Universiteit Utrecht
!!! LET OP: EMBARGO TOT 17 MAART 02.00 UUR NEDERLANDSE TIJD !!!
Persbericht van de Universiteit Utrecht
16 maart 2010
Leiders onder java-apen blijken gulle gevers
Leiders onder java-apen geven graag aan anderen om zich geliefd te maken bij lagergeplaatste soortgenoten en daarmee de kansen op rebellie te verkleinen. Zo behouden ze hun hoge positie. Java-apen met een lage rang daarentegen houden alles voor zichzelf. Dat blijkt uit onderzoek van Jorg Massen, gedragsbioloog aan de Universiteit Utrecht. De resultaten worden woensdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS One.
Massen onderzocht een twintigtal java-apen op hun vrijgevigheid. Deze apen staan bekend om hun strikte hiërarchie, waarbij de dieren met een hoge rang veel privileges genieten en hun gezag vaak op agressieve wijze laten gelden. Massen vond een verband tussen de rang van het dier en de mate van vrijgevigheid. Hoe hoger de rang, des te guller het dier. 'Deze vrijgevigheid hadden we bij zo'n hiërarchische soort niet verwacht', zegt Massen. 'Altruïstisch gedrag (iets aardigs doen voor een ander) wordt nog altijd als uniek menselijk beschouwd. Wanneer het ze weinig moeite kost, blijken ook enkele apensoorten en enkele kraaiachtigen vrijgevig te kunnen zijn. Dit was tot nu toe slechts onderzocht bij soorten zonder strikte hiërarchie.'
Familiebanden
Tijdens het onderzoek kregen twintig mannelijke en vrouwelijke java-apen meerdere malen de keuze uit twee verschillende plateaus waarvan ze er één naar zich toe konden trekken. Op elk van die plateaus lagen twee stukjes banaan. Koos het dier voor het ene plateau dan kwam één stukje banaan voor hemzelf binnen handbereik en het andere stukje voor de aap die naast hem zat. Koos de aap voor het andere plateau, dan kreeg hij ook een stukje banaan, maar belandde het andere stukje voor een lege kooi en ging het verloren. Wanneer er een familielid naast hen zat, waren bijna alle java-apen gul en kozen ze voor het eerste plateau. Ook waren ze veel vrijgeviger dan wanneer de buur geen familie was. Net als bij de mens blijken familiebanden dus ook voor Java-apen van groot belang.
Onderdanen tevreden houden
Apen met een hoge rang bleken ook vrijgevig naar niet-familieleden. 'Dit suggereert dat de hooggeplaatste dieren hun vrijgevigheid gebruiken om de lagergeplaatste dieren tevreden te houden en daarmee de kansen op rebellie te verkleinen', verklaart Massen. 'Zo blijken deze dieren niet alleen door onderdrukking, maar ook door gul te zijn hun hoge positie te handhaven. We hadden eigenlijk verwacht dat juist de laaggeplaatste dieren vrijgevig zouden zijn om te 'slijmen' bij hun leiders, maar deze dieren kozen echter voor een competitieve strategie en gaven hun soortgenoot vooral niets', aldus Massen.
Publicatie
De resultaten van dit onderzoek worden woensdag 17 maart 2010 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS One.
Afbeelding
Foto van java-apen. Foto: Karlijn Gosselt-Gielen.
Universiteit Utrecht