diensten alleen in combinatie met het standaardpakket kunnen
worden afgenomen, zodat in alle gevallen sprake is van een bundel. In randnummer 443 van de Nota
van Bevindingen geeft het college aan dat het zich richt op die bundels met zo weinig mogelijk
bijgeleverde digitale diensten.
122. Voor UPC heeft het college daarbij gekeken naar de combinatie van het analoge
standaardpakket RTV én Digitale TV Starter. Voor Ziggo heeft het college daarbij gekeken naar de
combinatie van het analoge en digitale standaardpakket én het Installatiepakket. Voor die bundels
onderzoekt het college of het analoge RTV-pakket tegen een lager tarief wordt aangeboden cq. dat
sprake is van een korting.
123. Het college verwijst daarbij ook naar het onderzoek van de NMa inzake de klacht van KPN over
UPC, Casema, Essent en Multikabel.23 In dat onderzoek beoordeelt de NMa het standaardpakket van
digitaal en analoog gezamenlijk.
124. In randnummer 64 en randnummer 443 van de nota van bevindingen is daaraan toegevoegd dat
het college bundels met een uitgebreider pakket aan digitale RTV-diensten alsmede overige diensten,
zoals telefonie en breedband, niet relevant acht voor bepaling van het relevante retailtarief voor WLR-
C, omdat het college geen indicaties heeft dat op die bundels een korting wordt gegeven. Het college
weegt daarbij mee hetgeen in randnummer 855 van het Besluit Marktanalyse Omroep (UPC) is
opgenomen omtrent de keuze voor retail-minus en niet voor kostenoriëntatie. Kostenoriëntatie op basis
van efficiënte kosten dat UPC en Ziggo minder financiële ruimte overhouden om te investeren in
23 NMa, 5702/45, 20 juli 2007.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 30
OPENBARE versie
innovatieve nieuwe digitale diensten en de daarvoor benodigde infrastructuur. Het college beoordeelt
derhalve of andere bundels relevant zijn.
4.4.1.1 Beoordeling UPC
125. Voor UPC heeft het college de combinatie van het analoge standaardpakket RTV én Digitale TV
Starter onderzocht.24 Digtale TV starter is alleen in combinatie met het analoge standaardpakket RTV
af te nemen. Digitale TV Starter is het minst uitgebreide digitale RTV-pakket dat UPC aanbiedt. In dit
pakket krijgt de klant circa 50 digitale zenders, uitzending gemist en de mogelijkheid om films te huren.
UPC geeft de klant een mediabox in bruikleen.
126. Het college stelt dat iedere klant die bij UPC een digitale RTV-dienst afneemt, ten minste
Digitale TV Starter afneemt. Als een klant meer digitale RTV-diensten afneemt komt dit bovenop
Digitale TV Starter. Onderstaande figuur geeft dit weer. Het rode blok is de bundel die het college
onderzoekt.
Extra DVR HD
Digitale TV
Extra DVR HD royaal
Telefonie Internet Digitale TV
starter
Analoog standaardpakket
Figuur 3. Bundel van Digitale TV Starter en Analoge standaardpakket bij UPC
127. Het college heeft onderzocht of analoge RTV tegen een lager tarief wordt aangeboden in deze
bundel. Het college heeft dit onderzocht door de meerprijs van Digitale TV Starter te vergelijken met de
meerkosten ten opzichte van het analoge standaardpakket RTV. Op basis van de door UPC over 2008
24 http://www.upc.nl/televisie/abonnementenoverzicht/digitale-tv-starter/. Het gaat hier om het pakket zonder de eventuele
extra's, zoals HD, DVR, de aanvullende diensten van Digitale TV Royaal of andere extra zenderpakketten of extra diensten. Het
college ziet het daarbij wel zo dat alle eindgebruikers die Digitale TV Royaal afnemen feitelijk Digitale TV Starter afnemen plus
extra diensten.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 31
OPENBARE versie
opgeleverde gegevens is gebleken dat de meerprijs van deze bundel met Digitale TV Starter de
meerkosten van de bundel niet dekt. De meerprijs per afnemer bedraagt circa [Vertrouwelijk:
XXXXXXXXXXXX]. De meerkosten bedragen circa .25 Het college is
derhalve van oordeel dat UPC het analoge standaardpakket tegen een lager tarief aanbiedt in de
bundel met Digtale TV Starter. Anders gezegd: als een toetreder straks analoge RTV verkoopt aan
een klant en daarnaast ook digitale RTV wil leveren dan moet de toetreder vergelijkbare kosten maken
voor levering van die digitale RTV-diensten. Door deze kosten in mindering te brengen op het tarief
van de bundel ontstaat een tarief dat uitsluitend de analoge RTV-dienst omvat.
128. UPC is van mening dat er geen sprake is van bundels van analoge en digitale RTV, omdat het
standaardpakket voor analoge RTV een stand alone pakket is. En de wederverkoopverplichting is van
toepassing op het analoge RTV-pakket. UPC ziet derhalve geen reden om digitale diensten in het
onderzoek te betrekken. Het college is het niet met UPC eens. Het besluit geeft juist aan dat het
college de basispakketten voor digitale RTV in haar onderzoek dient te betrekken. [Vertrouwelijk:
---
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX].
129. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Het college volgt deze
redenering niet. Digitale TV Starter (of voorgangers daarvan) staat al sinds 2005 in de markt.
[Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXX]. Andere marktpartijen geven aan dat een nieuwe dienst binnen 2 of 3 jaar rendabel
dient te zijn. . Het
college merkt deze dienst daarom niet meer aan als innovatieve dienst, [Vertrouwelijk: XXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Het college heeft dan ook voldoende reden gezien om de bundel
van Digitale TV Starter en het analoge standaardpakket in het onderzoek te betrekken en als relevante
retaildienst aan te merken.
130. Het college heeft beoordeeld of verdere bundels met uitgebreidere digitale RTV-diensten
relevant zijn voor de bepaling van het relevante retailtarief. Het omroepbesluit geeft aan dat het college
deze niet relevant acht omdat het college niet verwacht dat in bundels met uitgebreidere digitale RTV-
diensten een korting wordt gegeven op het standaardpakket voor analoge RTV. Het college heeft
informatie van UPC ontvangen over de mate van kostendekking van de gehele business line digitaal.
Deze business line omvat naast Digitale TV Starter uitgebreidere pakketten zoals de extra diensten
van Digitale TV Royaal, extra opties zoals HD en DVR, een uitbreiding van uitzending gemist en extra
zenders of zenderpakketten. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXX]. Het college heeft zich vervolgens de vraag gesteld of dit aanleiding is om
uitgebreidere pakketten als relevante retaildienst aan te merken. Vooralsnog staat het college op het
25 Bij de bepaling van dit bedrag zijn herberekeningen doorgevoerd. Deze worden in paragraaf 4.4.3 toegelicht.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 32
OPENBARE versie
standpunt dat het hier gaat om nieuwe innovatieve diensten zijn zoals bedoeld in randnummer 64 en
[Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXX]. Het college wijst de extra diensten derhalve niet als relevante retaildiensten aan.
131. Ook voor bundels van het RTV-pakket en internet en telefonie heeft het college op basis van de
gegevens die hij tot zijn beschikking heeft niet op voorhand kunnen oordelen dat deze relevant zijn en
meegewogen moeten worden. Het college heeft geen aanwijzingen dat op deze bundels kortingen
worden gegeven. Het prijsniveau van de bundels ligt daarbij ook in lijn met het prijsniveau dat andere
aanbieders van dergelijke bundels hanteren.
Conclusie
Het college acht de bundel van Digitale TV Starter met het standaardpakket een relevante retaildienst
voor de bepaling van de WLR-C-tarieven van UPC.
4.4.1.2 Ziggo
132. Het standaardpakket van Ziggo omvat zowel een basispakket aan analoge als digitale RTV.
Teneinde te beoordelen of aanvullende bundels relevant zijn heeft het college gekeken naar het
minimale pakket dat nodig is om digitale RTV-diensten te kunnen bekijken. Dat is het
Installatiepakket.26 Dit Installatiepakket bevat in ieder geval een smartcard die een eindgebruiker nodig
heeft om de digitale RTV-dienst te activeren. Daarnaast kan de eindgebruiker als onderdeel van dit
pakket een decoder bij Ziggo afnemen.
133. Het college heeft daarbij gekeken naar de opbrengsten en kosten van dit Installatiepakket. Het
gaat hier om eenmalige opbrengsten en voor een belangrijk deel ook om eenmalige kosten. Op basis
van de door Ziggo over 2008 opgeleverde gegevens is gebleken dat de meerprijs van [Vertrouwelijk:
XXXX] van deze bundel met het Installatiepakket de meerkosten van [Vertrouwelijk: XXXXXXXXX
XXXXXXX]. Het college is derhalve van oordeel dat Ziggo het analoge standaardpakket tegen een
lager tarief aanbiedt in de bundel met het Installatiepakket. Anders gezegd: als een toetreder straks
analoge RTV verkoopt aan een klant en daarnaast ook digitale RTV wil leveren dan moet de toetreder
vergelijkbare kosten maken voor levering van die digitale RTV-diensten. Door deze kosten in
mindering te brengen op het tarief van de bundel ontstaat een tarief dat uitsluitend de analoge RTV-
dienst omvat.
134. Ziggo is van oordeel dat het alleen hoeft te schonen voor de digitale kosten in het
standaardpakket en niet voor het Installatiepakket. Ziggo geeft daarbij aan dat klanten zelf een
decoder moeten aanschaffen. Ziggo biedt deze weliswaar aan, maar de klant is niet verplicht deze bij
Ziggo af te nemen. Het college volgt Ziggo niet in haar redenering. Klanten dienen in ieder geval bij
Ziggo als onderdeel van het Installatiepakket een smartcard te kopen en kunnen daarbij inderdaad ook
kiezen voor het aanschaffen van een decoder. Het Installatiepakket is daarbij sterk gekoppeld aan het
26 https://www.ziggo.nl/#producten/televisie/Installatiepakketten/
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 33
OPENBARE versie
standaardpakket en wordt tegen een korting aangeboden. Het college is daarom van oordeel dat
sprake is van een bundel die als relevante retaildienst is aan te merken.
135. Het college heeft beoordeeld of verdere bundels met digitale RTV-diensten relevant zijn voor de
bepaling van het relevante retailtarief. Vooralsnog staat het college op het standpunt dat dit nieuwe
innovatieve diensten zijn zoals bedoeld in het besluit en derhalve niet meegenomen hoeven worden.
136. Ook voor bundels van het RTV-pakket en internet en telefonie heeft het college op basis van de
gegevens die hij tot zijn beschikking heeft niet op voorhand kunnen oordelen dat deze relevant zijn en
meegewogen moeten worden. Het college heeft geen aanwijzingen dat op deze bundels kortingen
worden gegeven. Het prijsniveau van de bundels ligt bovendien in lijn met het prijsniveau dat andere
aanbieders van dergelijke bundels hanteren.
Conclusie
137. Het college acht de bundel van het Installatiepakket met het standaardpakket een relevante
retaildienst voor de bepaling van de WLR-C-tarieven van Ziggo.
4.4.2 Bepaling van het retailtarief van de relevante retaildiensten
138. Zoals gesteld in randnummer 66 en 67 is de retail-minus tariefregulering niet alleen van
toepassing op de standaard aansluiting, maar ook de bij deze retaildiensten behorende faciliteiten en
aanvullende diensten, voor zover daarvoor een retailtarief door UPC en Ziggo in rekening wordt
gebracht aan de eindgebruiker. De verplichting geldt ook voor de groepsaansluitingen.
139. In deze paragraaf wordt vastgesteld wat het relevante retailtarief is van de standaardaansluiting.
Tevens wordt beoordeeld of UPC en Ziggo alle relevante retaildiensten hebben meegenomen. In
bijlage B staan daarnaast ook nog de tarieven van de aanvullende diensten.
140. Het college heeft in het implementatiebesluit aangegeven dat de groepsaansluiting onder de
verplichtingen vallen. UPC en Ziggo moeten derhalve de complete lijst retail- en whiolesaletarieven
van de groepsaansluitingen in het referentieaanbod kenbaar maken, conform de verplichtingen in
paragraaf 15.4 van het marktanalysebesluit. In het implementatiebesluit is aangegeven wanneer het
referentieaanbod uiterlijk gepubliceerd moet worden. De WLR-C tarieven worden daarbij berekend
door uit te gaan van het retailtarief verminderd met de percentages uit dictumnummer a. Dat is
dezelfde methode die wordt gehanteerd bij de WLR-C tarieven voor de bijbehorende faciliteiten en
aanvullende diensten.27
141. UPC en Ziggo dienen de relevante retailtarieven als volgt vast te stellen. UPC en Ziggo dienen
uit te gaan van de daadwerkelijk gehanteerde tarieven inclusies correcties voor gemeenten met
afwijkende tarieven, correcties voor kortingen op collectieve contracten en inclusief andere kortingen.
Het resultaat is de daadwerkelijke opbrengst per klant. Het gaat daarbij om de opbrengst van de stand
27 Deze tekst is gewijzigd naar aanleiding van paragraaf E.3.3 Groepsaansluitingen van de Nota van Bevinding.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 34
OPENBARE versie
alone afname van het standaardpakket en de in paragraaf 4.4.1 genoemde bundels. Om te komen tot
tarieven voor de analoge diensten dienen de bundels nog eerst geschoond te worden voor de kosten
van digitale doorgifte en content. Dat wordt behandeld in de paragrafen 4.4.3 en 4.4.5 aangeven. In
deze paragraaf presenteert het college de resultaten voordat deze schoning is uitgevoerd.
4.4.2.1 Beoordeling UPC
142.
Het college heeft geconstateerd dat UPC in haar tariefvoorstel van 17 juli 2009 twee clusters van
gemeenten, genoemd in voetnoot 2 van pagina 11 van de rapportage kostentoerekeningssysteem
wederverkoop, niet in de berekening van het gemiddelde retailtarief meeneemt. Daarnaast stelt het
college vast dat UPC niet alle kortingen (o.a. op collectieve contracten alsmede incentives) meeneemt
in de berekening van de totale relevante retailomzet.
143.
Het college heeft hiertoe een herberekening gevraagd aan UPC met inbegrip van de afwijkende
gemeenten en met inbegrip van de kortingen. Deze berekening heeft UPC opgeleverd. UPC komt voor
2008 uit op een gemiddelde opbrengst28 van per eindgebruiker per maand en
een gemiddeld tarief van het standaardpakket29 voor eind Q3 2009 van .
144. UPC heeft het college op 2 september een overzicht gegeven van haar beoogde tarieven voor
bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten. De meeste tarieven zijn gebaseerd op de werkelijke
retailtarieven en zijn zodoende in lijn met het besluit. Het college onderstreept dat, indien UPC bij zijn
eigen abonnees een bepaald tarief in rekening brengen, dat zij dit tarief dan, in mindering gebracht met
de minus, ook in rekening mag brengen bij afnemers van WLR-C. Immers, als het college dit zou
verbieden dan ontstaat er een concurrentievoordeel voor alternatieve toetreders. Het college zou het
dan feitelijk onmogelijk maken om nog langer dit tarief bij de eindgebruikers in rekening te brengen.30
145. Het college merkt wel op dat het tarief voor overstappen en een opzegvergoeding geen relevant
equivalent kennen in het retaildomein. Het tarief voor overstappen volgt uit de
wederverkoopverplichting en deze kosten dienen in de WSK tot uitdrukking te komen (zie hoofdstuk 6).
De opzegvergoeding is niet relevant. Een beëindiging van de wederverkoop is hetzelfde als een
overstap. Dit valt derhalve ook onder de WSK. Deze tarieven zijn derhalve niet opgenomen in bijlage
B.
4.4.2.2 Beoordeling Ziggo
146.
Het college heeft geconstateerd dat Ziggo in haar tariefvoorstel van 17 juli 2009 de afwijkende
tarieven in bepaalde gemeenten en kortingen op ondermeer collectieve contracten niet bij de bepaling
van het gemiddelde retailtarief meeneemt. Het college heeft Ziggo om een herberekening verzocht.
28 Dit is gemiddeld over alle diensten (standaardaansluiting, groepsaansluitingen, bijbehorende faciliteiten en aanvullende
diensten).
29 Dit is een tarief voor alleen de standaardaansluiting.
30 Deze tekst is gewijzigd naar aanleiding van paragraaf E.3.3 GroepsaansluitingenE.3.2 Bijbehorende faciliteiten en aanvullende
dienstenvan de Nota van Bevinding.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 35
OPENBARE versie
Ziggo heeft in de herberekening een tarief opgeleverd waarin met bovenstaande rekening is
gehouden.
147.
Ziggo komt voor 2008 uit op een gemiddelde opbrengst31 van per
eindgebruiker per maand en een gemiddeld tarief van het standaardpakket32 voor eind Q3 2009 van
. De gemiddelde opbrengst voor 2008 heeft het college daarbij gecorrigeerd
voor de doorgiftevergoedingen. Het tarief voor Q3 2009 heeft het college evens gecorrigeerd voor de
doorgiftevergoedingen en tevens een inschatting van de verstrekte kortingen in mindering gebracht.
148. Ziggo heeft een overzicht gegeven van haar beoogde tarieven voor bijbehorende faciliteiten en
aanvullende diensten. De meeste tarieven zijn gebaseerd op de werkelijke retailtarieven en zijn
zodoende in lijn met het besluit. Het college onderstreept dat, indien Ziggo bij zijn eigen abonnees een
bepaald tarief in rekening brengen, dat zij dit tarief dan, in mindering gebracht met de minus, ook in
rekening mag brengen bij afnemers van WLR-C. Immers, als het college dit zou verbieden dan
ontstaat er een concurrentievoordeel voor alternatieve toetreders. Het college zou het dan feitelijk
onmogelijk maken om nog langer dit tarief bij de eindgebruikers in rekening te brengen33.
149. Het college merkt wel op dat de tarieven voor Administratieve Mutatie, Opzegging, Onterecht
gemelde storing waarvoor geen monteur is ingezet en herinneringsfactuur aan afnemer geen relevant
equivalent kennen in het retaildomein. De tarieven voor de Administratieve Mutatie en de
herrinneringsfactuur aan afnemer volgen uit de wederverkoopverplichting en deze kosten dienen in de
WSK tot uitdrukking te komen (zie hoofdstuk 6). De opzegvergoeding is niet relevant. Een beëindiging
van de wederverkoop is hetzelfde als een overstap. Dit valt derhalve onder de WSK. Verder merkt het
college op dat de "Onterecht gemelde storing waarvoor geen monteur is ingezet" geen equivalent kent
in het retaildomein en deze kosten dienen derhalve goed te worden gemaakt uit het maandelijkse
wholesale tarief. Deze tarieven zijn derhalve niet opgenomen in bijlage B.
4.4.3 Opschoning voor digitale doorgifte
150. In de vorige paragraaf is aangegeven dat de bundels van het standaardpakket UPC en Ziggo
met respectievelijk Digitale TV Starter en het Installatiepakket geschoond dienen te worden van de
waarde van digitale doorgifte.
151. Het marktanalysebesluit schrijft voor dat het `ontbundelde' retailtarief van het analoge RTV-
pakket dat in een bundel wordt aangeboden of geleverd, bepaald dient te worden door de opbrengsten
van de niet-gereguleerde diensten in de bundel in mindering te brengen op de totale opbrengst van de
bundel. Indien er geen ontbundelde tarieven voor de niet-gereguleerde diensten beschikbaar zijn,
31 Dit is gemiddeld over alle diensten (standaardaansluiting, groepsaansluitingen, bijbehorende faciliteiten en aanvullende
diensten).
32 Dit is een tarief voor alleen de standaardaansluiting.
33 Deze tekst is gewijzigd naar aanleiding van paragraaf E.3.3 GroepsaansluitingenE.3.2 Bijbehorende faciliteiten en aanvullende
dienstenvan de Nota van Bevinding.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 36
OPENBARE versie
kunnen kostprijzen worden gehanteerd. UPC en Ziggo hanteren beide geen ontbundelde
(kostendekkende) tarieven voor digitale televisie. De digitale opschoning zal derhalve op basis van de
kosten plaatsvinden. Hier worden deels kapitaallasten in meegenomen. Hiervoor dient de WACC,
berekend met behulp van het CAPM, gebruikt te worden. De WACC wordt behandeld in paragraaf
4.4.4
152. De geschoonde tarieven leiden tot een correctie op het gemiddelde relevante retailtarief van het
standaardpakket uit de voorgaande paragraaf. Voor de afnemers van de bundel wordt op de prijs van
de bundel de meerkosten van de aanvullende digitale dienst in mindering gebracht. Het resultaat is
een geschoond tarief. Dit geschoonde bundeltarief wordt naar rato van het aantal afnemers
meegewogen bij de bepaling van het geschoonde relevante retailtarief. Rekenkundig wordt dit
uitgevoerd door de meer opbrengsten van de digitale diensten in de bundel te salderen met
(meer)kosten van de digitale diensten. Dit saldo wordt vervolgens gedeeld door de omzet van het
standaardpakket. Dit levert een digitaal schoningspercentage op. Dit wordt vervolgens op de
gemiddelde retailtarieven van het standaardpakket in mindering gebracht om te komen tot het
geschoonde retailtarief.
4.4.3.1 Beoordeling UPC
153. Voor UPC geldt dat een opschoning dient plaats te vinden voor Digitale TV Starter. UPC heeft
daarvoor omzet- en kosteninformatie opgeleverd. Onderstaande figuur geeft de wijze van opschoning
weer. De opschoning leidt tot een daling van de gemiddelde opbrengst per klant per maand van
naar ofwel een schoning van .
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 37
OPENBARE versie
klanten
Kostprijs: Digitale Meerprijs: [V:
eur TV starter XXXX] eur
Bundelprijs:
eur
Tarief: Analoog
eur standaardpakket
2.093.000 klanten
Gemiddeld tarief:
klanten klanten
( * +
* )/2.093 =
eur
Tarief: Analoog
eur standaardpakket Tarief: [V:
B] eur
2.093.000 klanten
Figuur 4. Bepaling geschoonde retailtarief UPC (gegevens 2008, excl. BTW) [Vertrouwelijk:
bedragen en uitsplitsing aantallen]
154. De kosten voor Digitale TV Starter bestaan uit operationele kosten en kapitaalkosten. Ten
aanzien van de operationele kosten komt het college tot de volgende bevindingen. Op verzoek van
OPTA heeft UPC de verdeling van de totale kosten over alle productgroepen en de daarbij
gehanteerde allocatiesleutels inzichtelijk gemaakt. Op verschillende onderdelen van de allocatie is
door UPC nadere toelichting verstrekt. Voor wat betreft de totale operationele kosten heeft UPC de
aansluiting met de jaarrekening 2008 verstrekt. Deze aansluiting is onderwerp van beoordeling door
een accountant geweest. Met aantekening van hetgeen in de overige randnummers ten aanzien van
de allocaties (zie paragraaf 4.4.7) is opgemerkt heeft OPTA geen reden aan de allocatie van de
operationele kosten voor digitale doorgifte te twijfelen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 38
OPENBARE versie
155. De kapitaalkosten bestaan uit afschrijvingskosten en een redelijk rendement op het
geïnvesteerd vermogen. UPC hanteert voor de bepaling van de afschrijvingskosten de annuitaire
afschrijvingsmethode. In de jaarrekening 2008 hanteert UPC de lineaire afschrijvingsmethode; voor de
berekening van tarieven, of althans de correctie daarop, volgt UPC echter een consistente gedragslijn,
aangezien in 2006 voor de berekening van de wholesalekosten ook de annuitaire afschrijvingsmethode
werd gehanteerd. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn consistent met het verleden en passen
binnen hetgeen is gepubliceerd in de jaarrekening 2008 van UPC Nederland B.V..
156. In de opgeleverde kosten zijn ook de kosten van de decoders (settopbox) opgenomen. UPC had
daarvoor de gemiddelde prijs van de verschillende decoders genomen en deze naar rato verdeeld over
de verschillende digitale RTV-diensten. In de allocatie daarvan heeft het college een aanpassing
doorgevoerd. Het college neemt de kosten van de voor Digitale TV Starter benodigde decoder en
neemt het bedrag van deze decoder op voor alle ( ) afnemers van digitale RTV.
Immers alle afnemers hebben minimaal één decoder nodig. De duurdere decoders zijn alleen nodig
voor de digitale RTV-diensten die het college niet mee neemt bij de bepaling van het relevante
retailtarief.
157. Het college loopt de relevante criteria, zoals genoemd in paragraaf 4.2.6 langs. Ten aanzien van
de waarde van de activa en de allocatie van die kosten komt het college tot de volgende bevindingen:
- current cost accounting. Voor de waarde van de activa hanteert UPC de vervangingswaarde
van de relevante activa, zoals gespecificeerd in bijlage 6 van de brief van UPC van 12
november jl. Bij de bepaling van de vervangingswaarde heeft UPC gebruik gemaakt van expert
opinies van de technici die van de architectuur van het netwerk van een beschrijving hebben
gemaakt. Daarbij is gebruik gemaakt van zoveel als mogelijk verifieerbare opgaven van
derden.
- fully allocated costs en kosten aansluitnet niet meenemen. Conform het Marktbesluit heeft
UPC niet de kosten van het aansluitnet meegenomen (vanaf de Fiber Node). Vanwege de
consistentie met gegevens uit eerdere onderzoeken, en de beoordelingen, die toen zijn
uitgevoerd, mag aangenomen worden dat UPC de relevante componenten van de activa heeft
meegenomen. KPN heeft aangegeven dat een deel van het aansluitnet reeds een gedeelde
toepassing heeft en derhalve niet meer tot het aansluitnet gerekend dient te worden. Die
benadering is echter niet in lijn met de eis uit het marktanalysebesluit;
- causale toerekening. UPC heeft in bijlage 6 van de brief van UPC van 12 november 2009 het
aandeel van de kosten van de verschillende netwerkonderdelen voor het digitale product
inzichtelijk gemaakt. Allocatie geschiedt op basis van de kanalenbenadering, hetgeen een
acceptabele invulling is van de vereiste allocatie op basis van capaciteitsgebruik. In antwoord
op het herberekeningsverzoek van het college heeft UPC voor Digitale TV Starter een
netwerkbeslag van gehanteerd. Op die allocatie heeft het college één
herberekening toegepast. UPC hanteerde voor het netwerkbeslag van Uitzending gemist voor
Digitale TV Starter deel en het resterende deel aan Digitale TV Royaal.
Het college heeft dit aangepast naar 2/10e deel. Immers bij overstap van Digitale TV Starter
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 39
OPENBARE versie
naar Royaal is het extra netwerkbeslag 8 dagen, hetgeen overeenkomt met 8/10e deel.
Conclusie
158. Bij UPC vindt een digitale schoning plaats van Digitale TV Starter. Deze schoning heeft een
omvang van van de gemiddelde relevante retailtarieven.
4.4.3.2 Beoordeling Ziggo
159. Ziggo biedt zijn digitale RTV-diensten als onderdeel van het standaardpakket. Derhalve bestaat
het retailtarief van Ziggo uit zowel analoge als digitale kosten. Het retailtarief dient derhalve geschoond
te worden van de kosten van de digitale RTV-diensten.
160. Het college heeft tevens bepaald dat Ziggo de bundels van het standaardpakket met het
Installatiepakket moet meewegen. Dit betekent dat de kosten en opbrengsten van het Installatiepakket
Digitale Televisie van Ziggo bepaald moeten worden en dat op basis van die gegevens een
opschoning dient plaats te vinden. Onderstaande figuur geeft dit weer. Allereerst vindt een opschoning
plaats voor de digitale RTV-diensten die onderdeel zijn van het standaardpakket en vervolgens van het
Installatiepakket. De opschoning leidt tot een daling van de gemiddelde opbrengst per klant per maand
van naar ofwel een schoning van [Vertrouwelijk:
XXXX].
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 40
OPENBARE versie
gross adds
Kostprijs digitaal
standaard: [V: Instal- Eenmalige opbrengst:
XXXX] eur latie- eur
Eenmalige kosten [V:
XXXX] eur
Tarief: pakket Verlies: eur
Analoog + digitaal per maand
eur standaardpakket
3.253.000 klanten
klanten Gemiddeld tarief:
( * + *
)/ 3.253 mln =
eur
Tarief:
eur Analoog + digitaal Tarief: [V:
standaardpakket B] eur
3.253.000 klanten
Figuur 5. Bepaling geschoonde retailtarief Ziggo (gegevens 2008, excl. BTW) [Vertrouwelijk:
bedragen en uitsplitsing aantallen]
161. De kosten voor digitale doorgifte bestaan uit kapitaalkosten en operationele kosten. Ten aanzien
van de operationele kosten komt het college tot de volgende bevindingen. Op verzoek van OPTA heeft
Ziggo de verdeling van de totale kosten over alle productgroepen en de daarbij gehanteerde
allocatiesleutels inzichtelijk gemaakt. Op verschillende onderdelen van de allocatie is door Ziggo
nadere toelichting gegeven. Voor wat betreft de totale kosten is de aansluiting met de jaarrekening
2008 vastgesteld.
162. In paragraaf 4.4.7 is de allocatie van de operationele kosten beoordeeld en zijn herberekeningen
doorgevoerd. Een deel van deze herberekeningen heeft ook effect op de omvang van de
toegerekende kosten aan digitale doorgifte uit het standaardpakket en het Installatiepakket.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 41
OPENBARE versie
163. Ziggo heeft aan het Installatiepakket kosten toegerekend uit de afdelingen [Vertrouwelijk:
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Het college heeft deze opnieuw bepaald met
inachtneming van de in paragraaf 4.4.7 gewijzigde sleutels voor Marketing & Sales en de toevoeging
van de retail capex.
164. Ziggo heeft de operationele kosten uit de afdeling toegerekend aan
de digitale doorgifte uit het standaardpakket. Het college heeft deze opnieuw bepaald waarbij ook
kosten van de afdeling CS/TS zijn toegerekend. Het college heeft daarbij net als bij de reeds
toegerekende kosten van de allocatie van CS/TS gebaseerd op het beslag
van de kanalen. Het college is van oordeel dat kosten van CS/TS aan digitale doorgifte dienen te
worden gealloceerd omdat deze afdeling activiteiten uitvoert die benodigd zijn voor digitale doorgifte.
Het gaat dan bijvoorbeeld om reparatie in geval een digitaal signaal uitvalt of de kosten voor het
activeren van een decoder, alsmede het bellen van klanten naar de helpdesk van Ziggo voor vragen
over digitale doorgifte.
165. De kapitaalkosten bestaan uit afschrijvingskosten en een redelijk rendement op het
geïnvesteerd vermogen. Ziggo hanteert voor de bepaling van de afschrijvingskosten de lineaire
afschrijvingsmethode. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn overeenkomstig hetgeen is
gepubliceerd in de jaarrekening van Ziggo. Voor het overgrote deel van de activa hanteert Ziggo de
actuele waarde van de relevante activa. Waar Ziggo afwijkt is sprake van activa met een gering belang
of kan in redelijkheid de inspanning om tot de bepaling van de actuele waarde van specifieke activa te
komen niet van Ziggo worden gevraagd. Het college loopt de relevante criteria, zoals genoemd in
paragraaf 4.2.6 langs. Ten aanzien van de waarde van de activa en de allocatie van die kosten komt
het college tot de volgende bevindingen:
- current cost accounting. Ziggo heeft de relevante activa gespecificeerd in de bijlage `Actiepunt
6' bij de brief van 28 augustus 2009. Daaruit blijkt dat een deel van de activawaarde is bepaald
`op basis van historische investering' en aan de waarde van de overige activa een
`vervangingswaardeberekening' ten grondslag ligt. Ziggo heeft toegelicht dat voor een deel de
historische waarde is gebruikt omdat de desbetreffende investeringen van recente datum zijn.
Voor een ander deel is uit oogpunt van `geringe impact op het transmissietarief' voor
historische waarde gekozen. Het college stemt in met deze redenering.
- fully allocated costs en kosten aansluitnet niet meenemen. Conform het Marktbesluit heeft
Ziggo niet de kosten van het aansluitnet meegenomen. Op basis van nadere vragen is
gebleken dat aangenomen mag worden dat Ziggo wel de kosten van de overige componenten
van de activa heeft meegenomen. KPN heeft aangegeven dat een deel van het aansluitnet
reeds een gedeelde toepassing heeft en derhalve niet meer tot het aansluitnet gerekend dient
te worden. Die benadering is echter niet in lijn met de eis uit het marktanalysebesluit
- causale toerekening. Ziggo heeft in de bijlage `Actiepunt 6' bij de brief van 28 augustus 2009
en in de bijlage `vraag 17 (brief OPTA 9 september) de verdeling van de kosten van de
verschillende netwerkonderdelen over de producten inzichtelijk gemaakt. Allocatie geschiedt
op basis van capaciteitsgebruik:
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 42
OPENBARE versie
o het aantal voor de backbone. Dit is een capaciteitsgrootheid
en verdeling op basis van capaciteitsbeslag is aan te merken als toerekening op basis
van causaliteit.
o het aantal voor de trunk. Ziggo geeft aan dat
één analoog kanaal kan worden getransporteerd of
. Het college heeft geen reden om aan te nemen dat van
een onjuiste toedeling sprake zou zijn;
o na de gevraagde herberekening van het college heeft Ziggo alle zenders (de HD-
zenders, de radiozenders en het EPG-systeem) meegenomen in de bepaling van de
kosten per kanaal. Het aantal kanalen wordt vervolgens gebruikt om de kosten van
digitale doorgifte in het standaardpakket te bepalen.
Conclusie
166. Bij Ziggo vindt een digitale schoning plaats van 1) de digitale RTV-component in het
standaardpakket en 2) het Installatiepakket digitale RTV. Deze schoning heeft een omvang van
van de gemiddelde relevante retailtarieven.
4.4.4 WACC
167. Het marktanalysebesluit schrijft voor dat voor het rendement op kapitaal van digitale doorgifte de
WACC gebruikt wordt op basis van het CAPM. De WACC is in dit besluit relevant voor het bepalen van
de kapitaallasten van digitale diensten en waarvoor het retailtarief van UPC en Ziggo geschoond
wordt. De WACC is niet relevant voor het bepalen van de retail-minus. Daarvoor gebruikt het college
een andere rendementsparameter, namelijk de return on sales.
168. UPC en Ziggo hebben PricewaterhouseCoopers (hierna: PwC) opdracht gegeven om hun
WACC te bepalen. Analysys Mason (hierna: AM) heeft in opdracht van het college de WACC van UPC
en Ziggo bepaald. In tabel 5 staan de parameters die AM heeft bepaald.
169. Het college heeft voor het berekenen van de WACC voor UPC en Ziggo gekozen voor een
zogenaamde benchmarkbenadering. Dit wil zeggen dat voor alle parameters van de WACC
benchmarkcijfers zijn gebruikt in plaats van cijfers van UPC of Ziggo. De reden hiervoor is dat UPC en
Ziggo niet beursgenoteerd zijn en derhalve niet alle parameters beschikbaar zijn. Omwille van
methodologische consistentie is er voor gekozen om voor alle parameters dezelfde benchmark te
gebruiken.34
34 Het college heeft deze paragraaf en volgende paragrafen aangepast naar aanleiding van paragraaf E.5 van de Nota van
Bevindingen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 43
OPENBARE versie
Analysys Mason PWC
UPC/Ziggo UPC/Ziggo UPC/Ziggo
ondergrens bovengrens
Nominal risk free rate 3,8% 3,9% 4,2%
Equity risk premium 6,1% 5,0% 6,2%
Beta 0,89 0,84 1,15
Unlevered Beta 0,41 0,42 0,46
Nominal cost of equity 9,2% 8,1% 11,3%
Nominal cost of debt 8,6% 7,0% 10,4%
Debt risk premium 4,7% 3,1% 6,2%
Gearing 53, 7% 50,0% 60,0%
Tax rate 25,5% 25,5% 25,5%
Inflation 2,0% n.a. n.a.
Nominal WACC (pre tax) 10,3% 8,9% 12,3%
gem. 10,6%
Nominal WACC (post tax) 7,7% 6,7% 9,2%
gem. 7,95%
Real WACC (pre tax) 8,2% n.a. n.a.
Real WACC (post tax) 5,6% n.a. n.a.
Tabel 5. WACC UPC en Ziggo
170. Het college is het met PwC eens dat het gebruik van marktrentes in plaats van couponrentes bij
de berekening van de vreemdvermogenkostenvoet de werkelijke kosten van vreemd vermogen
weerspiegelt.
171. Met betrekking tot de hoogte van de beta merkt PwC op dat de vier benchmarkbedrijven die zijn
toegevoegd aan de analyse van AM ten opzichte van die van PwC, niet representatief zijn. Het college
is van mening dat twee benchmarkbedrijven die gebruikt zijn door AM gezamenlijk een goede
benadering vormen voor de kenmerken van UPC en Ziggo. AM heeft de twee andere bedrijven naar
aanleiding van de consultatie verwijderd uit de benchmark.
172. PwC merkt verder op dat het college Ziggo en UPC verzoekt een reële WACC te hanteren. PwC
legt in haar reactie uit dat een reële WACC gebruikt dient te worden in geval dat er een
inflatievergoeding in de activawaarde en afschrijvingen is verwerkt. PwC is echter van mening dat
Ziggo en UPC een nominale WACC dienen te gebruiken. Het college ziet vooralsnog geen redenen af
te wijken van de methode zoals die ook bij KPN wordt gehanteerd, namelijk het hanteren van de reële
WACC. In beide gevallen wordt voor het bepalen van de waarde van de activa current costing
gehanteerd. Door het gebruik van current costing wordt reeds een vergoeding voor inflatie gegeven.
Het gebruik van een nominale WACC zou leiden tot een dubbele vergoeding voor inflatie, hetgeen een
te hoge vermogenskostenvergoeding van de activa is.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 44
OPENBARE versie
Conclusie
173. Het college hanteert als vergoeding voor de kapitaallasten van de wholesalediensten een reële
WACC van 8,2% voor UPC en Ziggo. UPC heeft in de bepaling van de kosten van digitale doorgifte
gerekend met een nominale WACC. Het college heeft de herberekingen gemaakt op basis van een
reële WACC. Ziggo heeft herberekeningen opgeleverd met een reële WACC. In de berekeningen van
de kostengeoriënteerde tarieven (hoofdstuk 6) hanteert het college de nominale WACC van 10,3%.
4.4.5 Opschoning voor content
174. De retailtarieven omvatten ook een vergoeding voor de content. Het college heeft niet
vastgesteld dat UPC en Ziggo de uitzendrechten op wholesaleniveau moeten aanbieden ten behoeve
van wederverkoop. Om deze reden dient de contentvergoeding die UPC en Ziggo betalen voor het
analoge en digitale standaard RTV-pakket ook uit de retailtarieven verwijderd te worden.35
175. Onder content wordt verstaan de inkoop van omroepinhoud van RTV-signalen door het
retailbedrijf van de kabelexploitant. Deze betaalt hiervoor een contentvergoeding aan de programma-
aanbieder voor de waarde van het programma en daarnaast een vergoeding voor het verkrijgen van
de uitzendrechten (aan de programma-aanbieder en/of rechtenorganisaties zoals
auteursrechtenorganisatie Buma).
