Stand van zaken Soedan
Kamerbrief inzake Stand van zaken Soedan
Kamerbrief | 23 maart 2010
In antwoord op uw verzoek om u schriftelijk te informeren over de
actuele situatie in Soedan en hierbij in het bijzonder in te gaan op
de rol van Nederland bij het overleg tussen Noord- en Zuid-Soedan,
bied ik u deze brief aan.
Een cruciaal jaar voor Soedan
Het komende jaar is cruciaal voor de toekomst van Soedan. De
verkiezingen die zijn voorzien op 11-18 april dit jaar en het
referendum over Zuid-Soedan van januari 2011, zijn bepalend voor vrede
en stabiliteit in de regio. Sommige buurlanden vrezen onrust en geweld
als Zuid-Soedan voor onafhankelijkheid kiest. Een verenigd Soedan met
verschillende religies en culturele diversiteit is voor hen
aantrekkelijker dan het vooruitzicht van een islamitische rompstaat in
het noorden en een instabiele zuiderbuur. Anderen hebben wel sympathie
voor de onafhankelijkheidswens van Zuid-Soedan. Bij de afweging van de
internationale gemeenschap en buurlanden spelen olie en controle over
Nijlwater een grote rol. Vraag is verder of vrede in Darfur dichterbij
komt.
Recent kwam verandering in het langdurig gebrek aan internationaal
leiderschap op Soedan, door de inzet van VS-gezant Gration, het
aantreden van het nieuwe hoofd van UNAMID (Gambari) en UNMIS
(Menkerios), en de interventies van het AU High-Level Panel on Darfur
onder leiding van voormalig president van Zuid-Afrika Mbeki. Het is
positief dat sterke (Afrikaanse) persoonlijkheden nu een rol spelen op
zowel het Comprehensive Peace Agreement (CPA) als Darfur. De EU
moedigt de partijen aan het CPA te implementeren en benadrukt ook de
noodzaak van een politieke oplossing en gerechtigheid in Darfur. De VS
bracht op 19 oktober 2009 haar nieuwe Soedan-strategie uit, gebaseerd
op carrots and sticks.
De strategie stelt dat CPA-implementatie en een oplossing voor Darfur
gelijktijdig moeten worden gezocht. Ook wordt meer internationale
samenwerking bepleit om te voorkomen dat terroristen gelegenheid
krijgen om vanuit Soedan te opereren. De VS, VN en EU hebben sancties
tegen Soedan (waaronder een wapenembargo) afgekondigd vanwege het
conflict in Darfur. Voor China is een stabiel Soedan cruciaal, met
name vanwege oliewinning. China heeft goede banden met president
Bashir, maar ook de banden met Zuid-Soedan worden aangehaald. Ook
ondersteunt China de Darfur-vredesbesprekingen in Doha en levert het
een substantiële bijdrage aan UNAMID en UNMIS. Uitdaging is om met al
deze spelers een coherente strategie af te spreken.
De Nederlandse inzet
Nederland is actief betrokken bij overleg over een dergelijke
internationale strategie. De voormalig minister voor
Ontwikkelingssamenwerking nam deel aan de door de VS georganiseerde
Soedan-bijeenkomst in Washington (juni 2009) en zat een Soedan-overleg
voor tijdens de AVVN (september 2009). De ministers van Buitenlandse
Zaken en Ontwikkelingssamenwerking ontvingen in november 2009 de
president van Zuid-Soedan Salva Kiir. In diezelfde maand organiseerde
Nederland in Geneve een humanitaire bijeenkomst op hoog niveau over
Darfur. Nederland zit regelmatig Sudan Contact Group vergaderingen
voor en is host-donor van het Joint Donor Office in Zuid-Soedan.
Soedan blijft een prioriteit in het Nederlandse `fragiele staten'
beleid. Nederland zal zich blijven inzetten voor vrede en ontwikkeling
in Soedan en de regering zal hierbij rekening houden met de motie van
het lid Vendrik c.s. Daarin werd gevraagd om voldoende fondsen voor
NGO-projecten op het gebied van vredesdividend, burgereducatie en het
tegengaan van ontbossing. De Nederlandse benadering blijft concreet
gericht op de volgende prioriteiten.
1.
