Senternovem
13-04-2010 |
Experimenten van het Transitie Programma Langdurende Zorg
Het Assertive Community Treatment Jeugdteam Rotterdam (ACT-Jeugd)
biedt hulp aan jongeren met psychiatrische problemen die de weg naar
de reguliere hulpverlening niet vinden. ACT sluit aan bij de context
en wensen van de jongere. 'Het eerste contact is belangrijk,' vertelt
Jan van Schilt, manager bij ACT-Jeugd. 'Het gaat erom dat je
vertrouwen wint. Pas dan kun je verder.'
Assertive Community Treatment (ACT) wordt al ruim dertig jaar
toegepast in de Verenigde Staten, Canada en Groot-Brittannië. Bewezen
is, dat de methode werkt en kostenbesparend is voor de zwaarste
subgroep van langdurig zorgafhankelijke cliënten tussen 12 tot 24
jaar. Bij ACT staat de hulpvraag van de jongere centraal. De aanpak is
transparant, creatief en flexibel. Het ACT-team zoekt jongeren actief
op in de eigen omgeving en blijft hen volgen, ook tijdens opname of
detentie.
Rotterdam
ACT-Jeugd is onderdeel van de Parnassia Bavo Groep (vanaf 1 februari
is de nieuwe naam Lucertis kinder-en jeugdpsychiatrie), een grote
GGZ-instelling. Het ACT-team werkt met diverse organisaties zoals het
Netwerk dak- en thuisloze jongeren, het Jongerenloket en de
Deelgemeentelijke Organisatie Sluitende Aanpak (DOSA). In Rotterdam
zijn ongeveer 1000 jongeren met ernstige psychiatrische problemen. De
jongeren leven en wonen vaak op straat en hebben geen geld om in hun
eigen onderhoud te voorzien. Sommigen komen niet of te laat bij de
reguliere hulpverlening terecht, anderen hebben juist al een lange
historie met hulpverlening en zijn vastgelopen en teleurgesteld. 40%
van de groep komt regelmatig in aanraking met de politie en justitie
en 30% heeft hoge schulden. De doelgroep bestaat voor 70% auit
llochtonen. Veel jeugdigen zijn afkomstig uit een lage inkomensklasse.
ACT-Jeugd is een van de experimenten van het Transitie Programma
Langdurende Zorg en is in de afgelopen 2,5 jaar inhoudelijk een zeer
succesvol concept gebleken, vertelt Rob Zimmermann, landelijk
coördinator van het ACT-Jeugd experiment. Dit kan worden geconcludeerd
uit de opzet, de voortgang en de resultaten die werden behaald met de
eerste 5 teams in Rotterdam. Op dit moment geniet de ACT werkwijze
toenemende belangstelling van een aantal nieuwe GGZ partijen in andere
regio's waarmee de verbredings- en opschalingsdoelstellingen van ACT
sterk in ontwikkeling zijn. Deze interesse uit zich in concrete
plannen om op initiatief van deze GGZ instellingen en ondersteund door
het ACT ontwikkelteam (bestaande uit de projectleider aangevuld met
enkele specialisten op het gebied van landelijke implementatie en
uitrol) in de betreffende regio's in 2010 de implementatie en uitrol
van verschillende ACT-teams te bewerkstelligen.
Problematiek
Gezien de jonge leeftijd van de cliënten is het nog lastig een
diagnose te stellen. De problematiek van de jongeren is complex en
breidt zich meestal in meerdere levensgebieden uit. De jongeren hebben
psychiatrische problemen, verslavingsproblemen en schulden. Van
Schilt: 'Vaak is er sprake van loverboys, drugs, incest en huiselijk
geweld. Maar het gaat niet altijd om jongeren die overlast veroorzaken
of zwerven. Er is ook een groep 'achter de voordeur'. Deze jongeren
hebben bijvoorbeeld last van angst- en paniekstoornissen. Soms kunnen
ze nog best lang meedraaien in de maatschappij, ook omdat de ouders de
problematiek niet altijd herkennen, meegaan met de jongeren en dus
niet aan de bel trekken. 'Zo was er eens een jongen die gewoon op de
HAVO zat', vertelt Van Schilt. 'Zijn moeder bracht en haalde hem. Hij
werd zelfs door haar gewassen. Maar hij bleek zwaar psychotisch en
moest al snel worden opgenomen.'