176. Daarnaast zijn er ook programma-aanbieders die hun programma willen laten doorgeven door
UPC en Ziggo en daarvoor een doorgiftevergoeding betalen.
177. Voor de opschoning van het relevante retailtarief voor de contentkosten, wordt dezellfde
methodiek gehanteerd als voor de opschoning voor de digitale kosten. Er wordt een content
opschoningspercentage berekend door de totale contentkosten te delen door de gemiddelde relevante
retailtarieven. Dit percentage wordt vervolgens van de verschillende tarieven afgetrokken. UPC en
Ziggo hebben de informatie opgeleverd om deze percentages te bepalen.
4.4.5.1 Beoordeling UPC
178. UPC heeft de contentkosten berekend door de kosten gemaakt voor het openbaar maken van
content te salderen met de opbrengsten voor doorgifte. Radiozenders en kabelkranten betalen
bijvoorbeeld veelal een vergoeding om doorgegeven te worden. Het college is van oordeel dat het hier
gaat om een doorgiftevergoeding. Deze partijen zullen deze vergoeding ook blijven betalen in geval
van wederverkoop door een derde partij. Immers, ook bij wederverkoop blijft UPC verantwoordelijk
voor de doorgifte. Daarnaast geldt dat als een wederverkoper contracten afsluit met deze partijen de
wederverkoper geen vergoeding zal ontvangen voor de doorgifte.
35 Het college behandelt een geschil over third party billing (zaaknummers 09.0218.21 (UPC) en 09.0223.21 (Ziggo)). De
uitkomst hiervan kan betekenis hebben voor de wijze waarop de contentkosten gefactureerd worden aan de eindgebruikers.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 45
OPENBARE versie
179. Het college is van mening dat slechts kosten gemaakt voor content gebruikt mogen worden voor
de schoning voor content. Daarbij moeten de doorgiftevergoedingen van partijen aan UPC buiten
beschouwing worden gelaten.
180. Daarnaast heeft UPC in haar voorstel op 17 juli 2009 niet alle contentkosten van de relevante
retaildiensten opgenomen. UPC heeft hiervoor later de benodigde informatie opgeleverd. Het gaat om:
- de kosten van de EPG;
- de contentkosten van de themakanalen van NPO en Uitzending gemist in Digitale TV Starter.
Op de door UPC opgeleverde informatie heeft het college twee correcties toegepast. Het
college heeft voor alle afnemers van Digitale TV Starter de kosten van 2 kanalen toegerekend.
Digitale TV Royaal krijgt dan de kosten van de overige 10 kanalen. Daarnaast wijst het college
de kosten voor Uitzending gemist volledig toe aan Digitale TV Starter, omdat deze volledig
afhankelijk zijn van de afname van Digitale TV Starter. Het college heeft dit bepaald voor het
volledige aantal digitale abonnees.
181. Daarnaast geldt dat op enkele onderdelen de daadwerkelijke kosten afwijken van de
contractuele afspraken. De belangrijkste is daarbij . De verklaring voor dat
verschil is dat het contract er vanuit gaat dat de copyrights regelt, terwijl in
de praktijk UPC deze copyrights zelf regelt. Deze kosten zijn derhalve opgenomen in de post
Buma/Sena afdrachten.
Conclusie
182. Het college stelt het content schoningspercentage voor UPC vast op van
de gemiddelde relevante retailtarieven.
4.4.5.2 Beoordeling Ziggo
183. Ziggo heeft de contentkosten berekend door de kosten gemaakt voor het openbaar maken van
content te salderen met de opbrengsten voor doorgifte. Radiozenders en kabelkranten betalen
bijvoorbeeld veelal een vergoeding om doorgegeven te worden. Het college is van oordeel dat het hier
gaat om een doorgiftevergoeding. Deze partijen zullen deze vergoeding ook blijven betalen in geval
van wederverkoop door een derde partij. Immers, ook bij wederverkoop blijft Ziggo verantwoordelijk
voor de doorgifte. Daarnaast geldt dat als een wederverkoper contracten afsluit met deze partijen de
wederverkoper geen vergoeding zal ontvangen voor de doorgifte.
184. Het college is van mening dat slechts kosten gemaakt voor content gebruikt mogen worden voor
de schoning voor content. Daarbij moeten de doorgiftevergoedingen van partijen aan Ziggo buiten
beschouwing worden gelaten.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 46
OPENBARE versie
185. Daarnaast heeft Ziggo in haar voorstel op 17 juli 2009 niet alle contentkosten van de relevante
retaildiensten opgenomen. Ziggo heeft hiervoor later de benodigde informatie opgeleverd. Het gaat
om:
- de kosten van het EPG systeem;
- de kosten van het kanaal Eurosport HD;
- de kosten die verband houden met de themakanalen van de NPO;
- de bijdrage in de kosten van de HD-zenders van Nederland 1,2 en 3. De kosten zijn daarbij
verspreid over een periode van 3 jaar.
186. Daarnaast geldt dat op enkele onderdelen de daadwerkelijke kosten afwijken van de
contractuele afspraken. De belangrijkste is daarbij . De verklaring voor dat
verschil is dat het contract er vanuit gaat dat de copyrights regelt, terwijl in
de praktijk Ziggo deze copyrights zelf regelt. Deze kosten zijn derhalve opgenomen in de BUMA cs
kosten.
Conclusie
187. Het college stelt het content schoningspercentage voor Ziggo vast op
van de gemiddelde relevante retailtarieven.
4.4.6 Geschoonde retailomzet
188. In voorgaande paragrafen is bepaald welke opschoning dient plaats te vinden voor de digitale
doorgifte en voor de digitale en analoge content. Door deze opschoning toe te passen op het
gemiddelde tarief van alle aansluitingen ontstaat het geschoonde relevante retailtarief. Dit geschoonde
retailtarief is de prijs voor de analoge aansluiting en analoge doorgifte en vormt de basis om de retail-
minus op toe te passen. In deze paragraaf presenteren we resultaten daarvan en voert het college een
sanity check uit.
189. De percentages uit de voorgaande paragrafen zijn toegepast op het gemiddelde retailtarief van
het standaardpakket in Q3 2009. Dat tarief vormt immers de basis voor tarieven die gelden voor de
standaardaansluiting gedurende Q1 2010.
Geschoonde gemiddelde retailtarieven
190. Het geschoonde tarief is daarbij steeds berekend door op het gemiddelde tarief de twee
percentages in mindering te brengen:
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 47
OPENBARE versie
UPC Ziggo
Gemiddeld relevante retailtarief a
standaardpakket
Opschoning kosten digitale b
doorgifte
Opschoning kosten content c
Geschoonde relevante 11,17 10,60 d = a * (100%-b-c)
retailtarief standaardaansluiting
Tabel 6. Tarieven per abonnee per maand (o.b.v. gegevens Q3 2009, excl BTW)
191. Dezelfde berekening dient toegepast te worden op alle andere type aansluitingen en op alle
bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten. Omdat de standaardaansluiting de dienst is die
veruit het meeste wordt afgenomen heeft het college in de sanity check dat tarief getoetst.
192. Teneinde te beoordelen of deze tarieven de juiste waarde van de analoge aansluiting
weerspiegelen heeft het college een sanity check uitgevoerd door te kijken naar de historische tarieven
van UPC en één van de voorgangers van Ziggo namelijk Casema.
Extrapolatie van tarieven uit 2003
193. Het college heeft een vergelijking gemaakt met de periode waarin UPC en Casema alleen een
analoog RTV-pakket aanboden. De NMa-rapporten inzake UPC en Casema geven adequate
informatie om als startpunt te dienen voor het onderzoek naar de waarde van het analoge RTV-
pakket.36 Het college richt zich daarbij op het laatste volledige jaar waarover de NMa in haar rapporten
gegevens over heeft gegeven.
194. Het college zou er voor kunnen kiezen om nog verder terug te gaan in de tijd, zoals
verschillende partijen in de IG en in brieven hebben betoogd. Het college is echter van mening dat
2003 als startpunt goed bruikbaar is. In 2003 bestaat het pakket van de kabelaanbieders nog veelal
alleen uit analoge RTV, hetgeen vergelijkbaar is met de dienst waarop de WLR-C verplichting van
toepassing is.
195. Het is weliswaar zo dat de tarieven in de periode voorafgaand aan 2003 ook zijn gestegen met
meer dan de inflatie. Onderzoek naar die periode kan interessante bespiegelingen opleveren over de
kostprijs van analoge RTV. Echter in die periode is ook de transitie van nutsbedrijf naar commerciële
onderneming doorgezet hetgeen van invloed is geweest op de kosten en risicoprofiel en daarmee
tariefstelling van de kabelbedrijven. In dit besluit staat echter niet de evaluatie van die liberalisering
centraal, maar de vraag wat het relevante retailtarief is voor analoge RTV anno 2009.
196. Over 2003 geven de NMa-rapporten de volgende informatie:
36 UPC: nummer 3528/199, 27 september 2005 (openbare versie); Casema: nummer3588/201, 27 september 2005 (openbare
versie).
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 48
OPENBARE versie
UPC Casema
Gemiddeld tarief per abonnee per 9,64 9,39
maand
Integrale kostprijs (inclusief
vermogenskostenvergoeding)
Winst maal de maal de
vermogenskostenvoet van 8,7% vermogenskostenvoet van 8,7%
Tabel 7. Gegevens uit NMa-onderzoeken (openbare versie) over 2003 (excl. BTW)
197. Het college concludeert op basis van deze gegevens dat in 2003 de gemiddelde tarieven van
UPC en Casema lagen boven de integrale kostprijs. Het college concludeert tevens dat deze tarieven
UPC en Casema de ruimte boden om te investeren in innovatieve digitale diensten.
198. Om de tarieven uit 2003 te kunnen vergelijken met de tarieven uit 2009 heeft het college
onderzocht in welke mate van sprake is van kostenstijgingen die - bij gelijkblijvende winstmarges - ook
kunnen leiden tot tariefstijgingen. Daarbij heeft het college als aanname gehanteerd dat Casema en
Ziggo vergelijkbaar zijn.
199. Het college acht het aannemelijk dat de operationele kosten gelijke tred houden met de
algemene inflatieontwikkeling. Voor de kapitaalkosten is de algemene inflatieontwikkeling minder goed
bruikbaar. De ontwikkeling van de kapitaalkosten zijn afhankelijk van de omvang van de investeringen.
Ziggo heeft bijvoorbeeld aangegeven dat de kapitaalkosten zijn gestegen door investeringen in het
zogenaamde simulcasten en het ontsluiten van landelijke gebieden.
200. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXX].37 Dit leidt tot lagere kostprijzen. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Dit leidt temeer tot de
conclusie dat de kapitaalkosten voor analoge RTV dalen.
201. UPC en Ziggo wijzen daarnaast op een kostprijsstijging als gevolg van een daling van het aantal
klanten. Het college volgt dat bij gelijkblijvende kosten een daling van het aantal klanten leidt tot een
stijging van de kostprijs. Echter, er mag aangenomen worden dat UPC en Ziggo teneinde de
winstgevendheid te behouden efficiëntieverbeteringen hebben doorgevoerd.
202. Er zijn dus vier effecten die effect hebben op de kostprijs van analoge RTV:
- stijging operationele kosten met inflatie;
- daling kapitaalkosten door daling van de afschrijvingen;
37 Voor UPC is dit gebaseerd op de cijfers over 2005 tot en met 2008 en voor Ziggo de periode 2007 en 2008.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 49
OPENBARE versie
- stijging kostprijs door dalend aantal klanten;
- daling kosten door efficiëntieverbeteringen.
203. Per saldo acht het college een stijging van de kostprijs met de algemene inflatie een redelijke
aanname voor de ontwikkeling van de kostprijs en tarieven. Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling
van de tarieven weer als deze gecorrigeerd worden voor inflatie.38
UPC Casema
Tarief 2003 (per abonnee per maand) 9,64 9,39
Tarief 2009 (per abonnee per maand) 10,67 10,39
Tabel 8. Extrapolatie van de tarieven uit 2003 met de inflatie
204. De tarieven uit bovenstaande tabel zijn inclusief de analoge contentkosten. De tarieven uit 4.4.6
zijn reeds geschoond voor de analoge contentkosten. Om de tarieven goed te kunnen vergelijken
worden bij de tarieven 4.4.6 de analoge contentkosten opgeteld. Voor UPC hebben deze een omvang
van ca. 1,00.39 Voor Casema of Ziggo is de exacte hoogte niet bekend. Als aanname hanteert het
college dat de omvang bij Casema of Ziggo vergelijkbaar is. Onderstaande figuur geeft de resultaten.
12,00
) 11,00
WT 10,00
B.lcx 9,00
e 8,00
nd,aa 7,00
m r 6,00
pe R 5,00
UE (V 4,00
T
R 3,00
Tarief 2003 gecorrigeerd voor inflatie
ogel 2,00
ana sjir Tarief berekend op basis van opschoning digitale
1,00 content en doorgifte
P -
UPC Casema/Ziggo
Figuur 6. Sanity check op tarieven
38 Gebaseerd op CBS-cijfers. Tarief 2004 stijgt met inflatie uit 2003. Etc. De aanname daarbij is dat kostprijzen en tarieven beide
met de inflatie stijgen, zodat de winstmarge gelijk blijft.
39 De contentkosten zoals door UPC opgegeven op 17 juli 2009 zijn hierbij gecorrigeerd voor de doorgiftevergoedingen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 50
OPENBARE versie
205. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat het tarief dat bij extrapolatie van de tarieven uit
2003 lager is dan de tarieven die het college heeft bepaald conform de systematiek uit het besluit. Dit
betekent dat de geschoonde tarieven die het college heeft bepaald UPC en Ziggo nog steeds
voldoende ruimte bieden om te investeren in innovatieve nieuwe digitale diensten en de daarvoor
benodigde infrastructuur. Immers de tarieven uit 2003 boden al die ruimte en die ruimte is groter
geworden in de afgelopen jaren. Geredeneerd vanuit de tarieven uit 2003 zijn de geschoonde tarieven
voor 2009 derhalve niet te laag vastgesteld.
206. Ze zijn ook niet te hoog vastgesteld, omdat het college de kosten van UPC en Ziggo in
mindering heeft gebracht. Dit moet andere partijen binnen de doelstellingen van het besluit voldoende
ruimte geven om te kunnen concurreren met UPC en Ziggo.
4.4.7 Minus
207. In deze paragraaf beoordeelt het college de kosten van de retail-minus. Deze minus dient de
totale kosten te dekken van het retailbedrijf van de analoge RTV-dienst inclusief een redelijk
retailrendement. Dit redelijk rendement, in de vorm van een Return on sales (RoS) zal in paragraaf
4.4.8 worden besproken. Het college heeft in deze paragraaf eerst beoordeeld of alle kosten die
betrekking hebben op het retailbedrijf van analoge RTV-dienst zijn meegenomen in het tariefvoorstel
van UPC en Ziggo en daarna beoordeeld of de verdeelsleutels in lijn zijn met besluit.
208. De minus wordt berekend als percentage van de geschoonde retailomzet.
4.4.7.1 Minus UPC
Onderzoek
209. Het college heeft bij UPC beoordeeld of alle kosten zijn meegenomen. Het college heeft
verschillende zaken hiervoor onderzocht. Sommige zaken gaven aanleiding tot een herberekening.
Indien dit het geval was, is een herberekening gevraagd in de brief van 19 oktober aan UPC. De
volgende niet uitputtende zaken heeft het college onderzocht en beoordeeld dat dit geen aanleiding
geeft tot herberekeningen:
- UPC heeft in haar kostenoverzicht opbrengsten van "Billing - General Revenues" opgenomen.
Deze opbrengsten zijn hoger dan de kosten van de afdeling Billing. UPC legde het college uit
dat het hier puur om opbrengsten ging van incasso's van late debt;
- de kosten van de afdeling Customer Operations worden in zijn geheel niet meegenomen in de
minus. UPC geeft aan dat er een automatische orderinvoer voor het analoge pakket
plaatsvindt. Verder worden indien er een uitval plaatsvindt ook handmatige mutaties ingevoerd.
Dit zijn kosten die niet materieel zijn;
- UPC heeft in haar kostenoverzicht "Franchise fees" opgenomen. UPC geeft aan dat dit geen
retailkosten zijn, maar kosten die voornamelijk uitgestelde betalingen betreffen uit hoofde van
eerder gedane acquisities;
- het college merkt op dat er een groot deel van de kosten niet direct of met een sleutel zijn
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 51
OPENBARE versie
toegerekend, maar zijn toegerekend op basis van reeds toegerekende kosten.
Ontbrekende kosten
210. Het college heeft uit dit onderzoek geconcludeerd dat naast de al gealloceerde kosten de
volgende kosten meegenomen moeten worden in de minus:
- de retailkosten van de SOP-aansluiting evenals de retailkosten van alle bij de aansluiting
behorende faciliteiten en aanvullende diensten dienen ook meegenomen te worden. Dit zijn de
kosten die met de analoge RTV-dienst zijn gemoeid. UPC betoogt dat deze kosten al voor een
groot deel waren meegenomen in de bepaling van de retailkosten. Verder zijn er nu ook kosten
aan SOP's en alle bij de aansluiting behorende faciliteiten toegerekend op basis van de totale
omzet;
- de kosten van zijn in het eerste voorstel in het geheel niet
meegenomen. Dit systeem wordt onder andere gebruikt voor het CRM en het systeem voor
facturering aan klanten. Deze twee systemen hebben betrekking op het retailbedrijf en dienen
daarom ook aan de analoge minus te worden toegerekend. UPC heeft deze aanpassing
alsnog verricht en heeft tegelijk de corporate sleutel gewijzigd naar de equal mark-up methode;
- het college merkt ook op dat UPC in het geheel geen CAPEX meeneemt in de minus. UPC
betoogt dat er in het retailbedrijf uitsluitend OPEX kosten dienen te worden begrepen. Zij
betoogt dat de CAPEX wordt beschouwd als onderdeel van de `wholesaleactiviteiten', ofwel de
kosten van de "core-activiteiten" van UPC. Het college is van mening dat ook bij een
retailbedrijf kapitaal is. Deze kosten betreffen bijvoorbeeld kosten van huisvesting en IT-
systemen. Het college meent dat ook kosten van `core-activiteiten', indien deze betrekking
hebben op het retailbedrijf in de retail-minus moeten zitten. Het college heeft UPC daarom
deze aanpassing in haar herberekening verzocht door te voeren.
211. UPC heeft een herberekening gemaakt waarin bovenstaande elementen zijn verwerkt.
Verdeelsleutels
212. Het college heeft tevens de verdeelsleutels beoordeeld. Het college is van oordeel dat de
gehanteerde verdeelsleutels, met uitzondering van de afdeling Marketing en Sales, in lijn zijn met de
normen genoemd in het besluit.
213. Bij de afdeling Marketing en Sales werden er drie manieren gebruikt om de kosten te verdelen.
Eerst werden kosten van marketing direct gealloceerd. Dit zijn marketingkosten die volgens UPC direct
aan een specifieke productgroep zijn toe te wijzen. Als tweede worden de resterende algemene
marketing kosten gealloceerd op basis van de hiervoor genoemde toegerekende operationele kosten.
Als derde worden de saleskosten in het eerste voorstel verdeeld op basis van Gross adds en Arpu
subscription & Usage.
214. Het college vindt deze sleutels niet voldoende gemotiveerd. Het college is van oordeel dat er
ook een verband bestaat tussen deze kosten en klantbehoud. Elke campagne zorgt namelijk ook voor
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 52
OPENBARE versie
naamsbekendheid en klantbehoud. Indien er bijvoorbeeld een campagne voor internet wordt gehouden
zorgt dit ervoor dat klanten als zij een internetdienst kopen zij ook meteen behouden of gewonnen
worden voor andere diensten. In het geval van de analoge tv-dienst zorgt elke nieuwe klant of behoud
van een klant automatisch ervoor dat de klant ook de analoge dienst blijft of gaat afnemen. Deze klant
kan dan niet door een concurrent worden bediend voor de tv-dienst evenals de aanvullende dienst.
Bovendien merkt het college op dat het afnemen van bundels van diensten de churn van de
afgenomen diensten doet afnemen. Naast het feit dat een klantwinst zorgt voor klantbehoud van
analoge RTV zorgen specifieke Marketing en Sales activiteiten ook voor een groot deel voor het
vergroten van de algemene naamsbekendheid en de waarde van het algemene merk.
215. Het college acht het daarom redelijk dat de helft van de kosten van de directe Marketing ook aan
klantbehoud worden toegerekend. Deze kosten dienen dan te worden verdeeld naar de omzet van de
productgroepen. Het college acht het daarom redelijk om de algemene marketing kosten voor de helft
te verdelen op basis van omzet en voor de helft op basis van bruto omzetgroei. Het college verzoekt
UPC de sales kosten ook voor de helft te verdelen op basis van omzet en voor de helft op basis van
bruto omzetgroei. Voor deze kosten geldt hetzelfde als voor de algemene marketingkosten, namelijk
dat de klantretentie en klantwinst beide van belang zijn. UPC heeft in de herberekening de
omzetsleutel op de gevraagde wijze gebruikt. UPC gebruikt niet omzetgroei als sleutel maar de
vermenigvuldiging van Gross Adds en Arpu. Bij digitale RTV is de ARPU gelijk aan de ARPU van de
bundel van analoge en digitale RTV. Deze benadering acht het college redelijk.
216. UPC hanteert voor de toerekening van de kosten van Bad Debt, Billing General Revenues en
Marketing & Sales verschillende sleutels voor de toerekening van de kosten op basis van de omzet.
Het college heeft dit aangepast en de sleutel van Bad Debt en Billing General Revenues ook
gehanteerd bij Marketing & Sales. De bij Marketing & Sales gehanteerde omzetsleutel was geschoond
voor de omzet van onder andere de aanvullende diensten. Het college volgt die redenering niet, omdat
Marketing & Sales ook betrekking heeft op aanvullende diensten.
Return on sales
217. Het college heeft hiernaast ook de return on sales (RoS) beoordeeld. UPC hanteert de return on
sales over de minus in plaats van over de omzet. De minus ter dekking van de kosten dient bepaald te
worden door de retailkosten te delen op de geschoonde retailomzet. Als deel van de minus stelt het
college dat ook een redelijk retailrendement moet worden meegenomen. Hierbij dient de RoS van
6,5%, zoals vastgesteld in paragraaf 4.4.8 te worden gebruikt. Deze dient te worden opgeteld bij de
minus voor de kosten teneinde de retail-minus te bepalen.
Conclusie
218. Met de hiervoor genoemde aanpassingen beoordeelt het college dat de kosten volledig en
verdeelsleutels redelijk zijn. Het college stelt, met inbegrip van de RoS de minus voor UPC vast op
20,9% van de geschoonde relevante retailtarieven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 53
OPENBARE versie
4.4.7.2 Minus Ziggo
Onderzoek
219. Het college heeft bij Ziggo beoordeeld of alle kosten zijn meegenomen. Het college heeft
hiervoor verschillende zaken onderzocht. Sommige zaken gaven aanleiding tot een herberekening.
Indien dit het geval was, is een herberekening gevraagd in de brief van 19 oktober aan UPC. De
volgende niet uitputtende zaken heeft het college onderzocht en beoordeeld dat dit geen aanleiding
geeft tot herberekeningen:
- de kosten van de afdeling CS/TS worden verdeeld op basis van het aantal calls. Het college
heeft onderzocht of hier alle retailkosten zijn meegenomen. Zij merkte op dat tweede lijns calls
van de retailafdeling in zijn geheel niet aan de minus werden toegerekend. Ziggo heeft later
betoogt dat deze calls betrekking hebben op netwerkstoringen. Het college heeft deze kosten
daarom niet in de minus meegenomen;
- de kosten van de afdeling B2B worden in zijn geheel niet meegenomen. Ziggo heeft
aangegeven dat deze afdeling ook tv-pakketten levert aan de doelgroep. Deze groep bevat
zowel ZZP-ers als grootzakelijke ondernemingen. Ziggo betoogt dat de retailkosten al zijn
meegenomen in de minus;
- het college heeft tevens onderzocht of alle retailkosten van het digitale standaardpakket in de
minus waren opgenomen. Zij heeft geconcludeerd dat dit in de meeste gevallen het geval was.
Bij de afdeling CS/TS heeft zij nog om een herberekening verzocht;
- de retailkosten van de SOP-aansluiting evenals de retailkosten van alle bij de aansluiting
behorende faciliteiten en aanvullende diensten dienen ook meegenomen te worden. Dit zijn de
kosten die met de analoge RTV-dienst zijn gemoeid. Ziggo betoogt dat deze kosten zijn
meegenomen in de minus;
- het college merkt op dat er een groot deel van de kosten niet direct of met een sleutel zijn
toegerekend, maar zijn toegerekend op basis van reeds toegerekende kosten.
Ontbrekende kosten
220. Het college heeft uit dit onderzoek geconcludeerd dat naast de al gealloceerde kosten de
volgende kosten meegenomen moeten worden:
- het college merkt op dat Ziggo in het eerste voorstel in het geheel geen CAPEX had
meegenomen. Het college is namelijk van mening dat ook bij een retailbedrijf enig kapitaal in
een organisatie moet zitten. Deze kosten betreffen bijvoorbeeld kosten van huisvesting en IT-
systemen. Het college heeft daarom Ziggo verzocht deze kosten ook in het nieuwe voorstel op
te nemen. In latere antwoorden heeft Ziggo hiervoor een berekening opgeleverd.
Verdeelsleutels
221. Het college heeft tevens de verdeelsleutels beoordeeld. Het college merkt op dat zij van oordeel
is dat de gehanteerde verdeelsleutels, met uitzondering van de afdeling Consumer, in lijn zijn met de
normen genoemd in het besluit.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 54
OPENBARE versie
222. Bij de afdeling Consumer (Marketing & Sales) werden er drie manieren gebruikt om de kosten te
verdelen. Eerst werden de kosten direct gealloceerd. Allereerst zijn de Marketing en Saleskosten direct
aan specifieke productgroepen toegerekend. Naast deze kosten worden ook kosten gealloceerd op
basis van de hiervoor genoemde toegerekende operationele kosten. De verdere kosten worden
verdeeld op basis van de .
223. Het college vindt deze sleutels niet voldoende gemotiveerd. Het college is van oordeel dat er
ook een verband bestaat tussen deze kosten en klantbehoud. Elke Marketing of Sales activiteit zorgt
namelijk ook voor naamsbekendheid en klantbehoud. Indien er bijvoorbeeld een campagne voor
internet wordt gehouden zorgt dit ervoor dat klanten indien zij een internetdienst kopen zij ook meteen
behouden of gewonnen worden voor andere diensten. In het geval van de analoge tv-dienst zorgt elke
nieuwe klant of behoud van een klant automatisch ervoor dat de klant ook de analoge dienst blijft of
gaat afnemen. Deze klant kan dan niet door een concurrent worden bediend voor de tv-dienst evenals
de aanvullende dienst. Bovendien merkt het college op dat het afnemen van bundels van diensten de
churn van de afgenomen diensten doet afnemen. Naast het feit dat een klantwinst zorgt voor
klantbehoud van analoge RTV zorgen specifieke Marketing en Sales activiteiten ook voor een groot
deel voor het vergroten van de algemene naamsbekendheid en de waarde van het algemene merk.
224. Het college acht het daarom redelijk dat de helft van de kosten van de directe Marketing &
Saleskosten ook aan klantbehoud worden toegerekend. Het college acht de omzet per dienst hiervoor
een goede sleutel. Het college acht het daarom ook redelijk om de overige, via een sleutel of indirect
toegerekende, Marketing & Saleskosten voor de helft te verdelen op basis van omzet en voor de helft
op basis van bruto omzetgroei. Ziggo heeft deze aanpassing alsnog onder protest verricht.
225. Tenslotte heeft het college een cumulatieve berekening gemaakt van de voorgaande
aanpassingen. Immers de verschillende aanpassingen in de kostenallocatie hebben een effect op
elkaar.
Return on sales
226. Het college heeft daarnaast ook de return on sales (RoS) beoordeeld. Ziggo hanteert geen
return on sales. De minus ter dekking van de kosten dient bepaald te worden door de retailkosten te
delen op de geschoonde retailomzet. Als deel van de minus stelt het college dat ook een redelijk
retailrendement moet worden meegenomen. Hierbij dient de RoS van 6,5%, in de volgende paragraaf
beargumenteerd, te worden gebruikt. Deze dient te worden opgeteld bij de minus voor de kosten
teneinde de retail-minus te bepalen.
Conclusie
227. Met de hiervoor genoemde aanpassingen beoordeelt het college dat de kosten volledig en
verdeelsleutels redelijk zijn. Het college stelt, met inbegrip van de RoS de minus voor Ziggo op 20,3%
van de geschoonde relevante retailtarieven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 55
OPENBARE versie
4.4.8 Redelijk retailrendement
228. In randnummer 908 respectievelijk 907 van het marktanalysebesluit van UPC en Ziggo heeft het
college de volgende norm vastgesteld met betrekking tot de risicovergoeding:
Onder de retailkosten verstaat het college ook een redelijk rendement. Dit redelijk rendement
dient ter dekking van risico's die met de retailactiviteiten samenhangen. Het college baseert de
risicovergoeding op een normrendement. Het college zal nader onderzoek doen om dit
normrendement te bepalen. Dit normrendement kan het college daarbij baseren op het
rendement dat vergelijkbare bedrijven in een concurrerende omgeving realiseren. Toepassing
van UPC's eigen daadwerkelijk gerealiseerde rendement is hiervoor pas geschikt indien uit
nader onderzoek blijkt dat dit rendement geen extra winstopslag bevat bovenop de met de
retailactiviteiten samenhangende risico's.40 Hantering van een rendement inclusief extra
winstopslag zou betekenen dat de minus zo groot zou worden dat inefficiënte toetreding
mogelijk is, hetgeen het college niet wenselijk acht.
229. Het college geeft invulling aan deze risicovergoeding door middel van een RoS van vergelijkbare
bedrijven in een competitieve omgeving. De return on sales (RoS) wordt gedefinieerd als het
bedrijfsresultaat gedeeld door de omzet op de relevante markt (EBIT). Deze parameter past bij het
kapitaalextensieve karakter van het retailbedrijf van UPC en Ziggo en sluit aan bij de wijze waarop bij
de tariefbesluit van WLR-KPN invulling is gegeven aan het normatieve rendement.41
230. Om de hoogte van de RoS vast te stellen heeft het college onderzoek gedaan. Dit onderzoek is
opgesplitst in de volgende drie delen:
- onderzoek naar de RoS van vergelijkbare bedrijven in de Europese telecomsector;
- onderzoek naar de RoS zoals gehanteerd in recente mededingingszaken;
- onderzoek naar cijfers van vergelijkbare Nederlandse sectoren (waarvoor KPN ondermeer
input heeft opgeleverd).
231. De focus van het onderzoek van het college lag op de jaren na 2005. Zodoende heeft het
college beoogd te komen tot een update van het onderzoek dat hij heeft uitgevoerd in 200542 en
waarop de RoS in het WLR-I Tariefbesluit was gebaseerd.
Onderzoek naar vergelijkbare bedrijven in Europa
232. Het college heeft ten eerste gekeken naar de RoS van bedrijven, waarvan het
jaarverslag openbaar te vinden was, in Nederland, België, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland en het
Verenigd Koninkrijk die elektronische communicatiediensten aanbieden. Het betreft per land de twee
bedrijven met de meeste vaste telefonieklanten of de meeste kabelklanten. De uitkomst van dit
40 Als UPC alleen een redelijk retailrendement realiseert, betekent dit dat de winstopslag die in de figuur aangegeven is, nihil is.
41 OPTA/TN/2008/201839, 8 september 2008 + OPTA/AM/2009/202338, 21 september 2009
42 OPTA/TN/2006/200162, 27 januari 2006
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 56
OPENBARE versie
onderzoek was een bereik van 3,1% tot 23,4%. De volledige uitkomsten zijn terug te vinden in Bijlage
D.
233. Het college acht deze cijfers slechts beperkt toepasbaar en ziet de uitkomsten enkel als
indicatief voor het mogelijk bereik waarbinnen de RoS voor WLR-C zich dient te bevinden. Reden
hiervoor is dat het hier gaat om bedrijven die veelal op een deelmarkt gereguleerd zijn omwille van hun
dominantie positie. Deze regulering kan zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op het
rendement. Dit eerste is het geval als sprake is van excessieve winsten. Het laatste kan het geval zijn
wanneer door regulering het resultaat kunstmatig is verlaagd. Er is geprobeerd dit effect te
minimaliseren door cijfers uit markten te nemen waarbij de onderneming niet gereguleerd is. Daarnaast
dient er bij de toepassing van de cijfers rekening mee te worden gehouden dat ze de RoS van de
gehele onderneming zijn en niet enkel die voor de retail dienstverlening representeren. De RoS ligt
daardoor naar verwachting hoger dan wanneer enkel de retaildienstverlening zou worden
geanalyseerd.
234. Een vergelijkbaar bereik komt ook naar voren uit een onderzoek van WIK naar het rendement
van Europese telecomaanbieders.43 Uit dit onderzoek komt een bereik naar voren van tussen de
1,72% en 26,47%. Ook hier betreft het een rendement voor de gehele onderneming.
Onderzoek naar de RoS in mededingingszaken
235. Ten tweede heeft het college door het onderzoeksbureau Lexonomics44 een inventarisatie laten
verrichten naar de RoS die is gehanteerd in mededingings- en reguleringszaken sinds 2005.
236. Naar de mening van het college zijn er van de in het rapport genoemde mededingingszaken zes
die relevant zijn voor het bepalen van een RoS voor wederverkoopdiensten. Daarnaast heeft
Lexonomics ook mededingingszaken gepresenteerd voor bedrijfstakken die het college als minder
relevant heeft beoordeeld (zoals de farmacie en het bankwezen) en die hier om deze reden niet
worden meegenomen. Wanneer enkel de relevante mededingingszaken worden meegenomen leidt dit
tot een potentieel bereik voor de RoS van 3,9% tot 19,5%. De relevante uitkomsten van dit onderzoek
zijn terug te vinden in Bijlage D.
237. Aangezien bovenstaande cijfers allen afkomstig zijn uit mededingings- en reguleringszaken
geldt ook hier dat het veelal bedrijven betreft die een AMM positie genieten op hun nationale markt of
op een andere wijze aan regulering onderhevig zijn, hetgeen een verstorend effect kan hebben op het
rendement van deze bedrijven. Bij dit soort onderzoeken worden echter veelal de relevante bedrijven
met een AMM positie vergeleken met andere bedrijven in dezelfde sector, welke niet aan regelgeving
43 WIK, "Unternehmensperformance führender TK-Anbieter in Europa", augustus 2009,
http://www.wik.org/content/diskus/diskus_322.pdf
44 Lexonomics, "Resultaten uitgebreide "search" naar het gebruik van "return on sales" in mededingings- en reguleringszaken", 8
juni 2009.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 57
OPENBARE versie
onderworpen zijn. Het college heeft zoveel mogelijk getracht om de cijfers te presenteren van deze
ongereguleerde bedrijven.
238. Het college is van mening dat er in de relevante mededingingszaken niet één specifieke zaak is
waarvan de situatie dermate vergelijkbaar is met die van de WLR-C-afnemers dat de RoS hiervan één
op één overgenomen kan worden. Veel meer illustreert dit onderzoek wederom het brede bereik
waarbinnen de RoS zich dient te bevinden.
Onderzoek naar de RoS van vergelijkbare Nederlandse sectoren
239. Ten derde heeft het college onderzoek gedaan naar de cijfers van alle Nederlandse sectoren.
Hierbij heeft het college zich gebaseerd op cijfers van het CBS.45 Het college heeft daarbij onderzocht
welke sectoren het meest vergelijkbaar zijn met de wederverkoop activiteiten van KPN Retail en WLR-
afnemers alsmede de retailbedrijven van UPC en Ziggo. Het college heeft daarvoor gekeken naar een
tweetal financiële parameters, te weten 1) de verhouding tussen capex en opex en 2) de verhouding
tussen materiële activa en de omzet. De parameters heeft het college vergeleken met die van KPN
Retail. Op basis van deze parameters komt de detailhandel naar voren als zijnde de bedrijfstak die
zich het beste laat vergelijken met KPN Retail. De detailhandel heeft een verhouding capex
(afschrijvingen) vs. opex (personeelskosten) van ca. 15:100 en een verhouding materiële activa: netto
omzet van ca. 15:100. Dit is vergelijkbaar met de verhoudingen bij het retailbedrijf van KPN, zoals
gerapporteerd in de ASR, waaruit blijkt dat deze bij KPN retail respectievelijk ca. 15:100 en 13:100
zijn.46 Tevens heeft het college een analyse gedaan van de beschrijving van de verschillende sectoren.
Ook daarvoor geldt dat de detailhandel lijkt op de activiteiten van zowel KPN Retail als de WLR-
afnemers alsook de retailbedrijven van UPC en Ziggo:
Tot de detailhandel wordt gerekend:
De verkoop van niet zelfvervaardigde goederen, zowel nieuw als tweedehands, aan consumenten.
- Onderscheiden detailhandelsvormen:
o winkelverkoop (521 - 525);
o postorderverkoop, telefonische verkoop, verkoop via radio en televisie, verkoop via
internet (5261);
o markthandel (5262);
o colportage, verkoop via huisparty's (5263.1);
o straathandel (5263.2);
o automatenverkoop, verkoop vanuit woonhuis, magazijn, werkplaats (5263.3).
45 Bron: http://statline.cbs.nl
46 KPN, Accounting separation rapportage 2007, http://www.kpn-wholesale.com/nl/1844-Regulatory_Documents.html
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 58
OPENBARE versie
240. De meest recente data laten een RoS zien van 6,5% voor de detailhandel47 in 2006 en 6,3% in
2007.48
241. Ook Ofcom heeft cijfers voor de detailhandel en supermarkten gebruikt als vergelijking voor een
redelijk rendement verbonden aan de retail activiteiten van BT.49
242. UPC en Ziggo hebben PwC onderzoek laten doen naar de hoogte en de toepassing van het
redelijk rendement(RoS) door het college. PwC betoogt dat door het feit dat de RoS deel uit maakt van
de minus er een dubbeltelling plaatsvindt. Deze visie volgt uit het gegeven dat het college een WACC
hanteert op geïnvesteerd vermogen.
243. Het college is het hier niet mee eens. De WACC is in dit besluit gebruikt om de kapitaallasten
van de wholesale-activiteiten van digitale doorgifte te bepalen. De RoS is gebruikt voor de met het
retailbedrijf samenhangende risico's. Dit betekent dat er geen dubbeltelling plaatsvindt.
244. Voorts betoogt PwC dat het hanteren van een RoS door het college ervoor zorgt dat UPC en
Ziggo hun rendement op investeringen niet realiseren. Dit omdat volgens PwC elke overstap van een
klant naar een reseller leidt tot een daling van het rendement van de omzet met 6,5%.
245. Een overstap heeft geen gevolgen voor het rendement van het wholesalebedrijf. Overstap naar
resellers leidt tot een daling van de omzet en daarmee van de risico's van het retailbedrijf. In absolute
termen is dan ook een minder groot rendement vereist voor het gehele bedrijf.
246. KPN heeft in het kader van het WPC-IIa besluit ook twee RoS percentages voorgesteld op basis
van dezelfde CBS cijfers. De eerste daarvan was gebaseerd op de RoS van uitzendbureaus en de
tweede was gebaseerd op de RoS voor groothandelsdiensten.
247. Het college kan zich niet vinden in de keuze van KPN om de diensten van WLR-afnemers te
vergelijken met groothandelsdiensten. De groothandel is wat betreft de financiële parameters minder
goed vergelijkbaar. De groothandel heeft in vergelijking met de detailhandel (en met KPN ) een veel
lagere verhouding materiële activa: omzet, namelijk ca. 7:100. KPN beargumenteert dit door te stellen
dat de groothandel voornamelijk bestaat uit de wederverkoop van diensten. Volgens de beschrijving
van het CBS betreft het: "Groothandelsgebruikelijke handelingen en bewerkingen zijn onder andere
het samenvoegen en combineren van goederen, het sorteren, het opsplitsen van partijen
stukgoederen, het anders verpakken en het bottelen, het verdelen van bijvoorbeeld geneesmiddelen in
kleinere partijen, het opslaan, koelen, afleveren en installeren van goederen voor eigen rekening, het
47 Hierbij zijn de gegevens gebruikt van "52 Detailhandel en reparatie voor particulieren (geen auto's, motorfietsen en
motorbrandstoffen)"
48 http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71835NED&D1=5,20&D2=a&D3=a&VW=T
49 Ofcom, "Decision regarding Competition Act 1998 investigation into BT 0845 & 0870 retail price change Suspected Internet
Service Provider margin squeeze", augustus 2004.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 59
OPENBARE versie
verpakken van goederen in vaste toestand en het vullen van flessen met goederen in vloeibare of
gasvormige toestand, inclusief het mengen en filtreren voor eigen rekening." Het college is van oordeel
dat dit minder goed overeenkomt met de handelingen die worden verricht door WLR-C-afnemers dan
de handelingen die vallen onder de detailhandel, omdat hierbij veel meer sprake is van additionele
handelingen waardoor het product wordt veranderd van uiterlijk dan wel van inhoud, hetgeen bij WLR-
C niet het geval is.
248. Ook de door KPN aangehaalde uitzendbranche acht het college minder goed vergelijkbaar met
de dienstverlening van WLR-afnemers. Hoewel de verhouding materiële activa: netto omzet met ca.
13:100 vergelijkbaar is met die van KPN Retail, ligt de verhouding capex: opex met 5:100 beduidend
lager.50 Dit is niet verwonderlijk aangezien er in de uitzendbranche hoofdzakelijk wordt gewerkt met
arbeid en dat de te verkopen dienst ook arbeid betreft. Dit blijkt ook wanneer er wordt gekeken naar de
verhouding tussen de kosten van de omzet en de omzet. Deze is 48:100 voor de zakelijke
dienstverlening, terwijl deze 79:100 is voor detailhandel. Daarnaast acht het college ook de
dienstverlening van uitzendbureaus, de verkoop van dienstverlening (arbeid), zich niet goed verhouden
tot de dienstverlening van KPN Retail en de WLR-afnemers.
249. Zoals bij randnummer 239 is beschreven is het college van mening dat de dienstverlening van
de detailhandel goed overeenkomt met de dienstverlening van WLR-afnemers. Dit is gebaseerd op
zowel de vergelijkbare kapitaalstructuur als een vergelijkbare administratieve handeling. Op basis van
deze criteria komt de detailhandel beter overeen met KPN Retail en de WLR-afnemers alsook UPC
Retail en Ziggo Retail en de WLR-C afnemers dan wanneer deze factoren worden vergeleken met de
groothandel, de uitzendbranche of een andere sector.
Conclusie
250. Uit bovenstaande onderzoeken van het college kan het volgende overzicht worden
samengesteld:
Onderzoek Laagste RoS Hoogste RoS
RoS van vergelijkbare bedrijven in de Europese telecomsector 3,1% 23,43%
RoS gehanteerd in recente relevante mededingingszaken 3,9% 27,5%
RoS van vergelijkbare Nederlandse sectoren (detailhandel) 6,3% 6,5%
Tabel 9. Overzicht uitkomsten onderzoek naar de RoS
251. Op basis van de bovenstaande analyses merkt het college op dat de uitkomsten van de RoS
van vergelijkbare Nederlandse sectoren valt binnen de bandbreedte van de andere twee onderzoeken,
zij het dat deze aan de onderkant van de bandbreedtes liggen. De detailhandel heeft qua
dienstverlening en financiële parameters voldoende overeenkomsten met die van de WLR-afnemers.
Daarnaast zijn deze cijfers goed bruikbaar omdat deze weinig `vervuiling' kennen door de
50 Het CBS heeft op dit onderwerp geen specifieke cijfers voor de uitzendbranche. Om deze reden worden hier de cijfers
gehanteerd voor de SBI'93 "74 Overige zakelijke dienstverlening", waar de uitzendbranche deel van uitmaakt.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 60
OPENBARE versie
aanwezigheid van dominante bedrijven. Ten slotte gaat het om relatief recente cijfers. Doordat deze
cijfers aan de onderkant van de bandbreedte liggen overschat het college de RoS niet. De benchmark
levert dan een potentieel bereik op voor de RoS van 6,3% tot 6,5%. Op basis van deze uitkomst
concludeert het college tevens dat de RoS die UPC en Ziggo (zie Tabel 11) realiseren hoger is dan het
redelijk rendement dat op basis van het onderzoek is vastgesteld. Het college ziet daarom geen reden
de RoS van UPC of Ziggo zelf te hanteren.
252. Het college kiest ervoor om de RoS vast te stellen aan de bovenkant van het bereik van het
onderzoek naar de RoS van vergelijkbare Nederlandse sectoren om zodoende voor WLR-afnemers de
maximale ruimte te creëren om te concurreren.
253. Het college stelt derhalve de door UPC en Ziggo te hanteren RoS op 6,5%.
4.4.9 Accountantsverklaring
254. Door UPC en Ziggo dient op grond van Annex 1 van het marktanalysebesluit een
accountantsverklaring te worden overlegd.
255. Op 17 juli 2009 heeft het college de door PWC opgestelde Assurance report ontvangen van
UPC. Op 17 juli 2009 heeft het college tevens de door Ernst&Young opgestelde accountantsverklaring
ontvangen van Ziggo.
256. Op basis van het Assurance rapport van PWC en de accountantsverklaring van Ernst&Young
heeft het college geen aanleiding gezien om het ontwerpbesluit te wijzigen.
4.5 Conclusie
Kostentoerekeningssysteem
257. Het college heeft de door UPC en Ziggo opgeleverde kostentoerekeningssystemen beoordeeld
voorzover de kostentoerekening valt binnen de reikwijdte van dit besluit.
258. Het college heeft aan UPC en Ziggo herberekeningen gevraagd, die onder andere betrekking
hadden op de wijze van kostentoerekening. In dit besluit zijn enkele herberekeningen toegepast bij de
opschoning van de relevante retailtarieven en bij de bepaling van de minus. Het college is met inbegrip
van de toepaste herberekeningen van oordeel dat UPC en Ziggo de allocatie van de kosten naar het
retail- en wholesalebedrijf alsmede de allocatie naar analoge RTV en de overige diensten hebben
uitgevoerd in lijn met de eisen uit de marktanalysebesluiten.
259. Het college keurt derhalve de kostentoerekeningssystemen van UPC en Ziggo goed met
inbegrip van de in dit besluit toegepaste herberekeningen voor zover van toepassing op de bepaling
van de WLR-C tarieven. Op basis van het Assurance rapporten van PWC en de
accountantsverklaringen van Ernst&Young heeft het college geen aanleiding gezien om het
ontwerpbesluit te wijzigen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 61
OPENBARE versie
WLR-C-tarieven
260. Het college concludeert ten aanzien van de relevante retaildiensten dat bij UPC naast het
standaardpakket ook de bundel van het standdaardpakket met Digitale TV Starter een relevante
retaildienst is. Het college concludeert bij Ziggo dat naast het standaardpakket ook de bundel van het
standaardpakket met het Installatiepakket een relevante retaildienst is.
261. Het college heeft op de opgeleverde retailtarieven enkele correcties toegepast waaruit de
gemiddelde retailtarieven resulteren.
262. Het college heeft voor de relevante retaildiensten de waarde van de digitale RTV-dienst
bepaald. Vervolgens heeft het college de hoogte van de digitale schoning bepaald door het saldo van
de meeropbrengsten en (meer)kosten van de digitale RTV-diensten (excl. content) ten opzichte van
het standaardpakket te berekenen. Deze wordt in mindering gebracht op gemiddelde relevante
retailtarieven.
263. Het college heeft vervolgens de waarde van de contentkosten van de relevante retaildiensten
vastgesteld. Ook deze worden in mindering gebracht op de gemiddelde retailtarieven.
264. Voorts heeft het college het voorstel voor de minus gecorrigeerd voor ontbrekende kosten en
daarnaast de verdeelsleutels aangepast bij de afdeling "Marketing & Sales" van UPC en de afdeling
"Consumer" van Ziggo .
265. Het college stelt op basis van gegevens uit 2008 de percentages uit de onderstaande tabel vast.
Het college heeft deze percentages vervolgens toegepast op het gemiddelde relevante retailtarief van
het standaardpakket per einde Q3 2009. Wat resulteert is het tarief dat geldt gedurende Q1 2010.
UPC Ziggo Berekening
Gemiddelde retailtarief a
standaardpakket
Opschoning kosten digitale b
doorgifte
Opschoning kosten content c
Geschoonde retailtarief 11,17 10,60 d = a * (100%-b-c)
standaardaansluiting
Retail minus 20,9% 20,3% e
WLR-C tarieven Q1 2010 8,83 8,45 f = d * (100%-e)
standaardaansluiting
Tabel 10. Schoningsparameters en minus, toegepast op standaardaansluiting
266. In bijlage B is een overzicht opgenomen van de WLR-C-tarieven voor Q1 2010 voor de
standaardaansluiting en de aanvullende diensten en bijbehorende faciliteiten. Uit praktische
overwegingen in niet de gehele tarievenlijst van de groepsaansluitingen opgenomen. De complete lijst
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 62
OPENBARE versie
met tarieven (dus inclusief de groepsaansluitingen) dienen UPC en Ziggo wel in het referentieaanbod
voor WLR-C op te nemen. Dit referentieaanbod dienen UPC en Ziggo ieder kwartaal up te daten naar
aanleiding van de update van de retailtarieven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 63
OPENBARE versie
5 Price cap
5.1 Methodiek
267. In paragraaf 13.5.5.3 van het omroepbesluit is opgelegd dat de jaarlijkse tariefstijging van de
retail-minus wholesaletarieven niet hoger mag zijn dan de inflatie plus carry over uit eerdere jaren.
268. Als inflatieparameter hanteert het college de consumentenprijsindex (hierna: CPI), zoals die elk
jaar in februari door het CBS (www.statline.cbs.nl) wordt gepubliceerd. Het college legt daarbij geen
kortingsfactor (de zogenaamde x-factor) op. Omdat de CPI over het voorgaande kalenderjaar pas in
februari in het volgende jaar bekend is, kiest het college er voor om het tarief plafond jaarlijks per 1
april te verhogen. Dit tariefplafond is vervolgens van toepassing tot 31 maart in het volgende jaar.
269. Indien UPC of Ziggo in de periode 1 april tot 31 maart geen tariefverhoging doorvoert of een
verhoging doorvoert die beneden de CPI ligt, dan kan UPC of Ziggo deze onbenutte ruimte
overhevelen naar de volgende de periode van 1 april tot 31 maart in de volgende jaren (de
zogenaamde carry over). De maximale tariefstijging van ieder retail-minus wholesaletarief mag
gedurende iedere periode van 1 april tot 31 maart dus niet groter zijn dan de CPI uit het voorgaande
kalenderjaar plus de carry over uit eerdere jaren.
270. Indien UPC of Ziggo de retail-minus wholesaletarieven aanpast geldt dat een verhoging van
deze whosaletarieven vanwege een stijging van de retailtarieven, niet mag worden doorgevoerd als de
wholesaletariefstijging gedurende de periode 1 april tot 31 maart hoger is dan de maximale
tariefstijging. Deze maximale tariefstijging is gelijk aan de CPI van het vorige kalenderjaar plus de carry
over uit eerdere jaren.
5.2 Beoordeling
271. In de herberekeningen heeft het college UPC en Ziggo gevraagd een overzicht van de tarieven
op te leveren zoals die golden per eind Q3-2009. Met behulp van deze tarieven heeft het college de
WLR-C-tarieven berekend. Het college gebruikt deze WLR-C-tarieven tevens om het startpunt van de
price cap te berekenen. De price cap die geldt vanaf 1 april 2010 tot 31 maart 2011 is daarmee gelijk
aan de tarieven berekend op basis van de gegevens per eind Q3-2009 plus de inflatiecorrectie. De
inflatiecorrectie die gebruikt wordt om het tarief per 1 april 2010 te bereken is gelijk aan de CPI van
2009. De tarieven die gelden per 1 april 2010 voldoen daarmee ook automatisch aan de price cap.
272. Voor de perioden tussen 1 april 2011 en 31 maart 2012 en tussen 1 april 2012 en 31 maart 2013
geldt ook een maximale tariefstijging die gelijk is aan de CPI uit het voorgaande kalender. Daarnaast
biedt het besluit de mogelijkheid voor een carry over. Dit houdt in dat een tariefstijging die in een
bepaald jaar niet is doorgevoerd geen gevolgen heeft voor de price cap in het jaar erna. Onderstaande
figuur geeft dit visueel weer.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 64
OPENBARE versie
Figuur 7. Werking wholesale price cap
273. Stap e van de bepaling van de tarieven geeft aan dat UPC en Ziggo ieder kwartaal de tarieven
moeten updaten. Concreet betekent dit dat UPC en Ziggo bij de update ieder kwartaal de volgende
werkwijze dienen te hanteren:
- update van de retailtarieven van het standaardpakket, de groepsaansluitingen, aanvullende
diensten en bijbehorende faciliteiten;
- toepassing van de parameters (b,c en e) uit hoofdstuk 4.5 op de update van het retailtarief;
- tarieven hanteren die maximaal gelijk zijn aan de tarieven aan de hand van de geldende price
caps of indien deze lager zijn aan de tarieven die bepaald zijn aan de hand van de geldende
parameters.
5.3 Conclusie
274. Voor de WLR-C tarieven gelden de volgende price caps:
a) price caps 1 april 2010 tot 31 maart 2011 = WLR-C tarieven (bijlage B) * (100% + CPI-2009)
b) price caps 1 april 2011 tot 31 maart 2012 = price caps 1 april 2010 tot 31 maart 2011 * (100%
+ CPI-2010)
c) price caps 1 april 2012 tot 31 maart 2013 = price caps 1 april 2011 tot 31 maart 2012 * (100%
+ CPI-2011)
275. Tot 31 maart 2010 gelden de tarieven, zoals vastgesteld op basis van de parameters uit
paragraaf 4.5. Deze tarieven zijn (met uitzondering van de tarieven voor de groepsaansluitingen)
opgenomen in bijlage B.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 65
OPENBARE versie
6 Tarieven op basis van kostenoriëntatie
6.1 Inleiding
276. Op grond van Annex 1 van het marktanalysebesluit dient ten aanzien van wholesalespecifieke
kosten (die per definitie geen equivalent in het retaildomein hebben) toepassing te worden gegeven
aan kostenoriëntatie. Dit hoofdstuk werkt de tariefregulering op basis van kostenoriëntatie nader uit.
277. Ingeval UPC of Ziggo kosten maakt ten behoeve van om toegang vragende partijen en zij hoeft
deze kosten niet ten behoeve van haar eigen dienstverlening te maken, dan dient zij deze kosten op
basis van proportionaliteit deels ook aan haar eigen dienstverlening toe te rekenen. Het betreft hier
zogenaamde wholesalespecifieke kosten. Causale toerekening van wholesalespecifieke kosten leidt
tot verstorende effecten op de concurrentie. In Annex 1 van de marktanalysebesluiten licht het college
toe dat bij wholesalespecifieke kosten proportionele toerekening toegepast dient te worden. Via deze
wijze van kostentoerekening doen de verstorende effecten zich niet voor.
6.2 Methodiek kostenoriëntatie
278. In het kader van kostenoriëntatie is in paragraaf 13.5.4 opgenomen dat ingeval UPC of Ziggo
kosten maken ten behoeve van om toegang vragende partijen en UPC of Ziggo hoeft deze kosten niet
ten behoeve van haar eigen dienstverlening te maken, dan dient UPC of Ziggo deze kosten op basis
van proportionaliteit deels ook aan haar eigen dienstverlening toe te rekenen. Het betreft hier
zogenaamde wholesalespecifieke kosten. Causale toerekening van wholesalespecifieke kosten leidt
tot verstorende effecten op de concurrentie. In randnummers 15-21 Annex A van het omroepbesluit
licht het college toe dat bij wholesalespecifieke kosten proportionele toerekening toegepast dient te
worden. Via deze wijze van kostentoerekening doen de verstorende effecten zich niet voor:
17. Rekening houdend met de omstandigheden van een specifiek geval kan, ten aanzien van
bepaalde (typen) kosten, causale toerekening tot suboptimale uitkomsten leiden. Om de
geconstateerde concurrentieproblemen te voorkomen, kan het in een dergelijk geval dan beter
zijn om af te wijken van kostencausaliteit. Dit is met name het geval bij wholesalespecifieke
kosten.
18. Wholesalespecifieke kosten betreffen de kosten die het kabelbedrijf maakt in verband met
een verplichting om te voldoen aan redelijke verzoeken tot door het college bepaalde vormen
van toegang. Op basis van causale kostentoerekening zouden deze kosten via de
wholesaletarieven volledig voor rekening van de om toegang verzoekende aanbieders komen.
Dit betekent dat deze aanbieders met een extra kostenpost geconfronteerd zouden worden,
waardoor het voor hen moeilijker zo niet onmogelijk zou worden om te concurreren met het
kabelbedrijf, aangezien het kabelbedrijf deze kosten voor haar eigen dienstverlening niet hoeft te
maken. Het kabelbedrijf hoeft hierdoor een kostenvoordeel ten opzichte van haar concurrenten
en kan ze marges van concurrenten uithollen, waardoor er geen sprake is van een gelijkwaardig
speelveld. Dit betekent dat kostencausaliteit tot een uitkomst leidt die op gespannen voet staat
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 66
OPENBARE versie
met de doelstelling van duurzame concurrentie, en dat overwogen moet worden dat de
betreffende kosten op basis van een ander principe dan causaliteit worden toegerekend. Ook
heeft het kabelbedrijf bij causale toerekening van dit type kosten geen prikkel om deze kosten te
minimaliseren.
19. Voor dit type kosten verdient proportionele toerekening de voorkeur. Bij proportionele
toerekening draagt het kabelbedrijf naar evenredigheid bij aan deze kosten. Op die manier wordt
marge-uitholling voorkomen en worden alternatieve aanbieders dus niet op achterstand ten
opzichte van het kabelbedrijf gezet, maar ontstaat juist een gelijkwaardig speelveld. Hierdoor
zijn alternatieve aanbieders in staat zijn om op gelijke voet met het kabelbedrijf in de retailmarkt
te concurreren, hetgeen ten goede komt aan de eindgebruikers. Ten slotte geeft proportionele
toerekening ook een stimulans aan het kabelbedrijf om deze kosten te beheersen.
279. Op 12 september 2007 heeft het CBb uitspraak gedaan51 in het beroep tegen het WLR-
tariefbesluit van 15 december 2006.52 Ten aanzien van de WSK heeft het CBb het volgende
overwogen:
9.2.1 In grief 2.1 betoogt KPN dat OPTA niet bevoegd was om over te gaan tot niet-causale
toerekening van wholesalespecifieke kosten. Het College volgt dit betoog niet. Het College deelt
de opvatting van OPTA en KPN dat artikel 6a.7 Tw, dat ziet op de verplichtingen met betrekking
tot kosten en kostenoriëntatie, een causale toerekening van kosten tot uitgangspunt neemt.
OPTA heeft in dit kader echter terecht eveneens gewezen op de doelstellingen die zijn
neergelegd in artikel 1.3, eerste lid, Tw, waaronder het bevorderen van concurrentie. In gevallen
waarin (een voldoende mate van) infrastructuurconcurrentie in de reguleringsperiode niet valt te
verwachten, kan de gewenste concurrentie een vorm van dienstenconcurrentie zijn. Er kunnen
zich omstandigheden voordoen waaronder een zuiver causale toerekening van
wholesalespecifieke kosten in de weg staat aan het realiseren van dit doel. Als de concurrenten
van een onderneming met aanmerkelijke marktmacht (hierna: AMM) deze wholesalespecifieke
kosten volledig zelf dienen te dragen, kan dit het bereiken van een level playing field
belemmeren. De business case van de concurrenten van de onderneming met AMM kan
dermate onaantrekkelijk worden dat zij niet zullen toetreden tot de markt en de gewenste
concurrentie niet tot stand wordt gebracht. Ingevolge artikel 6a.7 Tw kan OPTA aan een
onderneming met AMM een verplichting opleggen betreffende het beheersen van de tarieven
voor het door die partij verlenen van toegang, onder meer in de zich hier voordoende situatie
waarin deze onderneming de marges van haar concurrenten kan uithollen. Dit artikel verleent
OPTA de bevoegdheid in te grijpen in tarieven voor zover dit nodig is voor het kunnen ontstaan
van een concurrerende markt. Het feit dat uit de toelichting op voornoemd artikel in de door KPN
aangehaalde memorie van toelichting blijkt dat de wetgever causale toerekening voorop heeft
gesteld, staat er niet aan in de weg dat in situaties als hierboven omschreven OPTA bevoegd is
51 LJN:BB3357
52 OPTA/TN/2006/203318
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 67
OPENBARE versie
om in afwijking van dit uitgangspunt tot een vorm van proportionele toerekening van
wholesalespecifieke kosten te komen. Grief 2.1 van KPN is derhalve ongegrond.
280. De specifieke omstandigheden die voor een eventuele keuze voor proportionele toerekening van
belang zijn, centreren zich rond de vraag of de concurrentie zich bij causale kostentoerekening
voldoende kan ontwikkelen en of er dan in voldoende mate sprake is van een level playing field.
281. Annex 1 van de omroepbesluit schetst daarnaast de andere regels die gelden voor
kostenoriëntatie en proportionele toerekening.
6.3 Beoordeling door het college
282. In deze paragraaf beoordeelt het college de wholesale specifieke kosten. Achtereenvolgens
beoordeelt het college de omvang van deze kosten, het relevante volume en de wijze van toerekening
van de kosten.
6.3.1 Omvang van de WSK
UPC
283. Op 2 september 2009 heeft UPC in antwoord op aanvullende vragen van het college een
inschatting toegezonden van de omvang van de wholesale specifieke kosten. UPC beschrijft drie typen
wholesale specifieke kosten: 1) implementatiekosten; 2) specifieke kosten per wederverkoper; en 3)
terugkerende kosten per wederverkoper. UPC neemt daarbij aan dat er
wederverkopers zijn. De implementatiekosten bedragen , de specifieke
kosten bedragen per wederverkoper en dus in
totaal en de terugkerende kosten per wederverkoper bedragen in totaal. De
totale wholesale specifieke kosten worden daarmee door UPC ingeschat op [Vertrouwelijk:
XXXXXXX].
284. UPC heeft de door haar geraamde overstapkosten toegerekend aan een tarief voor een
aanvullende faciliteit. UPC beschouwt de overstapkosten daarmee niet als wholesale specifieke
kosten. Overstapkosten zijn naar het oordeel van het college wholesale specifieke kosten. UPC dient
daarom ook de overstapkosten tot de wholesale specifieke kosten te rekenen.
285. Op 12 november 2009 heeft UPC in reactie op een herberekeningsverzoek van het college
opnieuw een inschatting van de wholesale specifieke kosten toegezonden. De terugkerende kosten
per wederverkoper bedragen volgens UPC in totaal per jaar. De overstap of
migratiekosten schat UPC in op ruim voor een periode van drie jaar. De
totale wholesale specifieke kosten worden daarmee door UPC ingeschat op [Vertrouwelijk:
XXXXXXXXXXX].
Ziggo
286. Op 28 augustus 2009 heeft Ziggo in antwoord op aanvullende vragen van het college een
inschatting toegezonden van de omvang van de wholesale specifieke kosten. Ziggo beschrijft een
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 68
OPENBARE versie
aantal scenario's. Enkele scenario's gaan uit van de handmatige verwerking van orders en andere
scenario's gaan uit van geautomatiseerde verwerking van orders. Ziggo onderscheidt vier typen
wholesale specifieke kosten: 1) implementatiekosten; 2) implementatiekosten per afnemer; 3)
wederkerende kosten per afnemer; en 4) (migratie) kosten per kabelaansluiting. De
implementatiekosten bedragen , de implementatiekosten per afnemer
bedragen maximaal , de wederkerende kosten per afnemer bedragen
en de (migratie) kosten per kabelaansluiting bedragen [Vertrouwelijk:
XXXXXXXXXXXX]. De totale wholesale specifieke kosten worden daarmee door Ziggo ingeschat op
.
287. In zijn antwoord op het herberekeningsverzoek heeft Ziggo zijn verwachtingen ten aanzien van
het niveau van de wholesale specifieke kosten enigszins bijgesteld. De implementatiekosten bedragen
, de implementatiekosten per afnemer bedragen minder dan [Vertrouwelijk:
XXXXXX], de wederkerende kosten per afnemer bedragen per jaar en de
(migratie) kosten per kabelaansluiting bedragen minder dan per jaar. De
totale wholesale specifieke kosten worden daarmee door Ziggo ingeschat op [Vertrouwelijk:
XXXXXX].
288. Ziggo benadrukt ten slotte de grote onzekerheid over de hoogte van de wholesale specifieke
kosten. Ziggo is daarom van mening dat de tarieven vastgesteld dienen te worden voor een periode
van maximaal één jaar en dat er na die periode de mogelijkheid tot nacalculatie moet bestaan.
Beoordeling
289. In randnummer 974 van het marktanalysebesluit (UPC) schat het college de
implementatiekosten voor UPC en Ziggo in op maximaal 1,0 miljoen per jaar gedurende de
reguleringsperiode. Het college baseert deze inschatting op een raming van TNO en ervaringen in de
afgelopen reguleringsperiode met onder meer de implementatie bij KPN van de wholesale levering van
de telefonieaansluiting (WLR). Om die reden verwacht het college dat implementatiekosten van 1,0
miljoen per jaar een realistische inschatting betreft. Voor de gehele reguleringsperiode van drie jaar
bedragen de totale wholesale specifieke kosten volgens deze raming 3,0 miljoen.
290. Na verwerking van de verzoeken van het college betreffen de totale wholesale specifieke kosten
van Ziggo . Deze kosteninschatting is ruimer dan de kosteninschatting zoals
deze eerder door het college is gemaakt. Omdat de wholesale specifieke kosten via een
meerjarenvenster worden toegerekend aan de tarieven en omdat dit meerjarenvenster periodiek
geactualiseerd wordt, zullen uiteindelijk alleen de daadwerkelijke wholesale specifieke kosten
toegerekend worden. Om deze reden gebruikt het college, gegeven de grote onzekerheid, nu de
inschatting van Ziggo voor het bepalen van de tarieven.
291. Door de inschatting van de totale wholesale specifieke kosten van Ziggo nu te gebruiken houdt
het college rekening met de door Ziggo beschreven grote onzekerheid over de hoogte van de
wholesale specifieke kosten. Zoals Ziggo verzoekt zullen de tarieven daarom ook, zoals reeds
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 69
OPENBARE versie
beschreven in randnummer 878 van het marktanalysebesluit (UPC), voor een periode van één jaar
worden vastgesteld. Daarna zullen de tarieven worden herberekend. Wanneer onderdekking van de
kosten is ontstaan zullen de tarieven stijgen, terwijl de tarieven zullen dalen in het geval de kosten in
werkelijkheid lager blijken te zijn.
292. Na verwerking van de verzoeken van het college betreffen de totale wholesale specifieke kosten
van UPC . Deze kosteninschatting is ruimer dan de kosteninschatting zoals
deze eerder door het college is gemaakt. Bovendien is de kosteninschatting significant ruimer dan de
inschatting van Ziggo. Omdat het klantenbestand van UPC kleiner is dan het klantenbestand van Ziggo
is het aannemelijk dat het aantal mutaties bij UPC kleiner zal zijn dan het aantal mutaties bij Ziggo.
Omdat het college het aannemelijk acht dat beide partijen verder vergelijkbare wholesale specifieke
kosten zullen maken is het onaannemelijk dat de totale wholesale specifieke kosten van UPC groter
zijn dan de wholesale specifieke kosten van Ziggo.
293. Omdat de wholesale specifieke kosten via een meerjarenvenster worden toegerekend aan de
tarieven en omdat dit meerjarenvenster periodiek geactualiseerd wordt, zullen alleen de
daadwerkelijke wholesale specifieke kosten worden toegerekend. Om deze reden gebruikt het college,
gegeven de grote onzekerheid, nu de mogelijk ruime kosteninschatting van Ziggo. Het college is ook
bereid een ruime kosteninschatting van UPC te gebruiken, maar is van oordeel dat deze kosten wel in
verhouding dienen te staan tot de inschatting van de kosten door Ziggo. Om deze reden accepteert het
college de aanpassing die UPC heeft aangebracht in de inschatting van de terugkerende kosten per
wederverkoper niet. Het college gebruikt de eerste inschatting van UPC, dat deze kosten
in totaal bedragen, bij de berekening van de wholesale specifieke kosten.
De totale wholesale specifieke kosten van UPC worden daarmee door het college ingeschat op
.
294. UPC en Ziggo hebben beide beargumenteerd dat het onredelijk is dat het college een
meerjarenvenster met een terugverdientijd van drie jaar hanteert.53 Zoals het college nader zal
toelichten in randnummer 321 heeft het college naar aanleiding daarvan besloten in plaats daarvan
een meerjarenvenster van twee jaar te hanteren. Dit betekent tevens dat de jaarlijks terugkerende
kosten die UPC en Ziggo in het derde jaar van het meerjarenvenster hebben opgenomen, niet door het
college in de tariefberekening worden betrokken. In de uiteindelijke tariefberekening bedragen de
kosten van Ziggo om die reden in totaal en de kosten van UPC
.
6.3.2 Relevante volume
UPC
295. Uit de rapportage die UPC op 2 september 2009 heeft opgeleverd blijkt dat UPC inschat dat het
volume van analoge RTV van UPC met per jaar afneemt. Daarnaast vindt
53 Zoals beschreven in paragraaf E.12.5 van de Nota van Bevindingen acht het college het naar aanleiding van de reacties in de
consultatie redelijk dat in de meerjarenvensters een terugverdientijd wordt gehanteerd van twee jaar in plaats van drie jaar.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 70
OPENBARE versie
volgens UPC bovendien churn plaats naar andere afnemers. Dit maakt dat volgens de inschatting van
UPC haar afzet in 2010 afneemt met en in 2011 met [Vertrouwelijk:
XXXXXX]. Op geaggregeerd niveau (inclusief wederverkoop) neemt het volume van de markt volgens
UPC af met respectievelijk .
296. Uit de reactie van UPC op het herberekeningsverzoek blijkt dat UPC rekent met een volume van
1.958.000 analoge retailaansluitingen in 2009. Verder schat UPC in dat het aantal aansluitingen
per jaar afneemt. Het aantal mutaties, op basis waarvan UPC de
migratiekosten berekent, schat UPC in op gemiddeld per jaar. UPC gaat
daarbij uit van toetreders.
Ziggo
297. Uit de rapportage die Ziggo op 28 augustus 2009 heeft opgeleverd blijkt niet expliciet met welke
volumes Ziggo de tarieven berekent. Uit de reactie van Ziggo op het herberekeningsverzoek blijkt dat
Ziggo rekent met een volume van 3.253.000 analoge retailaansluitingen in 2009. Verder schat Ziggo,
op basis van de gemiddelde ontwikkeling van het aantal aansluitlijnen in de periode 2006-2009, in dat
het aantal aansluitingen per jaar afneemt. Het aantal mutaties, op basis
waarvan Ziggo de migratiekosten berekent, schat Ziggo in op per jaar. Ziggo
gaat daarbij uit van toetreders.
Beoordeling
298. Het college ziet, in overeenstemming met UPC dat het aantal aansluitingen de laatste jaren
afneemt. Het percentage aansluitingen dat partijen per jaar verliezen is gemiddeld echter lager dan de
door UPC voorspelde . Daarbij verwacht het college dat de introductie van
de wederverkoop maatregel eerder zal leiden tot een afname van het verlies van aansluitingen dan tot
een toename van het verlies. Mogelijk neemt het aantal aansluitingen zelfs toe. Omdat
wederverkopers een marketinginspanning zullen gaan leveren om klanten aan te trekken is niet
uitgesloten dat de vraag naar kabelaansluitingen minder snel zal afnemen of zal toenemen.
299. Het college is van oordeel dat UPC en Ziggo de meest actuele informatie in moeten zetten bij
het vaststellen van de relevante volumes. Bij het inschatten van het relevante volume voor de jaren
2010 en 2011 dienen UPC en Ziggo gebruik te maken van informatie over de ontwikkeling van het
aantal aansluitingen in de laatste jaren.
300. In haar herberekening heeft Ziggo de wholesale kosten per aansluiting berekend met behulp van
de meest actuele informatie met betrekking tot de relevante volumes. Ook heeft Ziggo bij het
inschatten van het relevante volume voor toekomstige jaren gebruik gemaakt van informatie over de
ontwikkeling van het aantal aansluitingen in de laatste jaren.
301. UPC heeft in haar herberekening de wholesale kosten per aansluiting berekend met behulp van
de meest actuele informatie met betrekking tot de relevante volumes. Het percentage aansluitingen dat
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 71
OPENBARE versie
UPC per jaar verwacht te verliezen heeft UPC naar aanleiding van het herberekeningsverzoek
bijgesteld.
6.3.3 Wijze van toerekening van de kosten
UPC
302. Uit de rapportage die UPC op 2 september 2009 heeft opgeleverd ten aanzien van de wholesale
specifieke kosten wordt niet duidelijk op welke wijze UPC de wholesale specifieke kosten wil
toerekenen aan tarieven. Wel is duidelijk dat UPC de specifieke kosten per wederverkoper toerekent
aan de individuele wederverkopers.
303. UPC heeft daarnaast de door haar geraamde overstapkosten toegerekend aan een tarief voor
een aanvullende faciliteit. Overstapkosten zijn, zoals het college reeds heeft beschreven in
randnummer 284, wholesale specifieke kosten.
304. In reactie op het herberekeningsverzoek heeft UPC de wholesale specifieke kosten op
verschillende wijzen toegerekend. Op verzoek van het college heeft UPC de kosten toegerekend aan
een tarief per aansluiting per maand. Daarnaast heeft UPC op eigen initiatief de kosten toegerekend
aan mutaties en aan een eenmalige bijdrage.
305. In reactie op het herberekeningsverzoek heeft UPC in haar berekening een terugverdientijd
gehanteerd van drie jaar. Op eigen initiatief heeft UPC ook een berekening ingediend waarbij gerekend
is met een meerjarenvenster dat afloopt op 17 maart 2012.
Ziggo
306. Uit de rapportage die Ziggo op 28 augustus 2009 heeft opgeleverd ten aanzien van de
wholesale specifieke kosten blijkt dat Ziggo de wholesale specifieke kosten toerekent aan drie
verschillende `tariefdragers': 1) mutaties; 2) aansluitingen; en 3) afnemers. De implementatiekosten en
de wederkerende kosten per afnemer rekent Ziggo toe aan aansluitingen, de (migratie) kosten per
kabelaansluiting rekent Ziggo toe aan mutaties en de implementatiekosten per afnemer rekent Ziggo
toe aan afnemers.
307. Ziggo geeft verder aan dat zij haar kosten in twee jaar terug moet verdienen. Daarom hanteert
Ziggo een terugverdientijd van de wholesale specifieke kosten van twee jaar. In reactie op het
herberekeningsverzoek geeft Ziggo aan dat een terugverdientijd van drie jaar niet redelijk is omdat ook
het college verwacht dat de dienst niet voor maart 2010 aangeboden zal worden. Of de dienst na
maart 2012 nog aangeboden wordt is volgens Ziggo onzeker.
308. In reactie op het herberekeningsverzoek van het college stelt Ziggo het niet eens te zijn met de
wijze waarop het college de wholesale specifieke kosten wenst toe te rekenen. Ziggo is van oordeel
dat zij een te groot deel van de kosten moet dragen in verhouding met de toetreders. Het opleggen van
de verplichting gaat hiermee verder dan voor het bereiken van het doel, een betere prijs, hogere
kwaliteit en meer keuze voor de eindgebruiker noodzakelijk is.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 72
OPENBARE versie
309. Ziggo is van mening dat het college afwijkt van de methodiek die wordt gehanteerd bij de
regulering van KPN. Ziggo zou net als KPN de implementatiekosten per dienstaanbieder causaal
moeten kunnen toerekenen. Hierdoor ontstaat een deelnametarief. Door een dergelijk deelnametarief
geven afnemers een zeker commitment af ten aanzien van hun afname van WLR. Ziggo is bang dat er
een structuur ontstaat met vele kleine of inefficiënte aanbieders. Deze structuur ontstaat niet als de up
front investeringen hoger zouden zijn.
Beoordeling
310. In het omroepbesluit is uitgelegd waarom bij de toerekening van wholesale specifieke kosten het
uitgangspunt van causaliteit wordt losgelaten en waarom het uitgangspunt van proportionaliteit in dat
geval leidend is. Rekeninghoudend met de omstandigheden van een specifiek geval, kan ten aanzien
van bepaalde (typen) kosten causale toerekening tot suboptimale uitkomsten leiden. Om de
geconstateerde concurrentieproblemen te voorkomen, kan het in een dergelijk geval beter zijn om af te
wijken van kostencausaliteit. Dit is met name het geval bij wholesale specifieke kosten.
