Bond van Nederlandse Architecten

Dinsdag, 13 april 2010

Zorgwekkende ontwikkelingen bij Europese aanbestedingen

Uit het nieuwste overzicht van het BNA Meldpunt Architectenselecties blijkt dat er nog veel mis gaat bij Europese aanbestedingen. Waar de BNA vorig jaar 42% van de gemelde aanbestedingsprocedures onredelijk en buitensporig vond, is dat percentage nu gestegen tot 65%. De angst bij opdrachtgevers om fouten te maken leidt nog steeds tot te hoge omzet- en ervaringseisen. Daarnaast zijn er twee ontwikkelingen die de BNA zorgen baren: samenwerkingsvormen worden steeds vaker beperkt, terwijl de opdrachten steeds omvangrijker worden. En er worden regelmatig bankverklaringen gevraagd.

Beperking van samenwerking

Integrale ontwerpopdrachten vragen om samenwerking, waarbij de architect onder meer landschapsarchitecten en constructeurs moet betrekken. In leidraden wordt echter steeds vaker bepaald dat er bijvoorbeeld slechts met twee combinanten mag worden ingeschreven. Of dat op een bepaalde partij slechts door één gegadigde een beroep mag worden gedaan. Dit brengt architecten in de problemen gezien het geringe aantal landschapsarchitecten en constructeurs. De BNA vindt dat architecten niet beperkt moeten worden in het kiezen van de partijen waarmee ze willen samenwerken. Ook worden zogenaamde "gedwongen huwelijken" in de hand gewerkt. De architect wordt dan gekoppeld aan andere adviseurs die hij niet zelf heeft uitgekozen. Beide gevolgen zijn onwenselijk.

Bankverklaring
Verder signaleert het Meldpunt dat regelmatig aanzienlijke (bank)verklaringen worden gevraagd. Zo werd onlangs bij de aanbesteding van het dans- en muziekcentrum Den Haag (OCW/ZRi) aan de 20 geselecteerde kandidaten een bereidheidverklaring van EUR 500.000 gevraagd. Deze bereidheidverklaring werd door banken gezien en behandeld als een bankgarantie. De BNA heeft er herhaaldelijk op gewezen dat deze eis feitelijk tot gevolg had dat er (20 x 500.000,--) EUR 10.000.000,-- aan liquiditeit uit de markt werd gehaald. ZRi erkende dat het verkrijgen van de bereidheidverklaring meer voeten in aarde had dan gedacht, maar liet de eis niet vallen. Wel werd de tijd waarbinnen de verklaring geleverd mocht worden, opgeschort.

De BNA vreest dat een dergelijke eis in de toekomst vaker gesteld zal worden. Dit zou betekenen dat vele bureaus bij voorbaat zijn uitgesloten van deelname. En de bureaus die dergelijke bereidheidverklaringen wel kunnen dragen, zullen nog slechts aan een beperkt aantal aanbestedingen kunnen meedoen. Een dergelijk beslag op de liquiditeit is immers maar tot op zekere hoogte - en dus tot een beperkt aantal aanbestedingsprocedures - vol te houden.

Meldpuntstatistieken
Het BNA Meldpunt Architectenselecties ontving het afgelopen half jaar (oktober t/m maart) 47 meldingen over 32 aanbestedingen. In totaal werden er in deze periode 45 architectenopdrachten middels een Europese aanbestedingprocedure in de markt gezet. Het Meldpunt ontving dus over meer dan 70% van de aanbestedingen een vraag of een klacht. In het eerste half jaar van 2009 waren er meer aanbestedingen. Toen ontving het Meldpunt 113 klachten over 59 aanbestedingen. Een klein lichtpunt dat het Meldpunt signaleert, is dat er in de leidraden nauwelijks meer om integrale overdracht van het auteursrecht wordt gevraagd. Vorig jaar kwam dit nog veel voor. Het Meldpunt maakte daar in iedere brief en in ieder telefoongesprek een punt van.

De BNA gaat in gesprek met opdrachtgevers
Bovenbeschreven zorgen van de BNA moeten nadrukkelijk bij opdrachtgevers onder de aandacht worden gebracht. De brieven en telefoontjes die het Meldpunt hieraan besteedt, blijken daartoe vooralsnog niet voldoende. De BNA zal hierover dan ook nader in gesprek gaan met instanties als NEPROM, VNG, Aedes en de Rijksgebouwendienst.