Wageningen Universiteit en Researchcentrum

Persbericht 17 maart 2010

Wageningen UR draagt genenbank van tarwe-verwoestende schimmel over aan Global Rust Reference Centre

Onderzoekers van de Plant Sciences Group van Wageningen UR hebben hun unieke genenbank van de verwoestende gele roest-schimmel, Puccinia striiformis f.sp.tritici, overgedragen aan het Global Rust Reference Centre bij de universiteit van Aarhus in Denemarken. Tezamen met de schimmel-collectie, die in vloeibare stikstof opgeslagen wordt, zodat de schimmelsporen tientallen jaren bewaard kunnen worden, is ook de volledige database overgedragen waarin de duizenden isolaten beschreven staan. Door de overdracht aan het Global Rust Reference Centre, is de Wageningse collectie beter toegankelijk voor onderzoek naar gele roest, een van de wereldwijd belangrijkste ziektes in de tarweteelt.

Gert Kema van Plant Research International van de Plant Sciences Group: "We zien het als onze verantwoordelijkheid om er voor te zorgen dat deze waardevolle gele roest-collectie, met onder andere hele oude fysio's van de schimmel, optimaal gebruikt kan worden in het onderzoek. Het onlangs opgerichte Global Rust Reference Center is een prima plaats voor onze collectie. Vanuit dat centrum kan het onderzoek en de training van onderzoekers uitstekend gefaciliteerd worden".

Mogens Støvring Hovmøller, directeur van het Global Rust Reference Centre: "De Wageningse collectie is een zeer belangrijke aanwinst voor de collectie van het reference centre. De isolaten van de Puccinia-schimmel die door Wageningen bewaard en gekarakteriseerd zijn, kunnen onze gebruikers nu en in de toekomst helpen om de problemen met de ziekte te verminderen"

De Wageningse collectie van de gele roestschimmel bevat vele unieke 'oude' fysio's van de schimmel. Deze stammen van de schimmel zijn afkomstig uit de tijd dat de schimmel bij zijn groei en verspreiding in Europa en vele ontwikkelingslanden nog niet of nauwelijks gehinderd werd door resistente tarwerassen. Vanwege deze oude fysio's is de collectie uitstekend geschikt voor het doen van DNA-onderzoek naar de genetische verschillen tussen fysio's en naar het ontstaan van fysio's. Kema: "Dankzij de recente biologische en technologische ontwikkelingen in het DNA onderzoek, is het binnenkort haalbaar om het genoom van tientallen fysio's volledig in kaart te brengen. Die kennis kan een enorme stimulans geven aan de ontwikkeling van tarwerassen met nieuwe resistenties die lastig door de schimmel te omzeilen zijn."

Gele roest is wereldwijd een van de belangrijkste ziektes in tarwe en in minder mate ook in gerst. Plantenveredelaars ontwikkelen daarom rassen met resistentie tegen de schimmel die de ziekte veroorzaakt: Puccinia striiformis f.sp. tritici. De schimmel probeert op zijn beurt de resistentie te omzeilen. Dat is de belangrijkste reden waarom er over de hele wereld allerlei zogenoemde fysio's ontstaan. Ieder fysio is in staat om een bepaald aantal tarwe-rassen aan te tasten. Wélke tarwe-rassen aangetast kunnen worden, is kenmerkend voor het fysio. Voor veredelingsonderzoekers is het daarom belangrijk om goed gekarakteriseerd schimmelmateriaal te kunnen gebruiken in hun onderzoek en hun veredelings- en selectieprogramma.

Het vroegere DLO-Instituut voor Plantenziektenkundig Onderzoek nam het initiatief voor de collectie naar aanleiding van het onderzoek van de gerenommeerde Wageningse hoogleraar Jan Carel Zadoks, die in 1961 promoveerde op onderzoek naar de epidemiologie van de schimmel. De collectie en het onderzoek aan de collectie kreeg wereldwijde bekendheid toen de Wageningse onderzoekers ir. Ron Stubbs (overleden) en dr. Cor van Silfhout en hun medewerkers samen met het internationale onderzoekinstituut CIMMYT in Mexico, duizenden schimmel-monsters van over de hele wereld verzamelden en karakteriseerden. De collectie is sindsdien intensief gebruikt voor onderzoek en voor het trainen van onderzoekers.

Tegen het einde van de vorige eeuw nam het aantal Nederlandse tarwe-veredelinsgbedrijven sterk af. Mede als gevolg daarvan verminderde in Wageningen ook het onderzoek aan gele roest. Daarom besloot Plant Research International de collectie over te dragen aan het in 2008 opgerichte Global Rust Reference Center. Dat centrum is een gezamenlijk initiatief van de Universiteit van Aarhus, Denemarken, en de internationale onderzoekinstituten ICARDA in Syrië en CIMMYT in Mexico.

Het transport van de collectie van Wageningen naar Aarhus is verzorgd door de firma Linde Gas, die daarvoor de expertise en apparatuur heeft.


---------------------------