311. Retail-minus tariefregulering is er primair op gericht om toetreding van bedrijven met een
efficiënt retailbedrijf mogelijk te maken, om zo meer concurrentie op de analoge RTV-dienst mogelijk te
maken. Wanneer causale toerekening van kosten wordt toegepast dan komt deze doelstelling van de
tariefmaatregel onder druk te staan. Omdat wholesale specifieke kosten hoofdzakelijk worden
veroorzaakt door implementatie van de tariefmaatregel, leidt causale toerekening ertoe dat kosten
hoofdzakelijk gedragen zouden moeten worden door wholesale afnemers van WLR-C. De wholesale
afnemer van WLR-C is niet in staat deze kosten door te berekenen in zijn retailtarief, omdat de minus
hier geen ruimte voor biedt. Wanneer de afnemer de causaal toegerekende wholesale specifieke
kosten wel in rekening brengt via het retailtarief, dan ontstaat hierdoor marge uitholling en is er geen
sprake meer van een level playing field. Daarnaast geeft proportionele kostentoerekening de beste
prikkel om te komen de implementatiekosten te minimaliseren. De omstandigheden van dit specifieke
geval maken daarmee dat causale toerekening tot suboptimale uitkomsten leiden.
312. Omdat causale toerekening in dit geval leidt tot suboptimale uitkomsten dienen UPC en Ziggo
naar oordeel van het college de meeste wholesale specifieke kosten (zoals de implementatiekosten,
de wederkerende kosten per afnemer, de (migratie)kosten per kabelaansluiting, de terugkerende
kosten per wederverkoper en de overstapkosten) toe te rekenen aan het tarief per abonnee per
maand.54 Het college heeft UPC en Ziggo om die reden verzocht om, naast een causale
kostentoerekening ook een proportionele kostentoerekening uit te voeren.
313. Een vorm van proportionele toerekening die door het college in overweging is genomen is het
toerekenen van de wholesale specifieke kosten aan een tarief per mutatie. Wanneer alle aansluitingen
van respectievelijk UPC en Ziggo eenmalig tot de mutaties worden gerekend dan leidt ook deze vorm
54 Zoals beschreven in paragraaf E.12.4 van de Nota van Bevindingen acht het college het naar aanleiding van de reacties in de
consultatie redelijk dat een deel van de implementatiekosten per afnemer of specifieke kosten per wederverkoper worden
toegerekend aan een deelnametarief. Dit wordt door het college nader toegelicht in de randnummers 314 tot en met 319.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 73
OPENBARE versie
van toerekening niet tot hoge toetredingsdrempels. De belangrijkste reden dat het college heeft
gekozen voor een toerekening naar een maandelijks tarief per aansluiting is dat een tarief per maand
minder gevoelig is voor onverwachtse kostenstijgingen. Het aantal aansluitingen per maand is over de
tijd relatief constant. Een kostenstijging van een bepaald percentage resulteert dan in een tariefstijging
van een vergelijkbaar percentage. Het aantal mutaties kan over de tijd erg verschillen. Een
kostenstijging in een periode met relatief weinig mutaties kan dan leiden tot een procentueel zeer grote
tariefstijging. Op deze manier kan een tarief per mutatie dan toch leiden tot toetredingsdrempels. Om
dit te voorkomen maakt het college, gegeven de grote onzekerheid omtrent het uiteindelijke niveau van
de wholesale specifieke kosten, de keuze om de kosten toe te rekenen aan een maandelijks tarief per
aansluiting. Dit resuleert voor UPC in een tarief per maand van 0,13 en voor Ziggo in een tarief per
abonnee per maand van 0,07. De omvang van deze bedragen is dusdanig laag (het is bijvoorbeeld
lager dan de inflatieverhogingen die partijen veelal in hun tarieven doorvoeren) dat het college niet
verwacht dat UPC en Ziggo dit bedrag middels een extra tariefsverhoging bij hun eindgebruikers in
rekening zullen brengen.
314. Het college heeft overwogen of het voor alle kosten nodig is om deze proportioneel toe te
rekenen. Het college heeft overwogen om een deel van de implementatiekosten per aanbieder causaal
toe te rekenen, middels een zogenaamd deelnametarief. Het risico, dat UPC en Ziggo noemen, dat
door het ontbreken van deelnametarief er veel kleine of inefficiënte afnemers zullen toetreden, wordt
door het college klein geacht. Een retail-minus reguleringsregime geeft uitsluitend ruimte voor
toetreders met een efficiënt retailbedrijf. Toetreders zullen bovendien moeten investeren in
bijvoorbeeld marketing om succesvol toe te kunnen treden, zodat er reeds voldoende
toetredingsdrempels zijn. Dat een deelnametarief noodzakelijk is om inefficiënte toetreding te
voorkomen nuanceert het college om die reden.55
315. Causale toerekening van de implementatiekosten per afnemer of de specifieke kosten per
wederverkoper heeft als effect dat WLR-C-afnemers deze eenmalige bijdrage om WLR-C af te nemen
vooraf betalen aan UPC of Ziggo. Dit kan worden gezien als een deelnametarief. Door het betalen van
dit tarief geven afnemers van WLR-C een zeker commitment af ten aanzien van hun afname.
316. Ook bij de vaststelling van het WSK-tarief voor KPN heeft het college een deelnametarief
toegestaan. In overeenstemming met het besluit tariefregulering WLR-KPN uit 2006 is het college
daarom van oordeel dat een beperkte mate van causale toerekening per dienstenaanbieder wenselijk
is. Hierbij zal het college er wel extra oog voor hebben dat deze causale toerekening geen onredelijke
toetredingsdrempels opwerpt.
317. De door UPC gerapporteerde specifieke kosten per wederverkoper bedragen [Vertrouwelijk:
XXXXXX] per wederverkoper. De door Ziggo gerapporteerde implementatiekosten per afnemer
bedragen per afnemer.
55 De tekst in de randnummers 314 tot en met 319 heeft het college gewijzigd naar aanleiding van de reacties in de consultatie.
Zie ook paragraaf E.12.4 van de Nota van Bevindingen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 74
OPENBARE versie
318. De door Ziggo gerapporteerde implementatiekosten per afnemer verhouden zich tot op zekere
hoogte tot het deelnametarief uit het besluit tariefregulering WLR-KPN uit 2006 ( 25.000 per
deelnemer). De door UPC gerapporteerde specifieke kosten per wederverkoper zijn daarentegen
zo groot als het deelnametarief in het besluit tariefregulering WLR-KPN uit
2006. Wanneer het college het aan UPC zou toestaan om de specifieke kosten per wederverkoper
geheel toe te rekenen aan de specifieke afnemer en om deze kosten dus onder te brengen in een
deelnametarief, dan ontstaat naar het oordeel van het college een onredelijke toetredingsdrempel. De
door Ziggo gerapporteerde implementatiekosten per aanbieder werpen deze toetredingsdrempel naar
het oordeel van het college in veel mindere mate. Deze kosten liggen ook in lijn met het deelnametarief
in het besluit tariefregulering WLR-KPN uit 2006. Het college overweegt daarbij Ziggo de prikkel heeft
om niet een bedrag gebaseerd op de meest efficiënte wijze van implementatie.
319. Het college is op basis van het voorgaande van oordeel dat Ziggo een deelnametarief mag
hanteren ter hoogte van 30.000 per afnemer, hetgeen iets lager is dan het door Ziggo gerapporteerd
omvang van en tevens in lijn ligt met het bedrag van 25.000 dat KPN
mocht vragen in 2006. UPC mag op basis van het voorgaande geen deelnametarief hanteren per
afnemer van . Wel mag UPC hetzelfde deelnametarief hanteren als ook
Ziggo mag hanteren, zijnde een deelnametarief van 30.000. Daarmee is ook het deelnametarief van
UPC in lijn met het deelnametarief in het besluit tariefregulering 2006 en worden naar het oordeel van
het college bovendien geen onredelijke toetredingsdrempels opgeworpen.
320. Zowel Ziggo als UPC mogen per afnemer 30.000 toerekenen aan een deelnametarief per
afnemer. Het maandtarief dat dient ter dekking van de overige wholesalespecifieke kosten dienen UPC
en Ziggo, om te verzekeren dat alleen de daadwerkelijke wholesale specifieke kosten worden
toegerekend, te berekenen door de overige geraamde kosten en de geraamde opbrengsten (tarief
maal volume) in een meerjarenvenster te zetten met een lengte van twee jaar.
321. Over het algemeen is het college van oordeel dat een terugverdientijd van drie jaar redelijk is.
Drie jaar is namelijk een gebruikelijke terugverdientijd in business cases van retaildiensten in de
telecommunicatiesector. Zo heeft het college bijvoorbeeld ook in de beleidsregels
ondergrenstariefregulering gekozen voor een terugverdienperiode van drie jaar. Specifiek voor de
WSK, kosten die direct samenhangen met de reguleringsmaatregel, acht het college het echter redelijk
dat een terugverdientijd wordt gehanteerd, die bij benadering gelijk is aan de reguleringsperiode. Dit is
immers de periode waarover UPC en Ziggo de WSK moeten kunnen terugverdienen. Mocht blijken dat
regulering langer van toepassing zal zijn dan bestaat de mogelijkheid dat de lengte van het
meerjarenvenster alsnog verlengd wordt.
322. Het college is derhalve van oordeel dat een terugverdientijd van twee jaar redelijk is. UPC en
Ziggo dienen het tarief zo vast te stellen dat de netto contante waarde over de terugverdienperiode van
twee jaar gelijk is aan nul. De tarieven van UPC en Ziggo zijn volgens deze voorschriften berekend.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 75
OPENBARE versie
323. In de berekening wordt bij Ziggo en UPC voor het verdisconteren van de kasstromen in het
meerjarenvenster een WACC gehanteerd van 10,3%.56
324. De proportionele kostentoerekening in een meerjarenvenster met een lengte van twee jaar heeft
voor UPC geresulteerd in een tarief voor wholesale specifieke kosten per abonnee per maand van
0,13. Daarnaast mag UPC een eenmalig deelnametarief hanteren van 30.000 per wederverkoper.
325. De proportionele kostentoerekening in een meerjarenvenster met een lengte van twee jaar heeft
voor Ziggo geresulteerd in een tarief voor wholesale specifieke kosten per abonnee per maand van
0,07. Daarnaast mag Ziggo een eenmalig deelnametarief hanteren van 30.000 per wederverkoper.
6.4 Proportionaliteitstoets
326. In het omroepbesluit is door het college geconcludeert dat de WLR-C-verplichtingen passend
zijn en daarnaast blijkt uit de uitgevoerde effectentoets dat de tariefverplichtingen proportioneel zijn.
Het college kan later tot een ander oordeel komen indien uit de door UPC en Ziggo in het kader van de
tariefverplichting opgeleverde informatie evident blijkt dat, gelet op de effecten, de maatregelen niet
proportioneel zijn. Deze oordeelsvorming is mede afhankelijk van de hoogte van de
implementatiekosten. Om deze reden gaat het college hier nader in op de proportionaliteit.57
327. In dit hoofdstuk heeft het college vastgesteld welke omvang van de implementatiekosten van
UPC en Ziggo wordt gebruikt voor het bepalen van de WSK-tarieven. Deze kosteninschattingen zijn
ruimer dan de kosteninschatting zoals deze eerder door het college is gemaakt in het
marktanalysebesluit. Hieronder zal het college toelichten dat deze kosteninschattingen van UPC en
Ziggo niet hebben geleid tot een ander oordeel omtrent de proportionaliteit van de verplichtingen.
328. De inschattingen van UPC en Ziggo inzake de implementatie is gebaseerd op grove aannames
van UPC en Ziggo. Op dit moment is nog geen nadere feitelijke informatie over de
implementatiekosten beschikbaar.
329. Het college acht de inschattingen van UPC en Ziggo bruikbaar voor het vaststellen van de WSK-
tarieven. De kosten kunnen gebruikt worden om tarieven vast te stellen doordat gebruik wordt gemaakt
van een meerjarenvenster. Dit meerjarenvenster wordt periodiek geactualiseerd waardoor uiteindelijk
de daadwerkelijke wholesale specifieke kosten worden toegerekend.
330. De inschattingen van UPC en Ziggo zijn niet bruikbaar voor het trekken van conclusies over de
proportionaliteit van de opgelegde verplichtingen. De ervaringen met de implementatie van WLR bij
KPN laat zien dat de kosten in de praktijk substantieel lager kunnen uitvallen. Door de proportionele
toerekening van een deel de WSK hebben UPC en Ziggo ook een sterke prikkel om de kosten te
minimaliseren. Het feit dat het college de kosteninschattingen van UPC en Ziggo voor nu gebruikt voor
56 Het college heeft de WACC aangepast n.a.v. paragraaf E.5 van de nota van bevindingen.
57 Het college heeft paragraaf 6.4 verduidelijkt n.a.v. paragraaf E.12.6 van de nota van bevindingen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 76
OPENBARE versie
het bepalen van de WSK-tarieven impliceert derhalve niet dat het college zijn eigen verwachtingen ten
aanzien van de wholesale specifieke kosten van partijen bijstelt.
331. Zelfs in het geval dat de door UPC en Ziggo ingeschatte wholesale specifieke kosten de
daadwerkelijke kosten blijken te zijn, dan hebben de de statische opbrengsten in het voorzichtige
scenario van de effectentoets in het marktanalysebesluit een vergelijkbare omvang, zodat er per saldo
dan nog steeds positieve statische effecten zijn.
332. Naast de statische opbrengsten zijn er bovendien positieve dynamische effecten te verwachten.
De dynamische effecten zijn bij WLR-C juist zeer belangrijk. In hoofdstuk 14.4.2 van het
marktanalysebesluit zijn deze benoemd. Zo zijn alternatieve aanbieders met WLR-C in staat om een
volledige klantrelatie op te bouwen. Met behulp van deze opgebouwde klantrelatie is het eenvoudiger
nieuwe digitale rtv-diensten aan te bieden. Dit leidt tot meer innovatie. Daarnaast zijn naar verwachting
door WLR-C meer aanbieders instaat om triple play diensten aan te bieden, hetgeen een positief effect
heeft op investeringen in infrastructuur en ook leidt tot meer innovatie.
333. Het college is daarom ook op basis van de gegevens van UPC en Ziggo van oordeel in alle
gevallen de som van de statische en dynamische effecten positief is en dat de opgelegde WLR-C-
verplichtingen proportioneel zijn.
6.5 Conclusie
334. Het college acht een proportionele toerekening van de kosten voor de wholesale specifieke
kosten noodzakelijk. Wanneer dit niet gebeurt is er namelijk geen sprake van een level playing field.
Causale toerekening vergroot immers de kans op marge uitholling. De omstandigheden van dit
specifieke geval maken daarmee dat proportionele toerekening de voorkeur geniet boven causale
toerekening.
335. Tevens biedt een proportionele toerekening van de kosten een goede prikkel aan UPC en Ziggo
om haar wholesale specifieke kosten te beheersen.
336. Alleen wanneer de kosten proportioneel worden toegerekend zal de opgelegde maatregel het
gewenste resultaat opleveren, te weten duurzame concurrentie. Het college stelt het tarief ter dekking
van de wholesale specifieke kosten derhalve vast op maximaal 0,13 per maand per abonnee voor
UPC en 0,07 per maand per abonnee voor Ziggo met ingang van het moment dat conform het
implementatiebesluit de WLR-C diensten orderbaar en leverbaar zijn en voor de duur van één jaar,
waarbij het eerste jaar duurt tot 31 maart 2011. Daarnaast mogen UPC en Ziggo per wederverkoper
eenmalig een tarief rekenen van 30.000.
337. Het college is van oordeel dat de opgelegde WLR-C-verplichting proportioneel is. Het college
trekt deze conclusie ook als wordt uitgegaan van de omvang van de WSK die is gebruikt voor het
vaststellen van de WSK-tarieven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 77
OPENBARE versie
7 Dictum
Gelet op de in de relevante marktanalysebesluiten aan UPC en Ziggo opgelegde verplichtingen en het
in het onderhavige besluit gestelde:
a. stelt het college voor UPC en Ziggo voor alle diensten waarvoor de WLR-C verplichting
geldt de volgende parameters vast:
UPC Ziggo
a1. Opschoning kosten digitale doorgifte (% van
gemiddelde retailtarief)
a2. Opschoning kosten content (% van gemiddelde
retailtarief)
a3. Retail minus (% van geschoonde retailtarief) 20,9% 20,3%
a4. Maximale maandtarief WSK ( per aansluiting per 0,13 0,07
maand)
a5. Maximale deelnametarief ( per wederverkoper) 30.000 30.000
b. gelden de in randnummer a vastgestelde parameters voor de duur van één jaar vanaf het
moment dat release 1 van de WLR-C diensten conform het dictum van het
implementatiebesluit orderbaar zijn, waarbij het eerste jaar duurt tot 31 maart 2011;
c. stelt het college voor de WLR-C tarieven van UPC en Ziggo de volgende price caps vast:
o price caps 1 april 2010 tot 31 maart 2011 = WLR-C tarieven (bijlage B) * (100% + CPI-
2009);
o price caps 1 april 2011 tot 31 maart 2012 = price caps 1 april 2010 tot 31 maart 2011 *
(100% + CPI-2010);
o price caps 1 april 2012 tot 31 maart 2013 = price caps 1 april 2011 tot 31 maart 2012 *
(100% + CPI-2011).
d. dienen UPC en Ziggo, vanaf het moment dat de WLR-C diensten orderbaar zijn, voor de
diensten waarvoor tarieven kunnen worden vastgesteld met toepassing van de retail-
minus methodiek tarieven te hanteren die maximaal gelijk zijn aan de tarieven aan de
hand van de geldende price caps of indien deze lager zijn aan de tarieven die bepaald zijn
aan de hand van de geldende parameters.
e. dienen UPC en Ziggo voor de WLR-C diensten waarvoor tarieven niet vastgesteld worden
met toepassing van de retail-minus methodiek maximaal het maandtarief zoals genoemd
in randnummer a4 te hanteren;
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 78
OPENBARE versie
f. treedt het besluit in werking op het moment van publicatie en gelden de tarieven zoals
genoemd in randnummer a4 en a5 met ingang van het moment dat conform het
implementatiebesluit de WLR-C diensten orderbaar en leverbaar zijn voor de duur van één
jaar en waarbij het eerste jaar duurt tot uiterlijk 31 maart 2011;
g. keurt het college het door UPC als Ziggo opgeleverde kostentoerekeningssysteem goed
met inbegrip van de in dit besluit toegepaste herberekeningen en voor zover het
kostentoerekeningssysteem ten grondslag ligt aan de berekening van de tarieven voor
WLR-C;
HET COLLEGE VAN DE ONAFHANKELIJKE POST EN TELECOMMUNICATIE AUTORITEIT,
mr. C.A. Fonteijn, voorzitter
Beroepsmogelijkheid
Belanghebbenden die zich met dit besluit niet kunnen verenigen, kunnen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit is
bekendgemaakt beroep instellen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven te Den Haag.
Het postadres is: College van Beroep voor het bedrijfsleven, Postbus 20021, 2500 EA 's-Gravenhage.
Het beroepschrift moet zijn ondertekend en moet ten minste de naam en het adres van de indiener, de dagtekening en een
omschrijving van het besluit waartegen het beroep is gericht bevatten. Voorts moet het beroepschrift de gronden van het beroep
bevatten en dient een afschrift van het bestreden besluit te worden meegezonden.
Voor het instellen van beroep is griffierecht verschuldigd. Informatie hierover kan worden ingewonnen bij de griffie van het
College, telefonisch bereikbaar op (070) 381 39 10 of (070) 381 39 30.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 79
OPENBARE versie
Bijlagen
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 80
OPENBARE versie
Bijlage A Uitkomsten van het onderzoek naar de RoS
A.1 Onderzoek naar vergelijkbare bedrijven in Europa
1. De bovenstaande cijfers zijn gebaseerd op de twee bedrijven met de meeste vaste
telefonieklanten58 of de meeste kabelklanten59 in Nederland, België, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland
en het Verenigd Koninkrijk.60 De berekende cijfers zijn gebaseerd op de nieuwste cijfers die per juni
2009 beschikbaar waren voor het bedrijf of de grootste aandeelhouder van dit bedrijf. Voor sommige
bedrijven waren geen cijfers beschikbaar, in dit geval zijn deze niet opgenomen in bovenstaande tabel.
Verder zijn de cijfers zo ver mogelijk uitgesplitst naar de betreffende bedrijfstak en is er gepoogd om
indien er op de thuismarkt sprake is van een AMM positie, cijfers te gebruiken van een andere markt
waarop de aanbieder ook actief is, zodat de cijfers gebaseerd zijn op een competitieve omgeving.
Bedrijf RoS Dienst
Belgacom 5,4% International Carrier Services
British Telecom 14,3% Retail dienstverlening
Deutsche Telekom 15,4% Europees mobile
France Telecom 15,6% Mobiel
KDG 11,7% Alle diensten (voornamelijk kabel)
KPN 17,5% Internationaal mobile
Liberty Global 12,9% Alle diensten (voornamelijk kabel)
P&T Luxembourg 11,7% Alle diensten (post en telecom)
NeufCegetel 7,2% Alle diensten (voornamelijk telefonie)
Tele2 23,0% Vaste telefonie
Telenet 23,4% Alle diensten (voornamelijk kabel)
Virgin Media 3,1% Kabel
Vodafone 14,3% Geheel (voornamelijk mobiel)
UnityMedia 17,0% Kabel
Ziggo 10,6% Kabel Nederland
Tabel 11 Uitkomsten onderzoek RoS van aanbieders in omringende landen61
A.2. Onderzoek naar de RoS in mededingingszaken
2. Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op de meest relevante zaken uit het onderzoek van
Lexonomics naar het gebruik van de RoS in mededingingszaken.
58 Deze bedrijven komen voor Vaste Telefonie uit: Commission of the European Communities, "Progress report on the single
european electronic communications market 2008", Annex 2, 24 maart 2009
59 Deze bedrijven komen voor Kabel uit Screendigest, Ëuropean Broadband Cable 2008, Juli 2008:
60 Er is namelijk gekozen om voor de WLR van Vaste Telefonie en de WLR voor kabel eenzelfde soort benadering te kiezen.
61 Deze cijfers zijn gebaseerd op de meest recente beschikbare jaarverslagen van de respectievelijke bedrijven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 81
OPENBARE versie
Datum
Markt Land Auteur RoS Periode
onderzoek
Telefonie aansluiting + verkeer VK 21 maart 2006 Ofcom62 8,8% - 10,1% 2003 - 2005
TV stations VK 4 april 2007 L.E.K.63 6,4% - 16,4% 2005
Reclame via de radio64 VK 19 oktober 2006 Ofcom65 12% 2004-2005
Retail Telefonie VK 19 oktober 2006 Ofcom66 10,6% - 14,6% 2004
Detailhandel en supermarkten VK 19 oktober 2006 Ofcom67 6,1%68 2004
Post69 Duitsland oktober 2006 NERA70 3,9% - 19,5% 2005
Tabel 12 Relevante uitkomsten onderzoek Lexonomics
62 Ofcom, "Retail Price Controls, Explanatory Statement and Proposals, Consultation", 21 maart 2006
63 L.E.K., "Financial review of channel 4", 4 april 2007
64 De hierbij gepresenteerde cijfers zijn voor bedrijven die door Ofcom zijn geïdentificeerd als zijn bedrijven met een hoge mate
van wederverkoop.
65 Ofcom, "Radio Advertising Market Research", 19 oktober 2006
66 Idem
67 Idem
68 Dit is het gewogen gemiddelde van dit onderzoek, het ongewogen gemiddelde was 7%.
69 Deze cijfers zijn gebaseerd op de incumbent partijen in de omliggende landen. Verder speelt bij deze cijfers mee dat de
marges op de monopolie gedeeltes heel hoog kunnen zijn, maar ook laag, omdat de bedrijven zwaar worden gereguleerd (zoals
bij Royal Mail).
70 NERA, "The Profitability of The Mail Division of Deutsche Post", oktober 2006
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 82
OPENBARE versie
Bijlage B Retail-minustarieven
Onderstaande tabellen geven het overzicht van de WLR-C-tarieven die gelden in Q1 2010. Hiernaast
dienen de tarieven van de groepsaansluitingen nog in het refferentieaanbod te worden opgenomen. De
gemiddelde relevante retailtarieven zijn gebaseerd op de tarieven en volumes per einde Q3 2009.
Deze tarieven zijn exclusief BTW.
B.1 Tarieven UPC Q1 2010
Dienst Relevant retailtarief Wholesaletarief
Standaardaansluiting 8,83
New Install 29,50 18,99
Verhuisvergoeding 29,50 18,99
Her-installatievergoeding 29,50 18,99
Voorrijdvergoeding (kantoortijden) 37,82 24,35
Voorrijdvergoeding (buiten kantoortijden) 46,22 29,76
Voorrijdvergoeding (kantoortijden) - klant
niet thuis 29,41 18,94
Voorrijdvergoeding (buiten kantoortijden) -
klant niet thuis 37,82 24,35
Vergoeding arbeid per 15 minuten (binnen
werktijd) 12,61 8,12
Vergoeding arbeid per 15 minuten (buiten
werktijd) 15,97 10,28
Vergoeding van materiaal Werkelijke kosten
WSK-tarief (eenmalig per afnemer) n.v.t. 30.000
WSK-tarief (maandelijks per
eindgebruiker) n.v.t. 0,13
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 83
OPENBARE versie
B.2 Tarieven Ziggo Q1 2010
Dienst Relevant retailtarief Wholesaletarief
Standaardaansluiting 8,45
Activering 25,17 16,01
Verhuizing (per ontvangen verhuisorder) 25,17 16,01
Onterecht gemelde storing waarvoor
monteur is ingezet (per storing) 29,41 18,71
Voorrijdkosten monteur die
werkzaamheden niet kan uitvoeren door
afwezigheid eindgebruiker (per voorkomen
van situatie) 29,41 18,71
WSK-tarief (eenmalig per afnemer)
n.v.t. 30.000
WSK-tarief (maandelijks per eindgebruiker)
n.v.t. 0,07
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 84
OPENBARE versie
Bijlage C. Reactie van de NMa
Het college heeft de NMa op 18 november verzocht om haar reactie te geven, specifiek over paragraaf
4.4.6 van het ontwerpbesluit. De NMa heeft op 25 november 2009 haar reactie gegeven.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 85
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 86
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 87
OPENBARE versie
Bijlage D. Reactie Europese Commissie
Op 22 december 2009 heeft de Europese Commissie haar reactie gegeven op de kennisgeving van
het ontwerpbesluit en de aanvullende informatie.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 88
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 89
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 90
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 91
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 92
OPENBARE versie
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 93
OPENBARE versie
Bijlage E. Nota van bevindingen
1. Het college heeft van de volgende partijen op 7 januari 2010 een zienswijze op het ontwerpbesluit
ontvangen:
- CAIW diensten B.V. (hierna: CAIW);
- KPN B.V. (hierna: KPN);
- Tele2 Nederland B.V. en Online Breedband B.V. (hierna: Tele2/Online);
- UPC Nederland B.V. (hierna: UPC);
- Your.tv;
- YouCa B.V. (hierna: YouCa);
- Ziggo B.V. (hierna: Ziggo).
2. In deze nota van bevindingen vat het college de zienswijze van partijen samen en geeft het college
haar reactie op deze zienswijzen. Het college concludeert vervolgens of de zienswijzen aanleiding
hebben gegeven tot aanpassing van het ontwerpbesluit. In de besluittekst wordt ook aangegeven als
deze is gewijzigd.
E.1 Algemene punten
3. YouCa stelt dat het college marktpartijen de informatie onthoudt die zij nodig hebben om een
oordeel te kunnen vormen over de juistheid van de besluiten. YouCa vraagt op diverse gebieden, maar
met name op het gebied van ontbundeling, openheid van het college over het gebruikte cijfermateriaal.
4. CAIW wijst er op dat veel relevante gegevens als vertrouwelijk zijn aangemerkt waardoor het niet
goed mogelijk is om een meer inhoudelijke reactie te geven.
5. Het college is bij de verstrekking van gegevens gebonden aan het kader van de Wet
openbaarheid van bestuur (Wob). Dit houdt in dat het college de gegevens waar hij zijn besluiten op
baseert actief openbaar maakt en deze eveneens openbaart naar aanleiding van een Wob-verzoek.
Op grond van de wet mag het college bedrijfsvertrouwelijke gegevens niet openbaren. Het college
erkent het belang van partijen om een oordeel te kunnen vormen over de besluiten van het college.
Aan de andere kant is er ook het gerechtvaardigd belang van de partijen op wie de informatie
betrekking heeft dat bedrijfsvertrouwelijke informatie niet wordt geopenbaard. Het college heeft zich
dan ook gehouden aan het wettelijk kader zoals ook blijkt uit de motivering van het, in het kader van
WLR-C- tariefbesluit, op verzoek van KPN e.a. op 16 september 2009 genomen Wob-besluit.
6. Voor het geval dat het college voornemens is CAIW soortgelijke WLR-C-verplichtingen op te
leggen als aan UPC en Ziggo zijn opgelegd, wijst CAIW er op dat de omstandigheden bij haar anders
zijn zodat zowel de hoogte van de tarieven als de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen in haar
geval niet passend zijn. CAIW gaat er vanuit dat indien het college overgaat tot het voorbereiden van
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 94
OPENBARE versie
een besluit tot het opleggen van WLR-C-verplichtingen aan CAIW, een dergelijk besluit apart en
integraal zal worden behandeld.
7. Het college constateert dat de zienswijze van CAIW, met uitzondering van de alinea met
betrekking tot de openbaarheid van gegevens, niet ziet op de inhoud van het ontwerpbesluit maar
wordt ingediend voor het geval dat het college voornemens is om CAIW eveneens te reguleren. Het
college heeft kennis genomen van het door CAIW gestelde.
E.2 Relevante retaildiensten
E.2.1 Digitale TV Starter UPC
Bundels van analoge TV met digitale RTV
8. UPC geeft aan dat OPTA in de last onder dwangsom (hierna: LoD) van 6 november 2009
argumenten aandraagt waarom voor de bepaling van de relevante retaildienst bundels betrokken
dienen te worden. Volgens OPTA zou dat blijken uit de woorden "al dan niet" uit randnummer 895 van
het marktanalysebesluit omroep. OPTA stelt daarbij dat UPC digitale RTV-diensten aanbiedt die
uitsluitend afneembaar zijn in combinatie met het analoge standaardpakket, hetgeen volgens OPTA
bundels zijn die volgens randnummer 895 relevant zijn voor de bepaling van het WLR-C-tarief. OPTA
herhaalt deze argumenten niet in het ontwerp-tariefbesluit, maar UPC gaat ervan uit dat deze ook ten
grondslag liggen aan het standpunt van OPTA om bundels te betrekken bij de bepaling van de
relevante retaildienst.
9. Het college heeft in de LoD van 6 november toegelicht dat het college op grond van het besluit
gerechtigd is bundels te onderzoeken en dat in het tariefbesluit wordt gemotiveerd of bundels worden
meegewogen bij de bepaling van het relevante retailtarief. Die motivering is opgenomen in paragraaf
4.4.1.1 opgenomen. In de LoD wordt verwezen naar de randnummers 895, 901 en 903 van het
marktanalysebesluit omroep. Op basis daarvan is het college van oordeel dat UPC uitgaat van een te
enge lezing van het marktanalysebesluit UPC. In het marktanalysebesluit is niet gezegd dat als UPC
het analoge pakket ook `ongebundeld' aanbiedt, dit betekent dat in de bepaling van het relevante
retailtarief bundels van het analoge pakket met digitale rtv-diensten niet relevant zijn. Integendeel, het
marktanalysebesluit laat expliciet de ruimte om ook dergelijke aanbiedingen in de beoordeling te
betrekken. Het college heeft geconstateerd dat UPC in de praktijk, naast het `ongebundelde' Analoge
Standaardpakket RTV, digitale diensten aanbiedt die uitsluitend afneembaar zijn in combinatie met het
analoge pakket.71 Op grond van randnummer 895 van het omroepbesluit zijn deze bundels relevant
voor de bepaling van het voor WLR-C relevante retailtarief als UPC's `ontbundelde' Analoge
Standaardpakket RTV. Het college heeft om informatie over omzet en kosten verzocht om te
beoordelen of conform randnummer 901 van het omroepbesluit voor de berekening van het
gemiddelde retailtarief van het analoge rtv-pakket de waarde van andere diensten dan de WLR-C-
plichtige analoge rtv-dienst waaronder de waarde van de digitale rtv-dienst - in mindering dienen te
71 Al de betreffende digitale rtv diensten gaan vergezeld van de opmerking: "* Digitale televisie is alleen beschikbaar i.c.m. het
UPC Standaardpakket Radio/TV (max. 16,70 per mnd). Lees alle voorwaarden." Zie bijvoorbeeld:
http://www.upc.nl/televisie/abonnementenoverzicht/
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 95
OPENBARE versie
worden gebracht om te komen tot geschoonde of ontbundelde retailtarieven. Randnummer 903 van
het omroepbesluit geeft aan dat daarvoor informatie over de kostprijs noodzakelijk is. Op basis van de
ontvangen informatie van UPC heeft het college in dit tariefbesluit onderzocht of door UPC
aangeboden bundels moeten worden betrokken in de berekening van het gemiddelde retailtarief van
het analoge rtv-pakket. Het college heeft in paragraaf 4.4.1 geconcludeerd dat de bundel van Digitale
TV Starter en het Analoge standaardpakket een relevante retaildienst is.
10. UPC is van oordeel dat de woorden "al dan niet" uit randnummer 895 niet zo gelezen kunnen
worden dat de kosten en opbrengsten van digitale RTV-signalen bij het opstellen van de retail-minus
kunnen worden betrokken. UPC kan hier redelijkerwijs niet meer in lezen dan dat het gaat om het
aanbieden van de aansluiting, waarbij irrelevant is of dit gebeurt in combinatie met een digitale TV-
dienst of andere diensten zoals internet en/of telefonie. Het is niet houdbaar in het licht van de keuze
voor de retail-minus tariefregulering. De wederverkoopverplichting is bedoeld om andere partijen in
staat te stellen het UPC Analoge standaardpakket aan te bieden in concurrentie met UPC. Op basis
van het retailtarief van dat pakket, verminderd met retailkosten en de kosten van analoge content
resulteert een retailtarief dat andere aanbieders voldoende ruimte laat om te concurreren met UPC.
Het betrekken van de omzet en kosten van digitale RTV-diensten gaat inefficiënte aanbieders
faciliteren. OPTA gaat tevens voorbij aan randnummer 896 waarbij OPTA opmerkt dat het bundels met
een uitgebreider pakket niet relevant acht voor de vaststelling van het relevant retailtarief, nu zulke
bundels niet specifiek worden ingezet voor het werven of behouden van eindgebruikers voor analoge
RTV.
11. UPC vindt dat OPTA oneigenlijk gebruik maakt van het begrip "bundel". De reden dat UPC digitale
RTV-diensten niet zonder het Analoge standaardpakket aanbiedt heeft te maken met de infrastructuur
van UPC, waarbij dezelfde aansluiting wordt gebruikt voor het leveren van analoge RTV-diensten en
andere diensten, en het filteren van de analoge rtv-signalen niet mogelijk is, althans niet zonder
aanzienlijke additionele kosten, en bijkomende operationele problemen. UPC biedt om dezelfde reden
ook telefonie- en interndiensten niet los aan van de analoge RTV-diensten. Dat is voor OPTA geen
aanleiding om de opbrengsten en kosten van die dienst bij de bepaling van de retail-minus te
betrekken. UPC ziet niet in waarom dan wel de digitale RTV-diensten worden betrokken. Het is
inconsistent en willekeurig om wel in mindering te
brengen.
12. Het college volgt UPC niet in haar redenering. Het college heeft geconstateerd dat UPC bundels
van digitale (en andere diensten) met het analoge standaardpakket aanbiedt. Het zijn bundels omdat
de digitale diensten niet zijn te verkrijgen zonder dat ook het analoge standaardpakket wordt
afgenomen. De reden dat UPC deze bundels aanbiedt en niet ook de ontbundelde digitale diensten is
voor het college niet van belang voor de bepaling van de WLR-C tarieven. De doelstelling van de
WLR-C regulering is dat andere efficiënte aanbieders kunnen concurreren op het analoge
standaardpakket, een klantenbestand op kunnen bouwen en zo de marktpositie op de TV-markt en
multiplay te versterken. Het college heeft eerst de bundel van analoge RTV met de basisdienst voor
digitale RTV, Digitale TV Starter, beoordeled. Het college heeft geconstateerd dat UPC Digitale TV
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 96
OPENBARE versie
Starter . Voor andere efficiënte partijen die een vergelijkbare
bundel willen aanbieden geldt dat concurrentie niet mogelijk is als digitale
RTV niet in mindering wordt gebracht op het tarief voor de analoge RTV-dienst. Als het college dit
zou UPC een voordeel hebben ten opzichte van de
concurrentie. De concurrentie zou dan een WLR-C tarief moeten betalen waarmee ze kostendekkend
analoge RTV kunnen aanbieden en zouden daarnaast dan digitale RTV [Vertrouwelijk: XXXXXXXX
XXXX] moeten aanbieden om op de bundel te kunnen concurreren. UPC zou in dat geval echter
digitale RTV kunnen financieren vanuit de overwinst op analoge RTV,
waaraan andere partijen dan middels het WLR-C-tarief aan meebetalen. UPC zou haar klanten
daarmee een lager tarief voor het analoge standaardpakket in rekening brengen cq. een korting geven.
Door het WLR-C-tarief te schonen voor Digitale RTV starter heeft UPC dit
voordeel niet meer en ontstaat er een level playing field. Met de huidige tariefstelling wordt derhalve
niet inefficiënte toetreding mogelijk gemaakt, maar juist een level playing field gecreëerd.
13. Het college heeft zich vervolgens de vraag gesteld of naast de bundel van Digitale RTV starter
met het Analoge standaardpakket nog andere bundels, zoals 1) bundels van Internet, Telefonie,
Digitale TV en het Analoge Standaardpakket of 2) bundels van uitgebreidere Digitale RTV-diensten en
het Analoge standaardpakket meegewogen dienen te worden. Het college heeft in het
marktanalysebesluit reeds aangegeven daarvoor op voorhand geen reden toe te zien, gezien de
prijsstelling van die bundels. In het onderzoek is echter naar voren gekomen dat UPC de uitgebreidere
Digitale RTV-diensten [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Voor de bundels van Internet,
Telefonie, Digitale TV en het Analoge Standaardpakket geldt dat UPC eind 2009 haar tarieven heeft
verlaagd.72 Deze tarieven liggen in lijn met wat andere partijen, zoals Tele2 en KPN aanbieden. Het
college ziet daarin nu geen reden om deze bundels nader te gaan onderzoeken. Dit neemt echter niet
weg dat het college bij verdere prijsveranderingen wel degelijk kan besluiten deze bundels nader te
onderzoeken en tot de conclusie komen dat die bundels ook relevante retaildiensten zijn voor de
bepaling van het WLR-C-tarief. Het marktanalysebesluit biedt daar op grond van randnummer 896 ook
de mogelijkheid toe. Het college heeft derhalve in lijn met het marktanalysebesluit onderzoek
uitgevoerd en waar nodig de bundels relevant geacht voor de bepaling van het WLR-C-tarief.