2. CPA-implementatie met aandacht voor de drie transitiegebieden.
Om hernieuwd conflict tussen Noord- en Zuid-Soedan te voorkomen, is
het van groot belang dat de regerende National Congress Party en de
Sudan People's Liberation Movement op korte termijn afspraken maken
over de toekomstige verdeling van olie-inkomsten, grensafbakening en
schuldafbetaling. Nederland ondersteunde actief de arbitrage voor de
grensafbakening in Abyei en zet zich in voor de uitvoering van de
CPA-bepalingen in de drie transitiegebieden.
2.
3. Zuid-Soedan
Zuid-Soedan kampt met grote uitdagingen op het gebied van bestuur en
veiligheid. Nederland ondersteunt Zuid-Soedan op het gebied van
capaciteitsopbouw en het zichtbaar maken van vredesdividend en voert
een kritische dialoog over corruptiebestrijding, bestuur en
bescherming van de burgerbevolking.
3.
4. Darfur
In Darfur komt een politieke oplossing voor het conflict maar langzaam
dichterbij, met deelakkoorden met rebellenbewegingen. Er blijft sprake
van geweld, ondanks verbetering in de veiligheidssituatie in delen van
Darfur. Nederland ondersteunt een inclusief vredesproces, draagt bij
aan UNAMID en probeert een eerste begin van wederopbouw te
ondersteunen.
4.
5. R espect voor mensenrechten, medewerking met het ICC
Na het rapport van het AU High-Level Panel on Darfur van oktober 2009
is de consensus groeiende dat een oplossing voor Darfur niet mogelijk
is zonder gerechtigheid. Nederland draagt dit standpunt uit en dringt
aan op medewerking van Soedan met het Internationaal Strafhof (ICC).
Hieronder volgt op deze punten een nadere uitwerking.
Ad 1. Comprehensive Peace Agreement, relaties Noord-Zuid
1.
2. Stand van zaken
De slotfase van het CPA is aangebroken. Het is van groot belang dat
het referendum in januari 2011 over eventuele afscheiding van
Zuid-Soedan vreedzaam verloopt. Voor de komende jaren lijkt een
onrustige overgangsperiode waarschijnlijk. Goede afspraken over de
situatie na het referendum zijn onontbeerlijk. Ongeacht de uitkomst
van het referendum, is voortgezette samenwerking (goed nabuurschap)
tussen Noord- en Zuid-Soedan prioritair.
Ze blijven wederzijds afhankelijk. De algehele verwachting is dat
Zuid-Soedan zal kiezen voor afscheiding. Maar de keuze is uiteindelijk
aan de bevolking en hierop kan niet worden vooruitgelopen.
De verhouding tussen de regerende National Congress Party (NCP) en de
Sudan People's Liberation Movement (SPLM) is in de aanloop naar de
verkiezingen van 11-18 april dit jaar gespannen geworden. Verwachting
is dat de spanning verder oploopt als zittend president Bashir in de
eerste verkiezingsronde geen absolute meerderheid krijgt en een tweede
ronde nodig is. President Bashir, tegen wie in maart 2009 een
aanhoudingsbevel is uitgevaardigd door het ICC, zal er veel aan
gelegen zijn om de macht te behouden.
De uitspraak van het Permanente Hof van Arbitrage in juli 2009 over de
grenzen van Abyei, grensprovincie tussen Noord- en Zuid-Soedan, vormde
een belangrijke doorbraak in CPA-implementatie. Maar de situatie in de
drie olierijke transitiegebieden Abyei, Zuid-Kordofan en Blue Nile
blijft fragiel. Over deze gebieden zijn in het CPA aparte afspraken
gemaakt op het gebied van bestuur en veiligheid. Over de toekomst van
Abyei zal een apart referendum (voorzien voor januari 2011)
plaatsvinden. De toekomst van deze afspraken is in het licht van een
eventuele afscheiding van Zuid-Soedan nog onzeker. Hernieuwd conflict
en opbouw van veiligheidstroepen zijn in de aanloop naar het
referendum niet ondenkbaar.
De NCP en SPLM moeten in aanloop naar het referendum duidelijke
afspraken maken over de toekomstige verdeling van (olie)inkomsten,
gebruik van natuurlijke hulpbronnen, nationaliteitsvraagstukken en
schuldafbetaling. Het CPA bevat hierover geen regelingen. Bij
afwezigheid van dergelijke "post-2011" afspraken, is er grotere kans
op hernieuwde vijandelijkheden, met name in de grensgebieden. Zowel
Noord- als Zuid-Soedan zijn zeer afhankelijk van olie-opbrengsten uit
deze provincies (in Noord-Soedan 58 procent, Zuid-Soedan 98 procent
van de totale overheidsinkomsten).
