25-3-2010
Jongerius: `Neem mensen mee in een wenkend toekomstperspectief'
De verkiezingen komen eraan. Alles staat in het teken van enorme
bezuinigingen. Hoewel de FNV nooit met een stemadvies komt, is er wel
een toekomstvisie geschreven: Visie op Nederland in 2025. Dat staat
vol uitgangspunten waaraan de komende bezuinigingen moeten voldoen
willen we nog een leefbare toekomst hebben. FNV-voorzitter Agnes
Jongerius geeft een toelichting.
Dat visiestuk leest als een verkiezingsprogramma, dat alles belangrijk
lijkt te vinden, maar het geeft geen financiële dekking of
verantwoording aan. Waarom niet?
Een financiële doorrekening door het CPB is goed voor
verkiezingsprogramma's van politieke partijen, maar wij zijn een
belangenorganisatie. Het idee voor onze visie stamt uit de tijd dat
het kabinet twintig ambtelijke werkgroepen instelde om te onderzoeken
hoe je met taboeloze voorstellen 35 miljard kunt bezuinigen.
Taboeloos klinkt leuk, maar het is tegelijk bloedeloos, want het is
zonder visie. Je moet ook een visie hebben over het soort land waar je
naar streeft. Het lijkt wel alsof het enige plan voor de toekomst is
dat we in 2028 de Olympische Spelen willen organiseren. Dat is leuk,
maar een beetje mager als hét plan voor Nederland.
Dus als zíj geen principes bedenken om de plannen te toetsen, zullen
wij dat moeten doen. Ik vind de principes belangrijker dan het
precieze bedrag. Het gaat om eerlijk delen, de zwaarste lasten voor de
sterkste schouders. We willen een samenleving gebaseerd op
gelijkwaardigheid, solidariteit, vrijheid, rechtvaardigheid en
duurzaamheid. Zodat ook de jeugd van nu een leefbare toekomst tegemoet
kan zien, zonder armoede, werkloosheid en een op hol geslagen klimaat.
En met betaalbare huisvesting, ook voor starters.
Op zes terreinen stelt de FNV concrete maatregelen voor, op basis van
bovenstaande visie. Kun je er aan paar noemen?
Heb je even? Gelijk loon voor gelijk werk, ook voor flexwerkers en
zzp'ers. De flexibele schil van bedrijven tot een minimum
terugbrengen. Garanties tegen te lage tarieven voor zzp'ers. Het
gewone minimumloon voor jongeren vanaf 18 jaar. Werkloosheid voorkomen
via bemiddeling van werk naar werk en scholing en bemiddeling.
Extra bescherming voor 60-plussers die werkloos zijn en geen WW meer
krijgen. Werkgevers stimuleren meer Wajongers in dienst te nemen.
Extra aandacht voor verbetering van beroepsonderwijs. Compleet en
professioneel aanbod van kinderopvang binnen Brede Scholen; dat kun je
financieren door samenvoegen van kinderbijslag, kindgebonden budget en
kinderopvangtoeslag in een inkomensafhankelijke regeling.
Hoe wil de FNV de hogere inkomens meer laten betalen?
We zijn voor een nieuw toptarief van 60 procent voor de hoogste
inkomens, vanaf 250.000 euro. En voor het hoger belasten van
topvermogens. Geen renteaftrek meer voor een hypotheekschuld boven een
miljoen. En de zorgpremie wordt hoger voor hogere inkomens.
En het plan voor een flexibele AOW-leeftijd wordt opgerekt naar 60 tot
70 jaar.
Ja, wie al met 60 jaar wil stoppen kan dat doen, maar krijgt dan
natuurlijk minder. Wie langer doorwerkt krijgt meer, net als bij het
pensioen. Er komt wat ons betreft een wettelijk recht op doorwerken;
automatisch ontslag op een bepaalde leeftijd wordt afgeschaft.
Hoe denk je dat Nederland eruit ziet in 2025? Zijn we dan armer dan
nu, of gaat de welvaartsstijging na een dipje gewoon door?
We zullen niet armer zijn dan nu, zeggen de planbureaus. Er zijn wel
economen die waarschuwen voor een tweede dip, een W-vormige crisis.
Als alle landen alleen maar zitten te wachten tot de wereldhandel
aantrekt, dan is zo'n dubbeldip niet irreëel. Je kunt beter zorgen dat
het consumentenvertrouwen toeneemt.
Volgens computerdeskundigen gaan we de komende decennia de vruchten
plukken van vergaande robotisering. Daardoor zal er geen sprake meer
zijn van tekorten op de arbeidsmarkt, en wel van een enorme stijging
van de arbeidsproductiviteit en dus van de welvaart. Kortom, gaan we
na wat dipjes niet een glorieuze toekomst tegemoet?
We willen vooral mensen uitdagen na te denken over de vraag: welke
maatregelen moet je nu nemen waar je in 2025 nooit spijt van zult
krijgen. We krijgen nooit spijt van goede investeringen in het
beroepsonderwijs. Of van het bestrijden van taalachterstand bij
kinderen. Je moet dus nadenken over het toekomstbeeld dat je wilt. We
willen onze kinderen geen lege schatkist nalaten, maar ook geen
afgekloven leefmilieu. Denk dus na over de gezondheidszorg en andere
publieke voorzieningen. En zorg dat er voldoende werk is tegen een
fatsoenlijk inkomen. Neem mensen mee in een wenkend
toekomstperspectief. Het land is te somber.
Volgens de FNV is 29 miljard bezuinigen te veel, maar wat is dan wel
aanvaardbaar?
Die CPB-cijfers zijn natte-vinger-werk. Die 29 miljard is niet van
beton gegoten. Als de inflatie toeneemt smelt het overheidstekort weg.
Ik ben vooral bezorgd dat men straks in de verkiezingsstrijd in een
vorm van machismo steeds hogere bezuinigingscijfers gaat noemen, om
elkaar te overtreffen.
Bij welk bezuinigingsbedrag zou je het broze economisch herstel
schaden?
Je moet ook in een tijd van bezuinigingen een kwaliteitsslag maken,
door Nederland naar een hoger niveau te tillen. Ook 20 miljard zou te
fors zijn. Je hoeft lang niet tot zulke bedragen te komen.
Is het woord bezuinigen taboe bij de bonden?
Mensen horen het woord niet graag. Tegelijkertijd houd ik ook niet van
eufemismen als brede heroverweging, ombuigingen of aanpassingen. Het
komt toch neer op bezuinigen.
Waarop mag wat de FNV betreft wel bezuinigd worden?
Beperken van de hypotheekrenteaftrek levert heel veel op. Evenals het
inkomensafhankelijk maken van de zorgpremie. Verder kun je snoeien in
overtollige managementlagen in de zorg. In plaats van management by
spreadsheet kun je vertrouwen in mensen. Een mooi voorbeeld is
kleinschalige geïntegreerde buurtzorg. Dat bespaart veel geld, terwijl
het werk prettiger wordt. Het is bijna het oude corporatiedenken.
De FNV geeft nooit een stemadvies. Maar wil je wel een voorkeur
uitspreken voor een progressieve coalitie? Of tegen een coalitie met
de PVV?
Nee, dat doe ik allemaal niet. We gaan op de FNV-website een
standpuntenzoeker plaatsen, zodat je ziet wat de partijen over
allerlei onderwerpen in hun programma hebben staan.
We zijn een pluriforme beweging. Bovendien realiseer ik me dat mensen
ook andere dingen dan werk en inkomen belangrijk vinden. Ik denk wel
dat verkiezingen over sociaal-economische onderwerpen moeten gaan.
Clinton had gelijk: It's the economy, stupid! Zeker nu met de crisis.
Nederland heeft grote behoefte aan een houding van: dit gaan we samen
oplossen.
Onno van Buuren - FNV