Aanloopverliezen digitale RTV
14. OPTA neemt de bundel met digitale TV starter mee, omdat de opbrengsten daarvan de kosten niet
dekken. UPC geeft aan dat digitale TV in 2005 op de markt is geïntroduceerd en dat het algemeen
aanvaard is dat nieuwe diensten gepaard gaan met aanloopverliezen. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXX
XXXXXXXX]. De termijn van 2 à 3 jaar waarin een nieuwe dienst rendabel moet zijn wordt door OPTA
niet onderbouwd. UPC verwijst daarbij naar het rapport Traas. Traas verwijst daarbij naar de Raad
voor de Jaarverslaggeving. Die stelt in haar richtlijnen niet dat een dienst binnen 2 à 3 jaar rendabel
dient te zijn, maar dat het criterium is het tijdstip waarop een normaal te achten niveau van
72 UPC Droomdeals, UPC Alles-in-één Voordeelpakket! voor slechts 45,- p/m, http://www.upc.nl/totaalpakketten/aanbiedingen/
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 97
OPENBARE versie
bedrijvigheid is bereikt. Voor digitale TV is het "normaal te achten niveau" nog niet gerealiseerd en
[Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. digitale TV zijn derhalve
[Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXX].
15. Mochten de worden gezien dan
blijft volgens UPC de vraag of de conclusie juist is dat de afnemers van Digitale TV Starter analoge
RTV ontvangen van UPC. OPTA legt niet uit waarom. Anders
dan OPTA stelt betekent het feit dat UPC digitale TV starter aanbiedt,
niet dat het analoge standaardpakket wordt aangeboden in de
bundel met digitale TV starter. UPC heeft gekozen om digitale TV starter [Vertrouwelijk: XXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXX]. Ook de uitrol van de Mediabox is daar op gericht geweest. Het is een misvatting
dat bij het opbouwen van een markt de vraagprijzen van het nieuwe product één op één gebaseerd
worden op de kosten. Dan zouden veel nieuwe producten nooit van de grond zijn gekomen. In
dergelijke aanloopsituaties worden ten laste gebracht aan het resultaat
en niet toegerekend aan andere producten. Het is een irreële gedachtegang dat elke afnemer van
digitale TV starter a) de volledige kostprijs van digitale TV starter betaalt en b) tegelijkertijd
krijgt op het tarief voor analoge TV. Geen enkel bedrijfseconomisch
rationeel denkende ondernemer zou dat doen. Voor de toerekening aan
het analoge standaardpakket bestaat geen enkele grond. UPC is derhalve van oordeel dat digitale TV
starter niet in de schoning dient te worden meegenomen. Door in
mindering te brengen op het analoge standaardpakket kunnen wederverkopers het analoge
standaardpakket aanbieden voor een prijs die ligt dan het tarief van
UPC.
16. Het college volgt UPC niet in haar stelling dat bij Digitale TV Starter nog sprake is van
. Het college hanteert in haar beoordeling een termijn van 3 jaar voor
business cases in de telecommarkt. Dat is ook een termijn die in de KPN-regulering wordt gebruikt als
terugverdientijd en destijds door UPC als maximum termijn is aangegeven. In reactie op consultatie
over terugverdientijden heeft UPC als volgt geantwoord:
"Naar de mening van UPC dient terzake van aansluitingen en aanverwante diensten als ook
terzake van overige diensten en onderdelen aansluitend op de huidige marktomstandigheden,
te worden uitgegaan van een vaste terugverdienperiode van 2 tot 3 jaar. In de toekomst zal deze
periode wellicht nog meer neerwaarts moeten worden bijgesteld, gelet op de toenemende
concurrentie en bijkomend switchgedrag van eindgebruikers."73
73 Reactie van UPC in kader van de operationalisering retail ondergrenskader, 28 december 2005.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 98
OPENBARE versie
17. Mede op grond van de argumenten van UPC heeft het college in de beleidsregels
ondergrenstariefregulering gekozen voor een terugverdienperiode van 3 jaar.74 Analoge en digitale
RTV zijn diensten die qua marktomstandigheden vergelijkbaar zijn met de retaildiensten van KPN.
Deze termijn acht het college derhalve ook toepasbaar bij UPC en Ziggo. Voor digitale TV starter zijn
de opbrengst- en kostengegevens uit 2008 gebruikt. Digitale RTV werd op dat moment reeds 4 jaar
wordt aangeboden. Dat is langer dan de termijn van 3 jaar, zodat het college heeft geconcludeerd dat
van geen sprake kan zijn.
18. Het college volgt UPC niet in haar stelling dat het klantenbestand van UPC klein is. In 2008 had
UPC klanten die tenminste deze dienst afnamen. Dergelijke volumes
worden maar door een zeer beperkt aantal partijen gehaald. Op het gebied van RTV zijn dit naast UPC
alleen maar Ziggo, KPN en Canal Digitaal. Het volume is ook goed vergelijkbaar met het aantal klanten
dat UPC heeft voor internet klanten eind 2008 en vaste telefonie
klanten eind 2008. Naar het oordeel van het college is derhalve sprake van
een dienst met een dusdanig volume dat met recht niet meer gesproken kan worden van een
opstartende dienst . Dit neemt niet weg dat de dienst een verder
groeipotentieel heeft.
19. Het college ziet [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX] voor bij mobiele telefonie: daar worden mobiele
telefoons in een bundel tegen verlies aangeboden en gecompenseerd middels de tarieven voor de
belminuten in de bundel. In dit geval concludeert het college dat digitale RTV starter [Vertrouwelijk:
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX] door de tarieven voor het analoge standaardpakket in de bundel.
20. UPC betoogt dat de [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Het college begrijpt dat dit een reden kan zijn om diensten
. Dit neemt echter niet weg dat het college efficiënte
toetreders ook de mogelijkheid wil geven te kunnen concurreren. Dat kan alleen als dit [Vertrouwelijk:
XXXXXX] in mindering wordt gebracht op het retailtarief van UPC. Dat doet geen afbreuk aan de
doelstelling om mensen te interesseren voor nieuwe digitale diensten. Immers met de gekozen
tariefstelling voor WLR-C wordt geen negatieve prikkel gegeven voor het afnemen van digitale RTV-
diensten. De tariefstelling is juist zodanig dat een level playing field ontstaat, zodat ook toetreders een
bundel van digitale en analoge RTV kunnen aanbieden in concurrentie met UPC.
21. UPC wijst erop dat andere partijen, maken op
digitale doorgifte. Het college ziet dit als ondersteuning van de keuze om [Vertrouwelijk: XXXX
XXXXXXXX] Digitale TV Starter in mindering te brengen op het retailtarief van UPC. Immers andere
74 Beleidsregels inzake de ondergrenstariefregulering van KPN's eindgebruikerstarieven, OPTA/TN/2006/200162, 27 januari
2006
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 99
OPENBARE versie
partijen moeten lage tarieven op digitale RTV rekenen om te
kunnen concurreren met digitale RTV van UPC.
E.2.2 Installatiepakket Ziggo
22. Ziggo vindt het fundamenteel onjuist dat de promotionele kosten worden betrokken in de
ontbundeling van het retailtarief. OPTA doet dit door bij de schoning van het retailtarief het
"Installatiepakket digitale televisie" te betrekken. Afnemers van het standaardpakket kunnen de digitale
kanalen zien door de benodigde randapparatuur in de detailhandel aan te schaffen. Deze kan ook bij
Ziggo worden besteld, waarbij Ziggo een commercieel en kostendekkend tarief hanteert. Thans wordt
van de digitale ontvangers in de detailhandel gekocht. Daarnaast zijn er nu
ook televisietoestellen met ingebouwde digitale ontvangers.
23. Ziggo geeft aan dat het Installatiepakket Digitale Televisie een set materialen voor ontvangst van
de digitale kanalen en andere digitale diensten is. Het is geen specifieke dienst die door Ziggo wordt
aangeboden, maar slechts bij Ziggo verkrijgbaar is. Enige "bundel" met het standaardpakket is niet aan
de orde. Van enige korting door Ziggo evenmin.
24. Ter promotie van het "Alles-in-1"-pakket geeft Ziggo een promotionele korting op het
installatiepakket. Dit is het enige pakket waar een dergelijke korting op wordt verleend. Dat pakket is
een gebundeld aanbod van het standaardpakket met breedband internet en telefonie. De korting geeft
Ziggo ter promotie breedband en telefonie en dus niet van het standaardpakket. Deze kosten hebben
dus geen betrekking op het standaardpakket, maar op andere diensten die niet relevant zijn voor de
vaststelling van de WLR-C tarieven, te weten telefonie en breedband. Toerekening aan het
standaardpakket is onlogisch nu die promotie van diensten in het standaardpakket geen additionele
inkomsten oplevert.
25. OPTA geeft vervolgens aan dat toetreders vergelijkbare kosten zouden moeten maken voor de
levering van digitale RTV-diensten. Voor Ziggo is niet begrijpelijk waarom een WLR-C afnemer kosten
zou moeten maken voor diensten die niet leiden tot omzetgroei. Als OPTA de kosten aan het
standaardpakket wil toerekenen is niet begrijpelijk waarom OPTA alle promotionele kosten voor
breedband internet en telefonie aan digitale doorgifte in het standaardpakket wil toerekenen en niets
aan de diensten waar de promotie op gericht is. Daarnaast is niet in te zien waarom de promotionele
kosten uit 2008 maatgevend zijn voor de gehele reguleringsperiode.
26. Het college is niet met Ziggo eens dat het Installatiepakket niet relevant zou zijn. Alle klanten die
digitale TV willen kijken dienen een Installatiepakket bij Ziggo aan te schaffen. Het is dan aan de klant
de keuze of dat pakket alleen een smartcard betreft of dat ook een decoder bij Ziggo wordt gekocht.
Maar zonder dit pakket kan een klant de digitale kanalen uit het standaardpakket niet bekijken. Dit
pakket wordt alleen afgenomen in combinatie met het standaardpakket, zodat het college dit
kwalificeert als een bundel. Het college volgt Ziggo niet in haar argumentatie dat het verlies op het
Installatiepakket is toe te wijzen aan breedband en telefonie. Het Installatiepakket is een dienst die
nodig is om digitale TV kanalen te kunnen bekijken.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 100
OPENBARE versie
27. Het college heeft vervolgens beoordeeld of deze bundel moet worden meegewogen bij de
bepaling van het relevante retailtarief. Daartoe heeft het college bij Ziggo de kosten en opbrengsten
van dit pakket opgevraagd over 2008. Uit de opgeleverde cijfers bleek dat de kosten hoger zijn dan de
opbrengsten. Ziggo kwalificeert dit verlies als promotionele kosten. Het college kwalificeert dit als een
aanvullende dienst die onder kostprijs wordt geleverd. Als toetreders willen kunnen concurreren met
Ziggo op het analoge en digitale standaardpakket, zullen zij een vergelijkbaar aanbod moeten kunnen
doen. Dat kan alleen als een level playing field is. Dit level playing field is er alleen als het relevante
retailtarief geschoond wordt voor het verlies op het installatiepakket. De concurrentie zou anders een
WLR-C tarief moeten betalen waarmee ze kostendekkend het standaardpakket kunnen aanbieden en
zouden daarnaast dan het installatiepakket verlieslatend moeten aanbieden om op de bundel te
kunnen concurreren. Ziggo zou in dat geval echter het verlies op het installatiepakket kunnen
financieren vanuit de overwinst op het standaardpakket, waaraan andere partijen dan middels het
WLR-C-tarief meebetalen. Ziggo zou haar klanten daarmee een lager tarief voor het standaardpakket
in rekening brengen of een korting geven. Door het WLR-C-tarief te schonen voor het verlies op het
installatiepakket heeft Ziggo dit voordeel niet meer en ontstaat er een level playing field.
28. Het college heeft echter niet het volledige verlies op het Installatiepakket in mindering gebracht op
het retailtarief van analoge RTV. Het college heeft de volledige opbrengst van het installatiepakket aan
de digitale dienst uit het standaardpakket toegerekend. De kosten van het installatiepakket zijn
daarentegen voor de helft gealloceerd naar de verschillende diensten op basis van de omzetsleutel en
de andere helft via directe toerekening en verdeelsleutels. Dit is op dezelfde wijze gedaan als de
marketing & sales kosten (zie paragraaf 4.4.7.2). Dit leidt ertoe dat slechts een deel van de kosten van
het Installatiepakket aan digitale televisie uit het standaardpakket wordt toegerekend en niet zoals
Ziggo betoogt dat alle kosten worden toegerekend. Dit betekent dat uiteindelijk niet het gehele verlies
op het installatiepakket, maar slechts een deel van het verlies in mindering wordt gebracht op het
retailtarief van analoge RTV. Het college acht dit een redelijke wijze van toerekening en ziet geen
reden om de toerekening aan te passen.
E.2.3 Bundels met verdere aanvullende diensten
29. YouCa constateert dat het college geen indicatie heeft dat op het uitgebreidere pakket dan het
standaardpakket korting wordt gegeven. Deze extra pakketen zijn niet los te verkrijgen, maar alleen in
combinatie met het standaardpakket. YouCa is van oordeel dat als er geen sprake was van
kruissubsidiëring UPC en Ziggo digitale RTV ook separaat zouden aanbieden. YouCa constateert
tevens dat het college de uitgebreidere pakketten als innovatieve diensten aanmerkt en niet meeneemt
als relevante retaildienst. YouCa concludeert hieruit dat voor die diensten sprake is van kruissubsidie
vanuit het analoge pakket. YouCa draagt dan vervolgens bij aan de winstgevende innovatieve
ontwikkelingen van UPC en Ziggo. YouCa is het niet eens met het standpunt van OPTA over internet
en telefonie. Voor internet vindt ook kruissubsidiëring plaats. YouCa is van mening dat het prijsniveau
irrelevant is als beoordelingsmechanisme.
30. Het college verwijst voor de situatie bij UPC naar randnummer 13 en verder. Daar heeft het
college gemotiveerd waarom de bundel van analoge RTV met digitale TV starter wordt meegewogen in
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 101
OPENBARE versie
de bepaling van het relevante retailtarief en waarom bundels met uitgebreidere digitale RTV-diensten
en/of internet en telefonie niet worden meegewogen. Voor Ziggo geldt eenzelfde redenering. Daar
heeft het college geoordeeld dat de bundel van het Installatiepakket digitale televisie met het
standaardpakket wordt meegewogen. Ook voor Ziggo geldt dat het college geen aanleiding heeft
gezien om op dit moment andere bundels mee te wegen.
31. Tele2/Online geeft aan dat UPC ten onrechte het werkelijke tarief als analoog-only tarief
beschouwt. De overige diensten delen dan in het geheel niet in de kosten van het coax-netwerk.
Tele2/Online geeft aan dat Ziggo enigszins ontbundelt door digitale TV transmissiekosten op het
retailtarief in mindering te brengen. Echter Tele2/Online is van mening dat ook geschoond dient te
worden voor de kosten van bijvoorbeeld de internetdienst en telefoondienst. De kosten voor het
gebruik van het netwerk door die diensten zitten nog steeds in het analoge kabeltarief. Het gevolg van
deze onjuiste toerekening is dat Tele2 en Online `televisievreemde' kosten dragen en moeten
doorberekenen aan hun klanten. Deze kosten zouden alleen meegenomen moeten worden als er ook
toegang is voor de overige diensten. Tele2/Online wijst daarbij ook op de situatie bij KPN waar de
kostenallocatie bij ULL wel op de juiste manier gebeurt: als een internetklant van KPN ook een analoog
telefonieabonnement heeft betaalt de klant een relatief laag bedrag voor de internetdienst. Tele2 en
Online betalen dan ook alleen de linesharing prijs.
32. Het college is het niet met Tele2/Online eens. Een klant op het coaxnetwerk dient altijd een
aansluiting af te nemen. Het analoge retailtarief bevat ook die aansluiting. Zoals in figuur 1 is
aangegeven hoort de aansluiting in de WLR-C-dienst te zitten. Dat is overigens ook zo bij KPN: bij
WLR-KPN betaalt de wholesale-afnemer ook voor de gehele aansluiting. Bij UPC en Ziggo hoeft bij de
doorgiftedienst niet nogmaals voor de aansluiting betaald te worden, maar alleen een tarief voor
additionele kosten. Dat is net zo als bij KPN waar bij afname van breedbandtoegang naast de
telefonieaansluiting niet ook nogmaals voor de aansluiting betaald hoeft te worden, maar alleen een
bedrag voor additionele kosten.
E.2.4 Groepsaansluitingen/SOP's
33. UPC is van oordeel dat de wederverkoopverplichting geen betrekking heeft op SOP's. Het gaat bij
SOP's om wholesalediensten en niet om retaildiensten zoals bedoeld in het marktanalysebesluit. UPC
heeft geen directe contractuele relatie met de eindgebruiker. Als al sprake zou zijn van een retailmarkt
geldt dat deze een andere dynamiek kent dan de onderzochte markt, omdat sprake is van een bied-
markt en het aantal kanalen bij deze klanten van minder belang is.
34. OPTA had volgens UPC deze eigenschappen van SOP's moeten onderzoeken, hetgeen wordt
bevestigd door de recent uitspraak van het CBb inzake ULL en de verschillende marktanalysebesluiten
voor vaste telefonie. Het feit dat de verplichting geen onderscheid maakt naar type aansluiting
impliceert niet dat de verplichting ook betrekking heeft op SOP's. Het doel van de verplichting is dat de
keuzevrijheid van de eindgebruikers wordt vergroot. Dat doel wordt bij SOP's niet bereikt. Daarnaast
zijn er technische verschillen. Het netwerkaansluitpunt van een SOP kwalificeert niet als
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 102
OPENBARE versie
netwerkaansluitpunt in de zin van de Tw. De abonnee krijgt geen toegang op de SOP, omdat die hoger
in het netwerk liggen.
35. Het college is het niet met UPC eens. In de nota van bevindingen van het implementatiebesluit75
in reactie op de zienswijze van UPC en Ziggo heeft het college geoordeeld dat de
groepsaansluitingen/SOP's tot de afgebakende relevante markt behoren en dat de verplichtingen
derhalve ook van toepassing zijn op de groepsaansluitingen/SOP's.
E.3 Relevante retailtarief
E.3.1 Bepaling van het relevante retailtarief
36. Ziggo stelt dat het niet correct is om bij de bepaling van het relevante retailtarief de lagere tarieven
te betrekken die gelden in enkele gemeenten. De lagere tarieven betreffen 3% van de abonnees en
dat aantal daalt nu een aantal contracten met de betreffende gemeenten heronderhandeld wordt of
afloopt. Ziggo wijst er op dat het door het college gecorrigeerde tarief in het gehele verzorgingsgebied
van Ziggo geldt. Bovendien is het tarief bepalend voor de price cap die voor drie jaar vast ligt terwijl het
afwikkelen van de gemeentelijke contracten niet op de cap van invloed is waardoor het effect nog
wordt versterkt. Ziggo is daarom van mening dat uitgegaan dient te worden van het uniforme
basistarief van Ziggo.
37. UPC stelt dat het college dient te bepalen dat het cluster gemeente Spijkenisse en de gemeente
Hilversum niet als uitzondering in het gemiddelde tarief moet worden opgenomen. UPC probeert deze
tarieven te harmoniseren door deze gelijk te trekken met het standaardtarief. Voor een cluster van
gemeenten heeft dat geresulteerd in een overeenkomst op basis waarvan UPC per 1 januari 2010 het
standaard tarief in dit cluster hanteert. Volgens UPC is de gerechtvaardigde verwachting dat de
gemeente Hilversum, [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXX] spoedig zal volgen. Door dit niet mee te nemen in het besluit miskent het college, volgens
UPC, de realiteit hetgeen leidt tot een kunstmatige bevoordeling van wederverkopers.
38. Naar het oordeel van het college wordt de concurrentie voldoende beschermd indien het WLR-C
tarief van UPC/Ziggo van een gemiddeld tarief is afgeleid. De alternatieve aanbieders moeten in staat
zijn een concurrerend aanbod te doen in de gehele markt. De lage tarieven die UPC en Ziggo in een
aantal gemeenten hanteren worden gecompenseerd door de `standaardtarieven' elders. Door UPC
en/of Ziggo in staat te stellen hogere WLR-C tarieven te berekenen dan WLR-C tarieven die zijn
gebaseerd op de tarieven die zij werkelijk gemiddeld rekenen, zijn de alternatieve aanbieders minder
goed in staat om duurzaam met Ziggo en UPC te concurreren. Bovendien kan de in de toekomst
gelegen onzekere omstandigheid dat voor deze gemeenten de tarieven mogelijk hoger worden niet
dienen als onderbouwing van een tarief. Ten slotte is nog van belang dat indien de tarieven in de
specifieke gemeenten inderdaad omhoog gaan, deze verhogingen van invloed zijn op de hoogte van
het relevante retailtarief door de aanpassing ieder kwartaal.
75 Implementatiebesluit WLR-C UPC: OPTA/AM/2010/200747; Implementatiebesluit WLR-C Ziggo: OPTA/AM/2010/200748.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 103
OPENBARE versie
39. Ziggo wijst er op dat het college het incidentele karakter van deze afwijkingen erkent. Dit zou
blijken uit zijn verweer in het kader van het Marktanalysebesluit Omroep waarin het college de vrees
van YouCa voor regionale tariefdifferentiatie disproportioneel vindt.
40. Het college stelt in 15.4.4 van zijn verweerschrift op de beroepen inzake het omroepbesluit dat hij
de kans dat er tariefdifferentiatie plaatsvindt in een mate dat WLR-C afnemers daardoor geschaad
worden zeer klein acht en dat hij daarom niet zal overgaan tot het vaststellen van gedifferentieerde
tarieven. Het college benadrukt hierbij dat hij de kans dat afnemers door tariefdifferentiatie geschaad
worden klein acht in het geval dat de wholesaletarieven van Ziggo zijn gebaseerd op het werkelijke
gemiddelde tarief van Ziggo. Immers op basis van die gemiddelde tarieven wordt het WLR-C-tarief
vastgesteld.
41. Ziggo is van mening dat de omzetgegevens van 2008 geen goede basis zijn om het relevante
retailtarief vast te stellen. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX].
42. Het college vat deze zienswijze zo op dat Ziggo kennelijk bedoelt dat bij weglating van deze
posten de omzet hoger zou zijn geweest als gevolg waarvan het relevante retailtarief eveneens hoger
zou moeten worden vastgesteld. Het college stelt zich op het standpunt dat hij bij de vaststelling van
het relevante retailtarief uitgegaan is van de juiste gegevens. Mochten de door Ziggo genoemde
posten inderdaad niet van de omzet worden afgetrokken waardoor een hoger relevant tarief ontstaat,
dan ligt het voor de hand om deze posten te voegen onder de minus nu deze zien op facturering en
klantbehoud. Dit zal dan per saldo niet uitmaken voor het WLR-C tarief.
43. UPC is van mening dat de collectiviteitkortingen bij de bepaling van het WLR-C tarief buiten
beschouwing dienen te worden gelaten. Deze korting wordt verstrekt uit hoofde van een
. Het is aan de wederverkopers om te bepalen
of zij een dergelijke korting willen verschaffen. Door deze wel mee te nemen worden wederverkopers
bevoordeeld aangezien zij zo gemakkelijk kunnen besluiten om bij het afsluiten van collectieve
contracten de eventueel daaruit voortvloeiende kostenvoordelen in het collectieve tarief door te
berekenen. Door het lagere startpunt ontstaat de mogelijkheid om een hogere korting te verschaffen bij
een potentieel hogere marge.
44. Het college volgt UPC niet in haar standpunt. Het college bepaalt het relevante tarief door middel
van een gewogen gemiddelde van alle retailtarieven van de relevante retaildienst. Het feit dat UPC de
dienst efficiënt aanbiedt is geen reden om dit lagere tarief niet mee te rekenen bij de vaststelling van
het relevante retailtarief. Daarbij komt dat alternatieve aanbieders in staat moeten zijn een
concurrerend aanbod te doen in de markt. Door UPC en/of Ziggo toe te staan hogere WLR-C tarieven
te berekenen dan WLR-C tarieven die zijn gebaseerd op de tarieven die zij werkelijk gemiddeld
rekenen, zijn de alternatieve aanbieders minder goed in staat om duurzaam met Ziggo en UPC te
concurreren. UPC noemt als voorbeeld van een kostenefficiëntie de lage factureringskosten. Deze
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 104
OPENBARE versie
lagere factureringskosten zijn retailkosten zodat deze kostenefficiëntie aan de andere kant tot
uitdrukking zouden komen in de minus.
E.3.2 Bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten
45. Your.tv onderschrijft de conclusie van het college dat de aan- en afmelding van nieuwe abonnees
tot de wholesalespecifieke kosten (WSK) behoren. Your.tv volgt de keuze niet om de kosten voor
verhuizingen en nieuwe installaties buiten de WSK te houden. Een verhuizing is immers een simpele
administratieve mutatie bestaande uit een af- en aanmelding. Nu wordt een tarief van 19,- bepaald
en dit bedrag is afgeleid van de consumententarieven die UPC en Ziggo voor het verwerken van een
verhuizing berekenen. Ditzelfde geldt voor nieuwe installaties. Hierbij geldt nog dat toetreders niet in
staat zijn te controleren of een aanmelding tevens een nieuwe installatie is. Controle en acceptatie
door toetreders voorafgaand aan de nieuwe installaties zijn noodzakelijk omdat er ook financiële
verplichtingen uit voortkomen. Dit resulteert echter in verdere vertraging in de aanmelding. Door
nieuwe verhuizingen en installaties onderdeel te maken van de WSK wordt het proces versimpeld.
Naar mening van Your.tv zijn deze uitgangspunten eenvoudig toe te rekenen naar een tarief per
maand waarmee verhuizingen en nieuwe installaties vervolgens onderdeel kunnen uitmaken van het
WSK-tarief.
46. UPC is van oordeel dat overstapkosten geen WSK zijn, maar dat deze kosten betrekking hebben
op een aanvullende faciliteit waarop de retail-minus van toepassing is.
47. Het college onderstreept dat, indien UPC en Ziggo bij hun eigen abonnees een bepaald tarief in
rekening brengen, dat zij dit tarief dan, in mindering gebracht met de minus, ook in rekening mogen
brengen bij afnemers van WLR-C. Immers, als het college dit zou verbieden dan ontstaat er een
concurrentievoordeel voor alternatieve toetreders. Het college zou het dan feitelijk onmogelijk maken
om nog langer dit tarief bij de eindgebruikers in rekening te brengen. Omdat UPC en Ziggo bij hun
eigen abonnees tarieven voor verhuizingen en installaties in rekening brengen, bestaat er voor deze
tariefelementen een retail-minustarief. Deze tarieven behoren daarom volgens het college niet tot de
WSK. Het college ziet derhalve wel een verschil tussen enerzijds het overstappen van een abonnee
van UPC of Ziggo naar een concurrent en anderzijds het opnieuw aansluiten van een abonnee. In het
eerste geval vinden de tarieven geen equivalent in het retaildomein, terwijl dit bij het tweede geval wel
zo is.
48. Het college rekent derhalve de overstapkosten tot de WSK. Naar oordeel van het college is er nog
een reden om overstaptarieven te rekenen tot de WSK. Wanneer afnemers van WLR-C een
overstaptarief bij hun eigen afnemers in rekening zouden moeten brengen, terwijl UPC en Ziggo zelf in
de retailmarkt geen overstaptarief hanteren, ontstaat er een groot concurrentievoordeel voor UPC en
Ziggo. Het overstaptarief zou dan de functie van overstapdrempel krijgen, terwijl deze overstapdrempel
niet bestaat als eindgebruikers terug zouden switchen van de afnemer van WLR-C naar UPC of Ziggo.
Overstapkosten behoren daarom volgens het college wel tot de WSK. Het college zal paragraaf 4.4.2.1
en 4.4.2.2 verduidelijken.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 105
OPENBARE versie
49. YouCa geeft aan dat in bijlage B2 de tarieven voor onterecht gemelde storing met of zonder inzet
van monteur lijken te zijn verwisseld gezien de hoogte van de bedragen.
50. Het college heeft naar aanleiding van YouCa's opmerking ontdekt dat fouten in de tabel van UPC
en Ziggo zijn geslopen en past de tabel aan. Verder merkt het college op dat de "Onterecht gemelde
storing waarvoor geen monteur is ingezet" geen equivalent kent in het retaildomein en deze kosten
dienen derhalve goed te worden gemaakt uit de WSK of het maandelijkse wholesale tarief. Het college
zal dit tarief uit de tabel verwijderen en zal paragraaf 4.4.2.2 aanpassen.
51. YouCa geeft aan dat er in Bijlage B2 voor Ziggo een tarief opgenomen is voor een
"herinneringsfactuur aan afnemer (per herinneringsfactuur)", van 5,09 euro. Ziggo stuurt geen facturen
meer aan consumenten en derhalve ook geen herinneringen. Over de operationele afspraken omtrent
factuurbetalingen aan Ziggo heeft YouCa een eigen verrekeningsvoorstel ingediend.
52. Het college deelt de mening van YouCa. Dit wholesaletarief voor het versturen van een
herinneringsfactuur aan afnemers heeft geen equivalent in het retaildomein. Het versturen van een
herinneringsfactuur aan een klant is niet vergelijkbaar met het versturen van een herinneringsfactuur
aan een afnemer. Deze dienst wordt namelijk niet ingekocht bij Ziggo en direct zo aan de
eindgebruiker verkocht. Het college zal dit tarief uit de tabel verwijderen en zal paragraaf 4.4.2.2
aanpassen.
53. YouCa vindt het overzichtelijker als OPTA weergeeft dat er nog een vierde afslag plaatsvindt naast
de opschoning voor digitale kosten, de kosten voor content en de retail-minus, namelijk de WSK.
54. Het college is van mening dat de WSK, in tegenstelling tot de digitale kosten, de kosten voor
content en de retail-minus, niet beschouwd kan worden als afslag. De WSK betreft geen kostenpost
die heden onderdeel uitmaakt van de kosten van UPC en Ziggo en verwerkt is in het huidige retailtarief
van partijen. De WSK behandelt het college om die reden apart temeer omdat de WSK los staat van
de retail-minus systematiek.
55. YouCa geeft aan dat in Bijlage B van het tarievenbesluit een tarief is opgenomen voor new
install/activering wat nog niet mogelijk is in release 1. YouCa gaat er daarom vanuit dat het tariefbesluit
een volledige lijst met elementen bevat voor de gehele WLR-C fase en dat hier geen elementen aan
worden toegevoegd. YouCa adviseert verder voor de overzichtelijkheid de kostencomponent WSK op
te nemen in Bijlage B.
56. Het college deelt de visie van YouCa aangaande de compleetheid van de tarievenlijst en zal de
WSK in bijlage B opnemen. In de implementatiebesluit is aangegeven hoe met de tijdelijke
buitengebruikstelling dient te worden omgegaan. Aangezien UPC en Ziggo daarvoor geen retailtarief
hanteren is deze niet in bijlage B opgenomen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 106
OPENBARE versie
57. De tarieven voor de aanvullende diensten en bijbehorende faciliteiten worden op dezelfde wijze
berekend als de tarieven voor de aansluitingen. Dit betekent dat de retailtarieven eerst worden
geschoond en dat vervolgens de minus in mindering wordt gebracht. Het college had er ook voor
kunnen kiezen om de tarieven van de aanvullende diensten en bijbehorende faciliteiten niet eerst te
schonen voor digitale doorgifte en content. Het eindresultaat is echter omzetneutraal. Als het college
de aanvullende diensten en bijbehorende faciliteiten niet had betrokken in de opschoning, zou de
opschoning bij de aansluitingen hoger worden en hebben geleid tot lagere WLR-C tarieven voor de
aansluitingen.
58. YouCa geeft aan dat, aangezien het retailtarief inclusief BTW wordt gecommuniceerd en OPTA
hier de BTW niet expliciet benoemt, de WLR-C tarieven inclusief BTW zijn.
59. Het college begrijpt de verwarring van YouCa, maar geeft aan dat het tarief waar mee begonnen
is al een tarief exclusief BTW is. In Bijlage B zal dit explicieter worden gemaakt. Het college is er
eveneens achter gekomen dat de tarieven voor aanvullende diensten van Ziggo nog inclusief BTW
waren. Hij zal dit ook aanpassen.
60. YouCa is het niet eens met het feit dat OPTA de vastgestelde percentages slechts één keer per
jaar bijstelt. De tarieven zijn naar de mening van YouCa namelijk veel te hoog. Verder vindt zij het
ongewenst dat UPC en Ziggo de retailtarieven per kwartaal kunnen bijstellen. Beide partijen maken nu
op hun websites de retailtarieven per gebied voor een jaar bekend. YouCa stelt voor dat de
afslagpercentages per kwartaal en de retailtarieven voor UPC en Ziggo per kalenderjaar worden
vastgesteld, tenzij partijen zelf deze tussentijds willen verlagen. Deze regeling zou nodig zijn om
onterechte prijsopdrijving van het wholesale tarief te voorkomen.
61. Het college heeft in het marktanalysebesluit (randnummer 917 en 919 voor UPC en 916 en 918
voor Ziggo) al vastgesteld dat de minus ieder jaar wordt bepaald en dat de tarieven ieder kwartaal een
update krijgen. Het college ziet dat een update van de minus ieder kwartaal veel werk vergt van zowel
UPC, Ziggo en het college en daarom niet proportioneel is. Het college verwacht ook niet dat de
kosten per kwartaal erg fluctueren. Daarentegen wil het college de marktvrijheid van UPC en Ziggo
niet beperken door alleen het WLR-C-tarief per jaar vast te stellen.
62. YouCa geeft aan dat uit randnummer 384 van het ontwerp-implementatiebesluit WLR-C Ziggo kan
wordt afgeleid dat het WLR-C aanbod van Ziggo in de WLR-C releases 1 en 2 het basisabonnement
betreft, dus zowel analoge als digitale RTV. YouCa gaat er daarom vanuit dat het WLR-C tarief
inclusief het digitale aanbod met 60 basiszenders is. Verder gaat zij ervan uit dat UPC de aanvullende
digitale zenders ook in het WLR-C aanbod dient te betrekken tegen dezelfde voorwaarden als gesteld
in het tarievenbesluit van OPTA.
63. Het college heeft in het ontwerp-implementatiebesluit de voorwaarden van release 1 uiteengezet,
maar dit betekent geenszins dat het WLR-C tarief inclusief digitale zenders is. Het college heeft
daarom van het tarief van WLR-C de digitale kosten verminderd, zodat het WLR-C tarief een tarief is
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 107
OPENBARE versie
waar geen bundels in zijn verwerkt en wat puur bestaat uit de wederverkoop van de analoge
standaardaansluiting.
E.3.3 Groepsaansluitingen
64. YouCa geeft aan dat in het implementatiebesluit de groepsaansluitingen niet zijn uitgezonderd. In
bijlage B van het tariefbesluit zijn groepsaansluitingen wel vermeld, maar is nog geen prijs genoemd.
Volgens de zienswijze van YouCa zijn de aansluit- en WSK-tarieven per groepsaansluiting identiek
aan de tarieven van de standaardaansluiting.
65. Het college heeft aangegeven dat de groepsaansluiting onder de verplichtingen valt. UPC en
Ziggo moeten derhalve de complete lijst retail- en wholesaletarieven tarieven van de
groepsaansluitingen in het referentieaanbod kenbaar maken, conform de verplichtingen in paragraaf
15.4 van het marktanalysebesluit. In het implementatiebesluit is aangegeven wanneer het
referentieaanbod uiterlijk gepubliceerd moet worden. De WLR-C tarieven worden daarbij berekend
door uit te gaan van het retailtarief verminderd met de percentages uit dictumnummer a. Dat is
dezelfde methode die wordt gehanteerd bij de WLR-C tarieven voor de standaardaansluiting en
bijbehorende faciliteiten en aanvullende diensten. Het college past de tekst in het tariefbesluit aan.
E.4 Opschoning voor digitale doorgifte
66. Ziggo betoogt dat het toerekenen van de CS/TS kosten aan digitale doorgifte in het
standaardpakket en naar rato van het beslag een deugdelijke grondslag mist. Immers het uitgangspunt
van het besluit is dat kosten van het aansluitnetwerk niet aan doorgifte kunnen worden toegerekend.
Alleen de kosten samenhangend met het transmissienetwerk kunnen derhalve worden toegerekend
aan digitale doorgifte. De kosten van de afdeling CS/TS zijn vooral gekoppeld aan kosten die
samenhangen met klantprocessen en maar beperkt met het netwerk. Daar waar de kosten van de
afdeling CS/TS betrekking hebben op het netwerk, betreft dit het aansluitnetwerk en niet het
transmissienetwerk. De voorbeelden die OPTA geeft (bijvoorbeeld reparatie bij uitval van een digitaal
signaal) illustreren dat dit geen kosten betreffen van het transmissienetwerk. Voorts is Ziggo van
mening dat OPTA niet motiveert waarom het redelijk is een substantieel deel van de kosten aan het
standaardpakket toe te rekenen. Het is Ziggo verder onduidelijk hoe OPTA het onderscheid maakt
tussen de kosten voor analoge en digitale doorgifte binnen het standaardpakket. Als dit op basis van
beslag van kanalen is gebeurd is Ziggo het hier niet mee eens. Dit beslag is namelijk niet bepalend
voor de kosten van klantgerelateerde processen. OPTA licht niet toe waarom dit anders zou zijn en de
verwijzing naar andere op grond van capaciteitsbeslag toegerekende kosten volstaat als motivering
niet.
67. De afdeling CS/TS verricht onder andere dienstverlening aan de eindgebruiker. Ziggo heeft de
kosten van deze afdeling verdeeld naar productgroepen, waaronder de digitale productgroep. Het
college ziet dat door CS/TS activiteiten worden verricht voor alle digitale diensten, inclusief het
standaardpakket. Het gaat dan bijvoorbeeld om hulp bij storingen en 2e lijnscalls. Dit zijn allemaal
kosten die duidelijk ook verband houden met het digitale standaardpakket. Een deel van deze kosten,
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 108
OPENBARE versie
zowel retail- als wholesalekosten, dienen daarom aan het standaardpakket te worden gealloceerd. In
het voorstel van Ziggo gebeurde dit niet.