2.
3. Nederlandse inzet
Nederland zal in beide scenario's, eenheid of afscheiding, nieuwe
keuzes moeten maken over de toekomstige inzet voor Soedan. Cruciaal is
dat bevolkingsgroepen die jarenlang werden gemarginaliseerd, worden
betrokken bij de ontwikkeling van hun eigen gebieden en bij
oplossingen op het gebied van veiligheid en bestuur.
Op de korte termijn zal Nederland zich specifiek inzetten voor:
*
* Een zo goed mogelijk verloop van de verkiezingen. Het democratisch
proces is van groot belang. Via het VN-verkiezingsfonds en
bilaterale projecten worden kiezerseducatie en onafhankelijke
nieuwsvoorziening gefinancieerd. Nederland stuurt zes waarnemers
als onderdeel van de EU-verkiezingswaarnemersmissie.
*
* Stabilisatie in de drie transitiegebieden. Nederland zal
aandringen op spoedige grensdemarcatie en een vreedzame uitvoering
van het referendum over de toekomst van Abyei. Op
veiligheidsgebied zet Nederland steun voor de Abyei-politie en het
Disarmament, Demobilisation and Reintegration-proces voort. Verder
steunt Nederland economische ontwikkeling en duurzame
watervoorziening voor achtergestelde bevolkingsgroepen in Abyei.
*
*
* Gedegen voorbereiding van het referendum in Zuid-Soedan door de
partijen. Nederland zal referendum task forces steunen,
bijvoorbeeld op het gebied van waterbeheer. Ook zal Nederland
bijdragen aan het VN-fonds voor het referendum.
*
Op de middellange termijn zal Nederland zich inzetten voor:
*
* Een vreedzame transitie naar de nieuwe situatie van eenheid of
afscheiding. In samenspraak met internationale partners, zal druk
worden uitgeoefend op de partijen om de uitslag van het referendum
te accepteren. Ook moet worden toegezien op de naleving van de
afspraken over de post-2011 situatie.
*
* In de drie transitiegebieden zal Nederland speciale aandacht geven
aan de rechten van minderheden en grensoverschrijdende migratie
als potentiële bron van conflict. Nederland zal goed nabuurschap,
inclusief economische samenwerking in de grensgebieden stimuleren.
Ook zal Nederland zich hard maken voor veiligheid en de
voortzetting van VN-presentie in dit gebied.
*
Ad 2. Situatie in Zuid-Soedan
1.
2. Stand van zaken
Zuid-Soedan belandt steeds meer in een crisis op het gebied van
bestuur en veiligheid. Het afgelopen jaar vielen er 2.500 doden en
raakten meer dan 300.000 mensen (tijdelijk) ontheemd als gevolg van
toenemend geweld tussen bevolkingsgroepen. Ook de activiteiten van de
Oegandese rebellenbeweging Lord's Resistance Army (LRA) bedreigen de
stabiliteit in Zuid-Soedan. De humanitaire situatie is hierdoor
verslechterd en meer en meer mensen zijn afhankelijk van humanitaire
hulp. Door gebrek aan leiderschap en capaciteit levert de regering van
Zuid-Soedan nauwelijks diensten aan de bevolking, ondanks aanzienlijke
olie-inkomsten. Basisvoorzieningen worden nu vooral geleverd door de
VN en NGO's, met steun van donoren.
De regering van Zuid-Soedan onderkent dat verbetering van de
veiligheidssituatie zeer urgent is. Prioriteit moet worden gegeven aan
de opbouw van het politieapparaat, hervorming van het leger en
mechanismen voor early warning en conflictpreventie. De regering is
hiervoor eerstverantwoordelijk, maar wordt bijgestaan door de
VN-vredesmissie UNMIS. Naar aanleiding van het toenemend geweld in
Zuid-Soedan heeft de VN-Veiligheidsraad UNMIS opgeroepen zich actief
in te zetten voor de bescherming van burgers, wat ook onderdeel
uitmaakt van het mandaat. Naast gerichte patrouilles in gebieden waar
spanningen hoog oplopen, richt UNMIS zich daarom ook op
conflictpreventie door tribale leiders bijeen te brengen in zogenaamde
vredesconferenties.
