VU medisch centrum
Portret Cees Hertogh: `De zorg voor een goed einde is onze collectieve
verantwoordelijkheid'
8 april 2010
Op 31 maart 2010 sprak Cees Hertogh, hoogleraar ethiek van de zorg
voor kwetsbare ouderen, zijn oratie uit. Daarin pleit hij voor een
positieve benadering van de laatste levensfase, waarin zingeving en
verbondenheid in relaties in de zorg voor ouderen centraal staan.
Cees Hertogh (1957) groeide op in Bergen op Zoom en studeerde
geneeskunde en filosofie aan de VU. Foto: Mark van den Brink Ethiek
"Ik heb altijd affiniteit gehad met levensbeschouwelijke en
filosofische vragen. Naast mijn studie geneeskunde ben ik daarom
filosofie en ethiek gaan studeren en vervolgens in 1986 gepromoveerd.
Hoewel ik nog geen arts was, stelde ik al op mijn 24e voor een
collegezaal vol geneeskundestudenten ethische dilemma's aan de orde.
Ethiek heeft, behalve een theoretische, vooral ook een praktische
kant. Voor de legitimiteit van het vak is het dan ook uiterst
belangrijk om vanuit de praktijk te praten. Omdat ik bovendien het
contact met patiënten miste, heb ik daarom al snel mijn studie
geneeskunde afgemaakt. Naast mijn leerstoel werk ik tegenwoordig nog
steeds als specialist ouderengeneeskunde in mijn verpleeghuis in
Naarden. Dat is een prachtige combinatie."
Vierde leeftijd
"De geneeskunde focust sterk op vitale ouderen, maar ouderen zijn geen
homogene groep. Na de vitale fase volgt nog een fase, waarin mensen in
toenemende mate afhankelijk worden van de zorg van anderen. De
gezondheidszorg heeft de neiging zich van deze ouderengroep af te
keren, hoewel ze medeverantwoordelijk is voor het feit dat mensen in
dit stadium belanden. Als je het belangrijk vindt om mensen lang in
leven te houden, dan moet je ook de kwaliteit van dat bestaan tot je
zorg nemen. Dat is onze collectieve verantwoordelijkheid."
Autonomie
"Er is veel kritiek op verpleeghuizen, maar dat is deels kritiek op
onszelf. We schrikken van de levens die daar nog verzorgd worden. De
zorg is zondermeer karig bedeeld, maar dat is vooral een gevolg van de
keuzes die wij als maatschappij maken. Mensen zien zichzelf graag als
zelfbeschikkende individuen. Ze willen de regie in handen houden, maar
vergeten daarbij dat we altijd op de schouders van anderen staan. De
maakbaarheid van het leven is heel betrekkelijk."
Waardigheid
"In die laatste levensfase worden we allemáál zorgbehoeftig, maar dat
doet niets af aan de waardigheid van ouderen. Waardigheid is een
moeilijk begrip, dat we vooral moeten zoeken in termen van zingeving
en verbondenheid in relaties met andere mensen. Als hulpverlener heb
je de opdracht om de ander waardig te laten zijn. Dat betekent dat ik
als arts goede zorg moet verlenen en voor decorum moet zorgen."
Humor
"In de laatste levensfase is het gelukkig niet alleen maar somberheid
en lijden. In tegenstelling tot de algemene verwachting zijn mensen in
dat stadium van hun leven op een verrassende manier vervuld van
wijsheid, levenskunst en humor."
Fotobijschrift: Cees Hertogh (1957) groeide op in Bergen op Zoom en
studeerde geneeskunde en filosofie aan de VU. Hij promoveerde in de
medische filosofie en was van 1983-1991 als universitair docent
verbonden aan de afdeling filosofie en medische ethiek (tegenwoordig
metamedica). Sinds 1991 werkt hij als onderzoeker bij de afdeling
verpleeghuisgeneeskunde. Daarnaast is hij als specialist
ouderengeneeskunde verbonden aan verpleeghuis Naarderheem in Naarden.
Op 1 oktober 2009 werd Cees Hertogh benoemd tot hoogleraar.
Ursula Wopereis
bron: Tracer