68. Het college heeft Ziggo gevolgd bij de allocatie naar productgroepen. De methode die Ziggo volgt
en die in lijn is met het marktanalysebesluit zorgt ervoor dat de kosten van het aansluitnetwerk niet zijn
meegenomen in de digitale productgroep, maar in de analoge productgroep. Ziggo heeft de kosten van
digitale diensten echter niet uitgesplitst naar de digitale diensten in het standaardpakket en de overige
digitale diensten (extra pakketten). Het college heeft hierop een aanpassing doorgevoerd en deze
kosten verdeeld. De verdeling van deze kosten is gemaakt op basis van de kanalen van het
standaardpakket en de extra pakketten. Deze wijze van verdeling is dezelfde verdeling als Ziggo heeft
gehanteerd voor de vergelijkbare verdeling van de kosten van de afdelingen Netwerk, IT en G&A. Het
college acht deze redenering redelijk, want zodra een abonnee bijvoorbeeld een 2e lijnscall verricht is
dit in de meeste gevallen een call die voor het hele digitale product wordt verricht. Er kunnen daarom
niet kosten direct gealloceerd worden aan het digitale standaard of extra pakket. Het college acht
derhalve een inschatting gebaseerd op het aantal kanalen een redelijke kostenverdeling.
69. YouCa betoogt dat de kosten voor het netwerk verdeeld moeten worden over analoge en digitale
aansluitingen. YouCa stelt dat op dit moment ongeveer 50% van de gebruikers digitale televisie
afneemt. Aangezien consumenten door kabelmaatschappijen wegens kruissubsidie worden verplicht
om ook analoge RTV af te nemen is het niet mogelijk om de volledige 50% van de kosten van het
netwerk toe te rekenen aan digitale RTV gebruikers. YouCa stelt voor dat 25% van kosten van het
netwerk aan digitaal moet worden toegerekend. Voorts betoogt YouCa dat voor analoge RTV minder
dan de helft van de capaciteit wordt gebruikt dan voor digitale televisie. Daarom valt de kostprijs van
het netwerk voor minder dan de helft toe aan analoog. Met het huidige WLR-C tarief betekent dit een
totaal tarief van het netwerk van boven de retailprijs die Ziggo en UPC rekenen voor analoog en
digitaal samen. YouCa concludeert hieruit dat analoge RTV digitale televisie en andere diensten
kruissubsidieert. OPTA moet de afslag van digitale doorgifte herzien en het WLR-C tarief naar
beneden bijstellen. Daarnaast is YouCa van mening dat de kosten van het aansluitnetwerk weldegelijk
kunnen worden toegerekend aan analoge en digitale signalen.
70. Het college verwijst, in antwoord op de zienswijze van YouCa aangaande de toerekening van de
kosten van het netwerk, naar randnummer 70 waarin onder meer de volgende passages staan:
- de kosten van het aansluitnetwerk kunnen niet aan de doorgifte van (digitale) RTV-
signalen toegerekend worden. Het college bedoelt met het aansluitnetwerk het deel van
het netwerk dat enerzijds begrensd wordt door het netwerkaansluitpunt bij de
eindgebruiker en anderzijds door de locatie in het netwerk waarop optisch-elektrische
omzetting van het omroeptransmissiesignaal plaatsvindt.
- de kosten van het transmissienetwerk dienen aan doorgifte van digitale RTV-signalen
toegerekend te worden op basis van het causaliteitsprincipe. Deze kostentoerekening
dient proportioneel, op basis van capaciteitsgebruik plaats te vinden. Hierbij dient op een
consistente wijze rekening gehouden te worden met het capaciteitsbeslag van het
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 109
OPENBARE versie
transmissienetwerk voor de doorgifte van analoge RTV-signalen en de doorgifte van
digitale RTV-signalen en met het capaciteitsbeslag van het transmissienetwerk door
andere vormen van dienstverlening, zoals breedband en telefonie. Met transmissienetwerk
bedoelt het college het deel van het netwerk dat enerzijds begrensd wordt door het
kabelkopstation en anderzijds door de locatie waarop optisch-elektrische omzetting van
het omroeptransmissiesignaal plaatsvindt.
71. Hieruit volgt dat het college de kosten van het aansluitnetwerk dus niet aan digitale doorgifte
toerekent en dat de kosten van het transmissienetwerk in het onderhavige besluit al worden verdeeld
over de verschillende diensten.
72. YouCa geeft aan het niet eens te zijn met de retail-minus methodiek voor WLR-C. YouCa is van
mening dat kostenoriëntatie een betere weerspiegeling geeft van de wholesaleprijs. Bovendien is
YouCa van mening dat de uitkomst van de toepassen van de kostprijs-plus methode voor doorgifte tot
een aanpassing van het WLR-C tarief moet kunnen leiden, als dit tot een lager tarief zou leiden.
73. Het college verwijst in reactie op het standpunt van YouCa omtrent de passendheid van de retail-
minus methodiek naar de paragraaf 13.5.2 uit het marktanalysebesluit.
74. YouCa acht het onjuist UPC toe te staan annuïtaire afschrijvingsmethode te hanteren. YouCa is
van mening dat UPC de wholesaleprijs hiermee ophoogt.
75. Het college onderkent dat bij het gebruik van annuïtaire afschrijving dit, in het geval van WLR-C,
een hogere wholesaleprijs tot gevolg kan hebben. Echter is er bij afschrijving van het digitale netwerk
sprake van een relatief nieuw type activa waar nieuwe soorten dienstverlening gebruik van maken.
Hierbij kan zich de situatie voordoen dat in het begin een grote hoeveelheid van dergelijke activa wordt
aangeschaft, terwijl in latere jaren dat veel minder het geval zal zijn. Hierdoor ontstaat op het totaal van
alle eenheden activa in de bewuste activacategorie in de eerste jaren een relatief hoge boekwaarde,
die in de loop van de tijd daalt. Dit heeft tot gevolg dat deze nieuwe vormen van dienstverlening in de
eerste jaren relatief veel kosten toegerekend krijgen omdat de kapitaalkosten dan nog hoog zijn. Een
tarief dat op deze kostprijs gebaseerd, zoals het doorgiftetarief, is, kan de afzetontwikkeling van deze
dienst nadelig beïnvloeden, doordat afnemers deze hoge prijs niet willen of kunnen betalen. De
bedoeling van toegangsverplichtingen is echter dat deze een reële mogelijkheid bieden voor andere
aanbieders om bepaalde diensten aan eindgebruikers te leveren. In dergelijke gevallen kan het
hanteren van economische afschrijvingen de voorkeur verdienen. Een mogelijkheid daarbij is om
gebruik te maken van de annuïtaire afschrijvingsmethode. Bij deze methode is de som van de
afschrijvingen en de vermogenskosten ieder jaar gelijk, zodat een gelijkmatiger kostenpatroon ontstaat
dan bij lineaire afschrijvingen. Bij relatief nieuwe diensten is er sprake van een nieuw type activa,
waardoor een lineaire afschrijvingsmethode zorgt voor schommelingen. Hierdoor vindt het college een
annuïtaire afschrijvingsmethode in dit geval redelijk.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 110
OPENBARE versie
76. KPN betoogt dat het gedeelte van het coax-netwerk dat gedeeld wordt ten onrechte als
aansluitnetwerk wordt aangemerkt en aan alle eindgebruikers wordt toegerekend. Zij is van mening dat
het stukje van de fiber node tot het eerstvolgende knooppunt(wijkcentrale) onderdeel uitmaakt van het
transmissienetwerk en naar rato van capaciteitsbeslag aan meerdere diensten dient te worden
toegerekend.
77. Het college ziet de verschillen tussen de netwerktopologieën van het koper en kabelnetwerk. De
knip in het kabelnetwerk vindt zijn oorsprong in de vorige marktanalysebesluiten76 op grond waarvan
retailregulering gold en in het onderzoek van de NMa.77 Aan beide ligt het vastrechtmodel ten
grondslag. Hier, net als in het huidige marktanalysebesluit, is bepaald dat de knip tussen
transmissienetwerk en aansluitnetwerk ligt bij de optisch-elektrische omzetting. Daarbij wordt het
gehele aansluitnetwerk toegerekend aan analoge RTV. Dit is de basis voor de huidige tariefstelling.
Daarom wordt deze knip in de huidige marktanalysebesluiten gehandhaafd.
78. YouCa stelt dat OPTA de gemiddelde opbrengst per eindgebruiker en de gebruikte waarden voor
kosten en opbrengsten openbaar gemaakt moeten worden. Zonder deze informatie kan YouCa niet
beoordelen of deze standpunten terecht zijn. YouCa wil verder openheid over de wijze van berekenen
van de vastgestelde tarieven. Zij verzoekt OPTA voorts een onderscheid te maken tussen de kosten
voor de aansluiting en de kosten voor de WLR-C dienst. YouCa betoogt dat bij de beoordeling van
Ziggo en UPC alle relevante informatie mist om een oordeel te kunnen vormen.
79. Het college verwijst voor wat betreft de openbaarheid van cijfers van UPC en Ziggo naar
randnummer 5.
E.5 WACC
80. UPC en PwC zijn van mening dat de bepaling van de vreemdvermogenkostenvoet gebaseerd
moet worden op marktrentes en niet op de daadwerkelijk betaalde kosten, de couponrentes. Voorts
wordt door UPC een rapport van Prof. Dr. Traas ingebracht. Traas beweert dat couponrentes per
definitie de actuele marktprijs niet goed weergeeft. De marktrentes doen dit volgens het rapport wel.
Bovendien vindt PwC dat van de benchmarkbedrijven die AM gebruikt er vier niet representatief zijn
voor UPC. Volgens PwC moeten de bedrijven Primacom (statistische significantie), Mediacom (hoge
gearing), Time Warner Cable (lage R2een te recente eigen beursnotering) en Completel (lage R2 en
gearing) verwijderd worden. Voorts is PwC van mening dat de nominale WACC gehanteerd dient te
worden in plaats van de reëel WACC.
81. Ziggo is van mening dat OPTA het commentaar van PwC op het rapport van Analysys Mason
zonder onderbouwing is afgedaan. Hiermee handelt OPTA in strijd met art. 3:2 en art. 3:46 Awb.
76 Randnummer 394 Marktanalyse besluit OPTA/BO/2006/200533, OPTA/BO/2006/200534, OPTA/BO/2006/200535,
OPTA/BO/2006/200536, OPTA/BO/2006/200537 en OPTA/BO/2006/200539.
77 Randnummer 13, besluit 3588/201; randnummer 13, besluit 3528/199
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 111
OPENBARE versie
82. Het college volgt de redenering van UPC dat de vreemdvermogenskostenvoet dient te worden
berekend op basis van marktrentes in plaats van couponrentes, omdat dit een actuele weerspiegeling
geeft van de kosten van het vreemd vermogen, waar couponrentes de kosten op een bepaald moment
geven. Couponrentes zouden wel gebruikt kunnen als er geen herfinanciering plaats zou vinden.
83. Het college gaat gedeeltelijk mee met de redenering van PwC omtrent de gebruikte
benchmarkbedrijven. Dit betekent dat AM twee bedrijven, Mediacom en Completel uit de groep
benchmarkbedrijven voor het schatten van de parameters heeft verwijderd. De reden dat deze
verwijderd zijn is dat voor wat betreft de gearing zij de twee outliers vormden. De andere bedrijven, te
weten Primacom en Time Warner Cable, zijn niet verwijderd, omdat deze geen outliers vormen en
uitbreiding van de benchmark leidt tot een meer significant resultaat.
84. In reactie op de zienswijze van Ziggo meent het college hierbij nogmaals te hebben gereageerd
op alle door PwC aangedragen punten. De berekening van de WACC voor UPC en Ziggo is voor de
meeste parameters gebaseerd op een benchmark. Dit is gedaan omdat beide bedrijven niet
beursgenoteerd zijn en derhalve niet de juiste gegevens voorhanden zijn een UPC- en/of Ziggo-
specifieke WACC te berekenen. De in het ontwerpbesluit gehanteerde WACC is berekend op basis
van benchmarkparameters die allemaal, behalve één, geschat zijn op basis van de benchmark. Deze
ene parameter, de vreemdvermogenskostenvoet, wordt bij de definitieve WACC ook geschat op basis
van de benchmark. Het college acht dit een consistentere wijze van berekening van de WACC. Het
gevolg hiervan is dat voor UPC en Ziggo dezelfde WACC geldt.
85. Het college is van mening dat de reële WACC gehanteerd dient te worden omdat bij het
berekenen van de vermogenskostenvergoeding wordt de activawaarde vermenigvuldigd met de
WACC. Aangezien de activawaarde nominaal is, dient de WACC in reële termen te worden uitgedrukt.
Indien de WACC in nominale termen in de berekening zou worden gebruikt, zou er namelijk sprake zijn
van een dubbeltelling. Zowel de activaspecifieke als de generieke inflatie zou dan in de
vermogenskostenvergoeding terecht komen. De vermogenskostenvergoeding dient derhalve berekend
te worden met toepassing van de reële WACC.
86. Op basis van de nieuwe berekening resulteert een reële WACC van 8,2 % voor UPC en Ziggo. Het
college heeft deze nieuwe WACC gebruikt voor de bepaling van de WLR-C tarieven. Voor de WSK-
tarieven wordt de nominale WACC gebruikt. Deze is nu gelijk aan 10,3%. Op basis van deze
aangepaste WACC zijn alle tarieven herberekend en in het besluit aangepast.
E.6 Opschoning voor content
87. UPC is van mening dat opbrengsten voor doorgifte die aan de wholesale kant worden verdiend
betrokken moeten worden in het schoningsbedrag. UPC betoogt hierbij dat de doorgifteopbrengst zal
dalen als gevolg van de wederverkoop. De werkwijze van OPTA leidt tot een te hoge opschoning van
het retailtarief die vervolgens niet kan worden gecompenseerd door de vergoeding die UPC van de
wederverkopers ontvangt.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 112
OPENBARE versie
88. Het college stelt dat zij in de opschoning alleen de contentkosten dient mee te nemen en niet de
wholesalevergoeding om doorgegeven te worden. Deze vergoeding krijgt UPC namelijk voor het
doorgeven van bepaalde kanalen. Hier blijft UPC ook nadat een klant is overgestapt verantwoordelijk
voor. Het college betoogt verder dat een contract tussen UPC en een programma-aanbieder tot stand
komt door de waarde van de auteursrechten en de waarde die de programma-aanbieder hecht aan het
doorgegeven worden te salderen. Voor de bestaande contracten is alleen het gesaldeerde bedrag
bekend en het college ziet geen mogelijkheid de twee ongesaldeerde bedragen te achterhalen.
Daarom kiest het college voorzichtigheidshalve om alleen de bedragen die UPC ontvangt niet mee te
nemen in de schoning voor content. Dit is voor UPC een voordelige situatie, waarin er nooit een te
groot deel aan content kan worden afgetrokken van het tarief.
89. UPC is voorts van mening dat, afgezien van het bezwaar tegen het betrekken van digitale
contentkosten in de opschoning van het retailtarief van het UPC Analoge Standaardpakket, OPTA
inconsistent is in haar werkwijze. UPC stelt dat de met Uitzending Gemist samenhangende
contentkosten ten onrechte geheel worden toegerekend aan Digitale TV Starter. Dit in tegenstelling tot
de met Uitzending Gemist verbandhoudende netwerkkosten waarbij rekening wordt gehouden met de
retentie van de dienst. UPC illustreert dit door te wijzen op de allocatie van kosten inzake de
themakanalen van NPO. Hierbij wordt voor de toerekening van kosten rekening gehouden met het
aanbod Digitale TV-pakketten Digitale TV starter en Digitale TV Royaal.
90. Het college is van mening dat de allocatie van contentkosten die samenhangt met Uitzending
Gemist los staat van eventuele verdeling van de netwerkkosten. UPC betaalt namelijk de volledig
kosten van openbaarmaking van Uitzending Gemist ongeacht of de klant alleen digitale starter afneemt
of ook aanvullende diensten. Gezien het feit dat klanten die een extra pakket afnemen sowieso het
DTV starterpakket afnemen acht het college het redelijk dat de volledige contentkosten aan DTV
starter worden toegerekend. Bij de themakanalen is het verschil dat de kosten afhankelijk zijn van het
aantal kanalen dat de gebruiker kan ontvangen en dit verschilt bij Starter ten opzichte van Royaal.
91. YouCa is van mening dat het onduidelijk is of de gehanteerde rekenmethode voor het verrekenen
van de contentkosten terecht is voor WLR-C. YouCa vindt dat er geen opschoning voor digitale
contentkosten dient plaats te vinden, maar de volledige contentprijs afgetrokken dient te worden.
92. Het college volgt de redenering van YouCa niet. Het geschoonde tarief wordt bereikt door van het
relevante retailtarief de analoge contentkosten én de digitale kosten van het standaardpakket af te
trekken. Hiermee worden dus ook de digitale contentkosten van het standaardpakket van het tarief af
getrokken.
93. Tele2/Online heeft bedenkingen bij de opmerking in randnummer 166 van het ontwerp tariefbesluit
dat alternatieve aanbieders zelf zorg dienen te dragen voor de rechten op de content en de kosten
daarvan. Hetzelfde geldt voor het randnummer 305 waarin OPTA zegt dat alternatieve aanbieders
zullen moeten investeren in content. Tele2/Online betoogt dat het marktanalysebesluit niet stelt wie de
rechten moet regelen, maar alleen eist dat de rechten geregeld zijn.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 113
OPENBARE versie
94. Het college is het eens met Tele2/Online. Het college had in het ontwerp marktanalysebesluit
oorspronkelijk als randvoorwaarde voor het afnemen van WLR-C gesteld dat de aanbieder van RTV-
signalen zelf de omroepinhoud (rechten voor de programmakanalen) zou moeten verkrijgen.78 Naar
aanleiding van de zienswijze van Tele2/Online op het marktanalysebesluit heeft het college deze
randvoorwaarde vervolgens gewijzigd.79 Het college heeft in het marktanalysebesluit slechts nog als
randvoorwaarde opgenomen dat er geen inbreuk mag zijn op de auteursrechten, waarbij over de
mogelijke scenario's voor openbaarmaking is opgemerkt dat het aan de civiele rechter is om vast te
stellen of er auteursrechtelijke belemmeringen bestaan.80 Uit de Nota van bevindingen blijkt dat het
college dit heeft gedaan omdat geen situaties uit te sluiten zijn waarbij het niet de afnemer van WLR-C
is die de uitzendrechten dient te verkrijgen. Het college heeft nagelaten deze passage in het
marktanalysebesluit en daarmee ook die in het ontwerp tariefbesluit in lijn te brengen met de
gewijzigde randvoorwaarde. Er is dus sprake is van een kennelijke verschrijving. Het college zal dit in
het onderhavige besluit corrigeren.
95. Tele2/Online vraagt het college een voorziening op te nemen in het definitieve besluit om de
contentkosten, in geval van slagen van het beroep van Tele2/Online, als aparte wholesalecomponent
te beschouwen. Tele2/Online vindt, wijzend naar randnummer 92 en 105, dat het college, ingeval dat
het beroep succesvol is, de contentvergoeding neerwaarts moet bijstellen. Commerciële zenders
hebben immers een minder sterke onderhandelingspositie voor analoge doorgifte omdat zij afhankelijk
zijn van een landelijke dekking. Door een hogere doorgiftevergoeding te moeten betalen drukt dit de
contentkosten van analoog.
96. Het college ziet geen reden een voorziening op te nemen voor het geval Tele2/Online slaagt in
hun beroep tegen het marktanalysebesluit. Het college gaat bij de opschoning van de content uit van
de kosten van UPC en Ziggo. Het college acht het voor efficiënte aanbieders dan mogelijk te
concurreren. Het college wijst Tele2/Online erop dat de randnummers waarnaar verwezen wordt niet
de beoordeling van het college betreft. De manier waarop het college de contentkosten berekent is
juist dat de doorgifte vergoedingen buiten beschouwing worden gelaten (zie randnummer 171 en 176).
97. Your.tv betoogt dat om het benodigde level playing field te creëren OPTA rekening dient te
houden met de aantoonbare inkoopvoordelen van UPC en Ziggo als gevolg van hun aanmerkelijke
marktmacht. Your.tv is van mening dat OPTA bij het berekenen van het wholesaletarief op basis van
retail-minus niet uit zou moeten gaan van inkoopkosten van Ziggo en UPC, maar van de inkoopkosten
van content van nieuwe toetreders. Daarnaast verzoekt Your.tv OPTA om een uitleg ten aanzien van
het naar haar mening onverklaarbare grote verschil in de `opschoning content' tussen UPC en Ziggo.
Daarmee berekent Ziggo bijna 50% meer contentkosten voor een nagenoeg gelijk zenderpakket.
78
Randnummers 780 en 785, onder b) van het ontwerp marktanalysebesluit Ziggo dat op 19 augustus 2008 ter nationale
consultatie aan partijen is voorgelegd, kenmerk: OPTA/AM/2008/201540.
79 Zie Nota van Bevindingen bij het marktanalysebesluit Ziggo randnummers 346 tot en met 354 en randnummer 459.
80 Marktbesluit Ziggo, randnummer 833 en Nota van Bevindingen bij het marktanalysebesluit Ziggo, randnummer 354.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 114
OPENBARE versie
98. Het college is van mening dat bij het berekenen van het wholesaletarief uit moet worden gegaan
van de efficiënte gereguleerde partij en niet van de toetredende partij. Hiermee wordt inefficiënte
toetreding voorkomen.
99. Het college wijst Your.tv erop dat zij verwijst naar het voorstel van UPC en Ziggo en niet reageert
op de keuze van het college. Het initiële verschil was te verklaren doordat Ziggo zowel analoge als
digitale contentkosten opgaf. UPC heeft dit in eerste instantie niet gedaan. Herberekeningen hebben
ervoor gezorgd dat dit bij UPC nu ook in de contentkosten verwerkt is. De verschillen tussen de kosten
van Ziggo en UPC zijn daardoor nihil.
100. YouCa beweert dat alle relevante informatie over de contentkosten ontbreekt.
101. Het college verwijst naar haar reactie in randnummer 5.
E.7 Geschoonde retailomzet en sanity check
102. Het is Tele2/Online onduidelijk waarom OPTA in de sanity check alleen het tarief van Casema
meeneemt en niet ook de tarieven van Multikabel en @Home. Tele2/Online vinden de keuze om de
vergelijking te starten in 2003 niet voldoende onderbouwd. OPTA geeft aan dat in dat jaar de diensten
voornamelijk bestonden uit analoge RTV. Tele2/Online geven aan dat dit niet geheel juist is, omdat
internet en telefonie ook voor die tijd op grote schaal verkrijgbaar waren bij UPC en de voorgangers
van Ziggo. Daarnaast dient naar een eerdere periode gekeken te worden, omdat vanaf 1997 de
kabelbedrijven zijn begonnen hun netwerken te integreren en te upgraden. Deze investeringen zijn
deels betaald uit de meeropbrengsten van de verhoogde analoge kabeltelevisieprijzen en deze
kruissubsidiëring heeft geleid tot een forse verhoging van de tarieven. Door deze hoge retailtarieven is
werkelijke concurrentie niet of niet gemakkelijk haalbaar.
103. Tele2/Online pleit ervoor in de sanity check ook de periode 1997-2003 te betrekken en de retail-
minus tarieven te ontdoen van de niet-analoge gerelateerde kosten. Als dat is gebeurd laat dit aan
UPC en Ziggo nog steeds voldoende ruimte om de investeren in innovatieve digitale diensten.
104. YouCa is het ermee eens dat het redelijk is om de tarieven te extrapoleren met de inflatie en dat
deze moeten worden verhoogd met de analoge contentkosten. YouCa is van oordeel dat de tarieven in
de periode 2000-2003 bovenmatig zijn gestegen: 26%, wat 20% meer is dan een realistische kosten-
en inflatieontwikkeling. Dit is gebruikt om de investeringen in de digitale infrastructuur de financieren.
YouCa is het niet eens om in de sanity check de tarieven in 2009 ten opzichte van 2003 met 14% te
verhogen. Dit verschil wordt deels gefinancierd door toetreders, hetgeen een drempel voor toetreding
opwerpt.
105. Your.tv constateert dat OPTA 2003 als uitgangspunt voor de sanity check heeft gehanteerd met
als argument dat het pakket van UPC en Ziggo in dat jaar nog veelal bestond uit alleen analoge TV.
Dat is onjuist volgens Your.tv. Your.tv wijst daarbij op persberichten van Casema, A2000 waarin
nieuwe diensten, waaronder telefonie en internet worden aangekondigd. Your.tv geeft daarbij aan dat
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 115
OPENBARE versie
bij Casema de omzet op nieuwe diensten (alles exclusief analoge TV in 2003 98 miljoen bedraagt,
ofwel 38% van de totale omzet. Het omslagpunt is in 2000 als de nieuwe diensten groeien naar 26%
van de totale omzet. De sanity check moet dus starten in 2000.
106. Your.tv wijst erop dat in de periode 2000-2008 de consumententarieven met 71% zijn gestegen.
Daarmee hebben UPC en Ziggo hun toch al hoge marges op analoge televisie verder kunnen
opschroeven. Aangezien analoge televisie ongewijzigd is gebleven en er slechts
vervangingsinvesteringen zijn gedaan is zo'n prijsverhoging niet te verantwoorden. Het retailtarief in
2000 is naar het oordeel van Your.tv wel redelijk.
107. Your.tv heeft de winstmarges van UPC en Ziggo onderzocht. Your.tv heeft de marge van de
consumentenprijs ten opzichte van de wholesale- plus retailkosten berekend. Daarbij is tariefinformatie
van CAI Veendam gebruikt voor de bepaling van de wholesalekosten. In 2009 bedragen deze volgens
Your.tv 2,44. De retailkosten zijn bepaald aan de hand van de retail-minus voor Ziggo. Volgens
Your.tv neemt de marge toe van 55% in 2001 tot 66% in 2009. Your.tv wijst daarbij op de uitspraak van
John Malone van Liberty Media uit 2005, dat de winstmarges op kabeltelevisie zeer hoog zijn. Met het
WLR-C tarief van 8,46 realiseert Ziggo een marge van 6,02. UPC en Ziggo hoeven daarbij ook geen
retailkosten meer te maken. Nieuwe toetreders kunnen zo'n marge nooit maken. UPC en Ziggo
kunnen deze marges gebruiken om consumenten te binden en concurrenten buiten de deur te houden.
In 2000 haalden UPC en Ziggo een normale winstmarge. De verhogingen daarna zijn gebruikt voor
winstmaximalisatie, bekostiging van rentelasten van private equity and introductie van nieuwe
diensten. Ook hier concludeert Your.tv dat het tarief uit 2000 het enige juiste uitgangspunt is voor
retail-minus verhoogt met inflatie.
108. Your.tv wijst op het geschilbesluit van OPTA inzake Multikabel, waarin is vastgesteld dat een
kostengeoriënteerd tarief voor een analoog televisiekanaal 0,11 per abonnee mag bedragen. Voor
30 televisiekanalen komt dit dan uit op 3,30. Gecorrigeerd voor inflatie leidt dit tot een tarief in 2009
van 4,41. Dit bedrag staat in schril contrast met de WLR-C tarieven van 8,84 en 8,46. Your.tv
geeft aan dat voortschrijdend inzicht mogelijk is, maar is van oordeel dat enige consistentie van de
Nederlandse overheid mag worden verwacht.
109. Het college constateert dat partijen pleiten voor een uitgebreidere sanity check door een
langere historie te betrekken en door ook andere bronnen te gebruiken. Partijen geven aan dat op
basis van die uitgebreidere sanity check een verlaging van het WLR-C-tarief uit het ontwerpbesluit
redelijk is. Het college is het niet met partijen eens. De WLR-C-tarieven worden vastgesteld op basis
van de retail-minus methodiek. Het startpunt daarvoor zijn de huidige tarieven. Voor de schoning en de
minus zijn recente kostengegevens gebruikt. De sanity check is slechts bedoeld om te controleren of
de geschoonde tarieven redelijk zijn gezien de doelstellingen van WLR-C. Het college heeft
geconcludeerd dat dit zo is:
- allereerst bieden de geschoonde tarieven UPC en Ziggo de ruimte om te innoveren. De
tarieven uit 2003 boden UPC en Ziggo reeds ruimte om te innoveren. De geschoonde
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 116
OPENBARE versie
tarieven voor 2009 liggen 14% (UPC) en 12% (Ziggo) boven de extrapolatie van de
tarieven uit 2003 en geven die ruimte derhalve nog steeds.
- ten tweede bieden de WLR-C-tarieven efficiënte toetreders voldoende mogelijkheid om het
analoge RTV-pakket te wederverkopen en tevens te kunnen concurreren op bundels met
digitale RTV en andere multiplay bundels.
110. Het college ziet derhalve niet in waarom een uitgebreidere sanity check nodig is. Een
uitgebreidere sanity check kan meer inzicht geven in de tariefontwikkeling van de retaildiensten van
UPC en de voorgangers van Ziggo en de stijging daarvan. Het marktanalysebesluit biedt echter geen
grondslag om die informatie te benutten om te komen tot een ander WLR-C-tarief. Dat geldt ook voor
de informatie inzake CAI Veendam. De verplichtingen rusten op UPC en Ziggo. De retailtarieven van
UPC en Ziggo vormen derhalve het startpunt in de retail-minus tariefregulering.
111. Your.tv wijst erop dat voor 2003 al andere diensten dan alleen analoge RTV werden
aangeboden. Dat klopt. Het college heeft 2003 mede als startpunt gehanteerd, omdat vanaf dat
moment digitale RTV als product in de markt is gezet. Het klopt dat internet en telefonie al voor 2003
werden aangeboden. Die bundels heeft het college niet meegewogen bij de bepaling van het relevante
retailtarief.
112. Your.tv wijst tevens op het geschilbesluit inzake Multikabel.81 Het college ziet verschillen die tot
andere tarieven leiden:
- de grondslag van de besluiten verschilt. In het geschilbesluit is een besluit genomen op
grond van artikel 8.7 Tw. De huidige tariefregulering is gebaseerd op hoofdstuk 6A Tw;
- in het geschilbesluit is een kostengeoriënteerd tarief vastgesteld. In het
marktanalysebesluit is retail-minus tariefregulering passend geacht en is het WLR-C-tarief
vastgesteld op basis van retail-minus.
113. UPC is van oordeel dat OPTA geen ondersteuning kan ontlenen aan het onderzoek van de NMa
naar kruissubsidiëring, waarin de NMa het analoge standaardpakket en de digitale RTV-diensten
gezamenlijk zou hebben beoordeeld. De NMa heeft daar vastgesteld dat deze diensten tot dezelfde
markt behoorden, zodat geen sprake kon zijn van overheveling van de ene naar de andere markt.
114. Het college is het niet eens met UPC. Het college heeft het onderzoek van de NMa alleen
aangehaald, omdat de NMa daarin aangeeft dat sprake is van een bundel. In dat onderzoek stelt de
NMa het volgende:
"Daarnaast worden de digitale signalen van het standaardpakket tezamen met de analoge
signalen doorgegeven en bieden de meeste kabelbedrijven analoge en digitale RTV-signalen in
81 OPTA/IBT/2004/202346, 13 juli 2004.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 117
OPENBARE versie
één standaardpakket aan: het afnemen van digitale signalen zonder analoge signalen is niet
mogelijk"82
115. UPC geeft aan dat het tarief van UPC dat in 2004 door de NMa is onderzocht volgens de NMa in
redelijke verhouding tot de onderliggende kosten. Als UPC wil voorkomen dat haar analoge pakket
duurder wordt, zal zij de prijs de digitale TV starter moeten verhogen, wat deze dienst onaantrekkelijk
maakt ten opzichte van concurrenten. Dit staat haaks op de opmerking van de Europese Commissie
van 9 februari 2009 die benadrukt dat WLR-C de investeringen in digitale doorgifte niet mag
belemmeren.
116. Het college volgt UPC niet in haar stellingen. De NMa heeft als volgt geconcludeerd in:
"(....) dat er gedurende enkele jaren sprake is van redelijk hoge tot hoge rendement bij UPC. De
NMa concludeert derhalve dat er geen sprake is van rendementen die duurzaam boven de
vermogenskostenvoet lager. Er bestond dan ook geen al te grote duurzame disproportie tussen
de kosten en de werkelijke gevraagde prijs."83
117. Het college is van oordeel dat UPC als efficiënte aanbieder nog steeds kan concurreren. Het
kan wellicht zo zijn dat UPC digitale TV in de toekomst aan
wil bieden. Dat wil geenszins zeggen dat UPC niet meer een concurrerend aanbod kan hebben.
Tevens belemmert de wijze van de tariefregulering niet de mogelijkheden voor innovatie. Naar het
oordeel van het college bestond die ruimte in 2003 en toont de sanity check aan dat die ruimte groter
is geworden in de afgelopen jaren.
Extrapolatie
118. OPTA gebruikt het NMa onderzoek uit 2003 naar de tarieven van UPC als sanity check.
Hiermee krijgt het onderzoek van OPTA volgens UPC een kostengeoriënteerde benadering. UPC heeft
laten zien dat sinds 2003 de tarieven met de inflatie zijn gestegen. OPTA gaat er vanuit dat de kosten
ook met de inflatie zijn gestegen. UPC heeft laten zien dat dit niet zo is. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX] en efficiencyverbeteringen of kostprijsverlagende maatregelen zijn
dan vrijwel niet mogelijk. Daarnaast zijn de contentkosten sterk gestegen, onder andere door een
sterke afname van de opbrengsten uit de doorgiftevergoedingen. De kosten laten derhalve een
toename zien die hoger is dan de inflatie.
119. Het college is het niet met UPC eens dat het onderzoek een kostengeoriënteerde benadering
krijgt. Allereerst geldt dat de tarieven in 2003 niet kostengeoriënteerd waren, maar reeds ruimte boden
voor innovatie. Ten tweede liggen de tarieven in de sanity check voor 2009 14% boven de extrapolatie
van de tarieven uit 2003.
82 Zaak 5702/45, 20 juli 2007.
83 Zaak 3528/199, 27 september 2003.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 118
OPENBARE versie
120. Het college acht de inflatie een redelijke benadering voor de kostenontwikkeling, omdat er
enerzijds een aantal kostprijsverhogende factoren zijn, maar aan de andere kant ook
kostprijsverlagende maatregelen en is het dus niet met UPC eens dat de kosten harder zijn gestegen
dan de inflatie. In het ontwerpbesluit was reeds aangegeven dat de investeringen lager zijn dan de
afschrijvingen hetgeen een drukkend effect heeft op de kostprijs van analoge RTV. Daarnaast noemt
UPC de volgende kostprijsverlangende maatregelen in het retailbedrijf in haar sociaal jaarverslag over
2008:
"De besparingen die in het hele bedrijf hebben plaatsgevonden, zijn dus bereikt door anders te
denken en te doen. (...) Wat die aanpak aan moois kan opleveren, toont bijvoorbeeld het
callcenter. Dat heeft zijn kosten de afgelopen jaren tientallen procenten omlaag gekregen door
zich telkens een nieuw doel te stellen en steeds slimmer te gaan werken. (...) Hetzelfde geldt
voor de afdeling Billing & Collection, recent nog beloond met een prestigieuze prijs."
121. UPC geeft aan dat de kosten daarnaast zijn gestegen door een afname van de
doorgiftevergoedingen. UPC heeft deze stelling niet onderbouwd met feitelijk cijfers. Bovendien zegt
de omvang van vergoedingen niks over de kostenontwikkeling van UPC. Het college volgt de
redenering daarom niet. Het college acht de constatering dat de kosten in lijn met de inflatie zijn
gestegen daarom ook nog steeds een goede onderbouwde schatting voor de sanity check. De sanity
check laat zien dat de geschoonde tarieven 14% hoger liggen. Dus ook al zouden de kosten van UPC
met meer dan de inflatie gestegen zijn, dan nog is het verschil dermate groot dat de conclusie die aan
de sanity check verbonden wordt ongewijzigd blijft.
122. Ziggo is van oordeel dat de sanity check niet te rijmen is met de retail-minus methodiek, omdat
OPTA kostenoriëntatie hanteert als controlemechanisme. Met het uitgangspunt dat de WLR-C-tarieven
ruimte moeten laten voor "overwinsten" om inefficiënte toetreding te voorkomen is controle op basis
van een kostprijs van analoge RTV zoals deze in 2003 werd aangeboden niet te rijmen.
123. Het college volgt de redenering van Ziggo niet. Het college heeft geen controle op basis van
een kostprijs gedaan, maar op basis van een tarief van Casema, waarvan de NMa concludeerde dat
het behaalde rendement in 2003 maal de vermogenskostenvoet bedroeg en in 2004
maal. De sanity check heeft niet de grondslag gevormd voor het vaststellen van de tarieven, maar is
gebruikt als een extra toets op de redelijkheid van de tarieven in het licht van de doelstellingen van
WLR-C. Het college acht het niet onverantwoord om zijn conclusies te toetsen.
124. Ziggo is tevens van mening dat de "sanity check" een feitelijke grondslag ontbeert en kan niet
de conclusie dragen dat voldoende ruimte blijft voor investering in innovatie. OPTA heeft geen eigen
onderzoek verricht, de reactie van de NMa van 27 november 2009 biedt geen ondersteuning voor de
factoren waar OPTA de extrapolatie op baseert en OPTA negeert hetgeen Ziggo over
kostenverhogende factoren aan OPTA heeft uiteengezet. Ziggo wijst ook op de brief van de Europese
Commissie van 3 november 2005, waarin de commissie erop wijst dat de tarieven in het verleden niet
kostendekkend waren als gevolg van afspraken met gemeenten.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 119
OPENBARE versie
125. Het college is van oordeel dat Casema in 2003 gezien de hoogte van het rendement ruimte had
om te innoveren. De sanity check laat zien dat die ruimte er op basis van de geschoonde tarieven voor
2009 ook nu nog is. Het college heeft in paragraaf 4.4.6 van het ontwerpbesluit beargumenteerd
waarom een stijging van de kosten en tarieven met de inflatie een redelijke veronderstelling is. De
sanity check toont aan de geschoonde tarieven nog 12% hoger zijn dan het tarief dat uit de sanity
check volgt. Ook al zouden de kosten van Ziggo met meer dan de inflatie gestegen zijn, dan nog is het
verschil dermate groot dat de conclusie die aan de sanity check verbonden wordt ongewijzigd blijft.
Ziggo wijst op de brief van de EC. In die brief zegt de EC dat het zou kunnen dat de prijzen in het
verleden onder het marktniveau lagen wegens de contractuele overeenkomsten tussen de gemeenten
en kabeloperatoren". Het college heeft daarom als startpunt van de sanity check een onderzoek van
de NMa gebruikt waarin is aangegeven dat het tarief hoger ligt dan de kosten. De zorg van Ziggo dat
het startpunt van het college is te laag is, is daarmee ongegrond.
