Technische Universiteit Delft
Afscheidsrede: Verdrag van Delft
door M&C
Afscheidsrede door Prof.dr. S.B. Kroonenberg
19 maart 2010 | 15:00 uur
plaats: Aula TU Delft
Prof.dr. S.B. Kroonenberg | faculteit CiTG
Onder de groene zoden begint het pas
Wij houden van ons milieu, onze planeet moet schoon zijn. De lucht moet schoon zijn, de rivieren moeten schoon zijn, de zee moet schoon zijn, vervuilde bodems moeten worden gesaneerd. En ook de bossen, de velden, de wegbermen en de stoep van Balkenende moeten schoon zijn. Waar moeten we dan naar toe met het zojuist verwijderde vuil? In de ondergrond!, zeggen we. Radioactief afval moet onder de grond opgeslagen worden, huisvuil moet onder de grond geschoffeld worden, liefst met een groene zode eroverheen, overtollig CO2 moet in de ondergrond worden geperst - maar moet de ondergrond dan niet schoon zijn? Waarom krijgt de ondergrond alles toegeschoven waar wij van af willen? Omdat de ondergrond ondoorzichtig is, zodat alles wat het daglicht niet kan velen aan het oog onttrokken is? Is dat niet de hypocrisie ten top?
Wij zijn in toenemende mate van de ondergrond afhankelijk. Onder de groene zoden begint het pas. Nu olie en gas langzamerhand opraken wordt aardwarmte een steeds belangrijker energiebron. Vrijwel alles wat boven de grond staat komt uit de ondergrond. Elke wolkenkrabber laat een gat in de grond achter van alles wat er voor de bouw is uitgehaald: metalen, natuursteen, klei voor baksteen, grind en kalk voor beton, zilverzand voor glas. If it's not grown, it's mined. Maar wéten we eigenlijk wel wat we weghalen? Want de ondergrond is ook het archief van de aardse geschiedenis. De aarde is als het ware haar eigen geschiedenisboek. Elk gat in de grond vernielt een uniek stuk van die aardse historie. Hebben we dat geschiedenisboek wel gelezen voordat we er een bladzijde uitscheurden? Meestal niet.
De ondergrond is ook een ecosysteem. Daar denken we niet aan, behalve als een mol ons gazon vernielt, of als we per ongeluk een worm doorhakken bij het schoffelen in de tuin. Maar onder de groene zoden begint het pas. Organismen kunnen kilometers diep zitten in spleten van het gesteente, in grondwater en in oliereservoirs. De ondergrond is het minst bekende ecosysteem op aarde. Elke tunnel, pijpleiding en installatie voor opslag van warmte en koude vernielt een deel van dat ecosysteem. Weten wij welk deel? De wereldwijde aandacht voor het verdwijnen van het tropisch regenwoud staat in schril contrast tot de doodse stilte over het verdwijnen van ondergrondse ecosystemen.
De archeologen hebben het goed voor elkaar. Voordat er een spoorlijn of woonwijk wordt gebouwd, moet volgens het Verdrag van Malta eerst onderzocht worden of er geen waardevolle archeologische informatie verloren gaat. Het wordt tijd voor een Verdrag van Delft, waarin wordt vastgelegd dat de ondergrond schoon moet zijn, geen waardevolle informatie over de geschiedenis van de aarde verloren mag gaan, en ondergrondse ecosystemen moeten worden gespaard. Laten we ondergrondse natuurreservaten aanleggen, en ondergrondse musea, waarin het publiek kan zien dat de ondergrond niet bestaat uit betonnen parkeergarages, maar uit schitterende bladzijden van een levend archief.