Vertrouwen
De eerste periode van contact lijkt het werk volgens de manager wel
wat op dat van een detective. 'De aanmelding die we krijgen is vaak
vaag. Buren, familie, school, politie, huisarts, het jongerenloket of
bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg nemen contact met ons op. We onderzoeken
eerst of de jongere al ergens in de zorg geregistreerd is en we
brengen de omstandigheden om hem heen in kaart.' Het contact dat volgt
is soms op straat, soms ook telefonisch. Maar in verband met de
veiligheid altijd met twee teamleden. Zij proberen op creatieve wijze
om contact te krijgen en te behouden. Van Schilt: 'De eerste vraag die
we stellen is: 'Hallo, hoe gaat het met je? Heb je wat nodig?'. Soms
helpen we bij huisvesting of een uitkering aanvragen, maar het komt
ook voor dat we 10 euro beltegoed geven zodat iemand contact met ons
kan opnemen. Of we eten samen ergens een uitsmijter. Juist in het
begin moet je scoren en vertrouwen winnen.'
Werkwijze
Als het eerste contact is gelegd, volgen drie maanden
inventarisatietijd om in te schatten of iemand wel zorg nodig heeft.
Dat is zeker bij jongeren soms lastig vast te stellen. 'Maar het moet
in ieder geval ruiken naar psychiatrie', vindt Van Schilt. De eerste
tijd is het contact intensief. Soms wel een paar keer per week. Het
ambulante team biedt multidisciplinaire begeleiding en behandeling en
is 24 uur per dag bereikbaar. Het team is multicultureel samengesteld.
De motivatie bij de professionals is groot. Het team bestaat uit
mensen vanuit verschillende functies en daardoor verschillende
invalshoeken: een B-verpleegkundige, een sociaal-psychiatrisch
verpleegkundige, een psychiater, een psycholoog, een arts, een
verslavingsdeskundige, een ervaringsdeskundige, een woonbegeleider,
een trajectbegeleider en een maatschappelijk werker. Om de
continuïteit in zorg te waarborgen, zijn de rollen van de teamleden
onderling inwisselbaar. Alle teamleden kennen alle cliënten. De
diensten wisselen, dus afspraken kunnen op verschillende momenten van
de dag plaatsvinden, 24 uur per dag en 7 dagen per week. De
teamgerichte aanpak bevordert het vertrouwen van de jongeren in de
hulpverlening. 'Bovendien', voegt Van Schilt toe, 'voorkom je dat
cliënt en hulpverlener gegijzeld raken in de hulpverlenersrelatie.'
Begeleiding
Van Schilt: 'Na de inventarisatiefase bepalen we of we iemand
doorverwijzen of dat we er binnen ACT mee verder gaan.'. De afspraken
worden vastgelegd in een persoonlijk behandelplan. De behandeling, de
begeleiding en de zorg- en hulpverlening vinden op meerdere
levensgebieden tegelijk plaats. Er is praktische hulp, maar ook
maatschappelijke ondersteuning, dagbesteding, woonondersteuning,
psychiatrische behandeling, gezinsbegeleiding, systeembehandeling,
schoolondersteuning en wat er verder nodig is. De contacten vinden
plaats in de directe omgeving van de cliënt: dat kan thuis zijn maar
ook op straat, in een restaurant of op school. 'We gaan bijvoorbeeld
ook met hen sporten. Dat scoort bij jongeren altijd goed,' lacht Van
Schilt.
Rust en ruimte
Het ACT-team zoekt de jongeren met ernstige en complexe problemen
actief op, biedt praktische hulp, stelt een diagnose en blijft hen
behandelen of volgen. Van Schilt heeft de jongeren het liefst zo snel
mogelijk in beeld: 'Hoe sneller je erbij bent, hoe meer de jongeren er
zelf nog naar verlangen om bij de maatschappij te horen.' Aan de
hulpverlening van ACT is geen tijdslimiet verbonden. Alles gebeurt in
het tempo van de jongere en dat geeft veel rust en ruimte. Van Schilt:
'We laten iemand pas los als we er zeker van zijn dat hij goed verder
kan en de andere zorg goed verloopt. Dat kan zes maanden duren, maar
ook een paar jaar!'
Wijzigingsdatum |
13-04-2010