126. Ziggo stelt dat het WLR-C tarief de helft bedraagt van het tarief van het standaardpakket, terwijl
de essentie van retail-minus is dat alleen de kosten die samenhangen met de retailactiviteiten op het
tarief in mindering worden gebracht.
127. Het college is van oordeel dat Ziggo met haar constatering dat het WLR-C tarief de helft
bedraagt van het standaardpakket een onjuiste vergelijking maakt.
- het retailtarief van het standaardpakket van Ziggo is 16,25. Het WLR-C-tarief bedraagt
8,45 hetgeen 52% is van 16,25. Het eerste bedrag is inclusief BTW, het tweede bedrag
exclusief BTW;
- 16,25 is niet het gemiddelde tarief dat Ziggo aan eindgebruikers vraagt. Dat tarief ligt 3%
lager;
- conform het omroepbesluit moeten ook de kosten van content in mindering te worden
gebracht. Ziggo noemt dat element niet;
- conform het omroepbesluit moeten ook de kosten van digitale doorgifte in mindering
worden gebracht. Ziggo noemt dat element niet.
128. Ziggo geeft aan dat een vergelijking met het WLR-KPN-tarief84 van KPN duidelijk maakt hoe
onevenredig de WLR-C tarieven zijn. Het WLR-KPN-tarief voor de PSTN-aansluiting bedraagt meer
dan 13,- Dit terwijl het gaat om een aansluiting op een smalbandig netwerk met een capaciteit van
twee telefoonlijnen, terwijl het in het geval van Ziggo gaat om een breedbandig netwerk. Verder levert
Ziggo de transportdienst van het analoge pakket over het gehele netwerk. Bij KPN gaat het om een
dienst met verbruik (belminuten) en bij Ziggo om een vast bedrag. Een dienst met verbruik leidt tot
meer vragen en belasting voor de klantenservice, hetgeen zou moeten leiden tot een grotere
operationele post in de minus bij WLR-KPN dan bij WLR-C. Ook een vergelijking met de ontbundelde
tarieven voor glastoegang ( 12 -15) laat volgens Ziggo zien dat de relatie met het voorgestelde WLR-
84 Tarief voor WLR op de vaste telefonieaansluitingen.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 120
OPENBARE versie
C-tarief zoek is. Het gaat om een vergelijkbaar netwerk. En bij ontbundelde glastoegang is het alleen
een passieve aansluiting, terwijl het bij het netwerk van Ziggo gaat om een actieve aansluiting.
129. Het college is ook van oordeel dat er verschillen bestaan die ertoe leiden dat de uitkomst
verschillend zijn:
- bij retail-minus vormen de retailtarieven het startpunt. De retailtarieven van KPN voor de
vaste telefonieaansluiting en van Ziggo voor analoge RTV verschillen;
- bij WLR-C moeten partijen zelf nog de content inkopen. Bij WLR-KPN hoeven partijen dat
niet;
- het glasnetwerk is een nieuw netwerk, terwijl Ziggo voor analoge RTV een bestaand
netwerk gebruikt.
130. De omvang van de retailkosten per aansluiting bij KPN en Ziggo is overigens vergelijkbaar. Het
college ziet niet in waarom deze kosten bij KPN hoger zouden moeten liggen dan bij Ziggo.
E.8 Minus
E.8.1 Onderzoek en ontbrekende kosten
131. YouCa geeft aan dat het zonder onderbouwing met cijfers totaal oncontroleerbaar is of de
beschreven rekenmethodiek en de vastgestelde percentages reëel zijn. YouCa geeft aan dat uit het
onderzoek van OPTA blijkt dat UPC en Ziggo bewust of onbewust onjuiste en/of onvolledige informatie
aan OPTA hebben opgeleverd. Daarbij heeft OPTA wel een aantal correcties toegepast, maar voor
YouCa is het duidelijk dat OPTA onvoldoende harde informatie heeft van UPC en Ziggo om op deze
wijze het retail-minus percentage vast te stellen. YouCa concludeert op basis van randnummers 195
en 196 dat het vastgestelde retail-minus percentage te laag is vastgesteld. YouCa verwacht van OPTA
een nadere cijfermatige onderbouwing.
132. Het college verwijst naar haar reactie in randnummer 5.
133. UPC geeft aan dat een complex, geïntegreerd systeem is en de basis
vormt voor de geautomatiseerde gegevensverwerking van UPC ten behoeve van haar dienstverlening
aan consumenten. In zijn geen onderdelen opgenomen die uitsluitend zijn
bestemd voor de levering van het standaardpakket evenals uitsluitend systemen zijn te identificeren
die alleen bestemd zijn voor retailactiviteiten. Dit betekent dat een directe allocatie van de kosten van
dit systeem dan wel allocatie op basis van een gedifferentieerde sleutel niet mogelijk is.
134. Het college kan zich vinden in de analyse van UPC dat een
geïntegreerd systeem is dat zich bezighoudt met de dienstverlening aan consumenten. Dit systeem
houdt zich bijvoorbeeld bezig met de facturering en met CRM. Dit zijn retailactiviteiten voor onder
andere het standaardpakket. Het college is het ook eens met UPC dat het moeilijk te identificeren is
welk deel hier uitsluitend mee bezig is, maar dit neemt niet weg dat deze kosten aan producten
moeten worden gealloceerd. Het college heeft er daarom voor gekozen om de hiervoor meest
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 121
OPENBARE versie
algemene sleutel te gebruiken, namelijk de sleutel die ook voor de algemene en corporate kosten is
gehanteerd.
135. UPC is van mening dat onder retailkosten die relevant zijn voor de bepaling van de retail-minus,
uitsluitend operationele kosten (OPEX) dienen te worden inbegrepen. Aan retailactiviteiten zijn in de
regel andere risico's en rendementsverwachtingen verbonden dan aan investeringen in materiële vaste
activa (CAPEX). De CAPEX wordt beschouwd als een onderdeel van de "wholesaleactiviteiten.
136. Het college kwalificeert de retailkosten als de kosten die verband houden met het retailbedrijf.
Het marktanalysebesluit gaat uit van de totale retailkosten en sluit de CAPEX hier niet van uit. Elk
retailbedrijf heeft enig kapitaal nodig. Het gaat dan om gebouwen, inventaris en dergelijke. Deze
kosten dient UPC derhalve ook mee te nemen.
E.8.2 Verdeelsleutels UPC
137. UPC geeft aan dat in het marktanalysebesluit regels met betrekking tot kostentoerekening zijn
opgenomen waarin staat dat zoveel mogelijk kosten direct of via kostendrijvers worden toegerekend en
tot slot pas een opslagmethode of omslagmethode mag worden toegepast. De aanpassing van de
verdeelsleutels van marketing- en saleskosten lijkt te zijn ingegeven door een doelredenering en bevat
geen deugdelijke onderbouwing.
138. Traas stelt in opdracht van UPC dat de Marketing en Sales kosten in eerste instantie worden
toegerekend aan campagnes en vervolgens vanuit de campagnes aan de eindproducten/diensten
waar die campagnes op gericht zijn. Naamsbekendheid en klantbehoud kunnen binnen het
voorgeschreven kostentoerekeningssysteem alleen als kostenveroorzakers voorkomen, als er
marketing- of salescampagnes voorkomen die daar uitdrukkelijk op gericht zijn. UPC geeft aan dat een
kostendrijver de kracht tot uitdrukking brengt die bepaalde kosten doet ontstaan. De krachten moeten
dus bewust ingezet worden in het proces van productie en/of dienstverlening. Uiteraard kunnen
campagnes effect hebben op naamsbekendheid en klantbehoud maar dit maakt ze niet tot
kostenveroorzakers (kostendrijvers). Naamsbekendheid en klantbehoud behoren in het
marketingbeleid voor Digitale TV van UPC tot de neveneffecten en moeten daarom buiten de
kostentoerekening blijven. UPC betoogt verder dat het bestaan van neveneffecten alleen betekent dat
marketinginstrumenten niet voldoende kunnen worden gestript op het doel waarop ze zijn gericht. UPC
geeft verder aan dat ondernemingen in het algemeen aan hun productcampagnes regels stellen om te
voorkomen dat die campagnes een negatieve invloed hebben op het imago van de onderneming als
geheel.
139. UPC stelt tevens dat het college voorbij gaat aan de realiteit dat UPC er bewust voor heeft
gekozen om [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
---
XXXXXXXXX].
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 122
OPENBARE versie
140. UPC geeft bovendien aan dat de marketing- en salesactiviteiten voornamelijk gericht zijn op
internet en DTV. UPC betoogt daarom dat deze kosten hier ook aan dienen te worden gealloceerd.
141. UPC bestrijdt de stelling dat het behoud van een klant er automatisch voor zorgt dat de klant ook
het standaardpakket blijft afnemen. Dit heeft niets met retentie te maken, maar heeft een operationele
achtergrond en houdt mede verband met het feit dat in de kostprijs van het standaardpakket de kosten
van het aansluitnetwerk zijn inbegrepen. Overigens geldt hetzelfde bij Internet via ADSL waarvoor ook
een vaste telefoonaansluiting benodigd is.
142. Het college deelt de zienswijze van UPC niet dat de wijziging niet deugdelijk is onderbouwd.
Het college heeft in paragraaf 4.4.7.1 uitvoerig aangegeven waarom deze verdeelsleutel is aangepast.
Het college heeft daarbij aangegeven en beargumenteerd dat de aanpassing wel degelijk is gebaseerd
op kostencausaliteit.
143. Het college heeft bij de verdeling van de kosten gekeken naar de doelen die de marketing- en
salesafdeling met een campagne probeert te bereiken. Eén van deze doelen is het winnen van nieuwe
klanten op een specifiek product waar de campagne zich primair op richt. Vier andere doelen zijn het
winnen van klanten op andere producten, het behouden van klanten op de huidige producten en het
vergroten van de naamsbekendheid en waarde van het algemene merk. Het college deelt de mening
van UPC dat een campagne een effect heeft op het algemene imago van de onderneming, maar volgt
UPC niet in zijn bewering dat dit geen doel is. Het college volgt UPC niet dat alleen het eerste doel
relevant is. In het voorstel van UPC rekent UPC kosten toe aan het eerste doel, terwijl bijna geen
kosten worden gealloceerd via bijvoorbeeld een verdeelsleutel aan de overige doelen. Het college acht
het van belang om de kosten zo te verdelen, dat recht wordt gedaan aan alle doelen en het effect van
de campagne omdat er dan sprake is van causale toerekening van de kosten. Het college volgt UPC
verder dat een deel van de kosten aan klantwinst moet worden toegerekend. Het college heeft daarom
de helft van de kosten op deze manier verdeeld. De andere helft van de kosten heeft het college
verdeeld naar naamsbekendheid, merkwaarde en klantbehoud.
144. Het college ziet dat de doelen naamsbekendheid, merkwaarde en klantbehoud zijn gerelateerd
aan alle producten en aan de huidige klanten. Er is daarom voor gekozen om een deel van de kosten
te verdelen naar omzet. Het college merkt op dat omzet een prestatiemaatstaf is binnen UPC op basis
waarvan de prestaties worden beoordeeld. Het college vindt het daarom redelijk om omzet als sleutel
te gebruiken voor de marketinginspanningen.
145. Het college heeft bepaald dat de helft van de marketing- en saleskosten naar omzet wordt
verdeeld. Allereerst omdat klantwinst voor elk product automatisch in klantretentie of klantwinst voor
het standaardpakket resulteert. De analoge RTV-dienst en de aansluiting moeten altijd worden
afgenomen en zijn daardoor de belangrijkste producten van UPC. Daarnaast heeft het college gekeken
naar gegevens van KPN. KPN is een vergelijkbaar bedrijf dat diensten levert zoals televisie, internet en
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 123
OPENBARE versie
telefonie. In het kader van het bepalen van de retailopslag85 geeft KPN aan dat zij bij specifieke acties
bepaalt welk deel toe te wijzen is aan een brand en welk deel aan een specifiek product. KPN stelt:
"De achterliggende gedachte hierbij is dat een media-uiting ook altijd de doelstelling heeft om een
brand te promoten". In dit kader heeft KPN verder aangegeven dat haar specifiek aan een aanbieding
te relateren kosten, per merk verschillen, maar dat 50%-100 % merkgericht is en de rest
productgericht. Het college kan zich daarom niet vinden in de opmerking van UPC dat marketing- en
salesactiviteiten alleen productgericht zijn. Het college vindt het daarom redelijk de helft van de kosten
op een andere manier, namelijk gerelateerd aan naamsbekendheid, merkwaarde en klantbehoud, te
verdelen. Het college heeft een voorzichtige inschatting gemaakt door te kiezen dat de helft van de
marketing- en saleskosten op deze manier moet worden verdeeld en niet bijvoorbeeld 75% van deze
kosten.
146. Het college merkt op dat door het aanpassen van de verdeelsleutel het percentage marketing-
en saleskosten dat naar de analoge dienst wordt gealloceerd voor UPC gelijk is aan [Vertrouwelijk:
XXXX]. De analoge dienst en de aansluiting worden namelijk altijd afgenomen en zijn de belangrijkste
producten van UPC. Verder resulteert klantwinst automatisch in klantretentie of klantwinst voor het
standaardpakket. Het lijkt daarom redelijk om kosten hier ook aan toe te rekenen. Het deel dat aan de
analoge dienst wordt gealloceerd is in vergelijking met de omzet van analoge RTV ( [Vertrouwelijk:
XXXX] van de omzet) dan nog relatief beperkt. Dat is voor het college een indicatie dat de aanpassing
ook qua effect redelijk is.
147. UPC geeft aan bewust gekozen te hebben om de omzet van Marketing en Sales aan te passen
en daarin uitsluitend de opbrengsten uit hoofde van maandabonnementen en "usage" (variabele
opbrengsten zoals belminuten) op te nemen. Deze omzet is namelijk direct gerelateerd aan een klant
en zijn afgenomen dienst en wordt beschouwd als een direct gevolg van de inspanningen van de
afdeling sales. [Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
---
XXXXXXXXXXXXXXXXXX]. Op basis hiervan vormt deze geschoonde omzet de enige juiste basis
voor een consistente, objectieve, transparante, efficiënte en causale toerekening (overeenkomstig
Annex 1, randnummer 11 van het Marktanalysebesluit Omroep). De aanvullende diensten
daarentegen hebben geen relatie met de inspanningen van de afdeling marketing & sales van UPC en
hebben geen directe relatie met de productgroepen van UPC. Daarnaast betrekt OPTA in de brede
definitie van de omzet elementen als interconnectie en programmaopbrengsten die naar de mening
van UPC niet als opbrengsten uit het retailbedrijf, maar als indirecte of "wholesaleopbrengsten
moeten worden beschouwd. UPC meent derhalve dat derhalve een te hoge allocatie van de kosten
van de afdeling sales aan het standaardpakket plaatsvindt. Die allocatie wordt niet afdoende
onderbouwd door OPTA. Ook hier lijkt een doelredenering de belangrijkste beweegreden: het
maximaliseren van de minus.
85 KPN, Retailopslagpercentage, 15 oktober 2009.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 124
OPENBARE versie
148. UPC kiest ervoor een deel van de retailomzet mee te nemen als omzetsleutel. Het college
gebruikt als omzetsleutel de omzet die het gevolg is van de marketinginspanningen. Dit betreft de
gehele retailomzet. Die omzet is namelijk het totaal aan verkopen aan een klant. Dit zijn de totale
activiteiten van een marketing- en salesafdeling. Het doel van bijvoorbeeld de aanvullende dienst
verhuizen, is het behouden van een klant ook al verhuist een klant. Verder wordt bij het opnieuw
aansluiten ook een klant gewonnen. Het college ziet derhalve een directe relatie tussen het
standaardpakket, de aansluiting en de aanvullende diensten. Aan deze activiteiten zijn ook retailkosten
verbonden. UPC heeft naar aanleiding van de herberekeningen de retailkosten aan de aanvullende
diensten gealloceerd en heeft hier geen zienswijze op gegeven. Hierbij is dezelfde omzetsleutel als het
college heeft gebruikt ook door UPC gebruikt. Bij de afdeling die over Billing gaat wordt door UPC
eenzelfde sleutel gebruikt.
149. Het college deelt de mening dat interconnectie en programma-opbrengsten
wholesaleopbrengsten zijn, maar het college ziet niet in dat in de omzetgegevens die UPC voor de
minus gebruikt deze opbrengsten verwerkt zijn.
E.8.3 Verdeelsleutels Ziggo
150. Ziggo vindt de benadering van de Marketing- en Saleskosten onbegrijpelijk en Ziggo zegt dat
het leidt tot onevenredige resultaten. In de eerste plaats vindt Ziggo het niet duidelijk waarom het
college uitsluitend de kostenallocatie van de afdeling Marketing en Sales "onvoldoende gemotiveerd"
acht, terwijl het college de allocatie van de overige afdelingen accepteert.
151. Het college merkt op dat hij heeft gekeken naar de kostenallocaties en heeft geoordeeld dat
deze in de meeste gevallen redelijk zijn. Naast de Marketing- en Saleskosten heeft het college nog
aanpassingen verricht bij de CS/TS afdeling en voor de CAPEX.
152. Het is voor Ziggo niet begrijpelijk waarom OPTA afwijkt van directe toerekening van kosten,
zoals Ziggo waar mogelijk heeft toegepast. Directe toerekening is in lijn met het marktanalysebesluit
(Annex 1). Ziggo geeft aan dat OPTA het kennelijk niet noodzakelijk acht dat bij het bepalen van toe te
passen verdeelsleutels de relatie met de oorzaak van de kosten zo goed mogelijk moet worden
nagestreefd.
153. Het college deelt de mening van Ziggo niet dat er niet wordt gekeken naar de relatie met de
oorzaak van de kosten. Er wordt door het college namelijk aangegeven dat klantwinst zorgt voor
klantbehoud op andere diensten en een campagne zorgt tevens voor algemene naamsbekendheid en
waarde voor het algemene merk.
154. Ziggo geeft aan dat OPTA zonder nadere toelichting Ziggo heeft verzocht om een
herberekening, zodanig dat de direct toegerekende kosten niet meer direct maar op basis van
verdeelsleutels worden toegerekend. OPTA handelt in feite naar willekeur. De uitkomst van de
kostentoerekening is immers leidend bij de beoordeling of de toegepaste toerekeningsleutel
acceptabel is en niet het uitgangspunt van causaliteit.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 125
OPENBARE versie
155. Het college is het met Ziggo eens dat hij de herberekening niet heeft gemotiveerd in de
herberekeningsverzoeken. Het college ziet een herberekeningsverzoek namelijk als een verzoek
waarbij nog niet een definitieve keuze is gemaakt en ook niet als een besluit is geschreven. Het
college hanteert deze methode om eerst een beter begrip van het kostensysteem te krijgen en extra
informatie in te winnen alvorens een besluit te nemen. Het college heeft mede daarom niet al zijn
herberekeningsverzoeken in het besluit overgenomen. Het college heeft de uiteindelijke wijzigingen in
het besluit uitvoerig gemotiveerd, zodat alle partijen hun zienswijze op het ontwerpbesluit kunnen
geven.
156. Ziggo geeft verder aan dat OPTA een arbitrair criterium gebruikt waarin een groot gewicht wordt
toegekend aan de omvang van het klantenbestand voor analoge RTV. Immers een groot deel van de
klanten is geabonneerd op het standaardpakket. Het resultaat is dat het overgrote deel van de
promotionele kosten wordt toegerekend aan het standaardpakket. De willekeur blijkt bijvoorbeeld ook
uit het gegeven dat de kosten voor randapparatuur voor telefonie of een productmanager voor
breedband grotendeels moeten worden toegerekend aan diensten waarvoor deze kosten evident niet
zijn gemaakt.
157. Ziggo geeft aan dat nu relatief weinig gewicht wordt toegekend aan omzetgroei. Hierdoor wordt
miskend dat deze kosten juist worden gemaakt ter bevordering van omzetgroei, namelijk voor de
promotie van diensten waar nog omzetgroei op te behalen valt. Ziggo merkt verder op dat reeds
van de kosten van de afdeling M&S al aan het standaardpakket is
toegerekend. OPTA beargumenteerd niet waarom zij dit te weinig acht.
158. Het college deelt de mening van Ziggo niet dat het overgrote deel van de kosten aan het
standaardpakket wordt toegerekend. Er wordt namelijk van de kosten
toegerekend aan het standaardpakket, terwijl het standaardpakket goed is voor
van de omzet. Het percentage wat het college aan het standaardpakket toerekent is hoger dan in het
voorstel van Ziggo. Het aandeel dat het college toerekent representeert beter de verschillende
doelstellingen van marketing en sales, namelijk enerzijds het doel om klanten te winnen en anderzijds
de doelen klantbehoud, naamsbekendheid en merkwaarde. Het college verwijst verder naar zijn
argumentatie in paragraaf 4.4.7.2. Indien alle kosten alleen aan het klantenwinst worden toegerekend
zou juist geen recht worden gedaan aan de andere doelen. Het college heeft er daarom voor gekozen
om de door Ziggo voorgestelde allocatie slechts voor de helft van de kosten te volgen. Het college
volgt Ziggo in de allocatie van directe kosten. Deze kosten worden via de verdeelsleutel "omzetgroei"
gealloceerd. De andere helft van de kosten alloceert het college via de sleutel "omzet", omdat dit beter
de waarde van het huidige klantenbestand vertegenwoordigt. Elke klant die gewonnen wordt voor een
nieuwe dienst betekent automatisch ook dat een klant wordt gewonnen of behouden voor het
standaardpakket. Verder leidt een marketingcampagne ook tot een grotere naamsbekendheid van het
merk "Ziggo".
159. Ziggo geeft aan dat het afwijken van de kostencausaliteit niet te rijmen is met de bevinding van
OPTA dat deze, diensten, zoals breedband en telefonie, niet specifiek worden ingezet voor het werven
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 126
OPENBARE versie
of behouden van eindgebruikers voor analoge RTV (randnummer 895 marktanalysebesluit). Dan ligt
het ook niet voor de hand de voor die diensten gemaakte promotionele kosten aan het
standaardpakket toe te rekenen.
160. Het feit dat het college aangeeft dat sommige bundels niet specifiek worden ingezet voor het
werven of behouden van eindgebruikers voor analoge RTV, betekent niet dat dit niet één van de
doelen van de marketingcampagnes kan zijn. Het college volgt de redenering van Ziggo derhalve niet.
Het college heeft met de passage in randnummer 895 van het marktanalysebesluit bedoeld dat ze
geen aanwijzingen heeft dat de analoge dienst in dergelijke bundel tegen een lager tarief wordt
aangeboden.
E.9 Redelijk retailrendement
E.9.1 Keuze voor het normrendement en de RoS als parameter
161. YouCa is het ermee eens dat de RoS van 6,5% een redelijk rendement is, indien een
theoretische kostprijs-plus model wordt gehanteerd. Het huidige rendement van UPC en Ziggo op
analoge televisie ligt op dit moment echter vele male hoger dan de vastgestelde 6,5%. Bij het hanteren
van het retail-minus model moet daarom worden uitgegaan van de huidige rendementen op analoge
televisie die boven de 40% liggen en hoofdzakelijk zijn veroorzaakt door de enorme prijsstijgingen van
analoge RTV in de afgelopen 9 jaar. Het rendement vraagt derhalve om een nader onderzoek zoals
aangegeven bij randnummer 74 van het tariefbesluit. Het uitgevoerde onderzoek zoals toegelicht in
paragraaf 4.4.8, geeft wel inzicht in een redelijk rendement op investeringen, maar geen inzicht in het
werkelijke huidige rendement van Ziggo en UPC op het analoge pakket. Hierdoor wordt de retail-minus
factor ten onrechte te laag vastgesteld, hetgeen leidt tot een te hoog wholesaletarief voor YouCa.
162. Tele2/Online geeft aan dat het effect van de RoS op het retail-minus tarief dusdanig klein is dat
zij niet inzien hoe een toepassing van een lagere RoS dan de daadwerkelijke RoS van UPC en Ziggo
het verschil zou kunnen maken tussen inefficiënte en efficiënte toetreding. Tele2/ Online begrijpt niet
waarom OPTA niet de daadwerkelijke RoS van UPC en Ziggo hanteert. Die zijn 10,6 % voor Ziggo en
12,6% voor UPC.
163. Het college volgt de redenering van YouCa en Tele2/Online niet. Het college heeft in het
marktanalysebesluit bepaald dat de risicovergoeding wordt gebaseerd op een normrendement en dit
rendement kan het college baseren op het rendement wat vergelijkbare bedrijven in een competitieve
omgeving realiseren. Voor de RoS wordt dus een normrendement vastgesteld en niet de werkelijke
rendementen van UPC en Ziggo gehanteerd. Op die manier kunnen alleen efficiënte partijen
toetreden. Verder ziet het college niet dat het effect van de normatieve RoS beperkt is. Voor UPC is
het verschil bij de RoS van 6,5% bij het daadwerkelijke rendement.
Bij Ziggo is het een verschil bij de Ros van 6,5% en bij het daadwerkelijke rendement respectievelijk
per maand. Het college vindt dat de werkelijke rendementen
inefficiënte toetreding mogelijk maken. Het college begrijpt verder niet waar YouCa's stelling dat de
rendementen boven de 40% zijn op gebaseerd is. Dat is niet gebaseerd op de werkelijke rendementen
die UPC en Ziggo nu realiseren.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 127
OPENBARE versie
164. UPC geeft aan dat OPTA niet motiveert waarom de toepassing van de RoS een geschikte
indicator zou zijn om het redelijk rendement vast te stellen. Ook motiveert OPTA niet waarom 6,5%
representatief zou zijn voor wederverkopers. De hantering en bepaling van de RoS zou volgens UPC
leiden tot dubbeltelling en betekent dat UPC niet in staat is om een redelijk rendement op het
geïnvesteerde kapitaal te behalen terwijl het rendement wat wederverkopers kunnen behalen niet
marktconform is. OPTA gaat ten onrechte aan deze conclusies, van het PWC rapport van november
2009, voorbij.
165. UPC concludeert, naar aanleiding van het rapport Traas, dat sprake is van een conceptuele fout
in de visie van OPTA. De toepassing van de RoS door OPTA levert een onaanvaardbare uitkomst op
en toont daarmee aan dat sprake is van een doelredenering. UPC concludeert dat deze inconsistente
werkwijze van OPTA in strijd is met het kosten en winstconcept dat al meer dan een eeuw in de
economie wordt geaccepteerd. De relevante vraag is wat een redelijk rendement ter dekking van de
risico´s die verbonden zijn met alle activiteiten van de onderneming is ofwel de risico´s van
"undertaking or management".
166. UPC geeft aan dat het redelijk rendement op geïnvesteerd vermogen normaliter getoetst wordt
aan de WACC die een objectieve maatstaf is waarmee de minimumvergoeding berekend kan worden.
Voor de RoS geldt dit niet, aangezien een bruikbaar normatief kader voor de vaststelling ontbreekt.
Hierdoor kan de RoS niet op een gefundeerde wijze worden bepaald. OPTA zelf onderkent dit,
aangezien zij een benchmark heeft laten uitvoeren om de RoS te kunnen bepalen. Nadeel van een
benchmark is dat de RoS percentages tussen de verschillende sectoren sterk uiteen lopen waardoor
de RoS niet zonder meer vastgesteld kan worden.
167. Ziggo geeft aan dat de RoS geen basis vindt in het Marktanalysebesluit of de rechtspraak, niet
is gebaseerd op onderzoek van de sector en dat de keuze economisch aanvechtbaar is. Dit is geen
objectieve maatstaf. In het marktanalysebesluit (randnummer 907) is het uitgangspunt genomen dat
het redelijk rendement dient ter dekking van risico's die met de retailactiviteiten samenhangen. OPTA
heeft zich derhalve niet in het besluit vastgelegd op de hantering van de RoS. Ofschoon het CBb (12
september 2007, LJN BB3357, r.o. 9.1) heeft aanvaard dat een rendementsvergoeding onderdeel van
de minus kan uitmaken, staat buiten twijfel dat het dient te gaan om een vergoeding voor aan de
retailactiviteiten verbonden risico's. Dit is ook het uitgangspunt bij het KPN-WLR-II besluit waar is
overwogen dat de vaststelling van het normrendement aan de hand van vergelijkbare bedrijven
gerechtvaardigd is, omdat KPN zelf een retailopslag bovenop haar retailrendement heeft. Deze
exercitie heeft dus in ieder geval tot doel om een te hoge rendementsvergoeding te voorkomen.
168. Het college heeft de Return on Sales (RoS) als rendementsparameter van het redelijk
retailrendement gekozen, omdat deze past bij het kapitaalextensieve en administratieve karakter van
het retailbedrijf. Zo is de dienst al `klaar' als hij wordt ingekocht. De wederverkoper dient vooral zorg te
dragen voor het verkoop ervan. Het kapitaalbeslag daarvan is beperkt. Het college is het eens met
UPC dat de WACC toepasbaar is bij een kapitaalintensief bedrijf. Het college is het ook eens met UPC
dat het methode om een RoS te bepalen minder ver ontwikkeld is als de methode voor de WACC. Het
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 128
OPENBARE versie
college ziet ook dat de RoS vaker als rendementsparameter wordt gebruikt. Dit blijkt ook uit de diverse
onderzoeken die het college heeft gebruikt bij het benchmarken van de RoS. UPC en Ziggo hebben
ook een benchmark van PWC hiervoor gehanteerd en UPC heeft de retailregulering van Vaste
Telefonie86, waar de RoS deel uit van maakt, gesteund.
169. Het college merkt verder op dat de activiteiten van een wederverkoper van kabel vergelijkbaar
zijn met die van vaste telefonie. Het college heeft in het KPN-WLR-I en KPN-WLR-II besluit ook een
RoS als parameter gekozen. Zo is er sprake van vergelijkbare activiteiten, namelijk het wederverkopen
van de aansluiting en de dienst. Het CBb87 heeft in het verleden geoordeeld over het gebruik van de
RoS bij de bepaling van een redelijk rendement en achtte dat OPTA deze via een bandbreedte had
mogen bepalen.
E.9.2 Benchmark
170. UPC vindt dat de detailhandel niet zonder meer vergelijkbaar is met de activiteiten van de
wederverkoper. In tegenstelling tot de detailhandel loopt een wederverkoper geen voorraadrisico, hoeft
hij niet te investeren in winkels en is de inkoopwaarde van de omzet bij een wederverkoper aanzienlijk
hoger dan in de meeste detailhandelssectoren. De EBIT88 die gemiddeld in de retailbranche wordt
verdiend (en dus het totale resultaat in die branche omvat) is ongeschikt om te fungeren als
graadmeter voor de bepaling van een redelijk rendement. Het PwC rapport geeft, namens UPC, aan
dat OPTA moet corrigeren voor structurele factoren, zoals de inkoopwaarde van de omzet hetgeen zou
leiden tot een RoS van 3,5%. UPC geeft verder aan dat de sector uitzendbureaus beter zou aansluiten
dan de detailhandel, omdat ook daar sprake is van weinig of geen inkoopquote en geïnvesteerd
vermogen. Ook het aansluiten bij groothandelsdiensten zou eerder voor de hand liggen, aangezien de
activiteiten van een wederverkoper meer raakvlakken vertoont met de groothandel dan met de
detailhandel.
171. Zelfs al is de detailhandel wel relevant vindt UPC de benadering van OPTA niet zuiver. Zo blijkt
dat de RoS van 6,5% in 2006 aanzienlijk hoger lag dan in de andere jaren. Een objectieve
rechtvaardiging voor het juist hanteren van de RoS uit 2006 ontbreekt. Bovendien brengt het bepalen
van de RoS op basis van de gegevens van 1 jaar met zich mee dat de RoS zonder objectieve redenen
te hoog of te laag wordt vastgesteld.
172. Ziggo geeft aan dat OPTA feitelijk niet onderzoekt of de benchmark (de detailhandel) goed
aansluit bij een hypothetische wederverkoper van analoge RTV-signalen. Andere benchmarks worden
verworpen, terwijl er redenen zijn om die als beter passend te beschouwen.
173. Het college heeft om de RoS vast te stellen drie verschillende benchmarks gebruikt. Ten eerste
heeft het college onderzoek gedaan naar vergelijkbare bedrijven in Europa. Hier kwam een
86 Aanvullend Beroepsschrift UPC Nederland B.V. inzake besluit OPTA Marktanalyse vaste telefonie. 14-9-2009
87 LJN: BB0536, College van Beroep voor het bedrijfsleven, AWB 06/227, 06/230 en 06/242. Randnummer 8.4.3.
88 Earnings before interest and taxes.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 129
OPENBARE versie
bandbreedte uit van 3,1%-23,4% en een mediaan van 14,3%. Ten tweede heeft het college rapporten
in mededingingszaken onderzocht en hier kwam een bandbreedte uit van 3,9% tot 19,5% (zonder
gereguleerde postdiensten was dit 6,1%-16,4%). Ten derde heeft het college gekeken naar
vergelijkbare Nederlandse sectoren. Dus in tegenstelling tot wat UPC en Ziggo beweren is een bredere
benadering gekozen dan alleen de detailhandel. De RoS van 6,5% ligt aan de onderkant van de
benchmarks.
174. Het college vindt de detailhandel qua administratieve dienstverlening en financiële parameters
goed vergelijkbaar met analoge RTV. Het college heeft gekozen voor een zo groot mogelijke omvang
van benchmark. Ofcom89 heeft in haar onderzoek voor een vergelijking met Retail Vaste Telefonie ook
gezocht naar vergelijkbare sectoren. Hier heeft zij ook een vergelijking met de detailhandel gemaakt.
Het college ziet dit bij uitstek als een retailsector die vergelijkbaar is met de retailactiviteiten die
wederverkopers uitvoeren. Uit dit onderzoek kwam een bandbreedte van 6,3%-6,5%. Uit deze
onderzoeken kwamen derhalve drie bandbreedtes. De bandbreedte van 6,3%-6,5% ligt aan de
onderkant van de range van de bandbreedtes die uit de andere benchmarks naar voren komen. Om de
WLR-C-afnemers niet te weinig ruimte te geven om te kunnen concurreren heeft het college de
bovenkant van de range van die bandbreedte (6,5%) gekozen.
175. Het college heeft in het verleden de RoS bij KPN ook op een benchmark gebaseerd. UPC90
heeft destijds in consultatie hierover aangegeven dat het college moet onderzoeken wat het gemiddeld
te realiseren rendement is op de markt. Het college heeft dit nu ook gedaan door een benchmark op te
stellen van vergelijkbare bedrijven in de telecommunicatiesector. Verder gaf UPC aan dat zij verwacht
dat hieruit voortkomt dat het minimaal rendement voor KPN in ieder geval hoger dan 5% zal zijn. Nu
lijkt UPC hiervoor een ander standpunt te hebben, terwijl de risico's van de retailactiviteiten van UPC
vergelijkbaar zijn met de risico's van de retailactiviteiten van KPN. KPN91 heeft daarentegen wel
aangegeven dat zij de methode aanvaardbaar acht, maar zij vindt dat de opslag voor kabel hoger zou
moeten zijn dan WLR-KPN door de grotere risico's.
176. Het college merkt op dat UPC en Ziggo veel verschillende methoden aandragen en dat daaruit
veel verschillende waarden uitkomen. Het college heeft er voor gekozen om meerdere benchmarks op
te stellen en de gekozen RoS ligt aan de onderkant van de range van de uitgevoerde benchmarks. Het
college heeft specifiek het percentage van de detailhandel gekozen om te komen tot een puntbepaling
binnen de range van uitkomsten. Daarbij is beoordeeld in hoeverre deze retailsector overeenkomt met
de activiteiten van de wederverkopers. Het college deelt de mening van UPC en Ziggo dat er wel enige
verschillen zijn tussen de activiteiten van een wederverkoper en de detailhandel. Daarentegen zijn er
ook veel overeenkomsten. Een van de verschillen is dat er geen voorraadrisico is, maar er is
bijvoorbeeld wel een debiteurenrisico. Verder heeft het retailbedrijf van UPC bijvoorbeeld ook winkels
en online verkoop en verkoopt Ziggo bijvoorbeeld decoders via het internet. Een tweede verschil dat
89 Office of Communications, "Radio Advertising Market Research", 19 Oktober 2006
90 Opmerkingen UPC in het kader van de consultatie operationalisering retail ondergrenskader. 28-12-2005
91 Input van KPN op de RoS en de WACC, 23-10-2009
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 130
OPENBARE versie
wordt genoemd is de inkoopwaarde van de omzet. Het college ziet hier een klein verschil met de
wederverkopers, maar wijst erop dat de inkoopwaarde wel een stuk hoger ligt dan bijvoorbeeld de
uitzendbureaus, die UPC als vergelijkbare sector voorstelt. Het college ziet verder dat een
uitzendbureau hele andere type diensten verkoopt. Ditzelfde geldt voor een groothandelsbedrijf dat
doorverkoopt aan bijvoorbeeld supermarkten en niet aan eindconsumenten en zelf ook nog de nodige
bewerkingen doorvoert. De marketing- en billingactiviteiten zijn daar compleet anders. Het college is
daarom van mening dat de detailhandel, ondanks dat er verschillen bestaan, een betere vergelijking is
dan de door UPC en Ziggo voorgedragen alternatieven.
E.9.3 Risico wederverkopers
177. UPC vindt verder dat OPTA het business model van een wederverkoper had kunnen
doorrekenen met een rendement over omzet. Het rapport PwC concludeert dat een return on cost
(RoC) de meest logische rendementsmaatstaf is om toe te passen die vervolgens moet worden
herrekend naar de RoS. De RoC is relevant, omdat een wederverkoper weinig investeringen in vaste
activa dient te doen en hij pas zal inkopen nadat een klant is geworven. Het risico voor de
wederverkoper is pas hoger naarmate hij meer kosten maakt.
178. Ziggo stelt dat OPTA er vanuit gaat dat WLR-C afnemers een rendement van circa 50% kunnen
behalen op de door hen toe te voegen waarde van 1,46 euro. Het is duidelijk dat het in het
marktanalysebesluit gesignaleerde gevaar van inefficiënte toetreding op deze wijze realiteit wordt.
Ziggo geeft aan dat de benadering van OPTA exact dit resultaat heeft nu WLR-C afnemers excessieve
rendementen wordt gegund. De risico's die WLR-C afnemers lopen zijn zeer beperkt, evenals hun
investeringen. Over de inkoop van WLR-C lopen zij geen risico nu zij immers alleen WLR-C inkopen
wanneer zij hiervoor een afnemer hebben. Dit blijkt bijvoorbeeld ook bij de vergoeding die
netbeheerders betalen aan leveranciers van energie voor het incassorisico dat deze leveranciers
overnemen wanneer zij de kosten van netbeheer op de nota voor hun levering meenemen. Deze
vergoeding bedraagt hoogstens 0,75% per aansluiting.
