Senternovem
13-04-2010 |
Studie Schatgraven naar energiezuinige woningen: meer bewoner,
beter bouwproces
In 2020 moet iedere nieuwe woning in Nederland energieneutraal zijn en
moeten bestaande woningen zeer energiezuinig zijn. Tegen deze
achtergrond heeft Agentschap NL een evaluatiestudie laten uitvoeren:
'Schatgraven in de bestaande bouw'. De studie onderzoekt de resultaten
van energiezuinige woningbouw in de afgelopen jaren. Uit de evaluatie
blijkt dat 70% van de projecten zo'n dertig procent energiezuiniger is
dan het landelijk gemiddelde. Maar, zo blijkt ook uit de studie dat
bewoners vaak niet tevreden zijn over het binnenklimaat, de
akoestische kwaliteit en het ruimtebeslag van de speciale
installaties.
Regelbaarheid van ventilatie en binnentemperatuur wordt genoemd als
voornaamste probleem. Voor toekomstige energiezuinige bouw en
renovatie betekent dit vooral dat het gebruik en de bewoner in het
ontwerp- en bouwproces centraal moeten staan, zodat die bijvoorbeeld
het binnenklimaat gemakkelijk zelf kan regelen. De studie, die is
uitgevoerd door de BouwhulpGroep architecten en adviseurs, wordt door
Agentschap NL op de BouwRAI gepresenteerd.
Eindgebruiker centraal stellen
Wat betreft woonkwaliteit valt er dus nog veel winst te halen. Wat
betekent dit voor toekomstige concepten voor energieneutrale woningen?
Van belang is dat het gebruik en de eindgebruiker (de bewoner) in het
ontwerp- en bouwproces centraal staan. Regelbaarheid, gebruiksgemak en
zorgvuldig omgaan met ruimte zijn hierbij sleutelbegrippen. Zo moet
het ontwerp al rekening houden met de ruimte voor installaties en
kanalen in de woning, zodat dit niet ten koste gaat van leef- en
bergruimte voor bewoners. Ook moet de bewoner zelf, naar individuele
behoefte, gemakkelijk het binnenklimaat kunnen regelen.
Bouwproces verbeteren
Bij het realiseren van energiezuinige woningen is meestal sprake van
een technische benadering. Door daarop de nadruk te leggen, sluiten ze
vaak onvoldoende aan op het gebruik in de praktijk. Een voorbeeld is
het toepassen van gebalanceerde ventilatie zonder onderhoud en beheer
te borgen: de bewoner wordt geacht zelf de filters te reinigen en te
vervangen, maar doet dit lang niet altijd.
In het Nederlandse traditionele bouwproces kan veel misgaan als het
gaat om energiezuinig bouwen. Het proces van ontwerp tot beheer duurt
lang en kent vele partijen met wisselende kennis en belangen. Het
blijkt dat adviseurs door gebrek aan kennis zich beperken tot het
niveau van een schetsontwerp. De partijen die het ontwerp verder
moeten brengen, zoals installateurs en leveranciers, worden tijdens de
aanbesteding vaak op prijs geselecteerd. De uitwerking is dan
afhankelijk van de toevallige kennis en ervaring en van het
prijsniveau dat bedongen is. Het bewaken van dergelijke bouwprocessen
is dus van groot belang. Per fase moeten vooraf prestaties worden
geformuleerd en daarna moet er gecontroleerd worden of die prestaties
wel zijn geleverd.
Samenwerking en kennisuitwisseling tussen de partijen is belangrijk
bij het ontwikkelen van energieneutrale woningen en het toepassen van
nieuwe technieken. Dat betekent dat ketenintegratie gedurende het hele
proces moet plaatsvinden. Kennis is nu vaak verdeeld over adviseurs,
leveranciers en uitvoerende bedrijven. Voorzichtig wordt
geëxperimenteerd met projectoverschrijdende samenwerking, waarbij
investeringen over meerdere projecten kunnen worden afgeschreven.