INLIA
Justitie zet ongeveer 2.000 Somaliërs op straat (06-04-10)
In 2009 zijn minstens 1.767 Somaliers in het aanmeldcentrum afgewezen
en hierna op straat gezet. Justitie wijst ze af op grond van omstreden
onderzoek naar hun taalgebruik en feitenkennis. Zowel uitzetting als
vrijwillige, zelfstandige terugkeer zijn vrijwel onmogelijk wegens
gebrek aan identiteitspapieren en de onveilige situatie. De afgewezen
Somaliërs worden door de omstandigheden gedwongen in de illegaliteit
te overleven. De absorptiecapaciteit van de eigen gemeenschap is
inmiddels overgelopen.
Het aantal van 2.000 valt op te maken uit de antwoorden die
Staatssecretaris van Justitie Albayrak op 15 oktober 2009 gaf op
vragen van het kamerlid Hans Spekman. De staatssecretaris geeft aan
dat tot dan toe 30% van de aanvragen van Somalische asielzoekers in
het aanmeldcentrum is afgewezen (zgn. AC-afdoeningen). In totaal
vroegen in 2009 5.890 Somaliers asiel aan in Nederland, en 30% van
5.890 zijn dus 1.767 Somaliers die in het aanmeldcentrum zijn
afgewezen en daarna op straat zijn gezet. Vermoedelijk ligt het aantal
zelfs nog hoger, omdat de staatssecretaris aangeeft dat het percentage
AC-afdoeningen van Somaliërs sinds de afschaffing van het categoriaal
beschermingsbeleid (op 19 mei 2009) zelfs 45% bedraagt.
Geen centraal gezag - geen veiligheid, geen papieren
Momenteel kan Justitie Somalische asielzoekers niet gedwongen
uitzetten naar Somaliland. Tussen Somaliland (in het noorden) en
Nederland is inmiddels wel een zogenaamd Memorandum of Understanding
(MOU) vastgesteld over de terugname van eigen onderdanen. Deze heeft
echter alleen betrekking op `Somalilanders' en treedt pas in werking
na de verkiezingen, die voorlopig nog niet aan de orde zijn. Ook
vrijwillige, zelfstandige terugkeer naar Somaliland is vanwege deze
reden niet mogelijk.
De minister van Justitie stelt in zijn brief van 29 maart 2010 aan de
Tweede Kamer dat er sinds kort wel naar Somalië kan worden uitgezet,
op basis van gemaakte afspraken met luchtvaartmaatschappijen, die
Somaliërs met een zgn. EU-laissez passer zouden kunnen
terugbrengen naar Somalië. Dit is opmerkelijk, gezien het feit dat het
jarenlang niet is gelukt mensen met deze EU-documenten op deze wijze
uit te zetten naar Somalië.
Vrijwillige terugkeer naar Somalië wordt vanwege de
veiligheidssituatie momenteel niet gefaciliteerd door het IOM.
De situatie in met name de regio Mogadishu is zeer ernstig. Volgens
berichten zijn ontvoeringen en buitengerechtelijke executies er aan de
orde van de dag.
Het is ook onbekend waar Somalische asielzoekers aan rechtsgeldige
reisdocumenten zouden komen, om zelfstandig naar Somalië terug te
kunnen keren. Zelf accepteert Justitie in het kader van reguliere
procedures geen enkel Somalisch document, aangezien hen bekend is dat
er al sinds 1992 in Somalië geen centrale autoriteit meer bestaat die
bevoegd is om rechtsgeldige reispapieren af te geven.
Omstreden taal-analyse en feitenkennis
De wijze waarop Somalische asielzoekers vaak worden afgewezen in het
Aanmeldcentrum is ook nog eens tamelijk dubieus. Vaak wordt er op
basis van taalanalyse door de IND gesteld dat de betreffende
asielzoeker niet uit Somalië komt. Tot medio vorig jaar had de
betreffende asielzoeker nog de mogelijkheid om hier een
contra-expertise tegenover te stellen. De uitslag van zo'n
contra-expertise was nogal eens dat de betreffende asielzoeker
waarschijnlijk wel degelijk afkomstig is uit Somalië. De mogelijkheid
tot het doen van een contra-expertise is nu echter praktisch
afgesneden, omdat deze contra-expertises nog slechts gedeeltelijk
vergoed worden door het COA en asielzoekers zelf vaak niet de
financiële middelen hebben om voor deze kosten op te draaien. Hierdoor
worden veel zaken afgewezen op grond van de taalanalyse van de IND.
Daarnaast worden nogal wat Somalische asielzoekers in het AC afgewezen
omdat hun kennis over hun gestelde leefomgeving onvoldoende zou zijn.
Indien men een aantal kennisvragen over de leefomgeving - naar het
oordeel van de IND - onvoldoende beantwoordt, wordt men om die reden
in het AC afgewezen. Overigens is de informatie waar de IND zich
hierbij op baseert, feitelijk - na toetsing door INLIA - ook niet
altijd juist gebleken.
Dublinclaims Griekenland
Tenslotte is een groot deel van de Somaliërs die meteen worden
afgewezen via Griekenland gekomen en heeft `kans' op een zgn.
Dublin-claim. In Griekenland worden asielzoekers niet opgenomen in de
asielprocedure en krijgen ze geen opvang, hetgeen op grond van de
Overeenkomst van Dublin wel gewaarborgd zou moeten zijn. Dit is in een
aantal gevallen de reden geweest voor Somalische asielzoekers om hun
vingertoppen te beschadigen, zodat in het zgn. Eurodac-systeem niet
kan worden vastgesteld dat ze eerst in Griekenland zijn geweest.
Wie met een Dublin-claim naar Griekenland wordt uitgezet en daar
vervolgens geen toegang heeft tot de asielprocedure en op straat
belandt wordt zo illegaal - zonder ooit een asielbeoordeling te hebben
gehad.
Hier leest u de antwoorden d.d. 15 okt 2009 op de vragen van Hans
Spekman.
Dit is de brief van de minister van Justitie aan de Tweede Kamer d.d.
29 maart 2010.
Zie ook onze eerdere berichten over Dublinclaims naar Griekenland van
26-03-10 en 09-03-10 en over terugkeer naar Somaliland en Somalië van
18-02-10.