179. Ziggo geeft aan dat OPTA de business case van wederverkopers buiten beschouwing laat en
niet ingaat op het karakter van een hypothetische wederverkoper en de soorten en de omvang van de
risico's. OPTA kan in geen geval de beperkte toegevoegde waarde en beperkte risico's van de
wederverkoper negeren. Het kan niet uitgesloten worden dat de RoS leidt tot een te hoog
normrendement voor wederverkopers. Ziggo geeft verder aan dat de RoS zelf op geen enkele wijze
normatieve indicaties kan geven voor wat een redelijk rendement zou moeten zijn. De keuze voor een
RoS van 6,5% is verder economisch onvoldoende gemotiveerd en draagt een reëel risico op
inefficiënte toetreding. Dit is strijdig met het marktanalysebesluit.
180. Het college heeft een redelijk rendement en minus vastgesteld zodat efficiënte aanbieders tot
de markt kunnen toetreden. Het college verwacht daarom niet dat er een reëel risico bestaat op
inefficiënte toetreding. Voor de bespreking van de business cases van afnemers verwijst het college
naar hoofdstuk E10.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 131
OPENBARE versie
181. Het college vindt verder de vergoeding die netbeheerders aan elektriciteitsleveranciers betalen
onvergelijkbaar. Dit is namelijk geen retailrelatie waar het percentage op wordt gebaseerd, maar juist
een wholesalerelatie tussen enerzijds de netbeheerder, eerder vergelijkbaar met UPC of Ziggo, die de
leverancier betaalt voor het factureren. Het college ziet de relatie tussen de leverancier die een relatie
heeft met klanten en dus marketinginspanningen moet leveren meer vergelijkbaar met de verkoop van
analoge RTV. Het onderzoek van Ofgem92 kwam overigens voor elektriciteitsleveranciers uit op
bandbreedte van 8% tot 10%. De gebruikte RoS van 6,5% ligt hier onder.
182. Het college is tevens van oordeel dat wederverkopers wel degelijk risico's lopen. Een
wederverkoper dient de content te regelen en het product te marketen. Het gaat daarbij om kosten en
inspanningen waarvan nog onduidelijk is of deze wel terugverdiend worden. Verder heeft de WLR-C
afnemer bijvoorbeeld ook incassorisico's en daarnaast moet een wederverkoper ook een
klantenservice opbouwen.
E.9.4 Hoogte van de RoS
183. Aangezien UPC niet het door OPTA benoemde retailrendement van 6,5% realiseert, concludeert
het rapport PwC dat daardoor het reële risico bestaat dat UPC geen redelijk rendement op het
geïnvesteerde vermogen (WACC) kan behalen hetgeen ten koste zal gaan van investeringen van UPC
in haar netwerk. Dit is strijdig met het Marktanalysebesluit Omroep waarin is bepaald dat de
wederverkoopverplichting de digitalisering niet mag belemmeren. UPC (RBB rapport) geeft verder aan
dat een RoS van 6,5% tot een zeer hoge marge van circa 50% leidt op de door een wederverkoper
toegevoegde waarde. Dit leidt tot een hoger dan redelijk normrendement voor wederverkopers
hetgeen leidt tot inefficiënte toetreding. Een RoS tussen de 1,0% (rapport Traas) en 1,8% (rapport
PwC) is gelet op de in het marktanalysebesluit omroep geformuleerde voorwaarden met betrekking tot
het waarborgen van efficiënte toetreding geschikt. Voorwaarde hierbij is wel dat RoS enkel wordt
berekend over de retailkosten.
184. UPC geeft aan dat om verstorende effecten in verkoopquote te voorkomen OPTA het redelijk
rendement als percentage van de toegevoegde waarde (RoAV) moeten uitdrukken hetgeen zou leiden
tot een RoAV van 2,5% die alle activiteiten van een onderneming betreft. Aangezien in het
onderhavige geval de retailsector aanmerkelijk minder risico´s kent dan de wholesalesector,
concludeert het rapport Traas dat een premie van 1% een adequate premie is ter dekking van de
risico´s die met retailactiviteiten samenhangen.
185. UPC geeft aan dat OPTA het retailrendement bepaalt als percentage van de gehele
geschoonde omzet van het standaardpakket. Het gevolg hiervan is dat de RoS mede afhangt van de
door UPC gemaakte wholesalekosten en de winstopslag. Hierdoor ontvangt de Wederverkoper een
rendementsvergoeding over wholesaleactiviteiten die niet door hem worden verricht en waarover hij
ook geen enkel risico loopt. Verder geeft UPC aan dat OPTA onvoldoende rekening houdt met de
beperkte risico's van de activiteiten van de wederverkoper en ten onrechte uitkomt op een rendement
92 Ofgem, "Domestic retail Market Reports", 2004, p. 141
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 132
OPENBARE versie
dat hoger is dan dat van vergelijkbare bedrijven in een competitieve omgeving met mogelijk inefficiënte
toetreding als gevolg.
186. Ziggo geeft aan dat OPTA haar berekening dient te baseren op een vergoeding voor het
debiteuren risico (0,4% van de omzet) en een rendement op gemaakte kosten (10%). Bij een royale
toerekening zou dit leiden tot een RoS van circa 1,8% van de geschoonde retailprijs.
187. Het college merkt op dat het gebruikelijk is de RoS te bepalen op basis van benchmarks. Het
college verwijst daarvoor naar de gebruikte bronnen. Het college heeft de benchmark zo breed
mogelijk opgezet en steeds gemotiveerd waarom bepaalde uitkomsten wel of niet bruikbaar zijn.
Daarbij is in alle benchmarks de RoS bepaald. Het college volgt UPC daarom niet dat de RoS dient te
gaan over de retailkosten. Indien het college een andere rendementsparameter zou hebben
gehanteerd, bijvoorbeeld RoAV of RoC, die alleen over de retailkosten gaan dan zou deze parameter
een stuk hoger dienen te zijn dan 6,5%. Het college volgt UPC verder niet dat UPC dan op de
wholesaleactiviteiten dan geen redelijk rendement meer zou kunnen behalen. De sanity check heeft
laten zien dat het WLR-C tarief niet te laag is vastgesteld, zodat UPC het rendement van 6,5% zelf ook
kan realiseren op de retailacitiviteiten.
188. Het college volgt verder de redenering aangaande de RoAV in zijn geheel niet. Traas, namens
UPC, stelt namelijk dat de uitzendbureaus dienen te worden gekozen, omdat deze kapitaalextensief
zijn. Dit terwijl de inkoopwaarde van de omzet en andere financiële parameters heel anders liggen dan
bij een wederverkoper. Verder wordt er een sector gezocht met weinig of geen geïnvesteerd
vermogen. Vervolgens is deze gevonden en wordt een RoS van 3,5% gevonden. Traas gaat verder
door te stellen dat er nog een onderscheid moet worden gemaakt tussen retail en wholesale, terwijl
alle parameters en de keuze voor de uitzendbureaus lijkt te zijn gebaseerd op een retailbedrijf.
Vervolgens blijft er 1% over voor het retailbedrijf en deze dient te gaan over de retailkosten van de
minus. Het college ziet niet in hoe kan worden uitgegaan van een RoS van een, beoogde vergelijkbare
retailsector, én vervolgens onderscheid wordt gemaakt in wholesale en retail én dit percentage ook
nog over de retailkosten wordt gerekend.
E.10 Business cases
189. KPN is van oordeel dat de WLR-C tarieven de volgende impact hebben op de business case:
- geen business case voor uitsluitend kabel TV (analoog en digitaal);
- business case voor multiplay (inclusief analoge TV) verdeeld over kabel en alternatief
netwerk zeer zwak, omdat groot deel van kabelnet uit analoge TV wordt bekostigd;
- business case voor multiplay (inclusief analoge TV) via de kabel is riant;
- analoge TV blijft ook als wholesaledienst voor kabel interessant, omdat groot deel van
kosten toegerekend wordt aan analoge TV.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 133
OPENBARE versie
190. KPN geeft een berekening waaruit volgens KPN volgt dat stand alone analoge TV geen
geloofwaardige business case heeft, maar toetreding alleen mogelijk is voor de partijen die bereid zijn
een verlies te nemen op analoog ten behoeve van multiplay.
WLR-C tarief 8,70 per maand
Content
Retailtarief
Marge
Variabele kosten
[Vertrouwelijk: XXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXX]
Resteert
Vaste kosten (IT, organisatie, marketing)
Bij gelijk retailtarief
191. Tele2/Online is in algemene zin positief gestemd over het ontwerp-tariefbesluit, maar het besluit
biedt in de huidige vorm nog onvoldoende garantie voor echte concurrentie op de kabel. Tele2/Online
geeft aan dat de wholesaletarieven niet leiden tot een positieve business case zonder third party billing
(voorbeeld Ziggo).
Zonder TPB Met TPB
WLR-C tarief 8,46 per maand 8,46
Content per maand 1,29
Marketing en sales per maand
Totaal marge marge
negatief
192. YouCa is van oordeel dat de tarieven 59% te hoog zijn vastgesteld en de tarieven derhalve
5,32 en 5,56 dienen te zijn. Deze 59% is als volgt opgebouwd:
- 20% teveel stijging in de periode 2000-2003;
- 14% teveel stijging in de periode 2003-2009;
- 25% teveel toerekening van kosten van het aansluitnetwerk aan analoge RTV.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 134
OPENBARE versie
193. YouCa is tevens van oordeel dat de huidige tarieven geen ruimte bieden voor een goede
concurrentie.
Ziggo UPC Toelichting
Verkoopprijs 13,66 13,76
Wholesaletarief 8,46 8,84
WSK-tarief 0,06 0,10
Content Contenttarieven UPC en Ziggo niet haalbaar voor
YouCa. YouCa heeft minder staffelkortingen als
startup
Bruto marge
YouCa proceskosten YouCa heeft minder schaalvoordelen
Beschikbaar voor bedrijfsvoering en
werving
Minimale overstapmotivatie Prijs is belangrijk naast klantvriendelijkheid. Er is
een korting nodig.
Beschikbaar voor werving en vaste
kosten
Eenmalige kosten per aansluiting Kosten om klant aan te sluiten, inclusief bijdrage
aan resellers.
Jaarlijkse vaste kosten
Jaarlijkse marketingkosten YouCa moet met analoge RTV concurreren tegen
multiplay pakketten van UPC en Ziggo
194. Your.tv geeft aan dat de bruto marge voor Your.tv bij gelijke retailtarieven als UPC en Ziggo
gelijk is van 1,38. Uit deze marge moeten dan nog de marketingkosten, investeringen en
overheadkosten gefinancierd worden.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 135
OPENBARE versie
Ziggo UPC
Wholesaletarief 8,46 8,84
Content 2,50 2,50
Administratiekosten 0,81 0,81
Incassokosten 0,50 0,50
Marge Your.tv en werving 1,39 1,38
Consumentenprijs 13,66 14,03
195. Your.tv geeft aan dat op basis van deze marge toetreders genoodzaakt zijn hetzelfde tarief te
rekenen, waardoor de tarieven niet zullen dalen. Consumenten zullen dan niet of nauwelijks
overstappen.
196. Your.tv is van mening dat OPTA met de voorgenomen tarieven onvoldoende rekening houdt
met de business case van nieuwe toetreders, waardoor geen enkele nieuwe toetreder een succesvolle
en duurzame concurrentiepositie kan opbouwen. Het juiste tarief dient volgens Your.tv gelijk te zijn aan
5,22 voor Ziggo en 5,75 voor UPC.
197. Het college constateert dat alle toetreders cijfers over hun business case geven waaruit blijkt
dat deze case niet haalbaar is. Partijen geven vooral aan dat hun contentkosten en hun retailkosten
hoger liggen dan waarvoor is gecorrigeerd bij de bepaling van het WLR-C-tarief. Bij die cijfers zijn een
aantal kanttekeningen te maken:
- het college is bij de bepaling van de minus uitgegaan van de kosten van UPC en Ziggo
als benadering van een efficiënte aanbieders. Het college wil met de regulering van WLR-
C alleen toetreding van efficiënte aanbieders en niet van partijen die een structureel hoger
kostenniveau hebben dan UPC en Ziggo;
- ook bij de bepaling van de kosten van de content is het college uitgegaan van de kosten
van UPC en Ziggo als benadering van een efficiënte aanbieders;
- de ervaring bij WLR-KPN laten zien dat op basis van de gehanteerde vergelijkbare
systematiek van tariefregulering bij WLR-KPN wel degelijk toetreding mogelijk is. WLR-
KPN kent eind 2009 een omvang ruim 400 duizend afnemers. Op basis van die ervaring
verwacht het college dat ook toetreding bij WLR-C mogelijk is, aangezien de omvang van
de minus vergelijkbaar is;
- het doel van WLR-C is om toetreders de mogelijkheid te geven een klantbestand op te
bouwen en de volledige klantrelatie over te nemen. Dat is vervolgens weer een opstap bij
de migratie naar digitale RTV en het leveren van multiplay. De gekozen tariefregulering
biedt partijen die mogelijkheid.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 136
OPENBARE versie
198. Het college is met partijen eens dat de regulering geen vetpot oplevert voor toetreders. Dat is
ook niet de bedoeling. De tarieven bieden mogelijkheden voor efficiënte toetreders. Tegelijkertijd
houden UPC en Ziggo, alsmede de toetreders de prikkels om te investeren in innovatieve diensten.
E.11 Price cap
199. OPTA geeft in het tarievenbesluit aan op welke wijze de kosten in de toekomst maximaal mogen
stijgen. YouCa is van oordeel dat dit de kabelmaatschappijen niet stimuleert om kosteneffectiever te
gaan werken en daarmee de concurrentie te bevorderen en de tariefsverlaging voor consumenten te
stimuleren. In vergelijkbare monopoliemarkten die open gingen was sprake van prijsdalingen, omdat
de concurrentie dwingt tot efficiëntere bedrijfsvoering. YouCa stelt in plaats van een price cap een
jaarlijkse toets van de kosten- en prijsontwikkeling voor. Die zal leiden tot een gerechtvaardigde
regelmatige daling van de wholesaletarieven.
200. Het college is van oordeel dat de price cap primair is bedoeld om het mededingingsprobleem
van excessieve tarieven te voorkomen. De prikkel om kosteneffectiever te gaan werken moet komen
uit de toegenomen mogelijkheden voor concurrentie als gevolg van de regulering van WLR-C. Deze
regulering biedt partijen de mogelijkheid om het televisie- en multiplay-aanbod te versterken. Het
college ziet daarom geen noodzaak om middels de price cap een efficiëntere bedrijfsvoering af te
dwingen.
201. UPC ziet niet in waarom een price cap nodig zou zijn voor bescherming van de wederverkopers.
Hun belang is gelegen in het bestaan van een voldoende marge tussen de inkooptarieven en de
retailtarieven. Dit is beschermd door toepassing van de retail-minus methodiek. Nu er geen grond is
voor een price cap bestaat evenmin aanleiding voor een uitwerking daarvan. Dit klemt de te meer daar
de harmonisering van het tarief in Spijkenisse en Hilversum hierin niet wordt gereflecteerd.
202. Het college volgt UPC in haar standpunt dat de price cap niet primair is bedoeld voor de
bescherming van de wederverkopers. De price cap is primair bedoeld om excessieve tarieven te
voorkomen, wat uiteindelijk eindgebruikers beschermt tegen te hoge retailtarieven. Het werkt als volgt:
indien UPC haar retailtarieven fors verhoogt zorgt de price cap ervoor dat de wholesaletarieven met
niet meer dan de inflatie stijgen. De marge voor wederverkopers neemt hierdoor toe hetgeen leidt tot
meer concurrentiedruk op UPC en vermoedelijk tot beperktere stijging van de retailtarieven en
voorkoming van excessieve tarieven.
203. Ziggo geeft aan dat de gebreken in de tariefstelling worden bestendigd en versterkt door de
toepassing van de price cap. Het retailtarief is te laag vastgesteld, hetgeen geen bestendige en
representatieve situatie is. Het is onjuist om deze situatie te fixeren door middel van een price cap. De
price cap leidt er tevens toe dat de aftrek van de in 2008 gemaakte promotionele kosten (voor het
installatiepakket) en toerekening daarvan aan het standaardpakket wordt gefixeerd. Een toename van
de promotionele kosten voor niet aan het standaardpakket gerelateerde diensten leidt tot een verlaging
van het WLR-C-tarief. Dat ze een rem op innovatie.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 137
OPENBARE versie
204. Het college is het niet met Ziggo eens dat de WLR-C tarieven gebreken kennen. Het college is
het ook niet eens met Ziggo dat de price cap het tarief fixeert. Het college ziet wel dat de price cap het
WLR-C-tarief aan de bovenkant begrenst. Dat is echter noodzakelijk om het mededingingsprobleem
van excessieve tarieven te remediëren.
E.12 WSK
E.12.1 Causaliteit versus proportionaliteit
205. UPC vindt dat kosten moeten worden toegerekend aan de partij die de kosten veroorzaakt en
dat de keuze voor proportionele toerekening afwijkt van dit beginsel uit de Tw. OPTA motiveert de
afwijkende keuze voor proportionele toerekening onvoldoende en maakt berekeningen te weinig
inzichtelijk. OPTA moet daarbij, gelet op de doelstelling van het bevorderen van de belangen van
eindgebruikers, in ogenschouw nemen in hoeverre de proportionele toerekening van kosten door UPC
aan eindgebruikers wordt doorberekend.
206. Ziggo wijst erop dat OPTA, wanneer hij wil afwijken van causale toerekening, dit goed zal
moeten motiveren. OPTA heeft deze keuze volgens Ziggo echter niet gemotiveerd.
207. Het college is het niet eens met UPC en Ziggo dat zijn keuze om kosten proportioneel toe te
rekenen onvoldoende gemotiveerd is. De keuze om WSK proportioneel in plaats van causaal toe te
rekenen is gemotiveerd in de randnummers 278 e.v. en 310 van het ontwerp-WLR-C- tariefbesluit. Ook
in paragraaf 13.5.4 van het marktanalysebesluit omroep is gemotiveerd dat UPC of Ziggo zogenaamde
WSK op basis van proportionaliteit deels ook aan haar eigen dienstverlening toe dient te rekenen.
Daarbij wordt toegelicht dat causale toerekening van wholesalespecifieke kosten leidt tot verstorende
effecten op de concurrentie. Ook in de randnummers 15-21 van Annex A van het omroepbesluit licht
het college toe waarom bij WSK proportionele toerekening toegepast dient te worden.
208. Het college volgt verder het betoog niet dat het college niet bevoegd zou zijn tot niet-causale
toerekening van WSK. Artikel 6a.7 Tw, dat ziet op de verplichtingen met betrekking tot kosten en
kostenoriëntatie, neemt weliswaar een causale toerekening van kosten tot uitgangspunt. Echter, het
college dient tevens zijn doelstellingen die zijn neergelegd in artikel 1.3, eerste lid, Tw, waaronder het
bevorderen van concurrentie in zijn overwegingen te betrekken. Er kunnen zich dan omstandigheden
voordoen waaronder causale toerekening van WSK in de weg staat aan het realiseren van dit doel.
209. Het college ziet ook dat Ziggo en UPC een groot deel van de WSK zullen moeten dragen bij
proportionele kostentoerekening. Door de grote marktaandelen van beide partijen leidt proportionele
toerekening ertoe dat beide partijen een groot deel van de WSK moeten dragen. Dit maakt deze wijze
van toerekening nog niet disproportioneel. Immers, het college heeft gemotiveerd dat proportionele
toerekening noodzakelijk is, omdat een causale toerekening van de WSK in de weg staat aan de
doelstelling tot het bevorderen van de concurrentie en het creëren van een level playing field. Bij
causale toerekening zouden de tarieven dusdanig hoog zijn dat toetreding niet mogelijk is. Volledige
causale toerekening zou op basis van de gegevens van UPC en Ziggo leiden tot WSK tarieven van
per maand per eindgebruiker voor UPC en van per
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 138
OPENBARE versie
maand per eindgebruiker voor Ziggo, hetgeen een omvang heeft vergelijkbaar met de gehele minus.
Dergelijke bedragen leiden er derhalve toe dat de marge voor toetreders uitgehold wordt en dat er
geen level playing field ontstaat. Partijen zullen dan niet tot de markt toetreden, zodat de verwachte
welvaartseffecten van de regulering niet gerealiseerd worden.
210. Het WSK-tarief per eindgebruiker bedraagt bij proportionele toerekening voor UPC 0,13 per
maand. Een dergelijke omvang biedt toetreders voldoende ruimte om tot de markt toe te treden. Het
college heeft overwogen is of UPC 0,13 per maand gaat doorbereken aan haar eigen
eindgebruikers, zodat eindgebruikers nadeel ondervinden van de proportionele kostentoerekening. Het
college verwacht echter dat UPC dit niet zal doorberekenen, omdat de omvang zeer beperkt is en
bijvoorbeeld lager is dan de aanpassing van de retailtarieven op basis van de inflatie. Daarnaast zullen
prijsdalingen als gevolg van de toegenomen concurrentie deze relatieve tariefstijging van 0,13 teniet
zullen doen. Het college verwacht daarmee dus dat ook zijn doelstelling tot het bevorderen van de
belangen van eindgebruikers wordt gewaarborgd. Tenslotte geeft proportionele toerekening partijen
een prikkel om de implementatiekosten te minimaliseren. Een vergelijkbare redenering geldt voor
Ziggo.
E.12.2 Implementatiekosten
211. UPC vindt dat OPTA de implementatiekosten beter had moeten onderzoeken en dat OPTA zijn
initiële inschatting van de implementatiekosten niet bij de beoordeling mag betrekken. Ook vindt UPC
dat OPTA de implementatiekosten van UPC en Ziggo niet met elkaar mag vergelijken, omdat UPC en
Ziggo verschillende bedrijven zijn met verschillende kostenstructuren. UPC vindt dat OPTA in het
tariefbesluit moet aansluiten bij de door UPC gerapporteerde WSK.
212. Ziggo wijst erop dat het opvallend is dat OPTA de WSK sterk heeft onderschat. Ziggo heeft erop
gewezen dat de WSK over de hele periode een veelvoud kunnen gaan bedragen van de projecties van
OPTA.
213. Het college constateert dat UPC en Ziggo beide ruimere kosteninschattingen hebben gemaakt
dan het college in het omroepbesluit. Daarbij heeft het college in het ontwerpbesluit expliciet
opgemerkt dat het feit dat het college de kosteninschattingen van UPC en Ziggo nu gebruikt voor het
bepalen van de WSK-tarieven niet impliceert dat het college zijn eigen verwachtingen ten aanzien van
de WSK van partijen bijstelt. Bij het opstellen van het marktanalysebesluit heeft het college
inschattingen gemaakt van zowel de kosten als de opbrengsten van regulering. Zowel de kosten als de
opbrengsten van regulering kunnen uiteindelijk hoger of lager zijn dan vooraf ingeschat. Zoals in
randnummer 290 e.v. is beschreven is de grote onzekerheid omtrent de hoogte van de
kosteninschattingen een belangrijke reden voor het college om voor nu de kosteninschattingen van
UPC en Ziggo als startpunt te gebruiken voor het bepalen van de WSK-tarieven. Door de WSK via een
meerjarenvenster toe te rekenen en vervolgens ieder jaar de WSK-tarieven vast te stellen wordt
gewaarborgd dat uiteindelijk alleen de daadwerkelijke WSK toegerekend worden.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 139
OPENBARE versie
214. Het college beoordeelt de inschattingen van partijen wel op redelijkheid. De verhoging die UPC
bij haar laatste rapportage doorvoerde in de kostenpost terugkerende kosten, heeft het college niet als
redelijk beoordeelt, mede omdat de kosten van UPC daarmee geheel niet meer in verhouding stonden
met de inschatting van dezelfde kosten door Ziggo. Die kosten acht het college ook aan de hoge kant,
maar niet zo evident onredelijk als bij UPC. Dat het college wel rekening heeft gehouden met het feit
dat Ziggo en UPC verschillende bedrijven zijn met ieder een eigen kostenstructuur, blijkt uit het feit dat
OPTA voor beide bedrijven een WSK tarief heeft vastgesteld dat duidelijk van elkaar afwijkt.
E.12.3 Volume
215. UPC vindt dat OPTA de WSK per aansluiting moet berekenen met het door UPC
gerapporteerde volume en de door UPC verwachte churn.
216. Het college heeft in randnummer 299 beschreven dat hij van oordeel is dat UPC (en ook Ziggo)
de meest actuele informatie in moet zetten bij het vaststellen van de relevante volumes. Bij het
inschatten van het relevante volume voor de jaren 2010 en 2011 dient UPC gebruik te maken van
informatie over de ontwikkeling van het aantal aansluitingen in de laatste jaren.
217. Het college is het met UPC eens dat de door UPC gemaakte inschatting ten aanzien van het
volume en de churn als startpunt moet nemen bij het berekenen van het WSK tarief. Echter, de door
UPC opgeleverde inschattingen dienen wel voldoende onderbouwd te zijn. Naar het oordeel van het
college waren de inschattingen ten aanzien van de volumes en churn die UPC in haar rapportage van
2 september 2009 heeft opgeleverd niet onderbouwd. Om deze reden heeft het college UPC gevraagd
om het WSK tarief opnieuw te berekenen met behulp van de meest actuele informatie met betrekking
tot de relevante volumes. UPC heeft aan dit verzoek gehoor gegeven. De cijfers die UPC in reactie op
het herberekeningsverzoek heeft gerapporteerd heeft het college gebruikt om het WSK tarief te
berekenen. UPC heeft niet nader onderbouwd waarom het college zou moeten rekenen met de op 2
september door UPC opgeleverde cijfers ten aanzien van het volume en de churn. De cijfers die zijn
gebruikt in het herberekeningsverzoek sluit beter aan op de door het college verwachte
marktontwikkeling, welke ook gebruikt zijn in het marktanalysebesluit.
E.12.4 Deelnametarief en migratietarief
218. UPC heeft bij de opstelling van het tariefvoorstel van de WSK het beleid van OPTA inzake het
WPC I besluit als uitgangspunt genomen. Het voorstel van UPC omvat om die reden een
deelnametarief en een overstaptarief. UPC begrijpt niet dat OPTA bezwaren heeft geuit tegen deze
tarieven, ook omdat KPN wel een overstaptarief en een deelnametarief in rekening mag brengen bij
afnemers van WLR. De argumenten die OPTA hiertoe aanvoert vindt UPC niet overtuigend.
219. UPC vindt het noodzakelijk dat een deelnametarief wordt gehanteerd, omdat UPC anders
onevenredig zwaar wordt belast met kosten. Toetreders hebben volgens UPC ook met het
deelnametarief voldoende ruimte om een levensvatbare businesscase op te stellen. De door OPTA
genoemde bestaande toetredingsdrempels, in de vorm van marketingkosten en contentkosten, worden
door UPC genuanceerd.
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 140
OPENBARE versie
220. Ziggo acht het disproportioneel dat zij als gevolg van de door OPTA voorgestelde methodiek
96% van de WSK dient te dragen. Voornamelijk bij de implementatiekosten per dienstaanbieder en de
migratiekosten per kabelaansluiting bestaat er volgens Ziggo (randnummer 6.7) een directe relatie
tussen kosten en de kostenveroorzaker. Ziggo vindt dat deze kosten toegerekend zouden moeten
worden naar tariefdragers als mutaties en afnemers, waarbij Ziggo nog steeds een proportioneel deel
van de kosten voor haar rekening neemt.
221. Ziggo vindt dat OPTA onvoldoende motiveert waarom Ziggo, in tegenstelling tot KPN, geen
deelnametarief mag hanteren. Ziggo stelt onder verwijzing naar het ontwerpbesluit tariefregulering
WLR-KPN uit 2006 dat causale toerekening per dienstenaanbieder wenselijk is, omdat
concurrentieverstoring zich niet voordoet en afnemers gedwongen worden een zeker commitment af te
geven. Ziggo (randnummer 6.13) acht afwijking van OPTA van het ontwerpbesluit tariefregulering
WLR-KPN niet te rijmen met de visie van OPTA dat WLR-KPN en WLR-C goed te vergelijken zijn.
Ziggo ziet dan ook geen reden voor OPTA om af te zien van causale toerekening van kosten in een
deelnametarief, dat er voor zorgt dat Ziggo alleen met serieuze partijen een contract hoeft te sluiten.
222. YouCa steunt de keuze voor proportionele verdeling van de WSK op basis van een vast
maandbedrag.
223. In randnummers 314 e.v. schetst het college dat hij het risico dat door geen deelnametarief te
hanteren er veel kleine of inefficiënte afnemers zullen toetreden, klein acht. Echter, ook bij de
vaststelling van het WSK tarief voor KPN heeft het college een deelnametarief toegestaan. In
overeenstemming met het besluit tariefregulering WLR-KPN uit 2006 stelt het college zijn oordeel bij.
Een beperkte mate van causale toerekening per dienstenaanbieder kan volgens het college wenselijk
zijn. Hierbij zal het college er wel extra oog voor hebben dat deze causale toerekening geen
toetredingsdrempels opwerpt.
224. Causale toerekening van de eenmalige implementatiekosten heeft als effect dat WLR-afnemers
deze eenmalige implementatiekosten om WLR-C af te nemen vooraf betalen aan UPC of Ziggo. Dit
kan worden gezien als een deelnametarief. Door het betalen van dit tarief geven afnemers van WLR-C
een zeker commitment af ten aanzien van hun afname. In paragraaf 6.3.3 van het besluit heeft het
college nader toegelicht onder welke voorwaarde het college een deelnametarief toestaat. Het college
beoordeelt onder meer of de door partijen voorgestelde deelnametarieven niet te grote
toetredingsdrempels opwerpen. Het college komt dan tot een deelnametarief van 30.000 per
deelnemer. Het WSK-maandtarief is hierop herberekend (inclusief de aanpassing van de WACC van
UPC en Ziggo naar 10,3%).
225. Het college heeft ook overwogen om de WSK toe te rekenen aan een tarief per mutatie.
Wanneer alle aansluitingen van respectievelijk UPC en Ziggo eenmalig tot de mutaties worden
gerekend, dan leidt ook deze vorm van toerekening niet tot hoge toetredingsdrempels. De belangrijkste
reden dat het college heeft gekozen voor een toerekening naar een maandelijks tarief per aansluiting
is dat een tarief per maand minder gevoelig is voor onverwachtse kostenstijgingen. Het aantal
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 141
OPENBARE versie
aansluitingen per maand is over de tijd relatief constant. Een kostenstijging van een bepaald
percentage resulteert dan in een tariefstijging van een vergelijkbaar percentage. Het aantal mutaties
kan over de tijd erg verschillen. Een kostenstijging in een periode met relatief weinig mutaties kan dan
leiden tot een procentueel zeer grote tariefstijging. Op deze manier kan een tarief per mutatie dan toch
leiden tot toetredingsdrempels. Om dit te voorkomen maakt het college, gegeven de grote onzekerheid
omtrent het uiteindelijke niveau van de wholesale specifieke kosten, de keuze om de kosten toe te
rekenen aan een maandelijks tarief per aansluiting. Daar voegt het college ten slotte aan toe dat de
keuze voor de toerekening van de WSK aan een tarief per maand, ten opzichte van toerekening aan
een tarief per mutatie, nauwelijks effect heeft op het aandeel van de WSK dat UPC en Ziggo moeten
dragen. In beide gevallen bepaald de verhouding tussen het aantal aansluitingen van de verschillende
partijen de verdeling van de kosten.
E.12.5 Meerjarenvensters
226. UPC vindt dat OPTA ten onrechte heeft gekozen voor een meerjarenvenster met een langere
duur dan de resterende huidige reguleringsperiode. Omdat het hier om een tijdelijke verplichting gaat,
kan UPC mogelijk niet alle gemaakte kosten terugverdienen. Dit is in strijd met de norm van
kostenoriëntatie. OPTA dient daarom volgens UPC af te zien van een meerjarenvenster.
227. OPTA motiveert volgens Ziggo niet waarom een terugverdientijd van drie jaar redelijk is.
Volgens Ziggo is het hoogst onduidelijk of de dienstverlening na 5 maart 2012 nog plaatsvindt. Het
gevolg van het hanteren van een terugverdientijd van twee jaar is dat Ziggo een significant deel van de
WSK niet goed kan maken. Ziggo geeft daarnaast aan dat wanneer een terugverdientijd van twee jaar
wordt gehanteerd en deze wordt verlengd, dit resulteert in een relatief lager tarief in het derde jaar. Op
deze manier worden nog steeds de daadwerkelijke WSK toegerekend en blijft de prikkel om kosten te
beperken bestaan.
228. In het ontwerpbesluit heeft het college aangegeven dat UPC en Ziggo het maandtarief voor
WSK dienen te berekenen door de geraamde WSK en de geraamde opbrengsten (tarief maal volume)
in een meerjarenvenster te zetten met een lengte van drie jaar. Het college was van oordeel dat een
terugverdientijd van drie jaar redelijk is, omdat drie jaar een zeer gebruikelijke lengte is voor
meerjarenvensters. Drie jaar is namelijk een gebruikelijke terugverdientijd in business cases van
retaildiensten in de telecommunicatiesector. Zo heeft het college bijvoorbeeld ook in de beleidsregels
ondergrenstariefregulering gekozen voor een terugverdienperiode van drie jaar.93
229. Specifiek voor de WSK, kosten die direct samenhangen met de reguleringsmaatregel, volgt het
college echter het argument van UPC en Ziggo, dat zij door het hanteren van een terugverdienperiode
van drie jaar, mogelijk een substantieel deel van de WSK niet kan terugverdienen. Immers, mocht de
verplichting binnen de drie jaar worden opgeheven, dan kunnen partijen inderdaad een groot deel van
93 Beleidsregels inzake de ondergrenstariefregulering van KPN's eindgebruikerstarieven, OPTA/TN/2006/200162, 27 januari
2006
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 142
OPENBARE versie
de kosten niet goedmaken. Daarnaast ziet het college ook, in overeenstemming met Ziggo, dat de
lengte van het meerjarenvenster ook nog verlengd kan worden als blijkt dat ook na maart 2012
regulering van toepassing zal blijven. Deze mogelijke verlenging resulteert dan in een relatief lager
tarief in het derde jaar. Op deze manier worden nog steeds de daadwerkelijke WSK toegerekend en
blijft de prikkel om kosten te beperken bestaan. Het college hanteert bij de berekening van de WSK per
maand daarom een terugverdientijd van twee jaar. Het college heeft WSK-tarieven herberekend op
basis van een meerjarenvenster van twee jaar.
E.12.6 Proportionaliteit
230. UPC signaleert dat OPTA in het besluit geen proportionaliteitstoets uitvoert. UPC is van mening
dat OPTA in het definitieve tariefbesluit alsnog een proportionaliteitstoets dient uit te voeren.
231. Het college heeft een proportionaliteitstoets uitgevoerd in het marktanalysebesluit en op grond
van de door partijen opgeleverde informatie geen aanleiding gezien om in het tariefbesluit tot een
andere conclusie omtrent de proportionaliteit van de verplichtingen te komen. Het college is het
derhalve niet eens met UPC dat er geen proportionaliteitstoets is uitgevoerd. Het college heeft naar
aanleiding van de zienswijze van UPC hoofdstuk 6.4 verduidelijkt.
E.12.7 Inzichtelijkheid en overzichtelijkheid
232. YouCa benadrukt dat de relevante informatie ontbreekt om een oordeel te kunnen vormen over
de WSK per aansluiting. YouCa vraagt om openheid van zaken.
233. Het college verwijst naar haar reactie in randnummer 5.
234. UPC vindt dat OPTA de berekening van de WSK per aansluiting weinig inzichtelijk maakt.
235. Het college heeft de berekening voor een belangrijk deel gebaseerd op input van UPC. Het
college heeft de daarop toegepaste wijzigingen toegelicht.
E.12.8 Nacalculatie en vaststelling per kwartaal
236. Ziggo is met OPTA van mening dat WSK-tarieven vastgesteld dienen te worden voor een
periode van één jaar. OPTA maakt volgens Ziggo onvoldoende duidelijk of de mogelijkheid tot
nacalculatie bestaat. Ziggo is van mening dat grote wijzigingen in het tweede jaar niet worden
gereflecteerd in de tarieven. Ziggo wil daarom dat de tarieven na het eerste jaar, net als de
wholesaletarieven voor WLR-C, eenmaal per kwartaal aangepast kunnen worden.
237. Zoals het college heeft beschreven in randnummer 320 dienen UPC en Ziggo, om te
verzekeren dat alleen de daadwerkelijke WSK worden toegerekend, het maandtarief te berekenen
door de geraamde kosten en de geraamde opbrengsten (tarief maal volume) in een meerjarenvenster
te zetten met een lengte van drie jaar. In randnummer 291 heeft het college bovendien opgemerkt dat
de tarieven, zoals ook is beschreven in randnummer 878 van het marktanalysebesluit (UPC), voor een
periode van één jaar worden vastgesteld. Daarna zullen de tarieven worden herberekend. Wanneer
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 143
OPENBARE versie
onderdekking van de kosten is ontstaan zullen de tarieven stijgen, terwijl de tarieven zullen dalen in het
geval de kosten in werkelijkheid lager blijken te zijn. Dit betekent dat er geen nacalculatie plaatsvindt.
In plaats daarvan zal er een relatief hoger tarief gehanteerd mogen worden in de volgende periode,
wanneer blijkt dat onderdekking van de kosten is ontstaan, bijvoorbeeld doordat kosten hoger blijken te
zijn dan verwacht of doordat de volumes lager zijn dan verwacht. Omgekeerd kan ook blijken dat
overdekking van de kosten is ontstaan, bijvoorbeeld doordat de kosten lager of de volumes hoger
blijken te zijn dan verwacht. In dat geval zou bij nacalculatie een terugbetaling van Ziggo en UPC aan
afnemers moeten volgen. Omdat geen nacalculatie plaatsvindt hoeft deze terugbetaling niet plaats te
vinden, maar zullen in plaats daarvan de tarieven in de volgende periode relatief lager zijn. Het college
is van oordeel dat het eenvoudiger is om geen nacalculatie te hanteren en in plaats daarvan
onderdekking of overdekking van de kosten te corrigeren door aanpassing van de tarieven in de
volgende periode.
238. Het college geeft in principe de voorkeur aan meerjarige tariefregulering vanwege de voordelige
effecten die ontstaan als tarieven beter voorspelbaar zijn. Als voorwaarde voor de geschiktheid van
meerjarige regulering stelt het college de eis dat er zekerheid moet bestaan dat de vooraf vastgestelde
tariefplafonds de toekomstige kosten- en volumeontwikkelingen in voldoende mate recht zullen doen.
Om recht te doen aan de onzekerheid omtrent de WSK heeft het college, zoals ook is beschreven in
randnummer 878 van het marktanalysebesluit (UPC), voor de WSK gekozen voor eenjarige
vaststelling van de tarieven.
-o-o-o-o-
Tarieven WLR-C UPC en Ziggo 144
Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit