SER-ontwerpadvies: Nederland moet meer werken aan duurzame groei

06/04/2010 14:08

Sociaal Economische Raad

De economische crisis en crises op het gebied van voedsel en energie maken duidelijk dat er structurele veranderingen in de wereld noodzakelijk zijn. Het streven naar duurzame ontwikkeling moet veel serieuzer worden aangepakt. Het kabinet moet duurzaamheid tot topprioriteit verheffen en komen met een 'structurele innovatieaanpak voor duurzaamheid'. Zo ontstaan kansen voor economische groei en werkgelegenheid. Dat staat in het unanieme SER-ontwerpadvies Meer werken aan duurzame groei.

De huidige innovatieaanpak (ook wel aangeduid als transitiebeleid) laat enige resultaten zien, maar heeft nog te weinig opgeleverd. Zo is er nog relatief weinig succes geboekt met eco-efficiënte innovatie. Nederland scoort laag als het gaat om de omzet van schone technologieën, zoals windenergie. Nederland dreigt de boot te missen in een van de grootste mondiale groeimarkten van de toekomst, terwijl ons land over een groot aantal bedrijven beschikt die uitstekend gepositioneerd zijn om leidende posities op de wereldmarkt van schone technologie in te nemen. De commissie acht een versterking van het technologie- en innovatiespoor cruciaal.

In een nieuwe 'structurele innovatieaanpak voor duurzaamheid' moet aandacht zijn voor:


- het ontwikkelen van een sleutelgebiedenaanpak voor duurzaamheid, het benoemen van economische focusgebieden en het optimaliseren van de samenwerking tussen publieke en private initiatieven;


- het Nederlandse bedrijfsleven in leidende posities op de wereldmarkt van schone technologie;


- het voorbereiden van werknemers op de kennis en vaardigheden die een duurzame economie vraagt;


- het toewerken naar consumptie- en productiekeuzes die passen binnen de grenzen van duurzame ontwikkeling.

Sociale partners en natuur- en milieuorganisaties willen zelf ook actief vormgeven aan deze aanpak door met het nieuwe kabinet ambitieuze afspraken te maken over deze verduurzaming in verschillende sectoren van de economie.

Duurzame afwegingen maken

De SER hanteert het brede welvaartsbegrip, waarbinnen milieu, sociale en economische doelstellingen (people, planet, profit) met elkaar in evenwicht zijn. Daarbij kan sprake zijn van synergie tussen de drie pijlers van maatschappelijke welvaart, maar veelal ook van uitruilen. De dynamiek van economische groei is noodzakelijk om de maatschappelijke investeringen in duurzame ontwikkeling te dragen. Van belang is de kwaliteit van de groei, de bijdrage die deze levert aan de maatschappelijke welvaart op lange termijn. In ecologisch opzicht gaat het daarbij om het stellen van grenzen aan milieuvervuiling en het verlies van biodiversiteit, een veel efficiëntere inzet van energie en grondstoffen en om een veel sterker hergebruik van afvalstoffen. De recente crises ziet de voorbereidingscommissie als een bewijs van de noodzaak om op dit terrein grotere stappen te zetten.

Bij duurzame ontwikkeling is het onvermijdelijk om afwegingen te maken. Het is van belang bij deze afwegingen de juiste indicatoren voor welvaart te gebruiken en deze in samenhang te bezien. De nadruk ligt nu teveel op nationaal inkomen en economische groei. De voorbereidingscommissie vindt dat ook andere milieu, sociale en economische indicatoren met meer nadruk bij het beleidsvorming moeten worden betrokken. De commissie beveelt het kabinet aan om het CBS en de planbureaus uit te nodigen om in aansluiting op de Europese aanpak te komen tot een overzichtelijke set van indicatoren ('dashboard'), die op relevante momenten in het politieke proces een substantiële rol kunnen spelen. Die momenten zijn onder meer de doorrekening van verkiezingsprogramma's, het regeerakkoord en de jaarlijkse begrotingscyclus.

Meer stroomlijnen en samenhang creëren

De voorbereidingscommissie concludeert dat het huidige duurzaamheidsbeleid vanuit veel plaatsen en instellingen wordt aangestuurd, met als risico onvoldoende stroomlijning en samenhang. De commissie is voorstander van een stroomlijning van diverse beleidsprogramma's, ook in samenhang met de Europese duurzaamheids- en innovatieprogramma's. Comparatieve voordelen van Nederland moeten daarbij leidend zijn. Het Innovatieplatform heeft die voordelen in de sleutelgebiedenaanpak geïdentificeerd. De commissie vindt het belangrijk dat ook in de sleutelgebiedenaanpak duurzaamheid als leidend beginsel gaat gelden en deze aanpak bij de stroomlijning van activiteiten wordt betrokken.

Vooral nichespelers en regionale partijen lopen tegen bureaucratie en verkokering op. Dit type faalfactoren doet zich al jaren voor en de raad heeft er geen vertrouwen in dat marginale aanpassingen in de organisatiestructuur van de overheid daarop een adequaat antwoord zullen zijn. De commissie is van mening dat de consistentie en het integrale karakter steviger moet worden verankerd in de beleidsvoering. Duidelijk zou moeten worden vastgelegd waar welke verantwoordelijkheden liggen.

Procedure

Het ontwerpadvies is een reactie op een adviesaanvraag van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Het advies is voorbereid door de SER-commissie Duurzame Ontwikkeling onder voorzitterschap van drs. J.F. van Duyne.

Op dit moment wordt het besproken in de achterbannen van de organisaties van sociale partners. Het advies zal in de openbare raadsvergadering van vrijdag 21 mei worden vastgesteld.

Het gehele ontwerpadvies is te vinden op www.ser.nl.





http://www.ser.nl/nl/publicaties/adviezen/2010-2019/2010/b28646.aspx