2.
3. Nederlandse inzet
Op de korte termijn zal Nederland zich inzetten voor:
*
* Verbeterde veiligheid. Nederland dringt in VN-verband aan op een
zo breed mogelijke interpretatie van het UNMIS-mandaat waar het
gaat om de bescherming van burgers. UNMIS moet zich ook
voorbereiden op een rol na een mogelijke onafhankelijkheid van
Zuid-Soedan. Nederland is voornemens haar huidige bijdrage aan
UNMIS voort te zetten tot 13 april 2011. Nederland overweegt
tevens bij te dragen aan de verdere opbouw van
veiligheidsstucturen in Zuid-Soedan.
*
* Wederopbouw waar mogelijk en humanitaire hulp waar nodig. Gezien
de verslechterde humanitaire situatie zal in 2010 humanitaire hulp
nodig blijven, gelijktijdig met wederopbouwactiviteiten.
*
* Zichtbaar vredesdividend via het Basic Services Fund en het Sudan
Recovery Fund. Daarbij wordt rekening gehouden met de motie van
het lid Vendrik c.s. waarin werd gevraagd om voldoende fondsen
beschikbaar te stellen voor NGO-projecten onder andere op het
gebied van vredesdividend en burgereducatie in Zuid-Soedan.
Nederland heeft bijgedragen aan het Multi Donor Trust Fund voor
meer structurele ontwikkeling en werkt met andere donoren aan
snellere implementatie.
*
* Goed bestuur. De regering van Zuid-Soedan wordt aangespoord om nog
dit jaar concrete maatregelen te nemen op gebied van
corruptie-bestrijding, public service reform en public finance
management, conform het met donoren overeengekomen Juba Compact.
Via het door Nederland beheerde Capacity Building Trust Fund
worden deze maatregelen en capaciteitsopbouw ondersteund, zoals de
opschoning van het betalingssysteem voor ambtenaren.
*
De inzet op middellange termijn hangt af van de uitkomst van het
referendum. Nederland zal zich in elk geval inzetten voor:
*
* Een intensivering van economische ontwikkeling en het versterken
van het maatschappelijk middenveld. Dit gebeurt onder andere via
de inzet van het bedrijfsleveninstrumentarium (ORIO, PSI),
samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit en met de SNV.
*
* Herziening van de hulparchitectuur in Zuid-Soedan. In overleg met
onder andere de VN, Wereldbank, en partners van het Joint Donor
Office in Juba worden de multilaterale fondsen hervormd, zodat zij
een effectievere rol kunnen spelen. De inbreng van lokale NGO's
dient te worden versterkt opdat zij de regering van Zuid-Soedan
beter kunnen aanspreken op haar verantwoordelijkheden
(countervailing power).
*
Ad 3. Situatie in Darfur
1.
2. Stand van zaken
Het conflict in Darfur blijft onopgelost, hoewel de intensiteit is
afgenomen en grote delen van Darfur veiliger zijn geworden voor de
bevolking. AU/VN-bemiddelaar Bassolé leidt de onderhandelingen in
Doha. Een positieve ontwikkeling is het op 23 februari 2010 tot stand
gekomen onderhandelingsraamwerk en het staakt-het-vuren tussen de
regering van Soedan en de rebellenbeweging Justice and Equality
Movement (JEM). De verbetering in verhoudingen tussen Sudan aan Tsjaad
maakte dit mogelijk. Tot voor kort steunden Tsjaad en Soedan
rebellenbewegingen op elkaars grondgebied, maar zij hebben hun
onderlinge relaties verbeterd en afspraken gemaakt over het
gezamenlijk monitoren van de grens. Gevechten met andere
rebellengroeperingen, met name de Sudan Liberation Army van Abdul
Wahid, vinden echter onverminderd doorgang. Onder druk van de VS en
regionale spelers pogen de overige rebellengroeperingen zich te
verenigen, met wisselend succes. Inmiddels is met één andere groep, de
Liberation and Justice Movement, op 18 maart 2010 ook een
onderhandelingsraamwerk getekend.
