Nederlands fotomuseum


Tokyo Symphony Ed van der Elsken's Unvollendete'

25-02-2010

Met trots kondigen het Nederlands Fotomuseum en Paradox de première aan van Tokyo Symphony, een belangrijk werk dat Ed van der Elsken tijdens zijn leven niet heeft kunnen verwezenlijken. Voor deze audiovisuele installatie is geput uit 6,5 uur geluidsopnamen, 1600 nooit eerder gepubliceerde kleurendia's en uit korte geluids- tekstnotities. Tokyo Symphony is een persoonlijke impressie in beeld en geluid van het overweldigende Tokio door Neerlands beroemdste fotograaf.

3 april t/m 20 juni 2010, in het Nederlands Fotomuseum opening zaterdag 10 april 2010

Ed van der Elsken (1925 - 1990) bezocht Japan in een periode van 30 jaar diverse malen. Hij voelde zich er thuis en was gefascineerd door de Japanse cultuur, een mengeling van traditionele waarden en gewoonten, en invloeden van de westerse kapitalistische levenswijze. Hij fotografeerde vanuit zijn persoonlijke intuïtie, veelal op straat, op zoek naar mensen die hem intrigeerden. Als hommage aan de stad die hij liefhad en de cultuur die hem in de armen had gesloten werkte Van der Elsken gedurende de laatste periode van zijn leven aan een audiovisuele presentatie. Deze moest zijn ervaringen met het spektakel van de megapolis Tokio overbrengen op de toeschouwer. Door zijn vroege overlijden heeft hij deze presentatie echter nooit kunnen realiseren. Slechts stapels dia's en wat handgeschreven notities leken te getuigen van zijn droom. Te weinig om iets - hoe speculatief ook- mee te kunnen beginnen.

Totdat researcher Frank Ortmanns in 2006 in Van der Elsken's persoonlijke archief de geluidsopnamen voor het project terugvond. Het werd de aanleiding voor het alsnog realiseren van dit bijzondere werk in samenwerking met Paradox en het Nederlands Fotomuseum, beheerder van het archief van Van der Elsken. Voor de realisering van de installatie - gebaseerd op hedendaagse inzichten over Ed van der Elskens werk - werd gekozen voor gebruikmaking van eigentijdse (digitale) projectietechnieken.

Geluidskunstenaar Mark Glynne `componeerde' een `soundscape' uit origineel en nieuw materiaal, Jeroen de Vries ontwierp een ruimtelijke vorm voor de driescherms-installatie die tevens teksten en notities toont. Curator Frank Ortmanns tekende voor de montage.

Wat maakt dit project extra bijzonder?

- Tokyo Symphony bestaat uit nooit eerder vertoond of gepubliceerd materiaal (een keuze uit 1600 kleurendia's en 6,5 uur geluidsopnames).
- Het is een onafgemaakt audiovisueel arrangement van Ed van der Elsken dat nu alsnog te zien is.

- Van der Elsken is een van de eerste, of misschien wel de eerste, fotograaf die zich serieus bezig hield met geluid. In zijn notities lezen we opmerkingen als: "moet eventueel te genieten zijn zonder dia's", "echt geluid muziek".

- De installatie biedt de mogelijkheid aandacht te besteden aan de bijzondere relatie die Van der Elsken met Japan had, zoals zijn `sterrenstatus' onder Japanse fotografen en de daaruit voortvloeiende invloed op de fotografie in Japan, die tot de dag van vandaag onderbelicht is gebleven in zowel publicaties over Van der Elsken als over Japanse fotografie.

- Het maakproces, waarbij een balans is gevonden tussen het trouw blijven aan stijl en werkwijze van de fotograaf, en het voltooien van een werk naar hedendaagse maatstaven.

Contact leggen
Van der Elsken zag een foto niet als een op zich zelf staand beeld maar als iets dat alleen betekenis heeft in relatie tot andere beelden. Hij publiceerde een groot aantal fotoboeken, maakte films en experimenteerde met diaprojecties. Typerend voor zijn werk is een directe en spontane, soms zelfs rauwe stijl en het feit dat hij zelf als persoon altijd nadrukkelijk in zijn werk aanwezig is.

Het leven van Ed van der Elsken draaide om de camera. Hij verschool zich er nooit achter, maar gebruikte de camera juist om contact te leggen met de mensen die hij het liefst fotografeerde: excentrieke mensen uit de grote steden. In de jaren vijftig brak hij met bestaande beeldconventies en ontwikkelde hij zich tot een van de meest spraakmakende Nederlandse beeldmakers uit de tweede helft van de vorige eeuw

Samenwerkende partijen
Tokyo Symphony is een productie van Paradox in samenwerking met het Nederlands Fotomuseum. Research en samenstelling: Frank Ortmanns. Geluid: Mark Glynn. Tentoonstellingsontwerp: Jeroen de Vries.

Paradox is producent van multiplatform documentaire projecten. De constructie van Tokyo Symphony past in een reeks reconstructies van vergeten of om technische redenen niet meer vertoonbare audiovisuele producties. Eerder werd gewerkt aan Ed van der Elsken's Amsterdam en De Oorlogen / The Wars van Oscar van Alphen. Deze laatste is eerder te zien geweest in het Fotomuseum. Paradox wordt ondersteund door de Mondriaan Stichting.
Frank Ortmanns (1977) studeerde sociologie aan de RWTH Aachen en vervolgens aan de Universiteit Leiden waar hij in 2007 afstudeerde aan de Master in Photographic Studies op de relatie van Ed van der Elsken met Japan.

Met dank aan
Tokyo Symphony is mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS Reaal Fonds, Fonds Sem Presser Archief en het Fonds BKVB.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .