Eerste heroverweging bespaart slim EUR 1,2 mrd op sociale stelsel


DEN HAAG, 20100325 -- Gemeenten bieden allerlei vormen van maatschappelijke hulp op een klantonvriendelijke, ineffectieve en inefficiënte wijze aan. Niet mensen, maar regels staan centraal. Vooral cliënten met een complexe hulpvraag raken bekneld tussen de vele regelingen. Dit concludeert ZorgmarktAdvies in haar heroverwegingsrapport "Integraal willen we allemaal?!". Gemeenten en de rijksoverheid moeten aan de slag. De kern: één integrale indicatie, één samenhangend hulpaanbod voor de cliënt, één overheidslaag verantwoordelijk. Goed presterende gemeenten ontvangen een `preventiebonus'. Alleen deze nieuwe financiële prikkel levert naar schatting al circa ¤ 1,2 mrd per jaar op en draagt ook nog eens bij aan een betere hulpverlening.

Onnodige fragmentatie
De verschillende vormen van maatschappelijke hulp (bv. arbeidsre-integratie, inburgering, schuldhulpverlening, volwasseneneducatie, hulp bij het huishouden, etc.) hebben een vergelijkbare doelstelling. Ook maken ze gebruik van hulpverleners met vergelijkbare opleidingen. Die overeenkomsten worden echter niet benut. Er is sprake van een enorme fragmentatie. Elke regeling wordt door een andere hulpverlener uitgevoerd. Elke regeling kent een andere manier van indicatiestelling, bekostiging en verantwoording. De regels staan centraal en niet de cliënt. Gevolg: klantonvriendelijke, ineffectieve en inefficiënte hulp.

Verkeerde prikkels
Het is op dit moment onaantrekkelijk voor gemeenten om te investeren in effectieve maatschappelijke hulp. Zij betalen de kosten. De baten van goede hulp slaan echter neer bij andere organisaties, als zorgkantoren, provincies en de rijksoverheid. Dit een onwenselijke situatie. Slechte maatschappelijke hulp leidt namelijk tot hogere kosten voor AWBZ-zorg, jeugdzorg, detentie en diverse uitkeringen. Effectieve maatschappelijke hulp kan daarentegen een grote bijdrage leveren aan de financiële houdbaarheid van deze zwaardere, duurdere tweedelijns voorzieningen.

Preventiebonus
De rijksoverheid moet investeren in effectieve maatschappelijke hulp voor gemeenten aantrekkelijk maken. Gemeenten krijgen een heffing voor elke cliënt uit de gemeente die wordt doorverwezen naar zwaardere voorzieningen in de tweede lijn. Gemeenten worden vervolgens gecompenseerd voor het landelijk gemiddeld aantal doorverwijzingen. Hierbij wordt rekening gehouden met de samenstelling van de bevolking in de gemeente. Bij gemeenten met effectieve maatschappelijke hulp en minder doorverwijzingen dan gemiddeld is de compensatie hoger dan de heffing: de preventiebonus. ZorgmarktAdvies verwacht dat de preventiebonus een besparing van circa 1,2 miljard euro per jaar op de uitgaven in de tweede lijn kan opleveren.

Samenhang en helderheid
Ook moet de rijksoverheid zorgen voor helderheid. Ze moet gemeenten verantwoordelijk maken voor alle vormen van maatschappelijke hulp. De functie begeleiding uit de AWBZ en delen van de Jeugdzorg gaan over van de zorgkantoren en provincies naar de gemeenten. Gemeenten hebben meer bestedings- en verantwoordingsvrijheid nodig om de maatschappelijke hulp effectief te organiseren. Alle maatschappelijke hulp moet voortaan gefinancierd worden uit het Gemeentefonds. Bestaande specifieke uitkeringen worden opgeheven.

Eén loket voor cliënten
Niet alleen de rijksoverheid, maar ook de gemeenten moeten aan de slag. Zij moeten één fysiek loket inrichten waar burgers terecht kunnen met al hun vragen op het vlak van alle vormen van maatschappelijke hulp. Dit loket voert ook een integrale indicatiestelling uit. Alle hulpvragen van de cliënt worden tegelijk in kaart gebracht. Per cliënt is er slechts één flexibel indicatiedossier. Vervolgens stellen gemeenten cliëntprofielen op voor de meest voorkomende combinaties van hulpvragen. Op basis van deze profielen koopt de gemeente voortaan de maatschappelijke hulp in. Een aanbieder wordt alleen voor een bepaald cliëntprofiel gecontracteerd als hij kan voorzien in een samenhangende behandeling. Cliënten maken na indicatiestelling een keuze uit de gecontracteerde aanbieders.


Quotes en reacties op rapport `Integraal willen we allemaal?!'

Pieter Hasekamp (Algemeen Directeur Zorgverzekeraars Nederland
"Een preventiebonus voor gemeenten is een interessant idee. Het geeft gemeenten een prikkel om hun maatschappelijke taken goed in te vullen en aan te sluiten op andere domeinen als AWBZ en Zorgverzekeringswet. Daar hoort dan ook een negatieve prikkel bij wanneer de gemeente die taken niet goed vervult: de vervuiler betaalt, zogezegd."

Pieter Vos (Algemeen Secretaris Raad voor de Volksgezondheid en Zorg
"ZorgmarktAdvies presenteert in het rapport `Integraal willen we allemaal' belangrijke oplossingen voor taaie problemen. De "preventiebonus" prikkelt gemeenten te investeren in maatschappelijke ondersteuning. AWBZ- en provincietaken via het Gemeentefonds overhevelen naar gemeenten maakt hen slagvaardiger en geloofwaardiger. En een loket per cliënt maakt het allemaal een stuk overzichtelijker voor de burger. De RVZ is het met deze richting zeer eens en zal deze creatieve oplossingen goed kunnen gebruiken in zijn adviezen."

Marc Soeters (ZorgmarktAdvies):
"De discussie over het afslanken van sociale voorzieningen zal binnenkort losbarsten. Het is te hopen dat de botte bijl daarbij enigszins beperkt kan blijven door goede ideeën. Een preventiebonus is zo'n idee. Hiermee gaan verbeteren en besparen hand in hand."

Gerrold Verhoeks (ZorgmarktAdvies):
"Ik heb sterk het gevoel dat de noodzaak van effectieve, samenhangende maatschappelijke hulp nog niet goed is doorgedrongen in Den Haag. Op dit beleidsdossier gaan verbeteren en besparen hand in hand. Dat is uniek. Het is een gemis dat geen van de twintig ambtelijke heroverwegingswerkgroepen zich over dit onderwerp buigt. Het vraagt om visie over departementale schotten heen. Dat blijft een moeilijke opgave in Den Haag".

ZorgmarktAdvies