Radboud Universiteit Nijmegen
Over vasten, paasontbijt en andere religieuze eetgewoontes
Datum bericht: 25 maart 2010
Aanleiding
We naderen het eind van de vastentijd: voor katholieken is dat de periode tussen Aswoensdag en Pasen, de voorbereiding op het paasfeest. Bijna alle religies kennen regels, voorschriften, handelingen en religieuze praktijken die op een of andere wijze zijn verbonden met voedsel. Eten is meer dan een louter biologische noodzaak, het heeft ook een belangrijke symboolfunctie, cultureel en religieus.
Radbouddeskundige
Prof. Maaike de Haardt doet onderzoek naar allerlei alledaagse en culturele praktijken (van koken tot kunst) en de religieuze of spirituele betekenissen en motieven die daarin opgeslagen kunnen zijn. 'In religieuze voedselrituelen spelen naast individuele bezinning ook gemeenschap en solidariteit een grote rol. Het delen met degenen die niets of minder hebben. Dat zie je bij de moslims tijdens het Offerfeest, waar een lam gedeeld wordt. Ramadan en vastentijd maken ook bewust van eigen overvloed. In de katholieke kerk zijn veel van oude vastenregels afgeschaft. Tegelijkertijd zien we de laatste jaren nieuwe praktijken van 'matiging en soberheid', juist ook in de vastentijd, opkomen. De beweegredenen om te vasten zijn bezinning, voorbereiding op Pasen of reiniging.'
Voeden en gevoed worden hebben een spirituele betekenis. De Haardt: 'Niet toevallig heeft ook de eucharistie - het belangrijkste sacrament van de katholieke kerk - met eten te maken. Brood en wijn verwijzen naar het laatste avondmaal van Jezus en zijn leerlingen en symboliseren het lichaam van Christus. Door het te eten neem je Christus als het ware in je op, als voedsel voor je ziel. '
In deze tijd bereiden zowel christenen als joden zich voor op het Paasfeest, dat overigens in beide tradities een andere betekenis heeft. Beide feesten - of de voorbereiding daarop - kennen allerlei voedseltradities. Pesach bijvoorbeeld, is het feest van de ongedesemde broden.
Religieuze rituelen wortelen ook in natuurtradities. Met Pasen vieren we de opstanding van Christus, maar ook de overgang van de seizoenen, het nieuwe leven. Onze traditie van paaseieren eten verwijst naar dat laatste.
Waarom Maaike de Haardt bellen?
Maaike de Haardt is hoogleraar Empirische religiewetenschap en onderzoekt de wisselwerking tussen religie, cultuur en gender. Zij is geïnteresseerd in de symbolische en religieuze betekenis van het alledaagse en de goddelijke betekenis daarvan binnen religies. Prof. Maaike de Haardt is een van de sprekers op het symposium Bidden, Baklava en Boerenkool, 8 april aan de Radboud Universiteit.
* Symposium Bidden, baklava en boerenkool
Radboud Universiteit Nijmegen