Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Voorlopig stemmen met verlopen id-bewijs
9 april 2010
Bij komende verkiezingen mogen maximaal vijf jaar verlopen
ID-documenten worden gebruikt
Gemeenten moeten stembureauleden zorgvuldiger selecteren en beter
instrueren. Daarnaast komt het kabinet tegemoet aan oudere kiezers die
niet meer maatschappelijk actief zijn en daardoor vaak geen geldig
paspoort, identiteitskaart of rijbewijs meer hebben. Om deze groep
kiezers te helpen, kunnen bij de verkiezingen op 9 juni 2010 en bij de
Provinciale Statenverkiezingen in maart 2011 ook identiteitsdocumenten
worden gebruikt die maximaal vijf jaar zijn verlopen. In het kader van
het aankomend wetsvoorstel verkiezingsproces zal worden gezocht naar
een structurele oplossing van dit knelpunt. Dat heeft de ministerraad
besloten op voorstel van staatssecretaris Bijleveld-Schouten. Een
evaluatie over de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart van dit jaar
gaat naar de Tweede Kamer.
Voor de evaluatie hebben 228 van de 394 gemeenten waar op 3 maart
gemeenteraadsverkiezingen zijn gehouden, een enquête ingevuld en
teruggestuurd aan BZK. In de evaluatie is vooral gekeken naar de
identificatieplicht en de instructie van stembureauleden. Uit de
gemeentelijke basisadministratie blijkt dat 1,4 procent van de
Nederlanders boven de 18 jaar niet beschikt over een paspoort of een
Nederlandse identiteitskaart. Daarnaast heeft 4 procent een verlopen
paspoort of identiteitskaart. Een deel van deze mensen heeft mogelijk
wel een rijbewijs.
Zo'n zes miljoen kiezers brachten hun stem uit. Volgens de verzamelde
schattingen van stembureauvoorzitters hadden 44.000 mensen bij
volmacht hun stem willen uitbrengen maar konden zij dit niet doen
vanwege het ontbreken van een kopie van hun identiteitsdocument. Het
is onbekend hoeveel van deze mensen alsnog hun stem hebben laten
uitbrengen met een geldige kopie. Van de geschatte 60.000 mensen die
werden weggestuurd uit het stemlokaal omdat zij zich niet konden
identificeren, kwamen er 30.000 terug naar hetzelfde stemlokaal om met
een identiteitsbewijs alsnog hun stem uit te brengen.
Uit de TNS/NIPO-evaluatie blijkt dat 85 procent van de mensen
identificatieplicht bij verkiezingen een goed idee vindt. Van de
kiesgerechtigden was 90 procent op de hoogte van de
identificatieplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart 2010.
Mensen die helemaal niet beschikken over een identiteitsdocument
kunnen gebruik maken van de mogelijkheid een schriftelijke volmacht te
geven. Deze mogelijkheid bestond altijd al. Een schriftelijke volmacht
moet van tevoren worden aangevraagd bij de gemeente.
In de evaluatie staat dat veel aandacht uitging naar de gang van zaken
in een beperkt aantal gemeenten, maar dat de verkiezingen in het
overgrote deel van de gemeenten goed zijn verlopen. Met het oog op
incidenten in een beperkt aantal gemeenten stelt het kabinet dat de
selectie van stembureauleden zorgvuldiger moet en dat gemeenten meer
inspanningen moeten doen om stembureauleden op te leiden. Uit de
evaluatie blijkt dat slechts 42 procent van de gemeenten de instructie
cd-rom van BZK heeft gebruikt bij de gemeentelijke
instructiebijeenkomsten. Gemeenten wordt opgedragen het aangereikte
materiaal bij komende verkiezingen optimaal te gebruiken.
In de digitale instructie voor stembureauleden zal nog dieper worden
ingegaan op:
* De inrichting van het stemlokaal zodat het stembureau overzicht
heeft;
* De handhaving van de orde in het stemlokaal en met name het
voorkomen van meerdere kiezers in een stemhokje;
* Het controleren van volmachten;
* Het voorkomen van telfouten bij het invullen van het
proces-verbaal.
Gemeenten blijken behoefte te hebben aan meer praktische uitleg over
de toepassing van wet- en regelgeving. BZK zal voor de komende
verkiezing regiobijeenkomsten organiseren op 21 en 22 april.
BZK heeft een steekproef gehouden in 49 stembureaus met betrekking tot
het tellen van de stemmen. Het tellen van de stemmen duurde gemiddeld
1 uur en 49 minuten. Het kabinet beveelt gemeenten aan na sluiting van
de stemming tellers toe te voegen zodat er minimaal zes tellers zijn.
Ook moeten stembureauleden gedurende de dag worden gewisseld om de
belasting te verminderen. Het tellen moet in het openbaar
plaatsvinden. Gemeenten worden daar nog eens nadrukkelijk op gewezen
omdat is gebleken dat er bij de gemeenteraadsverkiezingen stemlokalen
om 21.00 uur dicht gingen.
Fouten in stembiljetten en fouten in de distributie van stempassen
hadden kunnen worden voorkomen als leveranciers en gemeenten hierop
hadden gecontroleerd. Ook als taken zijn uitbesteed, houdt de gemeente
een eigen verantwoordelijkheid en daar zullen gemeenten op worden
aangesproken.
Bestanden
* Brief aan de Tweede Kamer over evaluatie verkiezingen| Pdf-icoon
Zie het origineel
Pdf-bestand
* Bijlage 1 TNS NIPO| Pdf-icoon Pdf-bestand
* Bijlage 2 overzicht Klachten vragen opmerkingen burgers gemeenten|
Pdf-icoon Pdf-bestand
* Bijlage 3 managementsamenvatting evaluatie voorlichtingscampagne|
Pdf-icoon Pdf-bestand
Zie het origineel