Nederlands
Fedde Schurer: een doorbraakfiguur
Datum: 16 maart 2010
Fedde Schurer (1898-1968) schreef geschiedenis als onderwijzer,
politicus, dichter en hoofdredacteur van de Friese Koerier. Hij maakte
landelijk naam binnen de PvdA en streed voor de gelijkberechtiging van
de Friese taal. De veelzijdige Schurer is daarom te beschouwen als één
van de meest charismatische leiders die de Friese beweging heeft
gekend. Dat concludeert Johanneke Liemburg in haar biografie over
Fedde Schurer. Liemburg promoveert 25 maart 2010 aan de
Rijksuniversiteit Groningen.
Volgens Liemburg was Fedde Schurer een markante persoon die veel
maatschappelijke discussies heeft aangezwengeld. Liemburg nam het
gehele archief van Schurer onder de loep en verdiepte zich in de
memoires van mensen die hem nog persoonlijk hebben gekend.
Scheiding religie en politiek
Schurer was onderwijzer op een gereformeerde school in Lemmer. In 1929
werd hij actief voor de Christelijk-Democratische Unie. De
antimilitaristische opvattingen van de CDU strookten volgens het
schoolbestuur en de kerkenraad niet met de bijbel. Schurer wilde
echter geen afstand doen van het pacifisme. Hij kreeg ontslag en
verliet de gereformeerde kerk. Dit conflict kreeg landelijke aandacht.
`Voor maatschappelijke vooruitgang was het volgens Schurer nodig om
religie en politiek van elkaar los te koppelen', aldus Liemburg. `Je
geloof moest niet je politieke voorkeur bepalen.' Bij de oprichting
van de PvdA werd hij meteen lid. Van 1956-1963 zette Schurer zich als
Tweede Kamerlid in voor `de doorbraak'. Hij onderscheidde zich opnieuw
met een pacifistisch minderheidsstandpunt.
Aandeel in Kneppelfreed overschat
In de jaren vijftig kon het Fries in veel officiële domeinen worden
gebruikt, maar tot grote ergernis van Schurer niet in de rechtbank.
Hij schreef een provocerend artikel over de `kinderachtige,
beledigende en treiterende rechter' die deed alsof hij het Fries niet
verstond. Schurer moest daarop voorkomen. De rechtzaal bleek te klein
voor het publiek en een knokpartij tussen burgers en politie was het
gevolg. De Friese kwestie werd in de ministerraad besproken en leverde
uiteindelijk meer rechten op voor het Fries. Liemburg: `Het succes van
Kneppelfreed (Knuppelvrijdag) wordt vaak aan Schurer toegeschreven.
Die gebeurtenis is hem echter overkomen, maar hij heeft hem maximaal
benut. Niet zozeer door Schurers optreden, maar door gewelddadige
politiemannen is de situatie in 1951 geëscaleerd.'
Taalstrijd
Schurer heeft zijn leven lang gestreden voor gelijkberechtiging van de
Friese taal. Hij vertaalde in de oorlog alle psalmen in het Fries om
de taal ook in de kerk een gelijkwaardige plaats te kunnen geven.
Liemburg: `Na de Tweede Wereldoorlog waren er voldoende rechten voor
de Friese taal vastgelegd waarop men zich kon beroepen. Het fundament
was gelegd. Schurer vond dat de Friezen nu zelf voor de bouwwerken
moesten zorgen. Hij schreef in 1946 het artikel `De bining forbritsen'
(`De binding verbroken'). Hij vond het tijd dat het Fries zich los van
de Friese beweging verder ging ontwikkelen.' Volgens Liemburg toonden
de Friezen na de oorlog veel interesse in de eigen regio en taal, maar
was dat slechts een tijdelijke tendens.
Dichter met charisma
Fedde Schurer was een veelzijdige en charismatische man. Toch ziet
Liemburg hem vooral als dichter. `Hij bezat het talent om de
schoonheid van de Friese taal op een prachtige en lenige manier te
verwoorden. Zijn verzen worden tot op de dag van vandaag voorgedragen.
Ook vertalingen van zijn hand zijn van goede kwaliteit.' Schurer wilde
laten zien dat er in Friesland een serieuze literatuur bestond,
gelijkwaardig aan de Nederlandse.
Curriculum vitae
Johanneke Liemburg (Terwispel, 1952) studeerde politieke wetenschappen
aan de UvA. Ze promoveert aan de Faculteit Godgeleerdheid en
Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen. Promotor is
prof.dr. Y. Kuiper. De titel van het proefschrift luidt: Fedde Schurer
(1898-1968). Biografie van een Friese koerier. Een handelseditie
verschijnt 25 maart bij de Friese Pers Boekerij te Leeuwarden (ISBN
9789033008689). Liemburg is burgemeester van de gemeente
Littenseradiel.
Rijksuniversiteit Groningen