Naarmate de verkiezingen en het referendum naderbij komen, wordt de
regionale en internationale druk om het conflict in Darfur te
beëindigen, opgevoerd. Het rapport van het AU High-Level Panel on
Darfur veroordeelt straffeloosheid en doet voorstellen voor inclusieve
vredesonderhandelingen, gerechtigheid en verzoening. Onder druk van de
AU en na bespreking in de VN-Veiligheidsraad heeft Soedan de
conclusies van het rapport uiteindelijk aanvaard. Vraag is echter met
name of de regering van Soedan bereid is de aanbeveling voor hybride
tribunalen op te volgen. De EU en Sudan Contact Group landen blijven
aandringen op concrete stappen op het gebied van gerechtigheid.
Ondanks de verminderde intensiteit van het conflict, blijft de
bewegingsvrijheid voor internationale hulpverlening en monitoring
beperkt. Veiligheidsgaranties voor hulpverleners ontbreken. De
regering van Soedan, de VN en de NGO's die zijn overgebleven na de
uitzetting van dertien internationale NGO's door de regering in 2009,
hebben de weggevallen dienstverlening aan de bevolking slechts
gedeeltelijk kunnen compenseren. Het bereik en de kwaliteit van de
hulpverlening is daardoor afgenomen.
Desalniettemin zijn er door de relatieve afname van het conflict in
delen van Darfur meer mogelijkheden voor (vroege) wederopbouw en
terugkeer op kleine schaal.
Tijdens de door de Organisation of the Islamic Conference
georganiseerde donorconferentie in Cairo op 21 maart 2010 over
wederopbouw in Darfur werden relatief weinig nieuwe toezeggingen
gedaan. Aanwezigen waren het eens dat een politieke oplossing gevonden
moet worden. Velen stelden dat eventuele terugkeer van ontheemden op
basis van vrijwilligheid moet geschieden.
UNAMID kampt nog steeds met grote uitdagingen, zoals de toegenomen
dreiging voor UNAMID- en humanitair personeel, beperkte
bewegingsvrijheid en toegang tot delen van Darfur, voortdurend lokaal
geweld en een onzekere relatie tussen Tsjaad en Soedan. Sinds de start
van de missie op 31 December 2007 zijn meer dan 20 UNAMID
personeelsleden omgekomen.
2.
3. Nederlandse inzet
Op de korte termijn zal Nederland zich inzetten voor:
*
* Een inclusief vredesproces. Nederland ondersteunt
AU/VN-bemiddelaar Bassolé actief om nog in 2010 tot een inclusief
vredesakkoord te komen met alle strijdende partijen. Samen met
andere internationale partners zal Nederland druk uitoefenen op
JEM om andere partijen in de onderhandelingen te accepteren en op
andere partijen om zich bij de onderhandelingen te voegen. Meer
steun wordt gegeven aan pogingen het maatschappelijk middenveld te
betrekken, inclusief vrouwenorganisaties.
*
* Verbeterde veiligheid. Nederland zal ook komend jaar wederom twee
officieren leveren aan UNAMID. Eén hiervan zal zich op de
Ceasefire Commission richten, de andere zal ingezet worden voor
planning.
*
* Wederopbouw waar mogelijk, humanitaire hulp waar nodig. Uit het
Darfur Community Peace and Stability Fund worden early recovery
activiteiten gefinancieerd. Binnen dit fonds wordt onder meer
aandacht gegeven aan duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen.
Nederland zal wederopbouw blijven bevorderen door middel van
internationaal overleg en als voorzitter van de Darfur
International Partners groep (DIP).
*
Op de middellange termijn zal Nederland zich inzetten voor duurzame
oplossingen voor alle bevolkingsgroepen in Darfur:
*
* Nadat een vredesakkoord is getekend, zal Nederland gaarne het
aanbod voor een internationale wederopbouwconferentie voor Darfur
gestand doen. Samen met de VN en alle andere donoren zal Nederland
het herstel van livelihoods, in zowel urbane als rurale gebieden,
benadrukken.
*
* Vrijwillige terugkeer, daarbij rekening houdend met het feit dat
een groot gedeelte van de huidige ontheemden niet naar de
marginale rurale gebieden zal willen terugkeren.
*
Ad 4. Mensenrechten en gerechtigheid
1.
2. Stand van zaken
In maart 2009 werd door het ICC een aanhoudingsbevel tegen president
Bashir uitgevaardigd wegens misdaden tegen de menselijkheid en
oorlogsmisdaden. De Aanklager heeft een beroep ingesteld tegen de
beslissing om genocide niet aan dit aanhoudingsbevel toe te voegen. De
Kamer van Beroep heeft hierin recent uitspraak gedaan en de zaak
terugverwezen naar de Kamer van Vooronderzoek.
