Endophytes as alternative paclitaxel sources. Chemistry and genetics of
Taxomyces andreanae and the endophytic flora of Wollemia nobilis
Datum: 16 april 2010
Promotie: mw. A. Staniek, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: Endophytes as alternative paclitaxel sources. Chemistry
and genetics of Taxomyces andreanae and the endophytic flora of
Wollemia nobilis
Promotor(s): prof.dr. O. Kayser
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Endofyten als alternatieve bron voor paclitaxel
Agata Staniek deed onderzoek naar de mogelijkheid die endofyten bieden
om farmaceutisch belangrijke natuurstoffen te produceren. Een endofyt
is een symbiotische schimmel die in alle delen van planten, behalve de
wortels, kan voorkomen. In dit kader is paclitaxel, een diterpeen en
cytostaticum met miljardenomzet dat nu vooral wordt gewonnen uit Taxus
brevifolia, een belangrijke verbinding. Een reeks van publicaties uit
de jaren 1990, waarin gerapporteerd werd over endofyten die paclitaxel
maakten, is controversieel gebleken. Nog steeds is de wereldmarkt
afhankelijk van Taxus als leverancier van paclitaxel.
In de eerste plaats wilde Staniek de heersende onduidelijkheid rondom
de endofyt Taxomyces andreanae als producent van paclitaxel uit de
wereld helpen. Deze endofyt leeft in symbiose met Taxus brevifolia. In
de tweede plaats beschrijft zij de isolatie van endofyten uit de
evolutionair stokoude conifeer Wollemia nobilis en de screening ervan
op het vermogen paclitaxel te maken. Gebruik makend van daartoe
geëigende analysemethoden heeft zij vervolgens het profiel van
inhoudstoffen van de endofyten en van de gastheerplant in kaart
gebracht. Daarnaast heeft zij op gen-niveau gekeken naar het vermogen
van de endofyten om paclitaxel te maken. Van de conifeer wist zij in
het laboratorium ook stabiele in vitro cultures te maken.
Een belangrijke conclusie uit haar promotieonderzoek is dat de
productie van paclitaxel berust op het samenspel tussen gastheerplant
en de microbiële bewoners, onder controle van evolutie en
omgevingsfactoren.
Agata Staniek (Polen, 1980) studeerde farmacie aan de medische
universiteit van Poznan. Haar promotieonderzoek deed zij aan de
Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Farmaceutische biologie. Haar
onderzoek werd gefinancierd met een Ubbo Emmiusbeurs van de RUG.
Laatst gewijzigd: 01 april 2010 12:47
Rijksuniversiteit Groningen