Rellen in Ondiep

31/03/2010 09:35

Het Programma Politie en Wetenschap

'Rellen in Ondiep. Ontstaan en afhandeling van grootschalige ordeverstoring

in een Utrechtse achterstandswijk' nieuwe uitgave in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

'Goede persoonlijke contacten en inbedding in wijk van groot belang bij aanpak rellen (a la) Ondiep'

Dat de ongeregeldheden na het schietincident in de Utrechtse wijk Ondiep, begin 2007, niet (verder) zijn geëscaleerd is mede te danken aan de opstelling van de wijkbewoners, die de inmenging van relschoppers van buiten afkeurden, en aan de dubbele strategie van 'empathie en strikte handhaving' van de toenmalige driehoek (Burgemeester, korpschef en Hoofdofficier). Met deze strategie kon succesvol worden ingehaakt op de goede persoonlijke contacten in de wijk van sleutelfiguren bij politie en gemeente. Ook de kennis en ervaringen die de toenmalige Hoofdofficier van Justitie had opgedaan met de aanpak van rellen na een soortgelijk incident in de Graafsewijk in den Bosch, kwam van pas.

Dit zijn enkele van de belangrijkste uitkomsten van een studie naar aard en verloop van ongeregeldheden na een schietincident in de Utrechtse wijk Ondiep en het optreden van politie en bestuur bij de beteugeling daarvan, die in opdracht van P? is verricht door onderzoekers van het Lectoraat gemeenschappelijke Veiligheidskunde van de Politieacademie en het IVA van de Universiteit Tilburg

Begin 2007 overleed een bewoner van de Utrechtse wijk Ondiep door een politiekogel. Dit incident lokte ernstige ordeverstoringen uit die politie en bestuur noopten tot krachtdadig ingrijpen. Zo werd de wijk tijdelijk afgegrendeld om inmenging van relschoppers van buiten wijk en stad te voorkomen.

In deze studie worden de gebeurtenissen rond Ondiep nauwgezet gereconstrueerd en verloop en afhandeling belicht vanuit verschillende perspectieven. Aan het woord komen onder meer nabestaanden, wijkbewoners, politie, opbouwwerkers en andere professionals, de plaatselijke overheid.. De aandacht gaat speciaal uit naar het functioneren van de politie en de mogelijke lessen die te trekken zijn uit het verloop van de rellen en haar aandeel bij de beteugeling daarvan. Ook de rol en invloed van regionale en landelijke media worden belicht.

Vragen die aan bod komen zijn: hoe zijn de rellen ontstaan, welke rol speelden de verschillende partijen, hoe verliep de aansturing vanuit de lokale driehoek, welke rol hebben de wijkbewoners in de dagen na de rellen gespeeld, wat voor houding namen de media aan en wat waren de gevolgen in termen van beeldvorming, en hoe hebben agenten een en ander beleefd en wat heeft dat gedaan met hun relatie tot de bevolking?

Enkele belangrijke uitkomsten;


- het incident was, in de ogen van de meeste betrokkenen, niet typerend voor de wijk of onderdeel van een breder patroon; de wijze waarop wijkbewoners hebben gereageerd wellicht wel;


- de wijkbewoners veroordelen wat is gebeurd en betreuren de overwegend negatieve beeldvorming in de media over hun wijk; ze onderkennen dat er problemen zijn maar zijn tegelijkertijd ook trots op hun de wijk;


- de media-verslaggeving was grotendeels gericht op de rellen en niet zozeer de aanleiding: het schietincident; aanvankelijk ligt focus bij verslaglegging, later ook bij betekenisgeving waarbij rellen worden geduid tegen achtergrond van prototypische volks- en achterstandwijk die Ondiep zou zijn;


- de gehanteerde tweesporen strategie van empathie - medeleven en betrokkenheid met bewoners en met name nabestaanden -, en repressie - repressieve aanpak van ongeregeldheden, met name van relbeluste lieden van buiten wijk en stad - heeft goed gewerkt; mede daardoor is de rust in de wijk snel teruggekeerd;


- de succesvolle toepassing van deze strategie was mede te danken aan de goede persoonlijke contacten van een aantal sleutelpersonen van politie en gemeente in de wijk.

Enkele brede lessen die getrokken kunnen worden;


- de strategie van empathie en handhaven die goed heeft gewerkt staat niet op zichzelf maar in de traditie van het gebiedsgebonden politiewerk in ons land. Daarbij zijn fijnmazigheid en lokale inbedding belangrijke voorwaarden voor maatschappelijke binding, gezag en vertrouwen.


- de lokale verankering en inbedding van politie en politiewerk vergt een duurzame investering in goede contacten en samenwerking met zowel bewoners als andere professionals die actief zijn in buurten en wijken.


- de media zijn hoe dan ook een belangrijke actor wat betreft beeldvorming en mede daardoor verloop van incidenten en de inzet van bestuur en politie eventuele ongeregeldheden naar aanleiding daarvan te voorkomen of beteugelen; goede contacten en afspraken met mediavertegenwoordigers zijn dan ook onontbeerlijk.

Vooral in het begin van ongeregeldheden is er ruimte voor bestuur en politie om te

'framen': een richtinggevend beeld te schetsen van wat wel of niet aan de hand is.

In het slotgedeelte wordt de gebeurtenissen in Ondiep in het bredere kader geplaatst van de veiligheid en leefbaarheid in probleemwijken en wordt de vraag beantwoord in hoeverre de rellen in Ondiep moeten worden begrepen en geanalyseerd vanuit de sociaal-culturele en geografische achtergronden van dit type wijk.

Het onderzoeksrapport is uitgegeven in de reeks Politiekunde van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van het kenniscentrum van de Politieacademie. Politie en Wetenschap is in mei 1999 ingesteld om het wetenschappelijk onderzoek en de kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid te stimuleren en tevens een impuls te geven aan een betere benutting van onderzoeksresultaten in politiepraktijk en opleiding. Daartoe is een meerjarig onderzoeksprogramma ontwikkeld. De uitvoering van dit programma geschiedt onder leiding van de directeur van het programmabureau, G.C.K. Vlek.