In 2007 waren al aanhoudingsbevelen uitgevaardigd tegen militieleider
Kushayb en de voormalig State Minister of Interior Haroun. De
weigering van Soedan om samen te werken met het ICC vormt vooral sinds
het aanhoudingsbevel tegen president Bashir een obstakel in de
betrekkingen van de internationale gemeenschap met Soedan.
Afrikaanse en Arabische bondgenoten van Soedan hebben in het afgelopen
jaar tevergeefs bij de VN-Veiligheidsraad aangedrongen op het
opschorten van de zaak tegen president Bashir op grond van artikel 16
van het Statuut van Rome (waarmee de aanklacht voor een jaar kan
worden opgeschort).
Ondanks enkele positieve ontwikkelingen in de wetgeving (zoals
hervorming van de Armed Forces Act en de Sudan Police Act) en het feit
dat verkiezingen worden georganiseerd, blijft de mensenrechtensituatie
in Soedan zorgwekkend. Willekeurige arrestaties en detentie door de
staatsveiligheidsdienst, politie en leger komen in heel Soedan voor.
Er is sprake van incommunicado-detentie, gevallen van onmenselijke
behandeling en marteling en er is een gebrek aan politieke wil en
capaciteit om daders ter verantwoording te roepen.
De autoriteiten bieden nog altijd onvoldoende bescherming aan burgers
die slachtoffer zijn van (seksueel) geweld in Darfur.
Mensenrechtenverdedigers in Darfur worden in toenemende mate bedreigd
en zelfs gefolterd, veelal vanwege vermeende samenwerking met het ICC
of verband houdend met het verkiezingsproces.
Door de uitzetting van dertien internationale NGO's en sluiting van
drie nationale mensenrechten NGO's is in Darfur een leemte ontstaan in
protectie en informatievoorziening over mensenrechtenschendingen.
De autoriteiten in Zuid-Soedan zijn niet in staat gebleken de
burgerbevolking tegen tribaal geweld te beschermen. De politie is te
zwak en het leger van Zuid-Soedan is in beginsel juridisch alleen
bevoegd op te treden tegen externe dreigingen.
De voortdurende cultuur van straffeloosheid is mede een gevolg van
gebrek aan politieke wil om effectieve hervormingen conform het CPA
door te voeren. De leden van de geüniformeerde diensten genieten ook
na hervorming van wetgeving nog altijd tal van immuniteiten, waardoor
strafrechtelijke vervolging in de praktijk lastig is en geweld in
stand wordt gehouden.
Na het ICC-aanhoudingsbevel tegen president Bashir zijn persvrijheid,
vrijheid van meningsuiting en vergadering in het noorden van Soedan en
in Darfur verder onder druk komen te staan. Hoewel president Bashir de
zogenaamde pre-censorship (waarbij de staatsveiligheidsdienst
dagelijks krantenredacties bezocht) heeft afgeschaft, passen veel
journalisten nu zelfcensuur toe.
2.
3. Nederlandse inzet
Nederland zal het belang van respect voor mensenrechten en
samenwerking met het ICC blijven benadrukken. Soedan dient op grond
van VN-Veiligheidsraad resolutie 1593 uitvoering te geven aan de
verplichting om Haroun, Kushayb en president Bashir aan te houden en
over te dragen aan het ICC. Nederland vindt een discussie over het op
grond van artikel 16 van het Statuut van Rome opschorten van de
vervolging van president Bashir door de VN-Veiligheidsraad ongewenst
en zal hiertegen blijven ageren.
Tevens ondersteunt Nederland Soedanese vrouwenorganisaties, die zich
inzetten voor politieke participatie op alle niveaus. Momenteel wordt
extra voorlichting aan vrouwen gegeven over het verkiezingsproces. Via
UNICEF steunt Nederland de bestrijding van Female Genital Mutilation
in Soedan.
Geheel in lijn met het internationaal recht zal Nederland de regering
van Soedan in dit cruciale jaar onveranderd blijven aanspreken op de
noodzaak van naleving van de mensenrechten en de verantwoordelijkheid
voor de bescherming van de eigen burgers.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
Ministerie van Buitenlandse Zaken